ۆكونتاكتە جانە فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىلەرىنىڭ قازاق ءتىلدى اۋديتورياسىنا تالداۋ
IT- جەتىستىكتەر كۇندەلىكتى تىرشىلىگىمىزدىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى.
قازىرگى جاھاندانۋ زامانىندا اقپاراتتىق تەحنولوگيانى پايدالانىپ، دۇنيەجۇزىمەن ءبىر بايلانىس ورتاسىندا بولۋ ۇيرەنشىكتى نارسەگە اينالعانىمەن، وسىنداي ناتيجەلەر الەميەتتىك IT- كوممۋنيكاتسيانى جاساۋ باعىتىنداعى كۇردەلى دە قىزىقتى جۇمىستاردىڭ جەمىسى. سولاردىڭ ءبىرى - ءونىمدى نارىققا بەيىمدەۋ.
ءونىمدى بەلگىلى ءبىر گەوگرافيالىق، مادەني- لينگۆيستيكالىق ايماققا بەيىمدەۋ (localization) ماڭىزدى شارۋالاردىڭ ءبىرى سانالادى. بۇل تۇرعىدا كوپتەگەن ماركەتينگىلىك زەرتتەۋلەر، ءتۇرلى ستراتەگيالار مەن كوزقاراستار بولعانىمەن، قازىرگى تاڭدا ترانسۇلتتىق كورپوراتسيالاردا «Think Globally, Act Locally « قاعيداسى جەتەكشى رولگە شىقتى.
قاعيدا بويىنشا كەز كەلگەن جاھاندىق ءونىم بازيستىك قىزمەتىن ساقتاي وتىرىپ، جەرگىلىكتى ەرەكشەلىكتەرگە ساي بەيىمدەلەدى. الايدا ءونىمدى «جەرسىندىرۋ» بارىسىندا كوپ جاعدايدا ونىمگە قاتىستى ءتۇپنۇسقا تىلدە كەيبىر كونتەنتتىڭ تىكەلەي اۋدارماسى (ءبىزدىڭ جاعدايدا قازاق تىلىندەگى) بولمايتىندىقتان، اۋدارماشىلارعا ولاردى بەيىمدەۋگە ءارى لەكسيكالىق ماعىناسىن تۇسىندىرۋگە، بالاماسىن ىزدەۋگە تۋرا كەلەدى.
تىلىمىزگە وسىنداي كونتەنتتى بەيىمدەۋ، بالاماسىن تابۋ ناتيجەسىندە جاڭا ۇعىم، تۇسىنىك، قۇبىلىس اتاۋلارى ەنىپ كەلەدى. بۇلاردىڭ ىشىندە ءتىلىمىزدىڭ لەكسيكالىق قۇرامىن بايىتاتىن نەولوگيزمدەر قاتارى دا كوپ. قازاقستاننىڭ قارقىندى تۇردە وزگەرىپ جاتقان ساياسي- قوعامدىق، مادەني-الەۋمەتتىك ءومىر ءسۇرۋ جاعدايىنا نەگىزدەلگەن XXI عاسىرداعى وزگەرىستەر، سونىڭ ىشىندە ينتەرنەت كەڭىستىكتەگى كوممۋنيكاتسيا دا، قازاق تىلىندە «نەولوگيالىق جارىلىس» جاسادى.
بۇعان ءسوزسىز الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ ۇلەسى زور. وسى ماقالادا قازاقستانداعى اۋديتورياسى ۇلكەن ۆكونتاكتە (vk.com) جانە فەيسبۋك (Facebook) الەۋمەتتىك جەلىسىنىڭ قازاق ءتىلدى اۋديتورياسى جانە ونىڭ دامۋ باعىتى جانە كونتەنت جاساۋ ەرەكشەلىكتەرى قاراستىرىلماق. اتالعان الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ قولدانىشۋلارىنىڭ تىلدىك كونتەنتىن قاراستىرماس بۇرىن، قازاق ءتىلدى پايدالانۋشىلار ستاتيستيكاسىنا نازار اۋدارايىق.
