عاسىر ءادىسى - سۋرەت سىرى

 استانا. قازاقپارات - مىنا ءبىر فوتوعا كوز توقتاتقان ادام ەرىكسىز باس شايقارى ءسوزسىز. وزدەرىڭىز كورىپ وتىرعانداي، كىلەمنىڭ ۇستىندە سالماعى جەڭىل بالۋان وزىنەن ەكى ەسە الىپتى قاپسىرا قۇشاقتاپ، كەۋدەدەن اسىرىپ لاقتىرۋدا.

ماسەلەنىڭ ءمان- جايىن تارقاتىپ ايتساق، بۇل وقيعا 1972 -جىلى ميۋنحەن قالاسىندا وتكەن جازعى وليمپيادا كەزىندە ورىن الىپتى. بەلدەسىپ جاتقان قوس بالۋاننىڭ ءبىرى، ياعني سالماعى جەڭىلى -  نەمىس بالۋانى ۆيلفريد ديتريح دە، ەكىنشىسى امەريكالىق الىپ كريس تەيلور. ەكى مىقتىنىڭ وسىنداي كەرەمەت بەلدەسۋىن تاسپاعا تارتىپ، تاريحقا تاڭبالاعان ادام -  شۆەد فوتوگرافى. اۆتور بۇل تۋىندىسىن «عاسىر ءادىسى» دەپ اتاعان ەكەن. راسىندا فوتو وسى اتپەن تاريحتا قالدى. جالعىز بەلدەسۋمەن تاريحتا اتى قالعان قوس الىپ جايلى ايتساق، سالماعى 198 كيلو امەريكالىق بالۋاندى باسىنان اسىرا لاقتىرىپ جاتقان ۆيلفريد ءديتريحتىڭ سالماعى وسى كەزدە 118 كيلو عانا ەكەن. نەمىس جىگىتى 1933 -جىلى تۋعان. ەركىن جانە گرەك- ريم كۇرەسىمەن شۇعىلدانىپ، سپورتتىڭ ەكى ءتۇر بويىنشا اسا اۋىر سالماقتا وليمپيادا جانە الەم چەمپيوناتتارىندا ونەر كورسەتىپتى. ناتيجەلەرى دە جامان ەمەس.

 اتاپ ايتساق، ەركىن كۇرەستەن 1960 -جىلى ريم وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى، 1968 -جىلى مەحيكو وليمپياداسىندا قولا جۇلدەگەر اتانسا، 1961 -جىلى يوكوگامادا وتكەن الەم، 1967 -جىلى ىستانبۇلدا وتكەن ەۋروپا بىرىنشىلىگىنىڭ جەڭىمپازى بولعان. سونىمەن قاتار گەرمانيانىڭ 17 دۇركىن چەمپيونى. ال گرەك- ريم كۇرەسىنەن وليمپيادادان ەكى دۇركىن كۇمىس (مەلبۋرن -  1956, ريم -  1960) ، ءبىر مارتە قولا (توكيو -  1964) ، الەم چەمپيوناتىنان كۇمىس (مار- دەل- پلاتا-1969) جانە قولا (توليدو-1962) مەدال العان، ءوز ەلىنىڭ 14 دۇركىن چەمپيو- نى. الەمدە اۋىر سالماقتاعى بالۋاندار اراسىندا ءۇزىلىسسىز 8 وليمپياداعا قاتىسقان جالعىز ساڭلاق. وسى جەتىستىگى ارقىلى گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەسىمى تىركەلگەن تۇلعا. ەكىنشى الىپ كريس تەيلورعا كەلسەك، بۇل ازامات 1950 -جىلى تۋىپ، كۇرەستىڭ ەكى (ەركىن جانە گرەك- ريم) تۇرىمەن قاتار اينالىسقان ەكەن. گرەك- ريم كۇرەسىنەن بىرنەشە دۇركىن اقش چەمپيونى اتانسا، ەركىن كۇرەستەن ميۋنحەن وليمپياداسىنىڭ قولا جۇلدەگەرى. ميۋنحەن كىلەمىندە ەكى بالۋاننىڭ جولى اۋەلى ەركىن كۇرەس ءتۇرى بويىنشا ءتۇيىسىپ، ۆ. ديتريح ۇتىلىپ 5- ورىنعا تابان تىرەيدى دە، قارسىلاسى ك. تەيلور قولا مەدالعا ىلىگەدى. ارادا بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ ەكى مىقتىنىڭ جولى قايتا تۇيىسەدى.

بۇل جولى گرەك- ريم كۇرەسى بويىنشا سايىسادى. ول كەزدە ك. تەيلوردىڭ جاسى 22 دە. سۋرەتتە كورىپ وتىرعاندارىڭىزداي، ەكى بالۋاننىڭ سالماق ايىرماشىلىعى جەر مەن كوكتەي. كوپشىلىك امەريكالىق الىپتىڭ جەڭەتىنىنە كۇمان كەلتىرمەيدى. ءبىراق ديتريح ولاردىڭ جورامالىن جوققا شىعاردى. كەزدەسۋدىڭ 4- مينۋتىندا امەريكالىق الىپتى بەلىنەن قاپسىرا قۇشاقتاپ كەۋدەسىنەن اسىرا لاقتىرىپ، جاۋىرىنىن جەرگە جاپسىرادى. بەلدەسۋگە كۋا بولعان جۋرناليستەر «ديتريح تەيلورعا جاساعان وسى ءادىسى ارقىلى- اق داڭقى وليمپيادا چەمپيونى اتانعان ساڭلاقتاردان اسىپ ءتۇستى» دەپ جازسا، جەڭىلگەن تەيلور: ء«الى سەنەر ەمەسپىن، مەنى كىلەمنەن جۇلىپ الىپ، باسىنان اسىرا لاقتىراتىن ادام جەر بەتىندە جوق شىعار دەپ ويلاۋشى ەدىم، قاتەلەسكەن ەكەنمىن» دەپتى. نەمىس بالۋانى ديتريح 1977 -جىلى ۇلكەن سپورتپەن قوشتاسىپ، 1992 -جىلدىڭ 3 - ماۋسىمىندا 58 جاسىندا وڭتۇستىك افريكادا ومىردەن وزسا، سۋرەتتەگى ەكىنشى تۇلعا ك. تەيلور سپورتتىق بابى تايماعان 29 جاسىندا جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولىپتى.

بەكەن قايرات ۇلى، «ەگەمەن قازاقستان»