وردوستاعى شىڭعىس حان كەسەنەسىندە ءداستۇرلى تاساتتىق بەرۋ شاراسى ءوتتى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ
موڭعوليا اۋە كۇشتەرىنىڭ بۇرىنعى باس قولباسشىسى، ۇشقىش گەنەرال- مايور ءمۇدارىس زايسانوۆتى ەسكە الدى- kaznews.mn
ۇلانباتىر قالاسىندا قازاقستان ەلشىلىگى وتان قورعاۋشىلار كۇنى مەرەكەسىنە وراي جانە جەڭىس كۇنى قارساڭىندا موڭعوليانىڭ اتاقتى قازاق ۇشقىشى، موڭعوليا اۋە كۇشتەرىنىڭ باس قولباسشىسى، گەنەرال- مايور ءمۇدارىس زايسانوۆتىڭ قۇلپىتاسىنا گۇل شوعىن قويۋ ءراسىمىن وتكىزدى، دەپ حابارلايدى KAZNEWS اقپاراتتىق پورتالى.
«گۇل قويۋ راسىمىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ موڭعولياداعى ەلشىسى قالىبەك قوبلاندين، موڭعوليا عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ەكس-دەپۋتات باكەي اعىپار، جازۋشى، موڭعوليانىڭ بەلگىلى قوعام قايراتكەرى سۇلتان تاۋكەي ۇلى، موڭعوليانىڭ عىلىمي تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى گۇلنار چاكەرحان قىزى، ۇلانباتىرداعى «جەرلەستەر» قازاق ۇيىمىنىڭ ءتوراعاسى تىلەۋحان ناجىكەي ۇلى جانە باسقا دا قوعام بەلسەندىلەرى قاتىستى.
ءمۇدارىس زايسانوۆ - موڭعوليا قارۋلى كۇشتەرىندە قىزمەت اتقارعان قازاق ازاماتى، گەنەرال- مايور. 1910-جىلى زايسان وڭىرىندە تۋىلىپ، 1920-جىلدارى موڭعولياعا قونىس اۋدارعان. 1932-جىلى ورىنبورداعى ۇشقىشتار دايارلايتىن ۋچيليشەنى ءتامامداعان. 1944-جىلى گەنەرال- مايور شەنىندە موڭعوليا اۋە اسكەرلەرىنىڭ باس قولباسشىسى لاۋازىمىنا تاعايىندالعان. زايسانوۆ 57 جاسىندا ۇلانباتىردا دۇنيە سالدى»، - دەپ جازادى اتالعان اقپاراتتىق پورتال.
***
وردوستاعى شىڭعىس حان كەسەنەسىندە ءداستۇرلى تاساتتىق بەرۋ شاراسى ءوتتى - «جەنمين جيباو» (People Daily)
قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، ىشكى موڭعول اۆتونوميالىق ولكەسىنىڭ وردوس قالاسىنا ورنالاسقان شىڭعىس حان كەسەنەسىندە جىل سايىنعى ءداستۇر بويىنشا كوكتەم مەزگىلىندە بەرىلەتىن تاساتتىق شاراسى ءوتتى، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.
شىڭعىس حاننىڭ تاساتتىق بەرۋ كەسەنەسى - موڭعول حالقى شىڭعىس حاننىڭ رۋحىنا تابىنىپ، تىلەك تىلەپ، مەدەت سۇرايتىن ورىن. ەسكىدەن جەتكەن شەجىرە دەرەكتەرى بويىنشا، بۇل كەسەنە ءوز زامانىندا «شىڭعىس حاننىڭ سەگىز اق ورداسى» دەپ اتالعان. 1227-جىلى شىڭعىس حان قايتىس بولعاندا وردوستىڭ يجينكۇرە دەگەن جەرىندە اق وردا تىگىلىپ، شىڭعىس حان جان ۇزەردەگى اقتىق تىنىسى تيگەن تۇيەنىڭ شۋداسى جانە ەرتوقىمى سياقتى زاتتارى قويىلعان. XV عاسىردا بۇل جەرگە تاعىدا شىڭعىس حاننىڭ «قاسيەتتى تۇلپارى»، ەرتوقىمى، ساداعى، ءسۇت شەلەگى سەكىلدى قۇندى زاتتارى مەن شىڭعىس حاننىڭ بايبىشەسى بورتەنىڭ، كىشى ايەلى قۇلاننىڭ زاتتارى جيناقتالىپ، سەگىز ورداعا ءبولىنىپ ساقتالعان.
