الماتىدا كوزدىڭ قاتەرلى ىسىگىنە شالدىققان بالالارعا بىرەگەي وتا جاسالدى
دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
اتالعان ورتالىق باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە، شەبەرلىك- سىنىبى اياسىندا ەلىمىزدە تۇڭعىش رەت كوز ءىشى قاتەرلى ىسىگىنە شالدىققان بالالارعا سەلەكتيۆتى ينتراارتەريالدى حيميوتەراپيا جۇرگىزىلىپ، ورتالىقتا جاتقان 4 بالاعا وتا جاسالدى. وتا جاساۋ ءۇشىن رەسەيدەن ن. بلوحين اتىنداعى ونكولوگيالىق ۇلتتىق مەديتسينالىق زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ دارىگەرلەرى - انگيوحيرۋرگ يگور تروفيموۆ جانە انەستەزيولوگ لەونيد مارتىنوۆ ارنايى شاقىرىلدى. ساناۋلى عانا ەلدەردە ەنگىزىلگەن وپەراتسيانى رەسەيلىك دارىگەرلەرمەن بىرگە پەدياتريا ورتالىعىنىڭ ونكولوگ، وفتالمولوگ، انەستەزيولوگ دارىگەرلەرى جانە قازاق كوز اۋرۋلارى عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ وفتالمولوگ دارىگەرلەرى بىرىگىپ وتكىزدى. قازاقستاندا تۇڭعىش رەت ەنگىزىلىپ وتىرعان كوز ءىشى قاتەرلى ىسىگى- رەتينوبلاستومانى ەمدەۋدىڭ ورگانساقتاۋشى وزىق ءادىسىن ەنگىزۋ - بالالاردىڭ كوزدەرىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وپەراتسيانىڭ ەرەكشەلىگى دە وسىندا.
ايتۋلى شاراعا وراي ارنايى وتكەن باسپا ءسوز- ءماسليحاتىندا ق ر د س م پەدياتريا جانە بالالار حيرۋرگياسى عىلىمي ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ريزا بورانبايەۆا: «قازاقستاندا كوز ءىشى قاتەرلى ىسىگىمەن انىقتالعان بارلىق بالالار 2015 -جىلدان بەرى ءبىزدىڭ عىلىمي ورتالىقتا ەم الادى. رەتينوبلاستوما - ول بالالاردا سيرەك كەزدەسەتىن، تۇقىم قۋالايتىن كوز ءىشى قاتەرلى ىسىگى. جىل سايىن ەلىمىزدە رەتينوبلاستوماعا شالدىققان 20-25 بالا (العاش رەت اۋىرعان) تىركەلەدى. بۇل كەسەل كوبىنە 5 جاسقا دەيىنگى بالالاردا انىقتالۋدا. بۇل اۋرۋدىڭ ءتۇرى بارلىق قاتەرلى ىسىكتەردىڭ %4- ن قۇرايدى. جيىلىگى 14000 - 20000 ءتىرى تۋىلعان نارەستەگە شاققاندا 1 جاعدايدان كەزدەسۋدە. سوڭعى جىلدارى ەنگىزىلىپ وتىرعان جاڭا ەمدەۋ تاسىلدەرى مەن دياگنوستيكالاۋدىڭ ارقاسىندا بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋى ۇزارتىلۋدا. ءبىزدىڭ ماماندارىمىز گەرمانيا، اۆستريا سىندى ەلدەردەن تاعىلىمدامالاردان ءوتىپ وتىرادى، سونداي- اق، شەت ەلدىك مامانداردىڭ قاتىستىرۋىمەن ءتۇرلى بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىرۋعا ارنالعان شەبەرلىك- سىنىپتارىن وتكىزىپ وتىرامىز»، - دەدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ورتالىقتا 2015 -جىلدان باستاپ بۇل «جامان اۋرۋدى» ەمدەۋ بويىنشا لازەركواگۋلياتسيا جانە ينتراۆيترەالدى حيميوتەراپيا ءتارىزدى جەرگىلىكتى ەمدەۋ ادىستەرى بەلسەندى ەنگىزىلىپ جانە قولدانىلىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، ەكىنشى قايتالانعان ىسىك ءتارىزدى كەش اسقىنۋلاردىڭ دامۋىن تومەندەتۋ ءۇشىن تاۋەكەلگە بەيىمدەلگەن ەم جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن
IRSS -International Retinoblastoma Staging System جۇيەسى بويىنشا حالىقارالىق جىكتەلىمگە سايكەس گيستولوگيالىق تاۋەكەل فاكتورلارىن باعالاۋ جۇرگىزىلەدى. بۇل جۇمىستار قازاق كوز اۋرۋلارى عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتىمەن بىرگە ىسكە اسۋدا.
