تەحنيكا مەن تەحنولوگيانى دامىتپاي، مىقتى مەملەكەت بولا المايمىز - توقتار اۋباكىروۆ، قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى
باتىر اعامىز عيماراتتىڭ ەڭ جوعارعى 35 -قاباتىندا وتىرادى ەكەن. «كوبىنە باسشىلار بيىك عيماراتتاردىڭ ەكىنشى قاباتىندا وتىرۋشى ەدى، نەگە جوعارىعا شىعىپ العان» دەپ ويلادىق ءبىز. قانشا دەگەنمەن، قان قىسىمى كوتەرىلۋى، باسقا دا جاعدايلار بولۋى مۇمكىن عوي.
وعان توقتار اعا «باسشىلار جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الۋى كەرەك. ەگەر وسى عيماراتتا ءورت نەمەسە باسقا دا قاۋىپتى جاعدايلار بولسا، مەن قاشىپ كەتەتىندەي بولماۋىم كەرەك. وزگەلەردىڭ بىزگە سەنىپ، الاڭسىز جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن مەن باسشىلىقتىڭ، اسىرەسە، ءوزىمنىڭ كابينەتىمدى ەڭ جوعارعى قاباتتان بەرۋىن سۇراعانمىن» دەپ جاۋاپ بەردى.
انام وقۋعا كەتەرىمدە «بيىك ۇشپا، قاتتى ۇشپا» دەپ قيىلدى
- جۇبايىڭىز «ءبىر وتباسىندا ءبىر ۇشقىش بولسا جەتەدى» دەپ، ۇلدارىڭىزدىڭ ۇشقىش بولعانىن قالاماعان ەكەن. نەگە؟
- ۇشقىشپەن تاعدىر توعىستىرىپ، كۇنى- ءتۇنى قورقىنىشتا ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان كىسى باسقاشا قالاي دەۋى مۇمكىن؟ جارايدى، مەن ول كىسىنىڭ جولداسىمىن، ال ەندى ءوز بويىنا ءبىتىپ، وزىنەن تۋىپ، ءوزى ءوسىرىپ- باققان بالالارىن انا قالاي مىناداي قاۋىپتى ماماندىققا قيا الادى؟ ول بالالارىمىزدىڭ ۇشقىش بولماعانىنا قۋاندى. ال بالالارىمىزدىڭ بۇل سالاعا بارا الماعان سەبەبى، ەكەۋى دە كوزاينەك كيدى. كوزاينەك كيگەندەر كوميسسيادان وتپەيدى. سوندا اناسى ۇلدارىنىڭ كوزاينەك كيگەنىنە ءبىر جاعىنان وكىنسە، ەكىنشى جاعىنان قۋاندى.
- ءبىراق جالعىز ۇلى بولساڭىز دا، ءسىزدى اناڭىز ۇشقىش بولۋعا قيدى عوي؟
- ءاربىر انانىڭ قادىر- قاسيەتىندە، بولمىسىندا، مىنەزى مەن ۇستانىمىندا ءوز ەرەكشەلىكتەرى بار. جالعىز بولسام دا، انام مەنىڭ تاعدىرىما سەندى. راس، ول دا شىرىلداپ، مەنىڭ ءومىرىم ءۇشىن الاڭدادى. كەيىن ۇشقىشتار مەكتەبىنە بارارىمدا «بالام، قاناتىڭدى قيمايمىن، قاناتىڭ جايىلا بەرسىن، ءبىراق مەنىڭ سەنەن سۇرايتىنىم، ۇشقاندا الاسا عانا ۇش، قاتتى ۇشپا!» دەدى. ايەروديناميكا دەگەندى، اۋە كولىكتەرىنىڭ ءبارى قاتتى جىلدامدىق بولسا عانا ۇشاتىنىن ول كىسى قايدان ۇقسىن! قازىر ويلاپ قاراسام، سوندا انام ءبىر جاعىنان بۇل سالاعا، ۇنەمى جاقىندارىن ۋايىمداتىپ، باسىن قاۋىپكە تىگىپ وتىراتىن جۇمىسقا مەنى قيمايدى ەكەن دە، ەكىنشى جاعىنان مەن كىشكەنتاي كۇنىمنەن «سامولەت، سامولەت» دەپ جۇرگەن سوڭ بار ارمانىم ۇشقىش بولۋ ەكەنىن تۇسىنگەن ەكەن. ءسويتىپ مەنىڭ ارمانىمدى ءوزىنىڭ انالىق تىلەگىنەن بيىك قويا بىلگەن عوي.
