وتەجان نۇرعاليەۆ: اقشا ەشقاشان جەتپەيدى
ادەبيەتكە الپىسىنشى جىلدارى «مەنىڭ ماحابباتىم» اتتى جىر جيناعىمەن كەلگەن اقىن ولەڭدەرىندە جاڭا بوياۋ، تىڭ ءۇن، توسىن مىنەز بار. اقىننىڭ ءوزى دە ادەبيەتكە جاڭبىر بولىپ قۇيىپ، نوسەر بولىپ توگىلىپ كەلدى. ادەبيەتكە جاڭا لەپ، جاڭا تىنىس قوسىلدى.
ءوزى دە ولەڭدەرى دە ەشبىر قالىپقا سىيماي كەتتى. وسى ورايدا بەلگىلى اقىن بايبوتا قوشىم- نوعايدىڭ وتەجان نۇرعاليەۆ تۋرالى ەستەلىگىن سىزدەرمەن ءبولىسۋدى ءجون كوردىك.
***
باسپادا رەداكتورلاردىڭ ايلىعى ماردىمسىز. 140-145 سومنىڭ كولەمىندە. ال اعا رەداكتور بولۋ ءۇشىن كەمىندە ءتورت-بەس جىل قىزمەت اتقارۋىڭ كەرەك. وندا دا باسشىلاردىڭ كوڭىلىن تاپپاساڭ، جۋىق ارادا دارەجەڭ وسپەيدى. اعا رەداكتور بولعاننان سوڭ ايلىعىڭ 160 سومعا كوتەرىلەدى. سوندىقتان توقسان سايىن ءبىر رەت بەرىلەتىن سىياقى ءۇشىن جان الىسىپ، جان بەرىسىپ جۇمىس جاسايمىز.
«جالىن» باسپاسىنا قىزمەتكە كەلگەن سوڭ رەداكتورلاردىڭ جاعدايى اسا ءماز ەمەس ەكەنىنە ءوتاعاڭنىڭ دا كوزى جەتتى. باسىمىز قوسىلعان بىردە وسى ايلىق پەن سىياقى جونىندە اڭگىمە بولا قالدى. اركىم ءوز جاعدايىنىڭ اۋىر ەكەنىنەن حابار بەرىپ، ىشسەڭ اسقا، كيسەڭ كيىمگە جارىمايتىنىمىزدى ايتىپ جاتتىق.
- اقشا ەشقاشان جەتپەيدى، - دەدى ءوتاعاڭ ءبىر ۇزاق اڭگىمەگە كىرىسەتىن سىڭاي تانىتىپ. ءبىز ەندى ونىڭ اۋزىنا قارادىق. ءوتاعاڭ كوزى كۇلىمسىرەپ، ءوزى «باستان كەشكەن» ءبىر جاعدايدى بايانداي باستادى.
- الماتىعا كەلگەن سوڭ مەنىڭ دە ەل قاتارلى ءومىر سۇرگىم كەلدى، - دەدى ول.
- ءبىزدىڭ قاتارىمىز ءۇيلى-جايلى بولعان. كوبىسىنىڭ ساياجايى بار. جەڭىل ماشينا ءمىنىپ جۇرگەندەرى قانشاما. ەڭ باستىسى، ءبىرقاتار اقىن-جازۋشىلاردىڭ جيناق كاسساسىندا اقشاسى بار. ءبارى دە اقشا جيناعان عوي. ىشپەي-جەمەي جينادى ما، پارا الدى ما، كىتاپ شىعارىپ قالاماقىسىن جيناق كاسساسىنا سالىپ وتىردى ما، قالاي جينادى، ونى وزدەرى بىلەدى.
ايلىقتارى وسى ءوزىمىزدىڭ ايلىعىمىزداي عوي ءبارىنىڭ دە. 140 سوم! ال الماتىدا اقشاڭ بولماسا ەشكىم سالەم بەرمەيدى ەكەن. مۇنى كۇلاش (ايەلىن ايتىپ تۇر - ب. س. ق. -ن. ) تا بايقاپ قالدى. ەڭ بولماسا ادام قاتارىنا ىلىگىپ، ايەلىمدى قۋانتايىن دەدىم. «قوي، بۇل ءجۇرىسىم جاراماس، اقشا جينايىن»، - دەپ ويلادىم مەن.
