قازاققا فۋتبول كەرەك پە؟ - وڭىرلىك باسپا سوزگە شولۋ

استانا. قازاقپارات - وتكەن اپتادا ەلىمىزدىڭ وڭىرلىك مەرزىمدى باسپا ءسوزى قانداي وزەكتى ماسەلەلەردى كوتەردى؟

ادەتتەگىدەي «قازاقپارات» ح ا ا وقىرماندار نازارىنا ەل ايماقتارىندا شىعاتىن وڭىرلىك باسپا سوزگە شولۋ ۇسىنادى.

قازاقتىڭ قارا شاڭىراعى - «وڭتۇستىك قازاقستان» گازەتى

«وڭتۇستىك قازاقستان» گازەتىندە تاريحشى مارات تۇياقبايدىڭ «تۇركىستان» اتاۋىنا قاتىستى زەرتتەۋى، پىكىرلەرى مەن وي- تۇجىرىمى جاريالاندى. تاريحشىنىڭ پايىمىنشا، «تۇركىستان» اتاۋى ورتالىق ازيا مەن ورتا ازيانىڭ تۇركىتىلدەس حالىقتارى مەكەندەگەن ايماقتاردى انىقتاۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن.

 

«VI- VIII عاسىرلاردا ارميان جانە پارسى دەرەكتەرىندە كاسپي مەن ورال تاۋىنان التاي مەن قىتايعا دەيىنگى جەرلەر «تۇركىستان» دەپ اتالعان. ودان كەيىنگى عاسىرلاردا ءتۇرلى تاريحي وقيعالارعا بايلانىستى تۇركىستاننىڭ اۋماعى بىردە ۇلعايىپ، بىردە كىشىرەيدى. شىن مانىندە، «تۇركىستان» ۇعىمىنا ورالدان التايعا، كاسپيدەن قىتايعا دەيىنگى، تومسك پەن توبىلدان يران مەن اۋعانستانعا دەيىنگى ەن دالا مەن شىڭجاڭ ولكەسى، ياعني جالپى كولەمى 3 ميلليون شارشى شاقىرىمنان اساتىن ايماق ەنەدى» دەپ جازادى اۆتور.

بۇل رەتتە ماقالادا بۇگىنگى تۇركىستان قالاسى سول اتاۋدىڭ زاڭدى مۇراگەرى ەكەنىن، سەبەبى، بۇل اتاۋدى وعان تاريح ابدەن تالقىدان وتكىزىپ بارىپ بەرگەنىن العا تارتادى. جازۋىنشا، تۇركىستان الابى باعزى زاماننان ءتۇرلى شارۋاشىلىقتاردىڭ عانا ەمەس، التايدان باستاۋ العان كوشپەلىلەردىڭ تاڭىرلىك ءدىنى مەن تۇران دالاسىندا پايدا بولعان زاردۋشت دىندەرىنىڭ توعىسقان، ماعجان جۇمابايەۆ ايتقانداي، ەكى دۇنيە ەسىگى ەدى.

اۆتور تۇركىستان جازيراسىنداعى تاريح كەزەڭدەرىنە، تاريحي پروتسەستەرگە توقتالا كەلە، قازاق حاندارى ءۇشىن دە ماڭىزىنا اشىپ كورسەتەدى.

«XVI عاسىردىڭ جەتپىسىنشى- سەكسەنىنشى جىلدارىنىڭ سوڭىندا سىر بويى قالالارى ءۇشىن كۇرەس قازاق حاندارى مەن شايبانيدتىك تاشكەنت، بۇقارا بيلەۋشىلەرى اراسىندا ءوتىپ جاتتى. بۇل كۇرەستى قازاق حاندارى تاحير، حاقنازار، شىعاي، تاۋەكەل جانە ەسىم حاندار باسقاردى، اقىرى 1598 -جىلى تاۋەكەل حان تاشكەنت، فەرعانا، سامارقاندى باسىپ الدى. تاۋەكەلدىڭ ءىسىن ءارى قاراي جالعاستىرعان ەسىم حان XVI عاسىردىڭ سوڭىندا ياسسى - تۇركىستاندى قازاق حاندىعىنىڭ استاناسى رەتىندە بەكىتتى. وسىدان باستاپ سىر بويىنىڭ 32 قالاسى 200 -جىل بويى (1598-1798 ج ج. ) قازاق حاندىعىنىڭ قول استىندا بولدى، ال، تۇركىستان قالاسى قازاقتىڭ قارا شاڭىراعىنا اينالدى» .