- اناڭىز سىزگە جۇكتى كەزىندە تۇسىندە كوبەلەك كورگەن ەكەن عوي... سوعان قاراپ تا ءبارىبىر ۇشقىش بولۋ، كوككە ورلەۋ ءسىزدىڭ تاعدىرىڭىزعا جازىلعانىن تۇسىنگەن دە شىعار.
- ول دا اسەر ەتكەن بولار. انام وقىماسا دا اقىلدى كىسى بولعان ەكەن عوي.
- سونىمەن بىرگە، مىقتىلىعى دا شىعار. جالعىز ۇلىمدى جانىمنان ۇزاتپايمىن دەپ وتىرىپ الماي، ۇلكەن جولعا باتاسىن بەرىپ شىعارىپ سالعانىن ايتام.
- ارينە، مىقتىلىعى.
«قازاقستاندا بولاشاقتا اۋە كولىكتەرى جاسالادى دەپ سەنەمىن»
- وسى ۇشقىشقا باتىرلىق كەرەك پە، الدە تەحنيكالىق ءبىلىم جەتكىلىكتى مە؟
- تەرەڭ ءۇڭىلىپ قاراساڭىز، تەحنيكا سالاسى - ول ۇلكەن ءبىر عىلىم، اقىل مەن ويدى، ەپتىلىكتى قاجەت ەتەتىن سالا. ال سىناقشى- ۇشقىش بولۋ دەگەن ول - قانداي اپاتتى جاعدايلارعا دا باسىن تىگىپ، تاۋەكەلگە بەل بۋۋدى، قاۋىپتى جاعدايلارعا دايىن بولۋدى قاجەت ەتەتىن جۇمىس. سىناقشى - ۇشقىش ۇشاقتى تەكسەرگەندە، جاسالعان تەحنيكانى مۇمكىندىك شەگىنە دەيىن اپارىپ تەكسەرەدى. ول شەكتەن ءارى قاراي ءومىر جوق. دەمەك، ول ءومىر مەن ءولىمنىڭ شەكاراسى سىندى. ال وسىنداي قاۋىپكە باسىن تىگۋ نەگە كەرەك دەسەڭىز، سىناقتان كەيىن، ۇشاقتىڭ قاۋىپسىزدىگى انىقتالسا، ودان ءارى جاس ۇشقىشتار سول تەحنيكاعا وتىرادى. ول قولدانىسقا ەنەدى.
- ءسىز گينەسس رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن ادامسىز. ك س ر و- نىڭ 50-دەن استام ۇشاعىن سىناقتان وتكىزدىڭىز... ماماندىعىڭىزعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىڭىزدەن بە ەكەن، ءبىر سۇحباتىڭىزدا «بالالارىم ۇشقىش بولماسا دا، بولاشاقتا ۇرپاقتارىمنىڭ اراسىنان مەنىڭ جولىمدى قۋاتىن ءبىر ادام بولسا دا شىعاتىنىنا سەنەمىن» دەپسىز... بۇل ءسىزدىڭ ارمانىڭىز با؟
- ول مەنىڭ ارمانىم، بۇل - ءبىر. ەكىنشىدەن، ونىڭ ءمانىسى مىنادا. قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا ۇشاقتار جاساپ شىعاراتىن كاسىپورىن جوق. ولاي بولاتىن بولسا، ءدال قازىر ءبىزدىڭ ەلىمىزگە سىناقشى- ۇشقىش كەرەك ەمەس. سىناقشى- ۇشقىشتار دايىندادىق دەيىك، ولاردى قايدا پايدالانامىز؟ ءبىراق، مەنىڭ ويىمشا، ءبىزدىڭ ەلىمىز الدا ءبارىبىر ۇلكەن ۇجىمعا كىرەدى. ەشقانداي مەملەكەت بۇل زاماندا ءوز- وزىمەن وقشاۋ ءومىر سۇرە المايدى. دەمەك، حالىقارالىق ينتەگراتسيا، بەلگىلى ءبىر سالالاردا ىنتىماقتاستىق، سەرىكتەستىك ورىن الادى. وسىنداي جۇمىستاردىڭ ارقاسىندا قازاقستان دا بولاشاقتا اۋە كولىكتەرىن جاساۋعا ارالاسادى دەپ سەنەمىن. ولاي بولاتىن بولسا، بۇل ەلدەن دە نەبىر مىقتى ۇشقىش جاستار شىعادى جانە ولاردىڭ اراسىندا مەنىڭ دە ۇرپاقتارىم بولۋى عاجاپ ەمەس.
