ءرابيعا سىزدىقوۆا: جاڭا ءالىپبيدىڭ ەملە ەرەجەلەرى حالىقتىڭ مۇددەسىنەن شىعۋى كەرەك

None
None
استانا. قازاقپارات - لاتىن قارپىندەگى قازاق ءالىپبيىنىڭ ەملە ەرەجەلەرى ەڭ الدىمەن سونى پايدالاناتىن حالىقتىڭ مۇددەسىنەن شىعا ءبىلۋى كەرەك.

استانادا ءوتىپ جاتقان «قازاق جازۋىنىڭ تاريحى جانە لاتىن الىپبيىنە كوشۋدىڭ عىلىمي- تاجىريبەلىك نەگىزدەرى» اتتى رەسپۋبليكالىق كونفەرەنسياعا جولداعان ۆيدەوجولداۋىندا ق ر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءرابيعا سىزدىقوۆا وسىنداي پىكىر ءبىلدىردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

«ءالىپبي ايتەۋىر قابىلدانادى. ءبىراق، ونىڭ ەڭ قيىنى - ەملە ەرەجەلەرىنىڭ ءتۇزىلۋى. ەڭ نەگىزگى پرينتسيپ - قابىلداناتىن ءالىپبي ەڭ الدىمەن سونى پايدالاناتىن حالىقتىڭ مۇددەسىنەن شىعا ءبىلۋى كەرەك. كيريلل قارپىنە كوشكەن كەزدە كوپ تالاس بولدى. ەندى قازىرگى الىپبيدە ءبىز قالاي جازامىز؟ كيريلل قارپىن قولدانعان كەزدە بىلمەيمىن بارلىعى كەلىسە كەتكەن بولۋى كەرەك: «ي» ءارپى ءاردايىم جىڭىشكە داۋىستى دىبىس دەپ ەسەپتەلىپ، «ۋ» جۋان ءارى داۋىستى دەپ ەسەپتەلدى دە، ەكەۋىنىڭ الدىنا نە «ءى» ، نە «ۇ» ، نە «ى» جازىلمايتىن بولدى. ال نەگىزىنەن «تۋىس» دەگەن ءسوز مىسالى «تۇۋىس» دەپ جازىلۋى كەرەك»، - دەيدى ءرابيعا سىزدىقوۆا.

ونىڭ ايتۋىنشا، كەزىندە «ۋ» مەن «ي» - ءدىڭ الدىنان «ى»، «ءى» - لەردى جازامىز با، جوق پا؟» دەگەن ساۋال ءبىرشاما تالقىعا تاقىرىپ بولعان.

«ەندىگى قادامىمىز نە بولماق؟ كەلىسىپ الۋ كەرەك. نە مىنا كيريلل قارپىنە كوشكەن كەزدەگى قاعيداتتى ۇستاپ، «ي» - ءدى ءاردايىم جىڭىشكە دەيىك پە... ءبىراق ءسوز جوق وندا ەسكەرتۋ جۇرەدى. سەبەبى، «سىي»، «مىي» دەگەن سوزدەردە مىيدى «مي» دەپ جازۋعا بولمايدى. ەڭ ءبىرىنشى قاۋىپ - ءتىلىمىزدى، ءتىلىمىزدىڭ فونەتيكاسىن بۇزىپ المايىق. بىردەن اۋىتقىمايتىن، وزگەرتپەيتىن ەتىپ، ەرەجەنى قابىلداۋ كەرەك»، - دەيدى ول.

ءرابيعا سىزدىقوۆا وتكەن عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلداردىڭ باسىنان باستاپ ون جىلداي قولدانىلعان لاتىن ءالىپبيىنىڭ تاجىريبەسىنەن كەرەك جەرىن الۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.

«ءتىل دەگەن ميلليوندار پايدالاتىن نارسە. ءتىلدى قايتا- قايتا بۇزا بەرۋ حالىقتىڭ ءوزىن، ويلاۋ جۇيەسىن، جالپى ۇلتتىڭ وزىنە تاجىريبە جاساۋمەن بىردەي. سوندىقتان، مەيلىنشە قايتا- قايتا وزگەرتە بەرمەيتىندەي ەتىپ، ەرەجەلەردى بەكىتۋ كەرەك. ءجيى قولداناتىن دىبىستار، ارىپتەر بار. سونىسىنا دا قاراۋ كەرەك. بۇل وتە جاۋاپتى ءىس»، - دەيدى ول.

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى

سوڭعى جاڭالىقتار