الاكولگە باردىڭ با؟

 استانا. قازاقپارات - قازىر ەلىمىزدىڭ ىشكى تۋريزمىن دامىتۋعا كوڭىل ءبولىنىپ، كوپتەگەن جۇمىستار اتقارىلىپ جاتقانى بەلگىلى.

 وسىعان بايلانىستى ءبىز شىعىستىڭ شىرايىن كەلتىرىپ تۇرعان الاكول جاعالاۋىنداعى «الاكول» تۋريستىك بازاسىنىڭ اكىمشى قىزمەتكەرى ەربول الىبايمەن تىلدەسىپ، دەمالىس ورتالىعىنداعى قازىرگى احۋال جونىندە سۇراعان ەدىك.

ونىڭ ايتۋىنشا، ەلباسى ءتۋريزمدى دامىتۋ جونىندە تاپسىرما بەرگەلى الاكولدە كوپتەگەن قۇرىلىستار باستالىپ كەكەن. ورتالىقتاعى اربات اباتتاندىرىلىپ، ادام تانىماستاي وزگەرگەن. ءتۇرلى شوۋ- باعدارلامالار، ويىن- ساۋىق شارالارى دا كوپتەپ قولعا الىنعان.

«اتراكتسيوندار، ءتۇرلى ءىس- شارالار جۇمىس ىستەي باستادى. قۇرىلىس جۇمىستارى دا قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. كاسىپكەرلەردى قارجىلاندىرۋ جاعى دا جامان ەمەس. ەل بيلىگى ءتۋريزمدى دامىتۋ جونىندە تاپسىرما بەرگەلى كەلۋشىلەردىڭ قاتارى اناعۇرلىم ءوستى. حالىقتى تارتۋ، ينفروقۇرىلىمدى دامىتۋ بويىنشا كوپتەگەن جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. ماسەلەن، ءۇرجارعا دەيىن ۇشاقپەن كەلىپ، ءارى قاراي تاكسي، نە بولماسا اۆتوبۋسپەن جاعاجايعا ەكى ساعاتتا جەتۋگە بولادى. پويىزبەن جالاڭاشكول ستانتسياسىنا دەيىن كەلىپ، ودان بەرى 60 شاقىرىم تاكسيمەن باسىپ، كول جيەگىنە ىلىنەسىز. ارينە، ەسكى جول بولعان سوڭ كەدىر- بۇدىردى دا باسۋعا تۋرا كەلەدى» ، - دەيدى ەربول.

سونىمەن قاتار ول ەلدىڭ ىشكى ءتۋريزمى جان- جاقتى ناسيحاتتالىپ، تىڭعىلىقتى اتقارىلعان ىستەردىڭ ارقاسىندا بيىل كەلۋشىلەر سانىنىڭ اناعۇرلىم وسكەنىن جەتكىزدى.

«بۇرىن ءبىر ماۋسىمدا 300 گە جۋىق ادامدى قابىلدايتىنبىز، بيىل ودان كوپ بولادى دەپ بولجاپ وتىرمىز. ويتكەنى قازىردىڭ وزىندە دەمالىس ورتالىعىمىزدا ورىن جوق، ادام لىق تولى. ەگەر تامىزدىڭ ونىنا دەيىن وسىلاي بولسا، بۇل جىلداعىدان ەكى ەسەگە دەيىن جوعارى بولادى. تۋريستەر كوبىندە 3 كۇننەن ءبىر اپتاعا دەيىنگى ۋاقىتقا كەلەدى» ، - دەيدى ە. ءالىباي.

تۋريستەردى كوپتەپ تارتۋ ءۇشىن بۇل دەمالىس ورتالىعى دا ايانباي ەڭبەك ەتىپ جاتىر ەكەن. اينالاسىن اباتتاندىرىپ، ءتۇرلى اعاشتار وتىرعىزعان. الداعى ۋاقىتتا اۋلاعا باسسەين جاساماق نيەتتە، ونى قۇرىلىس جوسپارىنا ەنگىزىپ قويىپتى. بالالار وينايتىن الاڭقاي مەن سپورتتىق ويىن الاڭدارىنىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر.

حالىق، قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى جوعارى ءارى تاعامى ءدامدى ورىنداردى ىزدەيتىنى بەلگىلى. وسىنى ەسكەرگەن «الاكول» دەمالىس ورتالىعىنىڭ باسشىلارى اسپازشىلاردى ارنايى الماتىدان الدىرىپ، اس ءمازىرىن تۇگەلدەي جاڭارتىپتى.