- كەڭەس كەزىندە جاسوسپىرىمدەردى تەحنيكا سالاسىنا باۋلۋدىڭ جۇيەلى جولدارى بولعان ەكەن. مىسالى، تاياۋدا عانا ءبىزدىڭ گازەتىمىزدە سەلينوگراد بالالار تەمىر جولى تۋرالى ماقالا جارىق كوردى. بالالاردى تەمىرجولشى ماماندىعىنا ەرتەدەن ۇيرەتكەن ونداي مەكەمەلەر قازىر جوق. ءبارى جابىلىپ قالعان.
- مەنىڭ بىلۋىمشە، سول مەكتەپتەردە وقىعان بالالار قازىر ۇلكەن ازامات بولىپ، تەحنيكا سالاسىندا جۇمىس اتقارىپ جاتىر. مىنا ءبىزدىڭ تەمىر جول سالاسىندا جۇرگەن ءبىراز جەتەكشى مامان سونداي مەكتەپتەردە وقىعان. استانادا، بىلەسىز، قازىر ەلەكتروۆوزدار، تەپلوۆوزدار جاسايتىن زاۋىت بار. سوعان جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ازاماتتار دا - ءسىز ايتىپ وتكەن بالالار تەمىر جولىندا تاجىريبە ساباعىن الىپ، وقىپ ۇيرەنگەندەر.
مەنىڭشە، سونداي مەكتەپتەر قازىر دە كەرەك. نەگە دەسەڭىز، تەحنيكاسىز، تەحنولوگيانى دامىتپاي ءبىز ءارى قاراي مىقتى مەملەكەت بولا المايمىز. ال جاڭاعىداي بالالاردى تەحنيكا سالاسىنا باۋليتىن مەكتەپتەردى قايتادان اشۋ ءۇشىن الدىمەن مەملەكەتتىڭ مىقتى يدەولوگياسى بولۋى كەرەك. جاستاردىڭ تەحنيكا سالاسىنا بەت بۇرىپ، قاجەت ماماندىقتاردى وقۋىنا مەملەكەت مۇددەلىلىك تانىتۋى قاجەت.
