ەۋروپالىق بالەتتىڭ جۇلدىزدارى ەلوردادا ونەر كورسەتەدى
بۇل تۋرالى قازاقپارات تەاتردىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
ەۋروپالىق بالەتتىڭ جارقىن جۇلدىزدارى قازاقستاندىق كورەرمەنگە Gala de Paris اتتى وراسان زور باعدارلاما ۇسىنادى. «استانا وپەرا» سيمفونيالىق وركەسترىنە ماەسترو ۆلاديمير لاندە (رەسەي - ا ق ش) جەتەكشىلىك ەتەدى.
گاسترول ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن استانانىڭ 20 جىلدىعى اياسىندا وتپەك. سونداي-اق، تۋرنە پاريج ۇلتتىق وپەراسىنىڭ 350 جىلدىعىنا ورايلاستىرىلعان.
Paris Opéra Ballet - XIV ليۋدوۆيك پاتشانىڭ 1661-جىلى كورولدىك ءبي اكادەمياسى رەتىندە نەگىزىن قالاعان پاريج وپەراسىنىڭ رەسمي ۇلتتىق بالەت ترۋپپاسى. بۇگىندە ۇجىمنىڭ قۇرامىندا 150 دەن استام ءارتىس بار، پاريج ۇلتتىق وپەرا تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى - ورەلي ديۋپون. جىل ىشىندە ترۋپپا 180 نەن استام ونەر كورسەتەدى، ولاردىڭ ءارقايسىسى اسقاق ونەردىڭ شىنايى مەيرامى بولىپ تابىلادى.
ايتا كەتەر بولساق، ءار جىلدارى بالەت ترۋپپاسى ماريا تالوني، دجوردج بالانچين، سەرج ليفار، موريس بەجار، رولان پەتي، رۋدولف نۋرەيەۆ، سيريل اتاناسوۆ، سيلۆي گيللەم، انجەلەن پرەلجوكاج جانە وزگە دە ۇلى ەسىمدەرمەن تىعىز بايلانىستا اتالعان. «استانا وپەرا» بالەت ترۋپپاسىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى، رەسەيدىڭ حالىق ءارتىسى التىناي اسىلمۇراتوۆا 90-جىلدارى ايگىلى ساحنادا ر. نۋرەيەۆتىڭ قويىلىمدارىنداعى باستى پارتيالاردا جارقىراعان ەدى. الەمگە تانىمال پريما ل. مينكۋستىڭ «بايادەركا» بالەتىندە نيكيانىڭ ءرولىن ورىنداپ، پ. چايكوۆسكيدىڭ «اققۋ كولى» بالەتىندەگى ودەتتا مەن وديليانىڭ بەينەلەرىن سومدادى.
وسى جازدا ۇزدىك فرانتسۋز ارتىستەرى ەلوردا تۇرعىندارى مەن قالا قوناقتارىنا ەستەن كەتپەس كوڭىل-كۇي سىيلاماق. ەرەكشە اسەرگە تولى Gala de Paris باعدارلاماسى الەمدەگى كونە ۇلتتىق ترۋپپانىڭ ەتۋالدارى، جەتەكشى سوليستەرى، سوليستەر مەن كوردەبالەت ارتىستەرىنىڭ باسىن بىرىكتىرمەك. «استانا وپەرانىڭ» ۇلكەن زالى ساحناسىنا لەتيتسيا پيۋجول، سە ىن پاك، فرانسۋا اليۋ، مارك مورو، پابلو لەگاسا، اكسەل ماگليانو، كاميل بون، توماس دوكير، امەلي جوانيدەس، نايس ديۋبوسك، يسااك لوپەس گومەس، ماريون گوتە، ۆيكتۋار انكەتيل، ادەل بەلەم، جوزەف ومەر، دجەك گازتوۋت شىعىپ، ونەر كورسەتەدى.
پاريج ۇلتتىق وپەراسى بالەت ترۋپپاسىنىڭ بىرەگەي كونسەرتتىك باعدارلاماسى ماريۋس پەتيپا بويىنشا ۆ. شايەنىڭ قويىلىمىنداعى (مۋزىكا اۆتورى ا. گلازۋنوۆ) قانىق ءارى اسەرلى «رايموندا» بالەتىنىڭ ۇزىندىسىمەن اشىلادى. ورتاعاسىرداعى رىتسارلىق اڭىزعا نەگىزدەلگەن بالەت سۇلۋ رايموندا، ونىڭ كۇيەۋ جىگىتى - رىتسار-كىرەسكەر جان دە بريەن مەن ساراتسين ابدەراحمان جايلى باياندايدى.
كەشتى ت. گوتەنىڭ اتتاس ولەڭىنىڭ جەلىسىمەن ك. م. فون ۆەبەردىڭ مۋزىكاسىنا قويىلعان م. فوكيننىڭ «راۋشان گۇلىنىڭ ەلەسى» بالەتىنەن روماتيكالىق پا-دە-دە جالعاستىرماق. ءبي قوزعالىسى شىرمالىپ ءوسىپ، گۇلدەگەن راۋشاننىڭ يكەمىنە نەگىزدەلگەن.