«رەسەيدىڭ ءنوۆوسىبىر، نوۆوكۋزنەتسك، ۋليانوۆ وبلىسى، بارناۋىلدان كەلۋشىلەر قاتارى بيىل وتە كوپ. بۇل الاكول ءتۋريزمىن دامىتۋدى ناقتى قولعا العاندىعىن بىلدىرەدى دەپ ويلايمىن. ودان كەيىن تۋريستەردى تارتۋ بويىنشا ءوز تاراپىمىزدان دا جارنامالار بەرىپ تۇرامىز. ماسەلەن ءوزىمىزدىڭ الاكولدە تۋريستىك ورتالىق اشىلعان، سوعان ءوتىنىم بەرەمىز، ءارى قاراي ولار ءوزى جارناما تاراتادى. ونىڭ ۇستىنە سايتىمىز بار، كوبى سول ارقىلى دەمالىس ورتالىعىمىزبەن الدىن الا تانىسىپ، ورىنعا تاپسىرىس بەرىپ جاتادى. ودان كەيىن «ۇزىن قۇلاق» دەيمىز عوي، ول دا جاقسى كومەكتەسەدى. جالپى قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى قاي جەردە جاقسى، سول جەردى ادامدار وزدەرى- اق ىزدەپ تاۋىپ الادى» ، - دەيدى ول.

جيىرماعا جۋىق ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىرعان بۇل دەمالىس ورتالىعى ءبىر مەزەتتە 80 ادامدى قابىلداپ، قىزمەت كورسەتە الادى.

«بىزدەگى جايلى ورىندار ءتورت ادامعا ارنالعان، ودان كەيىن 6-7 جانە 2 ادامدىق كەمپينگتەر بار. ادام باسىنا 7500 تەڭگەدەن باستالادى، وعان 3 ۋاقىت تاعامى كىرەدى. كەلۋشىلەرگە بارلىق جاعداي جاسالعان، سالقىنداتقىش، جۋىناتىن بولمە جانە دارەتحانامەن قامتاماسىز ەتىلگەن. وتاۋ- تۆ قوسىلعان تەلەديدار، توڭازىتقىش سياقتى قاجەتتى زاتتىڭ ءبارى بار. ونىڭ ۇستىنە، ءبىزدىڭ كولدە پايدالى مينەرال كوزدەرى بار. سونىڭ ءبىرى - اق باتپاق، ولار تەرى اۋرۋىنا جاقسى. ال قارا باتپاق ادامنىڭ بۋىن اۋرۋلارىنا ەم. وسى مينەرال كوزدەرى ءۇشىن ادامدار مىڭداعان شاقىرىمدىق جەردەن كەلەدى جانە ولار جىلدا تۇراقتى تۇردە كەلىپ تۇرادى» ، - دەيدى ەربول.

سونىمەن قاتار، ول تۋريستەردى ازاپقا سالىپ، باس اۋرۋىنا اينالعان ەسكى جولداردىڭ جوندەلىپ جاتقاندىعىن ايتىپ ءوتتى.

«بۇرىن تۋريستەر بىزگە كەلەر جولدىڭ ساپاسىنا سىن ايتىپ، كوڭىلدەرى تولمايتىندىعىن جەتكىزەتىن. قازىر بارلىق جەرگە اسفالت جابىندىسى توسەلىپ جاتىر. بۇل تۋريستەردىڭ شارشاماي كەلىپ- كەتۋىنە ۇلكەن سەبەپ. ادامدار مۇندا دەمالىپ، جاقسى كوڭىل- كۇيمەن قايتقىسى كەلەدى. ەگەر جولدا قينالاتىن بولسا، ادەمى دەمالىستان ەش ەستەلىك قالمايدى دەپ ويلايمىن. سوندىقتان ەندىگى كۇشتى جول جوندەۋگە جۇمساپ، سونى تەزىرەك رەتكە كەلتىرسە جاقسى بولار ەدى» ، - دەيدى ول.

جاقىندا عانا الاكولدە دەمالىپ قايتقان ساياساتتانۋشى ەرلان سايىروۆ بۇل دەمالىس ايماعى تۋرالى ءبۇي دەيدى.

