جاناتتىڭ جادى نەگە مىقتى؟
تاماق تاۋىپ جەۋ مەن جىرتقىشتاردان قورعانۋ امالدارى دا ءارتۇرلى. ال ولار اقىلدىلىعى جاعىنان بىرىنەن ءبىرى اسىپ تۇسەدى.
كادىمگە جانات حايۋاناتتاردىڭ قاتارىندا ويلاۋ جاعىنان وزگەلەردەن وق بويى وزىپ كەتەدى ەكەن. ادامنان دا جاتىرقاي قويمايتىن حايۋان ءدامدى اس ىزدەگەندە الدىنا جان سالمايدى.
ءتىپتى ەسىكتى بەكىتكەن شاپپانى نەمەسە ىلگەكتى ءوزى اشىپ ۇيگە كىرسە، توڭازىتقىشتى اشىپ جاتسا، اس قوياتىن شكافتان تاماق الىپ جەسە، وسىنىڭ بىردە بىرىنە تاڭعالماڭىز. وسىنىڭ بارلىعى ونىڭ ميىنىڭ جاقسى جەتىلگەنىن كورسەتەدى. ەندى مىنا مىسالدارعا نازار اۋدارىپ كورىڭىز:
جانات ارتقى اياق بۋىندارى ارقىلى تابانىن 180 گرادۋسقا بۇرىپ، اعاش باسىنان تومەن باس جاعىمەن دە تۇسە الادى.
جاناتتاردىڭ اراسىنان شايقاعىش جانات قانا قىستا ۇيقىعا كەتەدى. ءبىر قۋىسقا ونشاقتى جانات كىرەدى. ولار ءىن قازۋعا قۇمار ەمەس. ەسەسىنە وزگەلەردىڭ ءىنىن تارتىپ الۋعا قۇشتار.
جاناتتار تۇندە وتە جاقسى كورەدى.
اسا قاۋىپتى جىرتقىشتارمەن بەتپە بەت كەلگەندە، جان ساۋعالايتىن جەر تاپپاسا، ءولى حايۋانات سەكىلدى جاتا كەتەدى.
سولتۇستىك امەريكادا جاناتتار قوقىس جاشىكتەرىن اشىپ، تاماق ىزدەۋدەن جالىقپايدى. ولار اشىلۋى قيىن تەمىر جاشىكتەردى قالاي اشۋدى دا اسىقپاي ۇيرەنەدى. اقىرى دەگەنىنە جەتەدى.
ولاردىڭ ءيىس سەزۋ قابىلەتى وتە جەتىلگەن. الدىڭعى اياعىنىڭ تابانى اسا سەزىمتال. ول سۋعا تيگەندە ءتىپتى ساقتىعى كۇشەيەدى. ونىڭ الدىڭعى اياعىمەن ءار نارسەنى تۇرتكىلەۋىندە ءمان بار.
جانات ۋدان باسقانىڭ ءبارىن جەيدى. جەمىستى دە، وسىمدىكتەردى دە، المانى دا، جاڭعاقتى دا، ۇساق كەمىرگىشتەردى دە، باقا- شايان، قۇستاردى دا، قولتىراۋىن جۇمىرتقالارى مەن شايانداردى دا تالعاماي جەيدى. ول الدىندا الدىڭعى ەكى اياعىن جۋاتىنى دا قىزىق.
جانات كوپ «سويلەيتىندەردىڭ» قاتارىنان ءارى ءتۇرلى ءۇن شىعارا الادى.
حريستوفور كولۋمب كەزىندە امەريكانى عانا اشپاعان، ول جاناتتاردىڭ دا بارىن جۇرتقا جاريا ەتتى. ەۋروپالىقتارعا العاش رەت وسى حايۋان تۋرالى جازىپ جەتكىزگەن دە كولۋمب.
جاناتتىڭ ءبىرى اق ۇيدە ءومىر سۇرگەن دەگەن دەرەك بار. ول پرەزيدەنتپەن بىرگە اۋلانى ارالاپ، ءدىني مەرەكەلەرگە دە قاتىسقان. ەرتەدە جاناتتىڭ ەتى داستارحانعا دا قويىلعان.
جولداسبەك دۋاناباي
«ايقىن»