- ءسىزدىڭ بالا كۇنىڭىزدە اۋىلىڭىزعا سانيتارلىق ۇشاقتار كەلىپ قونادى ەكەن. ءسىز سول ۇشاقتارعا وتىرىپ، كورىپ جۇرگەن سوڭ كەۋدەڭىزگە ۇشقىش بولسام دەگەن ۇلكەن ارمان ۇيالاتتىڭىز عوي... ال قازىر ءبىزدىڭ بالالارىمىزدىڭ ونداي ۇشاقتار كورەتىن مۇمكىندىگى جوق. دەمەك، قازىرگى بالالاردىڭ ۇشقىش بولۋدى ارمانداماۋى زاڭدى ما؟
- ارينە، ۇشاقتى ءوز كوزىڭمەن كورىپ، ءوز قولىڭمەن ۇستاپ بىلگەنگە ەشنارسە جەتپەيدى. ءبىراق، قازىرگى ۋاقىتتا كىشكەنتاي بالالارعا دەيىن قولىنا سمارتفون ۇستاپ ءجۇر. ولاردىڭ عالامتوردان اقپارات الۋعا مۇمكىندىگى مول. ال تەلەارنالار مەن عالامتوردا نەشە ءتۇرلى ناسيحاتتىق ماتەريالدار تارالىپ جاتىر. دەمەك، تەلەارنالار مەن عالامتور جەلىلەرى - ناسيحات قۇرالدارى. بالالارىمىز نەنى كورسە، سوعان ەلىكتەيدى. ەندەشە بىزدە وسى تەحنيكا سالاسىنىڭ قىر- سىرىن ۇيرەتىپ، كورسەتەتىن قىزىقتى باعدارلامالار، ماتەريالدار بولۋى كەرەك. سوندا عانا بالالار ۇشقىش بولۋعا ۇمتىلۋى مۇمكىن.
مارسقا جىبەرسەڭدەر، بارامىن
- جۋرناليستەرگە «مارستا تۇرۋعا قارسى ەمەسپىن» دەگەنسىز بە، اعا؟
- جوق، تۇرۋعا ەمەس، مەن ءبىر جاعىنا ۇشۋعا قارسى ەمەسپىن دەدىم. قازىر مارسقا بارىپ، قايتىپ كەلەتىن راكەتا جوق، تەك ءبىر جاققا عانا ۇشاتىن، ياعني، اپاراتىن راكەتالار بار. قايتىپ كەلۋگە ولاردىڭ ەنەرگەتيكاسى جەتپەيدى. ال مەن بارىپ، مارس قانداي ەكەنىن زەرتتەپ كورۋگە دايىنمىن. جىبەرسەڭدەر، بارامىن...
- يلون ماسك وسى جىلى- اق مارسقا ەكى تۋريست جىبەرەمىن دەپ وتىر. بارىپ، قايتىپ كەلە الاتىن راكەتا جاسايمىن دەپ مالىمدەدى. سولاي ەمەس پە؟
- سوزبەن ايتۋ وڭاي شىعار. ءبىراق ونى قالاي جاسايدى ەكەن، مەن ءالى تۇسىنە المايمىن. ۇلكەن عالىمدارمەن سويلەسكەنىمدە دە ولار بىلاي ءتۇسىندىردى. ءبىزدىڭ ايدى پايدالانىپ، ايدا ۇلكەن ستانسيا قۇرىپ، سول جەردە ەنەرگەتيكا قويماسىن دايىنداپ، سودان كەيىن عانا مارسقا تۋريست جىبەرۋىمىزگە بولادى دەدى. وندا دا بىرنەشە پلانەتالاردىڭ وربيتالارىنا توقتاپ، قۋاتتانىپ شىعىپ وتىرىپ قايتىپ كەلۋگە بولادى. ول ءبىراق بىرنەشە جىلعا سوزىلادى. وعان بارۋ ءۇشىن كەمى ەكى جىل بويى ۇشاقتا ءومىر سۇرە الاتىنداي جاعداي جاسالۋى كەرەك. سۋ بولۋى كەرەك، وتىن بولۋى كەرەك. جارايدى، وتىندى اتوم ەنەرگياسىنان الدىق دەيىك. ءبىراق، تاماق قايدا؟
- سوندا ءسىز سەنبەيسىز بە؟
- كىم بىلەدى، ماسكتىڭ ءوز ويلاعاندارى بار شىعار. الدا كورەرمىز. ادامزات عىلىمىن سونداي مۇمكىندىككە جەتكىزگەنىنە مەنىڭ دە كۋا بولعىم كەلەدى. قىزىل پلانەتانى بارىپ، زەرتتەۋ - مەنىڭ دە ارمانىم.
