كەلەسى جىلى كاسپي جاعالاۋى ەلدەرىنىڭ جۇك تاسىمالى ەكى ەسەگە ارتادى
ال بيىل بۇل مەجە 130 ميلليون تونناعا جەتۋى مۇمكىن. بۇعان اقتاۋ سامميتى اياسىندا كولىك سالاسى بويىنشا ورناعان ىنتىماقتاستىق تۋرالى ۇكىمەتارالىق كەلىسىم ىقپال ەتپەك.
كۇنى كەشە اقتاۋ سامميتى ءوتتى. سوعان قاراماستان ماماندار قول قويىلعان قۇجاتتاردىڭ بەرەر ناتيجەسىن ەسەپتەپ ۇلگەرگەن. كاسپيدىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسىنىڭ انىقتالۋى ونى جاعالاي ورنالاسقان مەملەكەتتەردىڭ قاي- قايسىسىنا دا ءتيىمدى. بۇل قۇجات كاسپي بەستىگىنە مۇشە 5 مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسىنا قان جۇگىرتىپ، الىس- بەرىستىڭ ۇلعايۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. اسىرەسە، تەڭىز ارقىلى جۇك تاسىمالداۋشىلارعا قولايلى جاعداي جاسالماق.
گۇلشات داۋەشوۆا، ق ر ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ مينيسترلىگى كوميتەتىنىڭ باس ساراپشىسى:
- ءار مەملەكەت تاريفتى بەلگىلەۋ كەزىندە وزدەرىنىڭ كولىك تۇرلەرىنە، ماسەلەن، كەمە قاتىناسىنا تومەن تاريف بەكىتكەن. ال شەتەلدىك كەمەلەرگە تاريف قۇنىن 2-3 ەسە قىمبات ەتىپ بەلگىلەگەن. ەندى كەلىسىمگە سايكەس بارلىق تاسىمالداۋشىلارعا بىردەي جاعداي جاسالادى. ءارى تاريف قۇنى تومەندەيدى.
ارينە، مۇنداي ىقپالداستىق قازاقستانعا دا ءتيىمدى. جۋىردا عانا قۇرىق مۋلتيمودالدى تورابى تولىققاندى ىسكە قوسىلعانىن ەسكەرسەك، جۇك تاسىمالىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بار.
اسەل نازاربەتوۆا، ق س ز ي اقپاراتتىق- تالداۋ جۇمىسى ءبولىمىنىڭ باسشىسى:
- قازاقستانعا ۇلكەن قولايلى جاعداي تۋعىزىپ وتىرعانى، بۇل تەڭىز ارقىلى ءۇندى مۇحيتقا شىعۋعا، پارسى شىعاناعى ارقىلى تەڭىزدەرگە شىعۋعا مۇمكىندىك الىپ وتىر. ياعني وسى 5 مەملەكەت كاسپي ماڭىنىڭ مەملەكەتتەرى كاسپي تەڭىزى ارقىلى ەركىن كەمە جۇرگىزۋگە، سول كەمەلەرمەن ەركىن تاسىمالداۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك تۋىپ وتىر.
ساراپشىلار كونۆەنتسيا اۋقىمدى جوبالارعا ينۆەستيتسيا تارتۋعا دا ىقپال ەتەدى دەپ وتىر. سەبەبى بۇعان دەيىن قۇقىقتىق نەگىز بولماعاندىقتان قالتالىلار كاسپيي تەڭىزى بويىنداعى ءىرى جوبالاردى قارجىلاندىرۋعا كۇمانمەن قاراعان ەكەن. ال ەندى الاڭداۋعا سەبەپ جوق. ينۆەستورلار ءمان بەرەتىن تاعى ءبىر ماسەلە ول - قاۋىپسىزدىك.
سانات كوشكىمبايەۆ، قازاقستان ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى:
- كونۆەنتسيادا قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى كەڭىنەن كورىنىس تاپتى. تەك قانا كاسپي بەستىگى عانا وسى كونۆەنتسيانىڭ نەگىزىندە تەڭىز ايماعىندا اسكەري- ساياسي بەلسەندى بولا الادى. ال، وڭىردەگى وزگە مەملەكەتتەردىڭ ونداي قۇقى جوق. وسىلايشا، كاسپي بەستىگى ءوزىنىڭ مۇددەسىن بەكىتتى.
قارت كاسپيدىڭ قويناۋى تەك مۇنايعا عانا تولى ەمەس، اۋقاتتىلار تالعاپ جەيتىن بەكىرەنىڭ الەمدىك قورىنىڭ 90 پايىزى تىرشىلىك ەتەدى. سوندىقتان كونۆەنتسيادا تەڭىزدىڭ بيولوگيالىق بايلىقتارىن ساقتاي وتىرىپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ ماسەلەسى دە ەسكەرۋسىز قالمادى. ساراپشىلار بۇل شارالار ورىندى ەكەنىن العا تارتىپ، اقتاۋ سامميتىن تاريحي وقيعاعا بالادى.
www.24.kz