«قازاقستاندا ىشكى ءتۋريزمدى دامىتۋ وتە وزەكتى. ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا تەك مۇناي نەمەسە تاعى باسقا شيكى زاتتاردى عانا ەمەس، ەلدىڭ ىشكى تابيعي جانە رۋحاني الەۋەتىن پايدالانۋ كەرەك. ءتۋريزمدى دامىتقاندا ۇلكەن ءبىر رۋحاني قۇندىلىق بولۋ كەرەك. قازاقستاننىڭ قاي تۇكپىرىن الساڭ دا، وزىنە ءتان ەرەكشەلىگى بار. الاكولگە كەلەتىن بولساق، بىرىنشىدەن شىعىس قازاقستان رۋحاني جاعىنان وتە باي. اباي، قوزى- كورپەش بايان سۇلۋ، ەڭىلىك- كەبەك، ونىڭ ارعى جاعىندا ساقتار مەن عۇنداردىڭ ۇلكەن مادەنيەتى تۇر. الاكول ەلىمىزدەگى سۋ باسسەيىندەرىنىڭ ىشىندەگى ەڭ بىرەگەيى. ويتكەنى ول اشى سۋ، ونىڭ ۇستىنە تاريحتا سوناۋ قىتاي، اراب دەرەكتەرىندە دە كورسەتىلگەن.

بۇگىنگى تاڭدا الاكولدىڭ ينفراقۇرىلىمى دامىپ كەلە جاتىر. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمدىگى وعان جاقسىلاپ تۇرىپ ينۆەستيتسيا سالىپ جاتىر. تۋريستەرگە كورسەتىلەتىن قىزمەتتىڭ ءتۇر- ءتۇرى جاسالىپ جاتىر. ماسەلەن، كەشكى ساۋىق ورىندارى، ادامداردى جوعارى دارەجەدە تاماقتاندىراتىن كافەلەر مەن مەيرامحانالاردىڭ بوي كوتەرگەن. ەندىگى ماسەلە الاكولگە تۋريستەردىڭ جەتۋى. ىشكى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ كەرەك. تۋريستەر بارار جولعا بولا شارشاماۋ كەرەك. قازىر استانادان الاكولگە دەيىن 1600 ك م، وكىنىشكە وراي جولدىڭ كوپ بولىگى ادامدارعا قولايسىز. سونىمەن قاتار وعان جەتۋ جولداردىڭ باعىتىن دا كوبەيتكەن دۇرىس. قاراعاندى، قارقارالى جاقتان جەتەتىن باعىتتى دا دامىتۋ كەرەك. قازاقستان ىشىندە الاكولگە جان- جاقتان وڭاي جەتەتىن جولداردىڭ تورابىن جاساۋ كەرەك. سول كەزدە ادام قاراسى مولايا تۇسەدى.

دەگەنمەن قازىردىڭ وزىندە وندا بارىپ دەمالاتىنداردىڭ قاتارى كوبەيگەن. ماسەلەن، ارباتتاعى كەشكىلىك ساۋىققا بارعان ادامداردىڭ سانى 20-30 مىڭعا دەيىن جەتەدى ەكەن. ياعني، الاكول كۇنىنە 25-30 مىڭ ادامدى قابىلدايدى دەگەن ءسوز. ەندى بۇنى 95 كۇنگە كوبەيتەتىن بولساق، بۇل 1 ميلليون ادامنان اسىپ كەتۋى مۇمكىن. ويتكەنى وعان تەك ەلىمىزدەن عانا ەمەس، بۇرىنعى كەڭەس وداعىنىڭ بارلىق ەلىنەن ادامدار كەلەدى. الاكولدە تۋريستەردى قابىلداۋدىڭ ينفراقۇرىلىمى نەگىزى بۇرىننان جاسالعان. ول دامىپ جاتىر، سونىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ كەرەك. سونىمەن قاتار، تۋريستەردى قابىلداعاندا سول جەردەگى ەكولوگياعا ەشقانداي زيان كەلمەيتىندەي ەتىپ جاساۋ كەرەك. ياعني، ادامداردى قابىلداۋدىڭ بەلگىلى ءبىر تەپە- تەڭدىگى بولۋ كەرەك. ەگەر ادامدار شامادان تىس كوپ كەلسە، سۋدىڭ ساپاسى تومەندەپ كەتەدى» .

ادىلەت مۇساحاەۆ

Baq.kz