بۇدان بولەك، XVI- XIX عاسىرلاردىڭ ارالىعىندا قازاقتىڭ 19 حانى تۇركىستاندى استانا ەتسە، 21 حانى كەسەنە مەن ونىڭ اينالاسىنا جەرلەنگەن، مۇنان باسقا 8 سۇلتان، 14 بي مەن 50 دەن اسا باتىر ماڭگىلىك مەكەنىن وسى جەردەن تاپتى. ال وسى ۋاقىت ارالىعىندا تۇركىستان ەلدىڭ ساياسي دا، ەكونوميكالىق تا، رۋحاني دا ورتالىعى بولا الدى، ال، كەسەنە قازاق حالقىنىڭ يگى جاقسىلارى جەرلەنەتىن ۇلتتىق پانتەونعا اينالدى. يسلامدا مۇسىلماندىقتىڭ بەس پارىزى بولسا، قازاقتار ءۇشىن تۇركىستاننىڭ كيەلى توپىراعىنا، ۇلى بابالار ءارۋاعىنا باس ءيىپ، زيارات ەتۋى التىنشى پارىز بولىپ قالىپتاستى.

«كەزىندە ماعجان اقىننىڭ «تاماشا تۇركىستانداي جەردە تۋعان، تۇرىكتىڭ ءتاڭىر بەرگەن نەسىبى عوي» دەپ نەگە جىرلاعانى ءوز- وزىنەن تۇسىنىكتى بولدى. مۇنىڭ سەبەبىن ءابىش اعامىز بىلايشا تۇسىندىرەدى: «تۇركىستاننان تاراپ جاتقان تاريحي تامىرلار، يماندىلىق جەلىسى، ەلدىك تاتۋلىق، ۇلتتىق ىنتىماق رۋحى ۇلان- عايىر جازيرالاردا شاشىراپ جۇرگەن قانداستارىمىزدىڭ بەت- بەتىنە شاشىلىپ كەتپەي، ەنشىمىز بولىنبەگەن ءبۇتىن جۇرتپىز دەپ سەزىنۋىنىڭ بىردەن- ءبىر نەگىزى بولدى» دەپ تۇيىندەيدى اۆتور.

قازاققا فۋتبول كەرەك پە؟ - «ورتالىق قازاقستان» گازەتى

 

جاقىندا عانا اياقتالعان الەمدىك دەڭگەيدەگى دوپ دوداسى تۋرالى كوپ جازىلدى. جانكۇيەرلىك مادەنيەتتەن باستاپ، كوممەنتاتورلاردىڭ ءسوز ساپتاۋلارىنا دەيىن تاعى ءبىر اڭگىمە بولدى.

ال وسى دودادان سىرت قالعان قازاق فۋتبولى تۋرالى وي جۇگىرتكەندەر ساۋساقپەن ساناۋلى. الەمدىك دوپ دوداسىنىڭ ىرىكتەۋ كەزەڭىندە التى ويىننان ارىگە بارا الماعان قازاقستانعا فۋتبول كەرەك پە؟ وسى توڭىرەكتە «ورتالىق قازاقستان» گازەتى ماسەلە كوتەرىپتى.

ماقالا اۆتورى كوشەدەگى الدەبىر جانكۇيەردىڭ قازاق فۋتبولى تۋرالى ايتقان سوزىنە قاتتى اسەرلەنىپتى.