ينتەرنەت سايتتارعا مونيتورينگ جۇرگىزەتىن Alexa سەرۆيسىنىڭ رەيتينگى [1] بويىنشا ينتەرنەتتىڭ .kz سەگمەنتىندە ۆكونتاكتە الەۋمەتتىك جەلىسى ترافيك جاعىنان #3-سايت. ال الەم بويىنشا #17 ورىندا. سونداي-اق Alexa-نىڭ دەرەكتەرى بويىنشا ۆكونتاكتە الەۋمەتتىك جەلىسىنىڭ %3.2 ترافيگى [2] قازاقستاننان جۇرەدى.
Alexa بويىنشا Facebook الەم بويىنشا #3 جانە قازنەتتە ترافيك جاعىنان #28-سايت [3]. «ۆكونتاكتە» (vk.com) الەۋمەتتىك جەلىسى. مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، «ۆكونتاكتەدە» قازاقستاننان 14 پەن 65+ جاس ارالىعىندا 12121000 اككاۋنت تىركەلگەن.
ولاردىڭ ىشىندە 6048000 (50 پايىز) ەر، 6049000 (50 پايىز) ايەل ادامعا تيەسىلى. تولىق مالىمەتتى 1-ينفوگرافيكادان كورە الاسىز. 1-ينفوگرافيكا. Alexa-نىڭ ۆكونتاكتە جەلىسى تۋرالى مالىمەتى بويىنشا قازاقستان الەۋمەتتىك جەلىنى پايدالاناتىن ەلدەردىڭ ىشىندە رەسەي، گەرمانيا، نەدەرلاند، ا ق ش- تان كەيىنگى بەسىنشىسى ورىندا.
دەگەنمەن بۇل جەردە ەسكەرە كەتەتىن ءبىر جايت بار. ۋكراينا ساياسي سەبەپتەرمەن رەسمي تۇردە ءوز اۋماعىندا الەۋمەتتىك جەلىنى بۇعاتتاعاندىعىن جانە ۋكراينادان ترافيك VPN كومەگىمەن شەتەلدىك (نەدەرلاند، گەرمانيا، ا ق ش جانە ت. ب. ) IP مەكەنجايلار ارقىلى ءوتىپ جاتقانىن ەسكەرسەك، دە- فاكتو قازاقستاندىق پايدالانۋشىلار ۆكونتاكتە جەلىسىن تۇتىناتىن ءۇشىنشى ۇلكەن اۋديتوريا بولىپ تابىلادى.
سونداي-اق قازاقستاندىق پايدالانۋشىلار بۇل الەۋمەتتىك جەلىنى تۇتىنۋشىلاردىڭ جالپى سانىنىڭ 3,6 پايىزىن قۇرايدى. ۆكونتاكتەنىڭ يۋزەر ينتەرفەيسى قازاق تىلىنە 2008-2009 -جىلى اۋدارىلعان. سايتتىڭ قازاق شا نۇسقاسىن ۋەب جانە موبيلدى (Android, IOS، WP) قۇرىلعىلاردان قولدانۋعا بولادى.
2018 -جىلدىڭ ءساۋىر ايىنداعى مونيتورينگ نەگىزىندە ۆكونتاكتە جەلىسىندەگى پايدالانۋشىلار سانى جاعىنان ەڭ ۇلكەن 20 بىرلەستىكتىڭ - 12 سى قازاق ءتىلدى؛ - 7 ى ورىس ءتىلدى؛ - 1 ى قازا ق شا/ورىسشا ارالاس بولىپ شىقتى.
ۆكونتاكتە الەۋمەتتىك جەلىسىندە قازاق ءتىلدى پايدالانۋشىلار تۋرالى ناقتى مالىمەت كورسەتىلمەگەنىمەن، جوعارىدا كەلتىرىلگەن جاناما دەرەكتەر ارقىلى قازاق ءتىلدى اۋديتوريانىڭ ۇلەسىن شامالاۋعا بولادى. Facebook الەۋمەتتىك جەلىسى. مالىمەتتەر بويىنشا فەيسبۋكتە قازاقستاننان 14 پەن 65+ جاس ارالىعىندا جالپى 6600000 اككاۋنت تىركەلگەن.
