ەرتە سونگەن ءان عۇمىر - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ
***
بوزداتىپ، كەيدە سىرنايلاپ، جەتەدى ءبىر ءۇن «ۋگايلاپ» - «قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)
قىتايلىق kazakcnr.com سايتىندا قىتايداعى قانداستارىمىزدىڭ اراسىنان شىققان، جاسىنداي جارىق ەتىپ سونگەن قىسقا عۇمىرىندا ونەرىمەن ەل ەسىندە قالعان، بەلگىلى ءانشى، تەرمەشى اسەمحان عيبادات قىزى تۋرالى جازىلعان ەسسە جارىق كوردى. اتالعان ەسسەنىڭ اۆتورى قىتاي ۇلتىنىڭ ازاماتى جاڭ جيانليڭ.
«جۇرتتىڭ قۇلاعىنا ءسىڭىستى بولىپ كەتكەن قازاق ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى اقىندار ايتىسىنان بولەك، تاعى ءبىر ەرەكشە ونەر مادەنيەتى - تەرمە ايتۋ. وندا اتانىڭ ايتار اقىلى، دانالاردىڭ ورامدى ويى، ورەلى سوزدەرى نەمەسە ۇلىلاردىڭ فيلوسوفيالىق تولعانىستارى ۇيقاسقا ءتۇسىرىلىپ، دومبىرانىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ورىندالادى. وسى كيەلى ونەردى ناسيحاتتاۋشى، تانىمال تەرمەشى اسەمحان عيبادات قىزى - 1964 - جىلى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ التاي ايماعى، قابا اۋدانىندا تۋعان. اسەمحان بالا كەزىنەن دومبىرانىڭ ءۇنىن، تەرمەنىڭ اۋەنىن ەستىپ وسكەن. ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ەرەكشە اسەمحان ەسەيە كەلە حالىق اراسىندا تاراعان تولعاۋ- تەرمەلەردى ايتا باستايدى. ول ءان ءماتىنى مەن اۋەنىن ءبىر ەستىسە بولدى، جاتتاپ الاتىن بولعان. حالىق اندەرىن اسقاقتاتا شىرقاپ، تەكتى ونەر تەرمەنى ورىنداۋعا داعدىلانعان قارشاداي قىز 16 جاسىندا ەل الدىنا شىعىپ، ونەر كورسەتكەن. سول جولى اسەمحان ورىنداعان «جاقسى مەن جامان» اتتى تەرمە تىڭدارمان ەلەڭ ەتكىزىپ، جۇرتتى قايران قالدىرادى»، - دەپ جازادى اۆتور.
اتالعان ەسسە اۆتورىنىڭ جازۋىنشا، اسەمحان عيبادات قىزى شىڭجان ولكەسى مەن ونداعى وبلىس، ايماقتاردا وتكەن كوپتەگەن ونەر بايگەسىنە قاتىسىپ، سان مارتە جۇلدەگەر اتانىپ، ءتۇرلى ماراپات، سىيلىقتاردى يەلەنگەن. تابيعات ءوزى سىيلاعان دارا تالانت يەسىنىڭ ورىنداۋىنداعى تەرمە- تولعاۋلار ءۇنتاسپا، بەينەتاسپالارعا جازىلىپ قالدى. سوسىن ول حالىق اۋەنىنە شولدەگەن شىڭجان قازاقتارى مەن كەزىندە وسى ولكەدەن جەر اۋدارعان تۇركيا، ەۋروپا ەلدەرىندە تۇراتىن قازاقتار اراسىندا كەڭ تارالعان.