«عالامتورعا كىرىپ الىپ، قازاقستان فۋتبولىن دامىتۋعا جۇمسالىپ جاتقان قارجىنى سانادىم. قايران، قازىنانىڭ قارجىسى-اي! ورتا ەسەپپەن جىلىنا 150 ميلليون ا ق ش دوللارىن جۇمسايدى ەكەنبىز. ءبىزدىڭ تەڭگەدەگى تەڭگەرىمى - 50 ميلليارد ءبىزدىڭ فۋتبولشىلارىمىز ءوزى تەپكەن دوپقا ءوزى جەتە المايتىنى نەمەسە تەپكەن دوبى قاقپاعا ەمەس، دالاعا لاعىپ كەتەتىنى بار ەدى عوي. الگى قىرۋار قارجى تەۋىپ-تەۋىپ، دالاعا شاشىپ جىبەرگەن ۇلتىمىزدىڭ ىرىسىنداي كورىندى. انىعىن ايتقاندا - جەلگە ۇشقان قاراجات» دەپ جازادى اۆتور.

ونىڭ ەسەبىنشە، قارجىنىڭ 80-85 پايىزى بيۋدجەتتىڭ شىعىنى، قالعان 15-20 پايىزى دەمەۋشىلىكتەن تۇسكەن قارجى، ال ونىڭ تەڭ جارتىسى جالدامالى لەگيونەرلەردىڭ جالاقىسى ەكەن. ول از بولعانداي، 2009 -جىلدان بەرى قازاقستان برازيلياداعى فۋتبول اكادەمياسىنا جاس بالالاردى وقۋعا جىبەرىپ، ولاردىڭ وقۋ اقىسىنا 100 ميلليون ا ق ش دوللارىن شىعىنداپ كەلەدى. ءبىراق وسىنشاما قارجى شىعىنىنا قاراماستان جەتىستىككە جەتەر قازاق فۋتبولى كورىنبەيدى. ايتپاقشى ءسوز اراسىندا اۆتور قازاق فۋتبولىنىڭ ۇكىلى ءۇمىتى سامات سماقوۆتىڭ ايلىق جالاقىسى - 6 ميلليون تەڭگە، ال لەگيونەر ارشاۆيننىڭ جىلدىق تابىسى 335 ميلليون تەڭگە ەكەنىن دە جازادى.

 تۇيىندەي كەلە «قازاق فۋتبولىنا قارجى جەتپەي جاتىر ما، رۋح جەتىسپەي تۇر ما؟» دەگەندى كولدەنەڭ تارتادى.

رەتى كەلگەندە الەمدىك فۋتبول تاجىريبەلەرىنە نازار اۋدارتادى.  قىزىقتى دەرەكتەر دە ۇسىنادى. ءسوز سوڭىندا اۆتور «نە شىقسا دا كوپتىڭ ىشىنەن شىعادى» دەگەنگە سالىپ، قازاق فۋتبولىنا جۇمسالىپ جاتقان قايتارىمى جوق اقشانى ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق ساياساتىن سەرپىلتۋگە جۇمساۋ كەرەك دەگەن پىكىر تاستايدى.

«مىسالى دەيمىن، فۋتبولدى دامىتامىز دەپ دالاعا شاشىپ جاتقان 150 ميلليون ا ق ش دوللارىن دۇنيە ەسىگىن اشقان ءار نارەستەنىڭ ەسەپشوتىنا 500 دوللاردان سالىپ بەرسەك، 300 مىڭ شاڭىراقتا بەسىك تەربەلەر ەدى. سوسىن قازاقتىڭ ءار اۋىلىنا سپورت سارايلارىن، فۋتبول الاڭدارىن سالىپ تاستا. مەملەكەتتىڭ شەكسىز قامقورلىعىن جورگەگىندە سەزىنگەن بالا بەسىكتەن بەلى شىققان سوڭ الگى سپورت سارايى مەن جاسىل الاڭعا ءوزى-اق جۇگىرەدى».