ولاردىڭ ىشىندە 3036000 (%46) ەر، 3564000 (%54) ايەل ادام.
فەيسبۋكتىڭ جارناما قۇرالدارىنىڭ مۇمكىندىكتەرى كەڭ ءارى جان-جاقتى بولعاندىقتان، قازاق ءتىلدى اۋديتوريانى باقىلاۋعا مۇمكىندىك كوبىرەك. قازاقستاندىق 6600000 اككاۋنت ىشىنەن الەۋمەتتىك جەلىنى بارلىعى 837000 ادام قازاق تىلىندە پايدالانادى.
ولاردىڭ 352000 ى (%42) ەر ادام بولسا، 485000 ى (%58) ايەل ادام. تولىق مالىمەتتى 2-ينفوگرافيكادان كورە الاسىز. 2-ينفوگرافيكا. قازاقستاننىڭ Facebook اۋديتورياسى الەۋمەتتىك جەلىنىڭ كۇندەلىكتى جالپى اۋديتورياسىنىڭ 0,5 پايىزىن قۇرايدى.
ال قازاق ءتىلدى اۋديتوريانىڭ ۇلەسى جالپى كۇندەلىكتى جەلى اۋديتورياسىنىڭ %0,49-ىن نەمەسە قازاقستاندىق اككاۋنتتاردىڭ 12,6 پايىز بولىپ كەلەدى. فەيسبۋكتىڭ تەك ۋەب نۇسقاسى قازاق تىلىنە 4-5 جىل بۇرىن اۋدارىلا باستاعانىن، قازىرگى تاڭدا يۋزەر ينتەرفەيسىنىڭ قازا ق شاعا اۋدارىلىپ جاتقانىن جانە قازاقشا موبيلدى نۇسقاسىنىڭ ءالى شىقپاعانىن ەسكەرسەك، 800 000 اسا پايدالانۋشى جاقسى كورسەتكىش بولىپ سانالادى.
Socialbakers سەريۆيسىنىڭ 2018 -جىلعى ءساۋىر ايىنداعى دەرەكتەرىنە سۇيەنەتىن بولساق، الەۋمەتتىك جەلىنىڭ .kz سەگمەنتىندە پايدالانۋشىلار سانى جاعىنان ەڭ ءىرى 20 پاراقشا [4] كونتەنتىنە مونيتورينگ جۇرگىزۋ بارىسىندا: 13 پاراقشا جۇمىسىن ورىس تىلىندە؛ 2 ى تەك اعىلشىنشا؛ 2 ى ورىسشا/اعىلشىنشا ارالاس؛ 1 ى قازاقشا/ورىسشا قاتار؛ 1 ى قازاقشا/ورىسشا/اعىلشىنشا ارالاس؛ 1 ى تەك قازاق تىلىندە جۇرگىزىپ جاتقانى انىقتالدى. قورىتا ايتقاندا، «ۆكونتاكتە» مەن Facebook سىرت بەلگىلەرى جاقىن الەۋمەتتىك جەلى سانالىپ، فۋنكتسيونالدى قىزمەتى ۇقساس بولعانىمەن، ىشكى قۇرىلىمى، جۇمىس جۇرگىزۋ، پايدالانۋشىلاردىڭ جەكە دەرەكتەرىن باسقارۋ ساياساتى جانە ت. ب. اسپەكتىلەر تۇرعىسىنان ەكى ءتۇرلى قۇرىلىم ەكەنى بايقالدى.
بۇل ءوز كەزەگىندە ەكى الەۋمەتتىك جەلى اۋديتورياسىنىڭ ساندىق جانە ساپالىق كورسەتكىشتەرىنە، كونتەنت جاساۋ ساياساتى مەن تالاپتارىنا اسەر ەتەدى. ماسەلەن، «ۆكونتاكتەنىڭ» قازاقستانداعى نەگىزگى اۋديتورياسى 18-34 جاس ارالىعىنداعى ستۋدەنتتەر مەن جاستار بولسا، Facebook-تە 25-44 جاس ارالىعىنداعى جاستار مەن ورتا بۋىن وكىلدەرى. «ۆكونتاكتەدە» كوبىنە جەلى پايدالانۋشىلارى كوڭىل كوتەرۋ، سەرگىپ الۋ باعىتىنداعى (كينو، مۋزىكا، ونلاين ويىندار، حوببي، ت. ب. ) كونتەنتتى كوبىرەك تۇتىنسا، فەيسبۋك اۋديتورياسى كوبىنە ىسكەرلىك، الەۋمەتتىك، تانىمدىق كونتەنتتى تۇتىنادى.