«اسەمحان عيبادات قىزى ونەردەگى ءورىسى كەڭىپ، كەمەلىنە كەلگەن شاعىندا ءسۇت بەزىنىڭ قاتەرلى ىسىگى دەرتىنە شالدىعىپ، 5 جىلدان استام ەمدەلسە دە، اۋىرۋىنان ايىعىپ كەتە المادى. 2003 -جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا، جۇرت ونەرىنە ءتانتى بولىپ قادىرلەگەن، حالقىنىڭ اياۋلى ءانشى قىزى مەزگىلسىز ۋاقىتتا كوز جۇمدى. ءانشىنى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالۋعا كەلگەن قاراقۇرىم حالىق سەڭدەي سوعىلىسىپ، قايعىدان تەڭسەلدى. سۇم اجال ونى ەندى عانا 3 جاسقا تولعان قىزىنان، سۇيىكتى تىڭدارمان قاۋىمىنان، اسەم انىنەن، جانىنا بالاعان تەرمەسىنەن ايىردى. ايتسەدە، حالىقتىڭ جۇرەگىندە ونىڭ سول اسەم ءانى، بۇلبۇل ءۇنى ماڭگىلىك ەستەلىك بولىپ ساقتالىپ قالدى. مەن اسەمحاننىڭ «جاقسى مەن جامان» ، «كەيبىرەۋلەر» ، «تۋىستار» ، «انالار- اي» ، «قازاعىمنىڭ قىزدارى- اي» ، «نەنى ويلادىڭ» سياقتى ءان، تەرمە- تولعاۋلارىن قايتالاپ تىڭداي وتىرىپ، قازاق حالقىنىڭ ءان ونەرى سالاسىنداعى وزگەشە تالانىتتى ونەرپازى، «بوزدالانىڭ بۇلبۇلى» اتانعان ءانشى قىزىنىڭ ومىردەن تىم ەرتە وزعانىنا كوڭىلىم قۇلازىپ، وكىنىشتەن وزەگىم ورتەندى»، - دەپ جازادى ونەر يەسىنىڭ ەڭبەگىن ايىرىقشا جوعارى باعالعان اۆتور.
الەمنىڭ 101 ەلىنىڭ ازاماتتارى وزبەكستاندا ساياحاتتاي الادى - ت ر ت
وزبەكستاندا تۋريزمدى دامىتۋ اياسىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار اياسىندا الەمنىڭ 101 ەلىنىڭ ازاماتتارىنا بەس كۇنگە ۆيزا ەركىندىگى بەرىلدى، دەپ حابارلايدى تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى.
«پرەزيدەنت شاۆكات ميرزيەيەۆ «شەتەل ازاماتتارىنىڭ وزبەكستانعا كەلۋىن جەڭىلدەتۋگە باعىتتالعان شارالار جونىندەگى» قاۋلىعا قول قويدى. قاۋلىعا قاراعاندا، 15 - شىلدەدەن باستاپ وزبەكستان اۋەجايلارىنا تىزىمدەگى 101 ەلدەن كەلەتىن ازاماتتارعا بەس كۇن بويى ەلدە ۆيزاسىز ءجۇرۋ قۇقىعى بەرىلدى. تىپتەن 16 جاسقا تولماعان شەتەل ازاماتتارىنا دا اتا- اناسىمەن بىرگە ەلدە 90 كۇنگە دەيىن ۆيزاسىز بولۋ قۇقىعى تاعايىندالدى. شەتەلدىك ازاماتتار وزبەكستان ۆيزاسىن الۋ ءۇشىن ينتەرنەتتەن دە «ەلەكترونيكالىق ۆيزا» الا الادى. سوڭعى كەزدە ەلدە تۋريزمدى دامىتۋعا باعىتتالعان شارالار ارقىلى جىلدىڭ العاشقى بەس ايىندا كەلگەن تۋريست سانى بىلتىرعى جىلدىڭ وسى مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 93 پايىز ارتتى. ەلگە بيىل 2,2 ميلليون تۋريست كەلدى»، - دەپ جازادى اتالعان ب ا ق.
قازاق بوكسشىسى قىتاي ۇلتتىق قۇراماسىنا قابىلداندى - «جەنمين جيباو» (People Daily)
قىتايدا تۇراتىن قانداسىمىز توقتاربەك تاڭاتحان ۇلى بوكستان قىتايدىڭ ۇلتتىق قۇراماسىنا قابىلداندى، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.
اتالعان باسىلىمنىڭ دەرەگىنە سۇيەنسەك، بوكستان قىتايدىڭ ۇلتتىق قۇراماسىنا شىڭجاڭ اۆتونوميالىق ولكەسىنەن ەكى بوكسشىعا شاقىرتۋ كەلىپ تۇسكەن. سونىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ قانداسىمىز - توقتاربەك تاڭاتحان ۇلى.