«جەردى قۇشاقتاعىم كەلدى»
- ءسىز عارىشقا ۇشاردا گاگاريننەن قالعان «پوەحالي» دەگەن ءسوزدى «حالقىم، سەن ءۇشىن وتقا دا، سۋعا دا تۇسۋگە دايىنمىن» دەپ وزگەرتىپ ايتتىڭىز. سىزدىڭشە، ءسوز ادامعا كۇش بەرە مە؟
- مۇنى كىمنىڭ قالاي قابىلدايتىنىن مەن بىلمەيمىن، ءبىراق ءوز باسىم «حالىق»، «حالقىم» دەگەن سوزدەردى ايتقاندا جان- دۇنيەم ەرەكشە سەزىمدە بولادى. حالىق دەگەن وتە بيىك ۇعىم. ول جاي ءسوز ەمەس. حالقىڭ - ول سەنىڭ ءتىلىڭ، ول سەنىڭ تاريحىڭ، ول ۇلكەن الدىڭداعى اسقار تاۋىڭ. سەنىڭ تىرەگىڭ، پاناڭ. ول - ەرەكشە ءسوز، ەرەكشە سەزىم.
مەن عارىشقا ۇشقانعا دەيىن تالاي سىناقتان وتكەن ازامات ەدىم. بارىنە دايىن ەدىم. عارىشقا ۇشار ساتتە ول قادامدى دا ءساتتى ورىنداپ، سىننان وتەتىنىمە سەنىمدى بولدىم. ءبىراق حالىقتىڭ اتىنان ۇلكەن ساپارعا اتتانىپ تۇرىپ، باسقاشا ايتا المادىم. ويتكەنى، مەن عارىشقا حالىقتىڭ سەنىمىن، حالىقتىڭ ارمانىن ارقالاپ بارا جاتتىم.
- جاڭا ءسوز اراسىندا عارىش سالاسىندا سەرىكتەستىك، ىنتىماقتاستىق ارتۋى كەرەك دەدىڭىز. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، ءبىز عارىشتى يگەرۋدە قانداي ەلدەرمەن سەرىكتەس بولۋىمىز كەرەك؟
- ەڭ باستىسى، رەسەي، ارينە. ويتكەنى، ادام العاش رەت عارىشقا بايقوڭىردان، ياعني، قازاق جەرىنەن ۇشسا دا، ونىڭ يدەياسى، نەگىزىنەن، رەسەيدىكى بولدى عوي. ءبىراق، جالعىز عانا رەسەيمەن قارىم- قاتىناس جاساسۋ از. سەرىكتەستىكتى، ىنتىماقتاستىقتى ءارتاراپتاندىرۋ كەرەك. مەنىڭ ويىمشا، كوپتەگەن الىپ مەملەكەتتەر قۇراعان ەۋروپامەن، ەۋرووداقپەن بايلانىسىمىزدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. بۇل سالانى الەم عالىمدارىمەن بىرلەسىپ قانا دامىتا الامىز.
- بايقوڭىردى جالعا بەرۋ ۋاقىتى اياقتالعاندا، ءبىز ءوزىمىز يگەرىپ كەتە الامىز با؟ ماماندارىمىز بار ما؟
- يگەرىپ كەتە الامىز. قازىر ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە، ءال - فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە، تاعى باسقا وقۋ ورىندارىندا وسى سالانىڭ ماماندارىن دايىندايتىن فاكۋلتەتتەر بار. ءبىراق از. قاراعاندى، وسكەمەن سەكىلدى ءوندىرىس وشاعى بار قالالاردا دا وسىنداي ماماندار دايىندايتىن وقۋ ورىندارىن اشۋ قاجەت. وسى قاتاردا «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن دە جاستاردى شەت ەلدەردە وقىتىپ جاتقانىمىزدى ايتۋ كەرەك.
- ІТ مامانى تيمۋر بەكتۇر «بولاشاقپەن» شەتەلدە وقىپ كەلگەن ءبىر مىقتى ماماننىڭ اۋىلداعى ءبىر مەكتەپتە فيزيكا ءپانى مۇعالىمى بولىپ جۇرگەنىن ايتىپ ەدى.