«2017 -جىلدان باستاپ كوز الماسىن ەنۋكلەاتسيادان كەيىن ءوسىپ كەلە جاتقان بالانىڭ بەت سۇيەگىنىڭ كوسمەتيكالىق اقاۋىن تومەندەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كوز يمپلانتتارىن قولدانۋ باستالدى. ءبىزدىڭ الدىمىزدا تۇرعان كەلەسى قادام - ول سوڭعى 10 جىلدا ا ق ش- تا قولدانىلىپ جانە بالانىڭ ءومىرىن عانا ساقتاپ قويماي، سونىمەن قاتار 95 پايىزعا دەيىن كوزدى دە ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ورگان ساقتاۋشى ەمنىڭ وزىق ءادىسىن ەنگىزۋ بولىپ وتىر. قازاقستاندا عانا ەمەس، ورتالىق ازيادا العاش رەت ەنگىزىلگەلى وتىرعان جاڭا تەحنولوگيا - سەلەكتيۆتى ينتراارتەريالدى حيميوتەراپيا ونداعان ناۋقاس بالالارعا كوزدەرىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەدى ول.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، وپەراتسيانى وتكىزۋگە ورتالىقتا بارلىق جاعدايلار، ارنايى مەديتسينالىق قۇرال- جابدىقتار مەن اپپاراتتار بار جانە ماماندار دا جەتكىلىكتى.
«كوز ءىشى قاتەرلى ىسىگىن ەمدەۋدىڭ سەلەكتيۆتى ينتراارتريالدى حيميوتەراپيا، وفتالمواپپليكاتورمەن براحيتەراپيا جاساۋ، كريودەسترۋكسيا، ترانسپۋپيلليارلى تەرموتەراپيا جانە مەلفالان مەن توپوتەكانمەن ينتراۆيترەالدى حيميوتەراپيا تۇرلەرى بار. ونىڭ ىشىندە سەلەكتيۆتى ينتراارتەريالدى حيميوتەراپيا ءادىسى ەڭ ءتيىمدىسى بولىپ تابىلادى. بۇل ەم امەريكادا 10 جىلدان بەرى قولدانىلىپ كەلەدى جانە بۇگىنگى كۇنى جوعارى، ەڭ ءتيىمدى عانا ەمەس، بالانىڭ ومىرشەڭدىگىن 100 پايىز قۇراپ وتىر. قازاقستاندا ەمدەۋدىڭ ستاندارتتى ءتاسىلى كوزدى الىپ تاستاۋ ەدى. ءومىر بويى كوز پروتەزىن كيىپ ءجۇرۋ پسيحولوگيالىق تۇرعىدان، ءتىپتى قاي جاعىنان الساڭ دا بالا ءۇشىن دە، اتا- انا ءۇشىن دە وتە اۋىر. سوندىقتان، اتا- انالاردىڭ كوپشىلىگى كوزدى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن شەت ەلدەرگە جۇگىنۋدە.
ماسەلەن، رەسەيدە بۇل وتانى جاساتۋ ءۇشىن 350000 رۋبل قاجەت بولسا، ينديا، شۆەيتساريادا 60000- 70000 ا ق ش دوللار تۇرادى. سوڭعى 10 جىلدا الەم بويىنشا رەتينوبلاستومانى ەمدەۋ وزگەرگەن. كوپتەگەن ەلدەردە كوزدى الىپ تاستاۋ ءادىسى ازايۋدا. كوز ءىشى قاتەرلى ىسىگى- رەتينوبلاستومانى ەمدەۋدىڭ ورگانساقتاۋشى ءادىسىن ەنگىزۋ جانە دامىتۋ قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ءوز وتانىندا اناتوميالىق جانە فۋنكسيونالدىق ورگان رەتىندە كوزدەرىن ساقتاي وتىرىپ جوعارى مامانداندىرىلعان تەگىن كومەك الۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەدى ءوز كەزەگىندە «قازاق كوز اۋرۋلارى ع ز ي» ا ق- نىڭ باسقارما ءتوراعاسى مارات سۇلەيمەنوۆ.
اۆتور: مارلان جيەمباي