سونداي-اق فەيسبۋكتا ەكونوميكالىق تۇرعىدان بەلسەندى اۋديتوريا وتىراتىندىقتان، اتالمىش جەلى كومپانيالار، كوممەرتسيالىق ۇيىمدار مەن بانكتەر ءۇشىن ماركەتينگ تۇرعىسىنان ماڭىزدى ارەكەت ەتۋ الاڭى، اقپاراتتىق كامپانيالارىنىڭ وزەگى سانالادى.
فەيسبۋكتىڭ يۋزەر ينتەرفەيسى مەن كونتەنتىن الەمدىك ستاندارتتارعا سايكەس ءتۇپنۇسقا تىلدەن قازا ق شاعا اۋدارۋ ءارى بەيىمدەۋ، سول سياقتى فەيسبۋك كوممۋنيكاتسياداعى تىلدىك كونتەنتتى ءسۇزۋ ارقىلى ءتىل يەلمەندەرىمىزدىڭ ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتە جاساپ جاتقان جاڭا ءسوزقولدانىستارى مەن تىلدىك جاڭارتپالارىن جيناپ الۋعا بولادى. سەبەبى زياتكەرلىك الەۋەتى جاعىنان ساپالى اۋديتوريا وسى جەلىدە وتىرعاندىقتان، مۇنداعى تىلدىك جاڭالىقتاردىڭ قاتارىندا نەولوگيزمدەر، سونىڭ ىشىندە جاڭا تەرميندەردىڭ كوپتەپ كەزدەسۋ ىقتيمالدىعى جوعارى. قازىرگى كەزدە اتالمىش الەۋمەتتىك جەلى يەلمەندەرىنىڭ ىشىندە كرەاتيۆتىك تىلدىك تۇلعالار ءوز شىعارماشىلىعىمەن ءتىلىمىزدىڭ لەكسيكالىق قۇرامىنىڭ بايىپ، كەمەلدەنۋىنە زور ۇلەس قوسىپ جاتىر دەۋگە ابدەن بولادى.
«ۆكونتاكتە» جانە Facebook الەۋمەتتىك جەلىسى قازاق ءتىلدى ينفوسفەرانىڭ وسۋىنە دە ىقپال ەتىپ وتىرعان بەدەلدى الاڭدار دەۋگە بولادى. بۇل ءۇردىس اۋديتوريانىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە، قۇندىلىقتارىنا، قىزىعۋشىلىقتارىنا، قورشاعان ورتاسىنا، كوزقاراسىنا، بىلىمىنە جانە ت. ب. تالاپتارى مەن قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس ۇنەمى وزگەرۋ ۇستىندە. اتالعان قۇبىلىستاردىڭ تىلدىك ساناداعى كورىنىسى، قوعامداعى ساندىق جانە ساپالىق تۇرعىدان وزگەرىستەردىڭ كورسەتكىشى بولىپ تابىلادى.
ءوز كەزەگىندە بۇل كورسەتكىشتەر ءتىل دامۋىنىڭ ماڭىزدى ماركەرلەرىنىڭ ءبىرى. سەبەبى تۇتىنۋشىسى بار ورتادا عانا ءتىل وسەدى، داميدى، تۇرلەنەدى. اۆتورلار: انار فازىلجانوۆا(ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىم ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، ف. ع. ك.)، قۋات دۇيسەن (ا. بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىم ينستيتۋتىنىڭعىلىمي قىزمەتكەرى، فيلولوگيا ماگيسترى)
Kaz.tengrinews.kz