بالا نەگە تۇيىق بولىپ وسەدى؟
بالا مىنەزىنىڭ تۇيىق بولۋىنىڭ نەگىزى سەبەپتەرى تومەندەگىدەي.
اتا-انانىڭ كىناسى
بالا وتباسىندا ءوزىن جالعىز سەزىنگەندىكتەن مىنەزى تۇيىق بولادى. اتا-اناسىنىڭ وزىمەن اڭگىمەلەسۋدەن قاشاتىنىنا، بىردەڭەنى سىلتاۋراتىپ كەتىپ قالاتىنىنا، اڭگىمەسىنىڭ قىزىقسىز ەكەنىن اشىق ايتقانىنا بالا ءوزىنىڭ كوڭىل كۇيىن، قايعىسىن بىلدىرمەۋگە، ىشىندە ساقتاپ قالۋعا ۇيرەنە باستايدى.
ول اتا-اناسىمەن سويلەسۋگە تىرىسپايدى، ال ەگەر ودان بىردەڭە سۇراي قالساڭ، قىسقا عانا جاۋاپ بەرەدى. بۇلاي ىستەۋىنىڭ سەبەبى ۇلكەندەر اشۋلانادى، ۇرىسادى، جازالايدى دەپ قورقادى. ال كەي اتا-انالار بالانىڭ جاقسى بولۋىن ويلاپ، جاعدايىن جاساپ جاتىرمىز دەپ اكە مەن انانىڭ اراسىندا تىعىز بايلانىستىڭ ورناۋىن نازاردان تىس قالدىرىپ جاتادى. اتا-اناسى ۇيىندە، ءبىراق بالا ونى سەزىنبەيدى. اركىم ءوز شارۋاسىمەن اۋرە. مۇنداي بالانىڭ جانىنىڭ قاتتى قينالاتىنىن اتا-اناسى بىلمەيدى دە، ويتكەنى قانشا سۇيىكتى بولعانىمەن دە ويىنشىقتارى اناسى مەن اكەسىنىڭ ورنىن الماستىرمايدى.
بالا بويىنداعى فيزيكالىق كەمىستىك
بالا بويىندا فيزيكالىق كەمىستىك (كوزى ناشار كورىپ، كوزىلدىرىك كيۋگە تۋرا كەلسە، سەمىزدىك، ارىقتىق، كەكەشتەنۋ، ت. ب.) بار بولسا، مىنەزىنىڭ تۇيىق بولۋىنا سەبەپ بولادى. مۇنداي جاعدايدا دارىگەردىڭ ارنايى كومەگىنە جۇگىنۋمەن قاتار، اتا-انا بالانىڭ كەمشىلىكتەرىنە ءمان بەرمەي قالجىڭمەن قاراۋىنا، قىسىلماۋىنا كومەكتەسۋى كەرەك. بۇل سەزىمدى بالا بويىنا ۇيالاتۋعا ءتۇرلى ويىندار پايداسىن تيگىزەدى. بالاعا ءوزىڭىز نە وتباسىڭىزدىڭ باسقا مۇشەلەرى تۋرالى قىزىقتى وقيعالاردى، كۇلكىلى اڭگىمە قۇراستىرۋدى ۇسىنىڭىز.
كەز كەلگەن ادامنىڭ كۇلكىلى جاعدايعا، قىزىقتى وقيعاعا تاپ بولاتىنىنا كوزى جەتكەن كەزدە، بالا اينالاسىنداعىلاردىڭ ءاجۋالاعان كوزقاراستارىنان قىسىلمايتىن بولادى. سەبەبى ولار دا كەز كەلگەن ۋاقىتتا مۇندايدى باسىنان كەشىرۋى مۇمكىن. ەگەر بالا كوپشىل بولماسا، سىرت كەلبەتىنىڭ ۇسقىنسىزدىعى ءۇشىن قىسىلسا، ونىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنىڭ ەرەكشەلىگىنە ءمان بەرىڭىز. بۇل بالانىڭ وزىنە دەگەن جوعارى باعاسىن جويمايدى («مەن ازداپ تولىقپىن، ەسەسىنە بارىنە مەنىمەن كوڭىلدى»، «مەن قالقان قۇلاقپىن، ەسەسىنە مەنەن قاتتى ەشكىم جۇگىرە المايدى»، «مەن كوزىلدىرىك كيەمىن، ەسەسىنە جۇمباقتىڭ شەشۋىن بارىنەن بۇرىن تابامىن».)
قانداي جاعداي بولماسىن بالاعا مەيىرىممەن قاراپ، جىلى سوزدەرىڭىزدى اياماڭىزدار. بۇل بالانىڭ وزىندىك ورنىن بايقاتادى، ءوز-وزىنە دەگەن سەنىمى جوعارىلاتادى، جانىنا جىلۋ بەرەدى. بۇل بالانى تىم ەركەلەتىپ جىبەرەدى دەپ ۋايىمداماڭىز. بالا كەزىندە مۇنداي بايلانىس وعان وتە قاجەت. بالا كوزىن اشقان ساتتەن باستاپ اكەسىنىڭ اناسى تۋرالى، اناسىنىڭ اكەسى تۋرالى، ەكەۋى ءوزى تۋرالى ويلايتىنىن كورسە، بولاشاقتاعى تاربيەنىڭ باستاماسى قالانادى. بۇدان كەلىپ بالا ۇجىمدا ءوزىن سولاي ۇستايدى (بالاباقشا، مەكتەپ، دوستارى اراسىندا، ت. ب.)، ال وسە كەلە وسى قاعيدا بويىنشا ءوز وتباسىنداعى بايلانىستى قۇرادى.