حيدجابقا وراناتىن ەمەس، قوعامدىق سانانى وياتاتىن كەز كەلدى- «Aq jol» گازەتى

 

جامبىل وبلىستىق گازەتى قازىرگى تاڭدا قوعام مەن مەكتەپ اراسىندا كوبىرەك ءسوز بولىپ جۇرگەن حيدجاب ماسەلەسىنە نازار اۋدارىپ، ماسەلەنىڭ ءمانىسىن فيلوسوفيا جانە تەولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور دوساي كەنجەتايدان سۇراعان ەكەن. سۇحبات بارىسىندا ورامال مەن حيدجاپ تۋرالى ايتىلىپ، اتقارىلىپ جاتقان شارالار، ونىڭ قوعامدىق ساناعا اسەرىنە نازار بۇرادى.

«قوعامدا ۋاحابيلىك تەندەنتسيا «موداعا» اينالىپ بارا جاتىر. ول جاستاردىڭ ءدىني تانىمدىق سۇراعىنان ناقتى كورىنىس بەرەدى. ول - «قۇراندا بار ما؟» سۇراعى... كەز كەلگەن ماسەلە، قۇبىلىس ياكي ءومىردىڭ قاراپايىم مىسالدارىنا قۇراننان جاۋاپ ىزدەيدى. ەڭ بولماسا، قۇران وسى ماسەلەگە قالاي قارايدى دەپ ءبىر ۇستانىم، تۇسىنىك، تۇجىرىم، تانىم رەتىندە سۇراسا، اينالاسىڭ. ولار ۇعىم، قاعيدا، ەرەجە، زاڭ رەتىندە سۇرايدى.

ەگەر ۇعىم رەتىندە قاراساڭ، قۇراننان مولدا، مەدرەسە، ورازا، ناماز، پايعامبار، حيدجاب، قۇداي ت. ب. ۇعىمداردى تاپپايسىڭ. بۇلاردىڭ ارابشا بالامالارى بار. ساۋم، سالات، نابي، راسۋل، حۋمۋر سياقتى. سوندىقتان بۇل تەندەنسيا ءبىزدىڭ جاستارىمىزدى، ءدىني كيىم رەتىندە قابىلدانعان «اراب مادەنيەتى مەن ءدىني تانىمىن» قوسا قابات الىپ كەلىپ جاتقاندارىنان بەيحابار. كىسىسى ولگەن جەسىر سياقتى «قارا جامىلىپ»، ەرتە قارتايعىسى كەلگەن قاۋعا ساقال شايح بولىپ جۇرگەندەرگە اراب مۇسىلماندىعىنىڭ وكىلدەرى ەكەندىكتەرىن ءتۇسىندىرۋ قاجەت- اق. بۇلارعا وسى كورىنىستەرىمەن- اق قوعامداعى «يسلاموفوبيا» ەسكەرتكىشتەرى ەكەندىكتەرىن مويىنداتۋ كەرەك» دەيدى سۇحبات بەرۋشى.

ونىڭ پايىمىنشا، حيدجاب ماسەلەسىنىڭ ارتىندا ۇلتتىڭ ترانسفورماتسيالانۋى، ءداستۇردىڭ ريەۆيزيالانۋى، ءدىلدىڭ تىلىمدەنۋى كەلە جاتىر. ۋاحابيلىك تانىممەن تۇمشالانعان قىزدارىمىز، بولاشاق انالارىمىز، ارابتىڭ سالت- ساناسىمەن دە تۇنشىقتىرىلىپ جاتىر. جازۋىنشا، بۇل كەشەگى كوممۋنيزم يدەولوگياسىنان دا قاۋىپتى.

«جالپى، يسلام دىنىندە قىز بالاعا ەڭ ءبىرىنشى «ءبىلىم الۋ پارىز با؟»، الدە «ورامال تارتۋ ما»؟ يسلامدا قىز بالاعا ءبىلىم الۋ - پارىز. اللاعا قۇلشىلىق ەتۋ ءۇشىن دە، الدىنداعى تۇپكىلىكتى مىندەتى مەن جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ شەگى مەن مۇمكىندىگى اراسىن اجىراتۋ ءۇشىن دە ءبىلىم، تانىم، ويلاۋ، سانا تۇرادى. ورامالدىڭ دا كەزەگى كەلەدى سوسىن» دەيدى ول.

