امەريكالىق عالىم ادام اعزالارىن جاساندى جولمەن ءوسىرۋ تۋرالى ايتىپ بەردى

استانا. قازاقپارات - ەلوردا تورىندە وتكەن استانا ەكونوميكالىق فورۋمىنا ا ق ش- تىڭ سولتۇستىك كارولينا شتاتىنان كەلگەن مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ەنتوني اتالا قۋىق، بۇلشىق ەت جانە شەمىرشەك سىندى ادام مۇشەلەرىن اعزادان تىسقارى جەردە وسىرۋگە قول جەتكىزگەن.

 بۇگىندە ۋەيك فورەست رەگەنەراتيۆتى مەديتسينا ينستيتۋتىنا باسشىلىق جاسايتىن عالىم قازاقپارات تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا عىلىمي جۇمىستارى جايىندا ايتىپ بەردى.

- اتالا مىرزا، ءسىز مەديتسينادا تىندىك ينجەنەريا دەگەن اتاۋعا يە بولعان جاڭا باعىتتىڭ الەمدىك كوشباسشىلارىنىڭ ءبىرىسىز. بۇل باعىتپەن اينالىسىپ جۇرگەنىڭىزگە كوپ ۋاقىت بولدى ما؟

- ءبىز رەگەنەراتيۆتى مەديتسينا جانە تىندىك ينجەنەريا سالاسىمەن 30 جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى اينالىسىپ كەلەمىز. باستاپقىدا اعزادان تىس جاسۋشا ءوسىپ ۇيرەنۋگە تىرىسقان ەدىك. سول كەزدە بۇل ناعىز سىن- تەگەۋرىن بولاتىن. سوڭعى ون جىلدىڭ ىشىندە ءبىز زەرتحانالاردا تىندەردى ءوندىرۋدى جانە ونى يمپلانتاتسيالاۋدى ۇيرەنىپ الدىق.

- اعزانىڭ بوگدە مۇشەنى قابىلداي قويماۋى دا مۇمكىن ەكەندىگىن بىلەمىز. سوندىقتان ترانسپلانتاتسيا سالاسىنداعى عىلىمنىڭ قانشالىقتى ىلگەرىلەگەندىگىن ايتىپ بەرسەڭىز. سىزدەردىڭ جۇمىستارىڭىز ناتيجەسى قانشالىقتى تابىستى؟

- ارينە، مۇشەلەردى اۋىستىرۋ بارىسىنداعى ەڭ ءبىر كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ونى قابىلداماۋ ەكەندىگى ءسوزسىز. وسىعان بايلانىستى تىندىك ينجەنەريا مەن رەگەناراتيۆتى مەديتسينا باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى پاتسيەنتتىڭ ءوزىنىڭ جاسۋشاسىن پايدالانۋ مۇمكىنشىلىگىندە بولىپ وتىر. پاتسيەنت ءتىنىنىڭ شاعىن عانا ۇلگىسىن العاننان كەيىن جاسۋشانى اعزادان تىسقارى ءوسىرىپ، ءۇش ولشەمدى قالىپتاما جاساۋ قاجەت. سودان كەيىن قايتادان پاتسيەنتتىڭ دەنەسىندە تىرىلتۋگە بولادى. مەن مۇنى ءبىرقاتار مۇشەگە، اتاپ ايتقاندا تەرىگە، قۋىققا، شەمىرشەككە، بۇلشىق ەتكە، نەسەپ جولىنا جانە باسقا دا مۇشەگە تابىستى جاساپ كوردىم.

- الەمنىڭ بارلىق ەلدەرىندەگىدەي قازاقستاندا دا ادامنىڭ اعزاسىن اۋىستىرۋ جۇزەگە اسىرىلۋدا...

- الەمدەگى، ونىڭ ىشىندە قازاقستانداعى ءاربىر ءىرى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جاسۋشالارمەن، جاسۋشىلاردىڭ وزەگىمەن نە بولماسا ماتەريالدارىمەن جۇمىس ىستەيتىندىگى انىق جايت. ياعني، تىندىك ينجەنەريا ءۇشىن قۇندىلىعى بار بارلىق تەحنولوگيالار قولدانىلادى.

- جىلدان جىلعا تىندىك ينجەنەريا قازىرگى زامانعى ترانسپلانتولوگيا ءۇشىن ۇلكەن مانگە يە بولا تۇسۋدە. ونىڭ كەلەشەگى قانداي؟ بولاشاقتا تاعى دا قانداي مۇشەلەردى ءوسىرىپ شىعارۋعا بولادى دەپ ەسەپتەيسىز؟

- ءبىز جاساپ شىعاراتىن تىندەر مەن اعزالارعا قاتىستى ايتار بولسام، تەرى سىندى تەگىس قۇرىلىمداردى جاساپ شىعارۋ ءبىرشاما قيىندىق تۋدىرادى. قۇبىرلى قۇرىلىمدار ماسەلەن، قان تامىرلارى كۇردەلىلىكتىڭ ەكىنشى دەڭگەيىنە جاتادى. كۇردەلىلىكتىڭ ءۇشىنشى دەڭگەيى - بۇل اسقازان نە بولماسا قۋىق سىندى قۋىستى قۇبىرلى ەمەس اعزالار. جانە دە ەڭ سوڭعى كۇردەلى اعزالار - جۇرەك، باۋىر، بۇيرەك سەكىلدى تىعىز اعزالار. پاتسيەنتتەر ءۇشىن اتالعان اعزالاردى جاساۋ بارىسىندا ءبىرشاما كۇردەلىدەن ەڭ كۇردەلىگە دەيىنگى ءدال وسىنداي رەتتىلىكپەن جۇمىس ىستەيمىز.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

مارلان جيەمباي