- ءيا، قازىر ءبىز وقۋعا جىبەرسەك تە، ولاردىڭ العان ءبىلىمى مەن بىلىكتىلىگىن ءتيىمدى پايدالانۋ جاعىن ويلاپ جاتقان جوقپىز. وقۋعا جىبەرەمىز بولدى، كەلگەن سوڭ ولار نە بۇرىنعى جۇمىس ورنىنا كىرەدى، نە ءوز جولىن ءوزى ىزدەي باستايدى. ءبىز ولاردى وقىتۋ ءۇشىن حالىقتىڭ اقشاسىن جۇمسادىق. ەندى سول العان ءبىلىمنىڭ يگىلىگىن ەل كورۋى كەرەك قوي. نەگە ءبىز ولاردى ەلدى دامىتۋعا دۇرىس پايدالانبايمىز؟ بۇل جاعىن كەشەندى تۇردە قاراۋ كەرەك.
- ءسىز عارىشقا ۇشقاندا «جەردى الىستان كورىپ، قۇشاقتاعىم كەلدى» دەپ ەدىڭىز. ءبىراق ول جەردە نەشە ءتۇرلى ادامدار بار عوي. الىستان، بيىكتەن قاراپ باعالاۋ، ءبارىن قاتەلىگىمەن، جاماندىعىمەن قوسا كەشىرىپ، جاقسى كورۋ... بۇل ءوزى قانداي سەزىم؟
- ول ەرەكشە سەزىم. ونى عارىشكەر عانا باستان كەشە الاتىن شىعار. ۇيدەن كەتكەن ازامات، العاشقى ايلارىندا ءۇيىن، اكە- شەشەسىن، تۋعان جەرىن، باۋىرلارىن، كورشىلەرىن - ءبارىن ساعىنىپ، ىزدەي بەرەدى. مىسالى، وقۋعا كەتكەندە ىشىندە سۋى، توسەك- ورنى بار، تازا جەردە جاتىپ، توق جۇرسەم دە مەن ءبىر اۋداننىڭ كىشكەنتاي ءبىر اۋىلىنداعى الاقانداي عانا ءۇيىمدى ساعىندىم. عارىشكەردىڭ كەشەتىن كۇيى دە سونداي. سەن جەردەن الىستاپ كەتەسىڭ، جەر ارتتا قالىپ قويادى. سوندا بۇكىل جەر سەنىڭ ۇيىڭە ۇقساپ كەتەدى. جەرگە سونداي ۇلكەن ماحابباتپەن، ساعىنىشپەن قارايسىڭ.
بۇرىن دا ايتىپ ەدىم، جەر شارىنداعى بارلىق مەملەكەتتەردىڭ پرەزيدەنتتەرىن جيناپ الىپ، ءبىر كورابلگە وتىرعىزىپ، بىرنەشە ايعا عارىشقا جىبەرسە، ولار ادامدى جاقسى كورۋدى، ءاربىر ادامعا قۇرمەتپەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن قاراۋدى ۇيرەنەر ەدى. ەلدىڭ جاعدايىن جاسار ەدى...
- وسىنداي كەڭدىككە، كەشىرىمدىلىككە، بيىكتىككە، ىرىلىككە، سونداي ماحابباتقا جەتۋ ءۇشىن عارىشقا ۇشۋ شىنىمەن مىندەتتى مە؟
- ءدال مەن كورگەندى كورىپ، مەن سەزىنگەندى سەزىنۋگە، بالكىم، ءتىپتى ءسىز ايتىپ وتىرعانداي بيىكتىككە ادامدار جەردە ءجۇرىپ جەتە المايتىن شىعار. ءبىراق ءسىزدىڭ بويىڭىزداعى ادامگەرشىلىگىڭىز، ادامدارعا دەگەن ماحابباتىڭىز بەن سەزىمىڭىز تاربيەمەن دارۋى كەرەك. جاس كۇنى بالا قالاي تاربيە السا، كەيىن ونىڭ ازاماتتىق سەزىمى سولاي قالىپتاسادى.