تاڭاتحان ۇلى قازىر قىتايدىڭ ىشكى بىرىنشىلىكتەرىندە 75 كەلى سالماقتا سىنعا ءتۇسىپ ءجۇر. ول وسى جىلى ءوز سالماعىندا قىتاي بىرىنشىلىگىندە توپ جارىپ، چەمپيون اتانعان بولاتىن. قازاق بوكسشىسىنىڭ بولاشاعىنان زور ءۇمىت كۇتكەن باپكەرلەر قانداسىمىزدى وسى جىلى يندونەزيانىڭ استاناسى دجاكارتا قالاسىندا وتەتىن جازعى ازيا ويىندارىنا اپارىپ، باعىن سىناماق نيەتتە.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، توقتاربەك تاڭاتحان ۇلى 2018 -جىلى قاڭتار ايىندا 2017 -جىلعى قىتايدىڭ «بوكس كورولى» چەمپيوناتىندا قارسىلاس شاق كەلتىرمەي، «كورول» چەمپيوندىق بەلدىگىن يەمدەنگەن بولاتىن.
استانا ورتا ازيا ەلدەرىنە بەنزين ەكسپورتىن ارتتىرادى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى
قازاقستان ۇكىمەتى استانا مەن ماسكەۋ اراسىنداعى قىرعىزستان، وزبەكستان مەن تاجىكستان ەلدەرىنە بەنزين ەكسپورتتاۋ تۋرالى ەكى جاقتى كەلىسىمدى وزگەرتۋگە ىنتا ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
Fars اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنە سايكەس، «قازمۇنايگاز» ۇ ك ا ق مۇناي تاسىمالداۋ، وڭدەۋ جانە ماركەتينگى جونىندەگى اتقارۋشى ۆيتسە- پرەزيدەنتى دانيار تيەسوۆ وسى تۋرالى: «استانا بيىلعى جىلدىڭ كۇزىندە 400000 توننا بەنزين ەكسپورتتاۋدى ماقسات ەتەدى. سونىمەن قاتار، 2019 -جىلى مۇناي ەكسپورتىنىڭ كولەمى ميلليون نەمەسە 1,2 ميلليون تونناعا جەتەدى»، - دەدى.
قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكا ءمينيسترى قانات بوزىمبايەۆ تا بۇل باعدارلامالاردىڭ الدىمەن رەسەي ەكسپورتشىلارىنىڭ ۇيلەستىرىلەتىنىن مالىمدەدى.
ول قازىرگى كەلىسىمدەرگە سايكەس قازاقستان بەنزينىنىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرىنە ەكسپورتتاۋعا تىيىم سالىنعانىنا توقتالدى.
«قازىرگى ۋاقىتتا ەكى ەل ەكىجاقتى كەلىسىمدەردىڭ جاڭا ءماتىنىن دايىنداپ جاتىر. وندا قازاقستاندىق كومپانيالار ورتالىق ازيا ەلدەرىن وزدەرىنىڭ نەگىزگى نىساندارىنا اينالدىرادى»، - دەدى قانات بوزىمبايەۆ.
قازاقستانىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى سونىمەن قاتار رەسەيدەن تەمىر جول ارقىلى جانار- جاعارماي يمپورتى بولىمىندە شەكتەۋلەر قويۋ تۋرالى باعدارلامانى ەل پارلامەنتىنە جولدادى.
قورعاستاعى لاۆاندا بازاسى گۇل «تەڭىزىنە» اينالدى - تيانشاننەت
ق ح ر شىڭجان ولكەسى، ىلە وزەنى اڭعارىنداعى قورعاس اۋدانىندا 700 گەكتار جەرگە ەگىلگەن لاۆاندا جايقالىپ ءوسىپ، كۇرەڭ- كوك ءتۇستى گۇل «تەڭىزىنە» اينالادى. ءوڭىردىڭ حوش ءيىسى مەن رومانتيكالىق كورىنىسى كوپتەگەن تۋريستەردى قىزىقتىردى، دەپ حابارلايدى «تيانشاننەت» اقپاراتتىق پورتالى.
لاۆاندا - حوش ءيىستى وسىمدىك. لاۆاندانىڭ اتى ءشوپ بولعانىمەن، زاتى ءيىسى جۇپار اڭقىعان، كۇرەڭ- كوك ءتۇستى كىشكەنە گۇل. حوش ءيىسى اڭقىپ تۇراتىندىقتان، جۇرت ونى «جىم- جىلاس جۇپار تاراتقىش وسىمدىك» دەپ اتاعان. قىتايلىق «تيانشاننەت» پورتالى ىلە اڭعارىنداعى وسى ءبىر كوركەم كورىنىستى تاسپالاعان فوتورەپورتاج جاريالادى.
اۆتور: باقىتجول كاكەش