كاسسادا ون مىڭ سوم اقشاڭ بولماسا، ادام قاتارىنا سانالمايدى ەكەنسىڭ. ىشپەدىم. جەمەدىم. قولىما تۇسكەن اقشانى جيناق كاسساسىنا سالا بەردىم، سالا بەردىم. ءبىر كۇنى جيناق كىتاپشاسىن قولىما الىپ قاراسام، اقشامنىڭ باسى قۇرالىپ قالىپتى. توعىز مىڭ توعىز ءجۇز توقسان بەس سوم! ون مىڭعا بەس-اق سوم عانا جەتپەي تۇر. ەندى ءبىر بەس سوم بولسا، مەن دە الماتىدا ادام قاتارىنا قوسىلايىن دەپ تۇرمىن.
اپىر-اي، ءا! اقشانى جيناي بەرسەڭ، ون مىڭعا جەتكىزۋگە بولادى ەكەن عوي! ويىما ساپ ەتىپ قادىر مىرزاليەۆ تۇسە كەتتى. ول الماتىداعى اقشاسى ەڭ كوپ اقىن عوي. اقشاسى كوپ بولعان سوڭ جۇرتتىڭ ءبارى وعان سالەم بەرەدى. قىزمەتىڭە قارامايدى جۇرت. تالانتىڭا تەم بولەە... كاسساداعى اقشاڭ ون مىڭنان اسپاسا، قىزمەتىڭدى، تالانتىڭدى نە قىلسىن! قادىردان ءبىر بەس سوم قارىز سۇرايىن دەپ ويلادىم. كاسساداعى توعىز مىڭ توعىز ءجۇز توقسان بەس سومعا قوسىپ، ون مىڭعا تولتىرىپ قويايىن دەدىم.
كاسسادا ون مىڭ سوم اقشام بولسا، مەن حانعا سالەم بەرەم بە؟! كەرىسىنشە، جۇرت ماعان سالەم بەرەدى عوي. تۋرا قادىرعا تارتتىم عوي. تاۋىپ الدىم. «وسىنداي دا وسىنداي، قارىزعا بەس سوم بەرە تۇر، «ەر ادامنىڭ موينىندا قىل ارقان شىرىمەس»، مەن دە ادام قاتارىنا ىلىگىپ كەتكەلى تۇرمىن. سەنەن بەس سوم السام، كاسساداعى توعىز مىڭ توعىز ءجۇز توقسان بەس سومعا قوسىپ، ون مىڭعا تولتىرىپ قويامىن عوي اقشامدى» دەپ جاتىرمىن.
قادىر اقشانىڭ بەتىنە قاراسىن با، ون سوم بەردى. مەنى ادام قاتارىنا قوسىلىپ كەتسىن دەپ تۇر عوي. ون سوم از اقشا ەمەس. كاسسادا ون مىڭ سومىم بولايىن دەپ تۇر عوي! ۇيگە ەكى وكپەمدى قولىما الىپ، قۋانىپ جەتتىم. ەسىكتەن ەنە بەرە: - كۇلاش! كۇلاش!- دەپپىن.
- ءبىز دە ادام قاتارىنا قوسىلىپ كەتەتىن بولدىق، كۇلاش! ايەلىم اڭ-تاڭ.
- نە بولىپ قالدى؟ - دەيدى تۇككە دە تۇسىنبەي. قالتامنان ون سومدى سۋىرىپ الدىم. قادىردان قارىزعا سۇراپ العانىمدى ايتتىم.
- وسىنى اپارىپ سالسام، كاسسادا ون مىڭ سومىم بولادى عوي!- دەپ ايتىپ ۇلگەرگەنىمشە، ايەلىم «ا- ا- ا!» دەپ شالقاسىنان قۇلاپ ءتۇستى. تۋرا سەرۆانتقا سوعىلىپتى. ءبىر قيمايتىن ادەمى حرۋستالى بار ەدى. جەرگە قۇلاپ ءتۇسىپ، بىت-شىت بولدى. سونىڭ ورنىن تولتىرماق بولىپ، كاسسادان اقشا الۋعا مەن كەتتىم. ءسويتىپ انە- مىنە ون مىڭعا تولايىن دەپ تۇرعان اقشام قايتا بۇزىلدى. بۇل اقشا دەگەنىڭ ەشقاشان جەتپەيدى ەكەن عوي. مەنىڭ كاسساداعى اقشام ءالى ون مىڭعا تولعان جوق. جۇرت تا سالەم بەرمەي وتە شىعادى، - دەپ اياقتادى ول اڭگىمەسىن. بۇل وقيعا شىن مانىندە بولدى ما، بولمادى ما - مەن وعان باس قاتىرعان ەمەسپىن. ءبىراق فيلوسوفيالىق استارى بار ءسوز ەدى...
Massaget.kz