«تاسادا تۇرىپ ايتىلعان شىندىق اشىق ايتىلعان شىندىقتان الدەقايدا قاۋىپتى»
- كابينەتىڭىزگە كىرگەندە كوزاينەك كيىپ الىپ، انا ءبىر قالىڭ كىتاپتى وقىپ وتىرعانىڭىزدى بايقاپ قالدىم. قانداي كىتاپ وقىپ وتىرسىز؟
- تۇرسىن جۇرتبايدىڭ «بول مويا، گوردوست مويا - الاش» دەگەن كىتابىن وقىپ وتىرمىن. بۇل كىتاپتى وقىپ جۇرگەنىمە ءبىر جىلداي بولدى. وتە قيىن، اۋىر دۇنيە ەكەن. وقىپ وتىرىپ كوزىڭنەن قان شىققانداي بولادى، جىلايسىڭ. ارحيۆ ماتەريالدارى نەگىزىندە دايىندالعان كىتاپ قوي. كەڭەس ۇكىمەتى، سونىڭ ىشىندە ستالين، قازاقتى قۇرتۋ ءۇشىن قانداي جاعداي جاساعانىن ناقتى دەرەكتەرمەن بەرگەن ەكەن... مەن ءومىرى كەڭەس ۇكىمەتىن جامانداماۋشى ەدىم، ءبىراق بالا كۇنىمنەن ويىمدا جۇرگەن كەيبىر سۇراقتارعا جاۋاپ تاپقان سوڭ كوزقاراسىم وزگەرگەندەي.
- كوپ ادامدار ءوزىن، دەنساۋلىعىن كۇتۋ ءۇشىن جاندى اۋىرتاتىن، ويلاندىراتىن دۇنيەلەردەن قاشادى. الاش تاقىرىبى - قازاقتىڭ ەڭ اۋىر تاقىرىبى. ال ءسىز سول تاقىرىپتاعى ەڭ وزەكتى ەڭبەكتى وقىپ وتىرسىز؟
- مەن ءوزىمنىڭ الدىما قازاقتىڭ تاريحىن جاقسى بىلسەم دەگەن ۇلكەن ماقسات قويعان ەدىم. ارعى تاريحىمىز جارايدى، ونى ەشكىم ناقتى ايتا المايدى عوي، ال بەرگى ءبىر- ەكى عاسىرداعى تاريحىمىزدى ءبىز بىلۋگە مىندەتتىمىز. قازاق قالاي ءومىر ءسۇردى، قايدا ءومىر ءسۇردى، مەنىڭ اتا- بابالارىم نەگە وسى جەردەن اۋىپ كەتتى، نەگە ميلليونداپ ەل قىرىلدى - سونىڭ ءبارىن بىلگىم كەلدى. انام كەزىندە «قارقارالىدا جاياۋ كەلە جاتقانىمدا اينالامنىڭ ءبارى جاتقان ءمايىت بولدى» دەگەن ەدى. نە سەبەپتى سولاي بولعانىن ەندى جاقسى ءتۇسىنىپ وتىرمىن.
تۇرسىن جۇرتباي 1970- جىلداردان باستاپ وسى تاقىرىپپەن اينالىسىپ، ەشتەڭەدەن تايسالماي جازىپ كەلە جاتىر. قازىر ويلاپ قاراسام، سول جىگىتتى ءبىز قادىرلەمەي وتىر ەكەنبىز. باسقاسىن ايتپاعاندا، مىنا ەڭبەكتىڭ وزىنە مەملەكەتتىك سىيلىق بەرىپ، ودان دا ۇلكەن دارەجەگە كوتەرۋگە بولادى عوي. بۇل كىتاپ ءار قازاقتىڭ وتباسىندا بولۋى كەرەك. ونى شىعارىپ، ەلگە تەگىن تاراتۋ كەرەك. ەل ءوز تاريحىن ءبىلۋى كەرەك.
جالپى شىندىقتان ەشكىم قاشپاۋى كەرەك. تاسادا تۇرىپ ايتىلعان شىندىق اشىق ايتىلعان شىندىقتان الدەقايدا قاۋىپتى.
اڭگىمەلەسكەن، ءنازيرا بايىربەك
http://www.astana-akshamy.kz