قازاقستان - قىتايدىڭ تەڭ قۇقىلى، ستراتەگيالىق كورشىسى - ق ح ر الماتىداعى باس كونسۋلى جاڭ ۆەي

الماتى. قازاقپارات - چيڭداۋ قالاسىندا وتەتىن شاڭحاي ىنتىماقتاستىعى ۇيىمىنىڭ كەزەكتى سامميتى حالىقارالىق ىقپالداستىقتىڭ جاڭا مودەلىنە جول اشپاق. بۇل تۋرالى ق ح ر الماتىداعى باس كونسۋلى جاڭ ۆەي قازاقپارات تىلشىسىنە سۇحباتىندا ايتتى.

- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قىتاي مەملەكەتىندە رەسمي ساپارمەن ءجۇر. جاقىن ارادا ش ى ۇ باسشىلارى 18-رەت باس قوسادى. ۇيىمنىڭ قۇرىلعانىنا 17 جىل بولىپتى. وسى ارالىقتا اتالعان ۇيىم ءوزى ۇسىنعان سەنىم ۇدەسىنەن شىعا ءبىلدى مە؟

 - ش ى ۇ مۇشە ەلدەرىنىڭ باسشىلارىنىڭ باس قوسۋى 9-10 - ماۋسىم ارالىعىندا شاندۇڭ ەلدى مەكەنىندەگى چيڭداۋ قالاسىندا وتەدى. ۇيىمنىڭ قارىشتاپ دامۋ كەزەڭىندە 18- سامميتتىڭ ماڭىزى زور. سەبەبى، جيىندا ودان ءارى ءتيىمدى ىقپالداستىقتىڭ كوكجيەگى اشىلادى. جيىن بارىسىندا 8 مۇشە ەلدىڭ باسشىلارى، 4 باقىلاۋشى مەملەكەتتىڭ وكىلدەرى ايماقتىڭ گەوساياسي دامۋ باعىتىندا ماڭىزدى ماسەلەلەردى تالقىلايدى، شەشەدى. «شاڭحاي بىرلىگى» - مەنىڭ ۇعۋىمشا، ءوزارا سەنىمدىلىك، تيىمدىلىك، تەڭدىك، ورتاق ماقساتپەن دامۋ. 17 جىل بويى ش ى ۇ الىپ تەرريتورياداعى حالىقتى بىرىكتىرىپ، ايماقتىڭ ساياسي تۇراقتىلىعى، بەيبىتشىلىك ورناۋىنا، دامۋىنا ۇلەس قوسىپ كەلەدى. بىلتىر ءتوراعالىق قىتايعا وتكەننەن بەرى 160 تان استام شارا ۇيىمداستىرىلدى. بۇل سامميت شاڭحاي رۋحىن پاش ەتەدى. ءوزارا سەنىم، ءوزارا پايدا، تەڭ قۇقىلىق، ورتاق دامۋعا ۇمتىلۋ وسى رۋحتىڭ نەگىزگى مازمۇنى بولىپ تابىلادى. ءوزارا سەنىمدى تەرەڭدەتۋدە، وڭىردەگى تۇراقتىلىق پەن بەيبىتشىلىكتى ورناتۋدا، سونىمەن قاتار حالىقارالىق قاتىناستارداعى بارىنشا ءتيىمدى باعىتتارعا ۇمتىلۋدا بۇنىڭ ماڭىزى وتە زور.

- قازاقستان مەن قىتاي اراسىنداعى ءوزارا ىنتىماقتاستىق قازىر قاي دەڭگەيدە؟

 - قازاقستان - قىتايدىڭ تەڭ قۇقىلى، ستراتەگيالىق كورشىسى. ەكى ەلدى ورتاق وزەندەر، تاۋلار بىرىكتىرەدى. ءبىزدىڭ ارامىزدى 1700 شاقىرىمدىق شەكارا ءبولىپ جاتىر. اپتا سايىن ارادا قىتاي- ەۋروپا، قىتاي- ورتالىق ازيا باعىتىندا 10 كونتەينەرلىك پويىز قاتىنايدى. 6 قالانىڭ اراسىندا تىكەلەي رەيس بار. 5 اشىق كەدەن وتكىزۋ پۋنكتى، 4 گاز قۇبىرى، 1 مۇناي قۇبىرى، 2 تەمىر جول جەلىسى بىرىكتىرىپ تۇر. ش ى ۇ- عا مۇشە ەلدەر اراسىندا قازاقستان مەن قىتايدىڭ بەدەلى جوعارى. سونىمەن قاتار، قازاقستاننىڭ «نۇرلى جول - بولاشاققا باستار جول» باعدارلاماسى مەن قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ - ءبىر جول» جوباسى ۇندەس ەكەنىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى.

- قوس ەلدىڭ اراسىندا ەكونوميكالىق- ساۋدا بايلانىسىنىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعى قانداي؟

 - 2017 -جىلى قىتاي مەن قازاقستان اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 18 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتىپتى. بۇل وتكەن جىلعى كورسەتكىشپەن سالىستىرعاندا % 37,4- كە ارتىق. ق ح ر العاش رەت قازاقستاندىق گازدى تاسىمالداي باستادى. قىتايدىڭ ەۋروپا باعىتىنداعى ترانسشەكارالىق پويىزدار قۇرامى 1800 گە جەتتى. اسپاناستى ەلى - قازاقستاننىڭ ءىرى جوبالارىنا، اسىرەسە شيكىزاتتىق ەمەس سالاداعى جوبالارىنا اقشا قۇياتىن ءتورتىنشى ءىرى ينۆەستور. ءبىر عانا الماتىداعى باس كونسۋلدىقتىڭ اۋماعىندا قۇنى 27 ميلليارد ا ق ش دوللارى بولاتىن ونداعان ينۆەستيتسيالىق يندۋستريالىق جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى.

اتاپ ايتقاندا، ەنەرگەتيكا، بايلانىس، ازىق- تۇلىك، ينفراقۇرىلىم، اۆتوموبيل قۇراۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، حيميالىق ءوندىرىس، قۇرىلىس ماتەريالدارى ءوندىرىسى، مەتاللۋرگيا، تاۋ- كەن ءوندىرىسى، قىتاي- قازاقستان مۇناي- گاز قۇبىرى، مويناق س ە س، «Kelun Pharm» ج ش س، شىمكەنت م ءو ز تاعى باسقا جوبالار ەكى ەل ىنتىماقتاستىعىنىڭ جارقىن ۇلگىسىنە اينالدى. قىتاي مەن قازاقستاننىڭ ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋى جانە تەرەڭدەتۋى قوس تاراپتىڭ دا مۇددەسىنە سايكەس كەلىپ وتىر. قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ وسى ساپارى بارىسىندا قول جەتكىزىلەتىن ناتيجەلەر ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتىڭ ودان ءارى دامۋىنا قۋاتتى سەرپىن بەرەتىندىگىنە ءارى قىتاي مەن قازاقستان اراسىنداعى قارىم- قاتىناستىڭ جاڭا پاراعىن اشاتىندىعىنا كامىل سەنەمىن.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.

اۆتور: گۇلميرا عوسمانالي