«وردوس قالاسىنا ورنالاسقان شىڭعىس حان كەسەنەسىندە جىل سايىنعى ءداستۇرلى تاساتتىق شاراسى 6 -مامىر كۇنى ءوتتى. بۇل كونە كۇنتىزبە بويىنشا 21- ناۋرىز كۇنى بولىپ ەسەپتەلەدى. شىڭعىسحانعا ارنالعان تاساتتىق بەرۋ شاراسى جىلىنا ءبىر رەت كوكتەم ايىندا ءداستۇرلى ۇيىمداستىرىلىپ كەلەدى. اتالعان تاساتتىق ءراسىمى بارىسىندا حالىق شىڭعىسحان رۋحىنا ارناپ قۇرباندىق شالىپ، كەسەنەگە بارىپ اۋا رايىنىڭ جايلى بولۋىن، زاماننىڭ تىنىشتىعىن، ادامداردىڭ باقىتتى ءومىر ءسۇرۋىن تىلەيدى. شىڭعىسحان كەسەنەسى 2006-جىلى قىتايدىڭ مەملەكەتتىك دارەجەدە قورعالاتىن ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرا تىزىمدىگىنە ەنگىزىلگەن»، - دەپ جازادى People Daily.
قازىرگى شىڭعىس حان تاساتتىق كەسەنەسىنىڭ جالپى اۋدانى 55 مىڭ شارشى مەتردەن اسادى، نەگىزگى قۇرىلىسى موڭعول ۇلگىسىندەگى 3 سارايدان جانە ولارمەن تۇتاسقان دالىزدەردەن قۇرالادى. وندا ەرەكشە ءبىر ەتنوتوپ -دارحۇتتار، ياعني شىڭعىسحان تاساتتىق كەسەنەسىنىڭ شىراقشىلارى ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. ولار 780 جىلدان بەرى قاراي ەشقاشان ءۇزىلىس جاساماستان شىڭعىس حاننىڭ ءارۋاقتى ورداسىن قورعاپ كەلەدى.
ەسكە سالا كەتەيىك، «قازاقپارات» ح ا ا وتكەن جىلى وسى شىڭعىس حان كەسەنەسىنىڭ تاريحىنان سىر شەرتكەن، سونداعى ساقتالعان ۇلى حاننىڭ قۇندى جادىگەرلەرى تۋرالى بايانداعان، «شىڭعىس حان كەسەنەسىنىڭ وردوستا تۇرعىزىلۋىنىڭ سىرى نەدە» اتتى ماقالا جاريالاعان بولاتىن.
***
تۇرىك كومپانياسى قازاقستاندا كۇن ەنەرگياسى ستانساسىن سالادى - ТРТ
تۇركيالىق چالىك حولدينگ قازاقستاندا 50 مەگاۆاتتىق كۇن ەنەرگياسى ستانساسىنىڭ قۇرىلىسىن باستايدى، - دەپ جازادى تۇركيا راديو تەلەديدار پورتالى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، ق ر ينۆەستيسيالار جانە دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى ارىستان قابىكەنوۆ باستاعان قازاق بيزنەسمەندەر دەلەگاتسياسى تۇركيادا تۇرىك كومپانيالارىمەن كەزدەسۋ وتكىزگەن.