ءداستۇر تانۋ ساباعى كەرەك پە؟ - «سىر بويى» گازەتى

 

«سىر بويى» گازەتى «ءداستۇرتانۋ ساباعى كەرەك پە؟» دەگەن ماسەلەنى كوتەرەدى. اۆتور قازاق قىزدارىنىڭ شولپىسىنان باستاپ، قوناققا تاباق تارتۋ داستۇرلەرىنە توقتالىپ، وسىنى بىلەتىن ادامداردىڭ ازايىپ بارا جاتقانىنا قىنجىلادى. سوڭعى جىلدارى قوعامدا ءجيى ورىن الا باستاعان ەنە مەن كەلىن اراسىندا جاعىمسىز وقيعالارعا توقتالىپ، وسىنىڭ ءبارى ءداستۇردى ەلەمەۋدەن شىعاتىنىن ايتادى. پايىمىنشا، ءداستۇردى ۇمىتۋدان مىنەز، ادەت وزگەرەدى.

«قازىر ءداستۇردى بىلمەيتىن جاستار، جاس اتا-انالار كوپ. ال ادام ءوزى بىلمەگەن دۇنيەسىن بىرەۋگە، ۇل-قىزىنا ۇيرەتە الا ما؟ قازىرگى ۋاقىتتا ۇلتتىق كودىمىزدى، قازاق ەكەنىمىزدى بىلدىرەتىن ەرەكشەلىكتەرىمىزدى جاس ۇرپاققا ۇيرەتۋ ءىسىن تەك اتا-اناعا سەنىپ تاپسىرا الامىز با؟ سوندىقتان، مەكتەپ پاندەرىنە قوسىمشا «ءداستۇر تانۋ» ساباعى قوسىلۋى كەرەك» دەپ تۇيىندەيدى اۆتور.

ەجەلگى باركاۋب قالاسىنىڭ ورنى تابىلدى - «اراي» گازەتى

 

«اراي» گازەتىنىڭ جازۋىنشا، جۋالى اۋدانى، تەرىس اۋىلىنىڭ ىرگەسىندە ІХ-ХІІ عاسىرلارعا جاتاتىن ەجەلگى باركۋاب قالاسىنىڭ ورنى تابىلدى.

«بۇگىنگى تاڭدا كونە باركۋاب قالاسىنىڭ ورنىنان تابىلعان ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى Ⅱ جانە І عاسىرلارعا تيەسىلى زاتتار عالىمداردىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىرۋدا. تابىلعان دۇنيەلەر زەرتحانادان ءوتۋ ءۇشىن جاپونياعا دا جىبەرىلىپتى. بۇگىندە تاريحشىلار ءتيىستى رۇقساتىن الىپ، كونە قالا ورنىندا قازبا جۇمىستارىن باستاپ كەتتى» دەپ جازادى گازەت.

ارحەولوگيالىق ەكسپەديتسيا جەتەكشىسى ساۋران قاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، ورتا عاسىرلىق باركۋاب قالاشىعىنىڭ استىندا ءبىزدىڭ داۋىرىمىزگە دەيىنگى І جانە  Ⅱ عاسىرلارداعى قالا جۇرتى بولۋى بەك مۇمكىن ەكەن.

قالاشىق ورنىندا وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارىنا دەيىن اۋىل تۇرعىندارى جەرلەنىپ كەلگەن. ونىڭ جانىندا شەشەن ۇلتى وكىلدەرىنىڭ دە زيراتى بار ەكەن. ال اۋىل اقساقالدارىنىڭ سوزىنە قاراعاندا بۇل ارا كەزىندە جىلقىشىتوبە اتالعان ەكەن.