سونىمەن قاتار، ونەرسۇيەر قاۋىم نازارىنا 1949-جىلى پاريج وپەراسىندا د. وبەردىڭ مۋزىكاسىنا ۆ. گزوۆسكيمەن قويىلعان گران-پا كلاسسيك ۇسىنىلادى. بالەت ونەرىنىڭ ەڭ سۇيىكتى جاۋھارلارىنىڭ ءبىرى كورەرمەندى ءوزىنىڭ رەتتىلىگىمەن، دەنە تۇرىسىنىڭ تولىقتىعىمەن، شىڭدالعان تەحنيكاسىمەن، ارتىستىك شەبەرلىگىمەن، سونداي-اق ناعىز فرانسۋزدىق ۇلگىدەگى جەڭىلدىگىمەن، تاپقىرلىعىمەن ءتانتى ەتەدى.
«مانفرەد» حورەوگرافياسىن پاريج بالەت ترۋپپاسىنا ارناپ پ. چايكوۆسكيدىڭ مۋزىكاسىنا ر. نۋرەيەۆ جاسادى. سيۋجەتكە لورد دج. گ. بايروننىڭ درامالىق پوەماسى نەگىز بولدى. وسى بالەتكە ارقاۋ بولعان وقيعالار بايروننىڭ ءوز ومىرىنەن الىنعان.
ر. دريگونىڭ وڭدەۋىندەگى ا. اداننىڭ مۋزىكاسىنا م. پەتيپا بويىنشا س. بەرتونىڭ قويىلىمىنداعى اتاقتى «كورسار» كلاسسيكالىق بالەتىندەگى تاڭعالارلىق پا-دە-دە ءتۇرلى ەل كورەرمەندەرىنىڭ كوڭىلىنەن ەرەكشە ورىن العان.
ف. مەندەلسوننىڭ مي مينور ور.64 وركەسترمەن سكريپكاعا ارنالعان كونتسەرتىنىڭ مۋزىكاسىنا قويىلعان س. بەرتونىڭ تاڭداۋلى «رەنەسسانس» بالەتىمەن ەكىنشى ءبولىمنىڭ شىمىلدىعى اشىلادى. بۇگىنگى تاڭدا جاسالعان كلاسسيكالىق ستيلدەگى قويىلىم پاريج وپەرا تەاترى ارتىستەرىنىڭ دارىنىن اشا تۇسەدى. بىرەگەي ءارى ءساندى كوستيۋمدەردى ايگىلى فرانتسۋز مودەلەرى، بالمەن ءسان ءۇيىنىڭ كرەاتيۆتى ديرەكتورى وليۆە رۋستەن جاسادى.
«ءولىم الدىنداعى اققۋ» سولوسى ك. سەن-سانستىڭ «جانۋارلار كارناۆالى» سيۋيتاسىنان الىنعان «اققۋ» پەساسىنىڭ مۋزىكاسىنا م. فوكينمەن قويىلدى. اققۋدىڭ نازىك بەينەسى ءومىر ءۇشىن كۇرەس نىشانىنا اينالادى، سەزىمىنىڭ شىنايىلىعى ءارى كۇشتىلىگىمەن ول جەر بەتىندەگى بارشا جاننىڭ جۇرەكتەرىن تەبىرەنتەدى.
كەش بارلىق ارتىستەردىڭ قاتىسۋىمەن ورىندالاتىن ك. چەرنيدىڭ «ەتيۋد» مۋزىكاسىمەن اياقتالادى. ترۋپپا كۇردەلى ءبي قيمىلدارى، رومانتيكالىق ليريكامەن قاتار كلاسسيكالىق ايبىندىلىق، اسەرلى سەكىرۋلەر مەن پيرۋەتتەردى ورتاعا سالادى. سوليستەر كلاسسيكالىق بالەتتىڭ اسەمدىگى مەن قۋاتتىلىعىن، جوعارى دەڭگەيدەگى ونەر كورسەتۋدىڭ شاتتىعى مەن تولعانىسىن جۇرەكتەرگە جەتكىزە ءبىلۋى ءتيىس.
ارتىستەر فرانسۋز بالەت مەكتەبىندە تاريحي تۇرعىدان قالىپتاسقان XIV ليۋدوۆيكتەن باستاپ قازىرگى زامانعا دەيىنگى، ۆەرسالدان گارنە وپەراسىنا دەيىنگى ەجەلگى ءبي ونەرى ءداستۇرىن جالعاستىرۋشىلار بولىپ تابىلادى. پاريج ۇلتتىق وپەراسى ترۋپپاسىنىڭ كۇش-جىگەرى مەن قۇلشىنىسى اسقاق ونەردى باعالاۋشى ەلوردالىق قاۋىمنىڭ جادىندا ماڭگىلىككە ساقتالىپ قالارى انىق.
جوبا «قازاق اۋەندەرى» قوعامىمەن بىرگە جۇزەگە اسىرىلادى.