«قازاق دەلەگاتسياسى مەن چالىك حولدينگ وكىلدەرى اراسىندا وتكەن كەزدەسۋدە كومپانيا وكىلدەرى قازاقستانداعى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا دايىن ەكەندەرىن اتاپ كورسەتتى. اتالمىش كومپانيا العاشقى ساتىدا قازاقستاندا كۇن ەنەرگيا ستانساسىنىڭ قۇرىلىسىن باستايدى. دەلەگاتسيا سونىمەن بىرگە يىلدىرىم حولدينگ باسشىلارىمەن دە باس قوستى. كەزدەسۋدە قازاقستانداعى كەن جانە مەتاللۋرگيا سالاسىنداعى جوبالار تالقىلاندى. يىلدىرىم حولدينگ پەن «قازگەولوگيا» ا ق قاتتى پايدالى قازبالاردى ىزدەستىرۋ ماقساتىندا جەر قويناۋىن گەولوگيالىق بارلاۋ جونىندە بىرلەسكەن كاسىپورىن قۇرۋ تۋرالى كەلىستى. سونداي-اق، قازاقستان دەلەگاتسياسى Eczacıbaşı Holding جانە Bak-Ay تەكستيل كومپانيا باسشىلارىمەن دە كەزدەسۋ جۇرگىزدى»، - دەپ حابارلايدى ترت پورتالى.
***
قازاق حالقى تۋرالى قىتايلار تۇسىرگەن فيلم حالقارالىق فەستيۆالدە باس جۇلدە ەنشىلەدى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNR)
قازاق ۇلتىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن ارقاۋ ەتكەن، قىتايداعى اراب تىلىندە شىعاتىن تەلەارنا تۇسىرگەن «ەستەن كەتپەس اقساي» اتتى دەرەكتى فيلم حالقارالىق اراب تەلەراديو فەستيۆالىندە باس جۇلدە ەنشىلەدى، دەپ حابارلايدى قىتايلىق kazakcnr.com سايتى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ جازۋىنشا، قىتاي تەلەراديو كورپوراتسياسىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن حالىقارالىق تەلەارنالار ورتالىعى CGTN- ءنىڭ اراب تىلىندەگى ارناسى تۇسىرگەن «ەستەن كەتپەس اقساي» اتتى دەرەكتى فيلم، تۋنيس رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى تۋنيس قالاسىندا وتكەن XIX حالىقارالىق اراب تەلەراديو فەستيۆالىندە «ەڭ ۇزدىك دەرەكتى فيلم» جۇلدەسىن جەڭىپ العان. بۇل دەرەكتى فيلمگە قىتايدىڭ گانسۋ ولكەسىنىڭ اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋدانىندا تۇراتىن قانداستارىمىزدىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگى، ۇلتتىق سالت-ءداستۇرى ارقاۋ بولعان.
«قىتايدىڭ حالقارالىق CGTN ارناسى «ەستەن كەتپەس اقساي» اتتى دەرەكتى فيلمدى 2017-جىلى گانسۋ ولكەسىنىڭ اقساي اۋدانىندا تۇسىرگەن. فيلمدە اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋدانىندا مەكەندەگەن قازاق ۇلتىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگى، ءداستۇرلى قولونەرى، اساۋ ۇيرەتۋ، ات بايگەسى، اقىندار ايتىسى سەكىلدى وزگەشە ۇلتتىق مادەنيەت جاۋھارلارىن كورسەتۋگە، دارىپتەۋگە باسىمدىق بەرىلگەن. مۇنداعى قازاقتار گانسۋ ولكەسىنە XX عاسىردىڭ 30-40-جىلدارى، تۇپكى اتامەكەنى شىڭجان جەرىنەن اۋىپ كەلگەن. ولار قازىرگى كۇنى دە وزدەرىنىڭ ءتول ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىن ساقتاي وتىرىپ، قازاقتار ءجيى قونىستانعان مەكەندەردەن وقشاۋ، ءبىر شوعىر بولىپ ءومىر ءسۇرىپ جاتىر.
ال «ەستەن كەتپەس اقساي» فيلمىنىڭ باعىن جاندىرعان حالقارالىق اراب تەلەراديو فەستيۆالىنە الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنىڭ تەلەارنالارى قاتىسقان. وعان بۇكىل اراب مەملەكەتتەرىنىڭ تەلەارنالارىنان بولەك، BBC، فرانسيالىق France24، رەسەيلىك RT سەكىلدى حالىقارالىق بەدەلدى ب ا ق- تاردىڭ اراب تىلىندە شىعاتىن تەلەارنالارى باق سىناپ، باسەكە كورگىن قىزدىرعان»، - دەپ جازادى kazakcnr.com سايتى.