جانازانى داڭعازاعا اينالدىرمايىق... - «ورال ءوڭىرى» گازەتى

 

جانازا شىعارۋ، اس بەرۋ تۋرالى سوڭعى كەزدەرى قوعامدا ءجيى ايتىلا باستادى. سونىڭ ىشىندە قوناق اسىعا قاتىستى ىسىراپشىلدىق تا بار. «ورال ءوڭىرى» گازەتى وسى تۋرالى ماقالانىڭ باسىندا بىلاي دەپ جازىپتى: ء«ولىمىڭ قويداي بولادى، ساداقاڭ تويداي بولادى...» دەگەن ەكەن موڭكە بي بابامىز. ءبىزدىڭ بۇگىنگى كۇنىمىزدى قالاي ءدوپ باسىپ ايتىپ كەتكەن دەسەڭىزشى. بارلىق ايتقان بولجامى اينا- قاتەسىز الدىمىزعا كەلدى.

بۇگىندە تويداعى داراقىلىقتان قۇدايى اس (ساداقا) بەرگەندەگى داڭعازالىق تىپتەن اسىپ تۇسپەسە، كەم تۇسپەيتىندەي جاعدايعا جەتتى».

ماقالادا قۇدايى استىڭ داستارحانى قارالى ۇيگە ەمەس، قۇددى قۋانىشقا كەلگەندەي كۇي كەشتىرەتىنىن ەسكە سالادى. سوعان وراي اۆتور جاقىنىن الىس ساپارعا اتتاندىرعالى وتىرعان ءۇي، يمامنىڭ ايتقانىن ورىنداپ، شاريعات شارتتارىنا ساي جاساسا، قۇبا- قۇپ بولار ەدى دەگەندى ايتادى. ءبىراق بۇگىنگى «ولىك جونەلتۋ مەن ساداقا بەرۋ بازارداعى «قىزىپ تۇرعان» ساۋدا سەكىلدى ۇلكەن باسەكەگە اينالىپ تۇر» .

«وسى كۇنى مارقۇمدى جونەلتۋدەگى ورىنسىز جاسالاتىن جورالعىلاردى دوعارۋ، ىسىراپقا جول بەرمەۋ، ءمايىتتى شاريعات جولىمەن جەرلەۋ ءۇشىن بەلگىلى ءبىر جۇمىستاردىڭ جۇرگىزىلۋىن ۋاقىتتىڭ ءوزى تالاپ ەتۋدە. سەبەبى كوپ ادام جانازا وتكىزىپ، ساداقا بەرۋگە جاعدايى كەلمەسە دە، قارىزدانىپ بولسا دا استامشىلىققا بارادى. اقىر سوڭىندا، بەلشەسىنەن باتقان بورىشتان قالاي قۇتىلارىن بىلمەي، سالى سۋعا كەتىپ، سارى ۋايىمعا سالىنادى.

مۇنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى قۇدايى اس (ساداقا) بەرۋ كەزىندە داستارقانعا قويىلاتىن اس ءمازىرىن بەكىتكەن ەدى. ونىڭ ىشىندە نان، باۋىرساق، تالقان، قۇرما، قانت، كامپيت، كۇلشە، مەيىز، ورىك، قايماق، شاي، سۋ، ەت بار. قاراپ تۇرساق، بۇل ءمازىر قالتاعا دا اسا قاتتى سالماق سالمايدى. ايتسە دە، بۇعان «وسىلاي دۇرىس ەكەن-اۋ» دەپ جاتقان جان جوق».

ماقالادا پىكىر بىلدىرگەن اقساقالدار بۇرىن مۇنداي ىسىراپشىلدىق بولماعانىن، سوڭعى جىلدارى قارالى ۇيدە جايىلاتىن داستارقاندى تويدا جايىلاتىن داستارقانمەن شاتىستىرىپ العانداي ەكەنىمىزدى ايتادى.

شالعايدا شەرنيازدىڭ مازارى تۇر - «اتىراۋ» گازەتى

 

سوزگە شەشەن، وت اۋىزدى، وراق ءتىلدى اقىن شەرنياز جارىلعاس ۇلىنىڭ مازارى اتىراۋدا.

«مازار قاسيەتتى  قىزىلقوعا اۋدانى، جانتەرەك اۋىلىنان سولتۇستىك- باتىسقا قاراي 15 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان. يساتاي- ماحامبەت باستاعان ۇلت- ازاتتىق كوتەرىلىسىنە (1836-1838 ج ج.) قاتىسقان شەرنياز جارىلعاس ۇلىنىڭ ءوز زامانىنىڭ جالىندى جىرشىلارىنىڭ ءبىرى بولعانى بەلگىلى» دەپ جازادى گازەت.

ايتا كەتەرلىگى، ادەبيەتشى بەرقايىر امانشين 1977 -جىلى شەرنياز جارىلعاس ۇلىنىڭ جەرلەنگەن جەرىن تاۋىپ، ونىڭ باسىنا قويىلعان قۇلپىتاستا جازىلعان دەرەكتى جاريالاعان ەكەن. اقىن بەيىتىنىڭ باسىنداعى قۇلپىتاستىڭ بيىكتىگى 155 س م. بولسا، ۇستىڭگى بولىگى دوڭگەلەنە ويىلعان. قۇلپىتاسىندا «كەتە رۋى مۇسايدار تايپاسى، مالىك ءبولىمى شەرنياز جارىلعاسوگلى 61 جاسىندا وپات بولدى. 1867 شىلدىبۋ تاشىن الىپ قويعان بالاسى اسقارالى مىرزا دۇعاي حايرساندەتىپ- امين» دەپ جازىلعان.

ماڭعىستاۋلىق جاستار قارياعا ءۇي سالىپ بەردى - «ماڭعىستاۋ» گازەتى

 

وبلىستىق گازەتتىڭ جازۋىنشا، وڭىردەگى بەلسەندى جاستار مۇنايلى اۋدانىنىڭ باياندى اۋىلىندا تۇراتىن 80 جاستاعى قارياعا ءۇي سالىپ بەردى. ايتا كەتەرلىگى، «اقتاۋدىڭ قايىرىمدى جاندارى» دەپ اتالعان ەرىكتىلەر توبىنىڭ باستاماسىنا جۇزدەگەن جاس بەلسەندى اتسالىسقان.

«ساتىبالدى الايەۆ قابىرعاسى سوگىلىپ، قيراعالى تۇرعان ەسكى ءۇيىن وسىدان 50 جىل بۇرىن ءوزى تۇرعىزعان ەكەن. سوڭعى جىلدارى ىرگەتاسى قاۋساپ، توزىعى جەتكەن شاتىرىنان بولمە ىشىنە لاي سۋ اعا باستاعان.

«جىعىلعانعا جۇدىرىق» دەمەكشى، قيىن جاعدايدى تەرميتتەر مۇلدەم ۋشىقتىرىپ جىبەردى. قاپتاعان سارى قۇمىرسقالار ەدەن مەن قابىرعانى تەسىپ، جەپ تاستاپتى. ال ءۇيدى جاڭارتۋعا جاسى 80 نەن اسقان قاريانىڭ شاماسى قايدان كەلسىن. ءۇمىت ارتىپ وتىرعان جالعىز ۇلىنىڭ دەنساۋلىعى تاعى جوق، ەڭبەككە جارامسىز» دەپ جازادى گازەت.

ايتا كەتەرلىگى، وبلىستىڭ جومارت جۇرەك جاستارى وسىعان دەيىن دە تانىس اتايعا ازىق-تۇلىك، كيىم-كەشەك اكەپ كومەكتەسىپ تۇرعان. كەيىن قاريانىڭ ايانىشتى جاعدايىن كورىپ، بارلىعى ءبىراۋىزدان ءۇي سالىپ بەرۋ تۋرالى شەشىمگە كەلگەن.