***
استانا قالاسىندا «يمام حومەينيدىڭ ويشىلدىق انتروپولوگياسى» اتتى كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى- «فارس» اقپارات اگەنتتىگى
قازاقستاننىڭ ەلورداسى استانا قالاسىندا «يمام حومەينيدىڭ ويشىلدىق انتروپولوگياسى» اتتى كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى، دەپ حابارلايدى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
ي ي ر تەلەراديو بىرلەستىگى اقپارات اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋى بويىنشا، «يمام حومەينيدىڭ ويشىلدىق انتروپولوگياسى» اتتى كىتاپتىڭ قازاق تىلىندەگى نۇسقاسىن تانىستىرۋ راسىمىندە كىتاپتىڭ اۋدارماشىسى باقىتقوجا رۇستەموۆ وسى كۇنگە دەيىن الەم ەلدەرىنىڭ تانىمال جەتەكشىلەرىنىڭ ويلارى تۋرالى 30 عا جۋىق كىتاپتىڭ ورىس، قازاق جانە وزبەك تىلدەرىنە اۋدارىلعانىن ايتىپ: «يمام حومەينيدىڭ ويشىلدىق انتروپولوگياسى» اتتى كىتاپتىڭ باسقا كىتاپتاردان ايىرماشىلىعىن ي ي ر- نىڭ نەگىزىن قالاۋشىنىڭ ويلارىنىڭ قۇران مەن شاريعاتقا نەگىزدەلگەنى» دەپ اتادى. ي ي ر- نىڭ قازاقستانداعى مادەني وكىلى ماسۋد شەيح زەينەددين تۇساۋكەسەر راسىمىندە يران مەن ورتا ازيانىڭ بايىرعى كورشىلەر ەكەنىن، سوندىقتان ءوز مادەنيەتتەرىندە كوپتەگەن ورتاقتاستىقتارعا يە ەكەندىگىن ايتىپ: «مادەني ورتاقتاستىقتار حالىقتاردى ءبىر-بىرىنە ودان ارى جاقىنداستىرا تۇسەدى»، - دەدى.
***
قازاقستان سالتاناتتى جاۋىنگەرلىك پاراد وتكىزدى - «جەنمين جيباو» (People Daily)
قازاقستان اسكەرى مەن ارنايى قىزمەتىنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى 7- مامىر كۇنى قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندەگى «وتار» اسكەري بازاسىندا سالتاناتتى جاۋىنگەرلىك پاراد وتكىزدى، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.
قازاقستاندا وتكەن جاۋىنگەرلىك پاراد تۋرالى حاباردى، قىتايلىق «شينحۋا»، CNR, People Daily سەكىلدى نەگىزگى اقپارات كوزدەرى جارىسا جازدى.
«قازاقستان 7- مامىر كۇنى، قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قۇرىلعانىنا 26 جىل تولۋىنا وراي سالتاناتتى جاۋىنگەرلىك پاراد وتكىزدى. وعان 3 مىڭعا جۋىق اسكەري قىزمەتشى، 300 دەن استام اسكەري تەحنيكا جانە 40 قا جۋىق اۆياتسيا تەحنيكاسى قاتىستى. جاۋىنگەرلىك پارادتا قازاقستان اسكەرى مەن ارنايى قىزمەتىنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرىنىڭ شەرۋى مەن زاماناۋي قارۋ جاراق پەن اسكەري تەحنيكالاردىڭ ۇرىستا شىنايى قولدانىلۋى كورسەتىلدى.
قازاقستاننىڭ «وتار» اسكەري بازاسىندا وتكەن وسى سالتاناتتى شارادا ءسوز العان ەل پرەزيدەنتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ جوعارعى باس قولباسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، بۇگىنگى ايبىندى ارميا ءۇشىن ەلدىڭ تىنىشتىعىن ساقتاپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ قورعانى بولۋ مارتەبەلى زور مىندەت. قارۋلى كۇشتەر حالقتىڭ سەنىمدى تىرەگى، مەملەكەتتىڭ بەرىك قالقانى بولاتىنىن اتاپ ءوتتى»، - دەپ حابارلايدى «جەنمين جيباو» سايتى.
اۆتور: باقىتجول كاكەش