قازاقستاندا اسكەري قىزمەتشىلەرگە قانداي مەملەكەتتىك ناگرادالار بەرىلەدى

None
None
استانا. قازاقپارات - ەرەن ەڭبەگىمەن، ەلى سۇيسىنەر ەرلىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، قىزمەتىندە دە ادالدىقتى تۋ ەتكەن اسكەري قىزمەتشىلەر مەن ارناۋلى قىزمەتتەردىڭ ۇزدىك وكىلدەرىن ماراپاتتاۋ كەز كەلگەن مەملەكەتتە داستۇرگە اينالعان.

ەلىمىزدە دە مۇنداي ءداستۇردىڭ قالىپتاسقانىنا 25 جىلدان استام ۋاقىت بولدى. جىل سايىن 7 - مامىر - وتان قورعاۋشى كۇنى مەن 16 - جەلتوقسان - تاۋەلسىزدىك كۇنى قارساڭىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءباھادۇر بابالاردىڭ ەرەن ەڭبەگىن لايىقتى جالعاستىرىپ كەلە جاتقان ەگەمەن ەلدىڭ ەرلەرىمەن قاتار قىز- كەلىنشەكتەرىن دە مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ماراپاتتايدى. بيىل دا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ قولىنان تالاي ادام جوعارى ماراپاتقا يە بولدى.

«ءبىزدىڭ اسكەرىمىز بەن قۇقىق قورعاۋ قۇرىلىمدارىمىز ەل قاۋىپسىزدىگىنىڭ بەرىك قالقانى ءارى ەگەمەندىگىمىزدىڭ مىزعىماس كەپىلى بولىپ سانالادى. مەملەكەت بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ بەيبىت ءومىرى مەن تىنىشتىعىن ساقتاۋ جولىنداعى سىزدەردىڭ ەرلىكتەرىڭىز بەن قاجىرلى ەڭبەكتەرىڭىزدى جوعارى باعالايدى»، - دەپ اتاپ وتكەن ەدى مەملەكەت باسشىسى.

قازاقتا «ەلدى قورعاۋ - ەردىڭ ءىسى، ەردى قولداۋ - ەلدىڭ ءىسى» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. ەر ەلىن قورعادى، ال ەلى ەرىنە قانداي قولداۋ بىلدىرەدى؟ ارينە، مەملەكەتتىڭ باتىرىنا بەرەر باستى ماراپاتى وردەندەر مەن مەدالدار ەكەندىگى ءسوزسىز. قازاقپارات اسكەري قىزمەتشىلەر مەن ارناۋلى قىزمەتتەردىڭ ۇزدىك وكىلدەرىنە قىزمەتتەگى جەتىستىكتەرى ءۇشىن بەرىلەتىن مەملەكەتتىك ناگرادالاردى وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.

«وتان» وردەنى

null

اسكەري قىزمەتشىلەر مەن ارناۋلى قىزمەتتەردىڭ ۇزدىك وكىلدەرىنە بەرىلەتىن ەڭ جوعارى ماراپاتتىڭ ءبىرى - «وتان» وردەنى 1993 -جىلى ق ر پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن بەلگىلەندى. «وتان» وردەنىمەن ازاماتتار مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق قىزمەتتەگى؛ ەكونوميكانى، الەۋمەتتىك سالانى، عىلىم مەن مادەنيەتتى دامىتۋداعى؛ مەملەكەتتىك، قۇقىق قورعاۋ جانە اسكەري قىزمەتتەگى، دەموكراتيا مەن الەۋمەتتىك پروگرەستى دامىتۋداعى ايرىقشا ەڭبەگى ءۇشىن ناگرادتالادى.

«وتان» وردەنى بەلگىدەن جانە تاعاننان تۇرادى. وردەن بەلگىسى كولەمى 45×47 م م بولاتىن ويۋ- ورنەكتى سوپاقشا تۇرىندە. ورتاسىندا جان- جاققا تارالعان ساۋلەلەردىڭ اياسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ەلتاڭباسى ورنالاسقان. سوپاقشانىڭ شەتكى جاعى - لاۆر گۇلتاجىمەن، تومەندە «ءۇشقۇلاق» تۇرىندەگى وسىمدىك ويۋمەن كومكەرىلگەن. گۇلتاج قىزىل ءتۇستى باۋمەن ورالعان، باۋدا «وتان» دەگەن جازۋ بار. سوپاقشانىڭ جانە ەلتاڭبانىڭ اياسىنا كوگىلدىر ءتۇستى ءمولدىر ەمال جاعىلعان، شىعىڭقى بەدەرى التىنمەن جالاتىلعان. وردەن كۇمىستەن جاسالادى. بۇيىمداعى بارلىق بەينەلەر مەن جازۋلار دوڭەس، جىلتىر. وردەن بەلگىسى قۇلاقشا مەن شىعىرشىق ارقىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تۋى تۇستەس قاتقىل لەنتامەن تارتىلعان ەنى 34 م م بولاتىن تاعانعا بەكىتىلەدى. لەنتانىڭ ورتاسىمەن ەنى 3 م م قىزىل جولاق وتەدى، سونداي- اق ەنى 2 م م ەكى قىزىل جولاق ورتاداعى جولاقتىڭ شەتىنەن 2 م م ارالىقتا ورنالاسقان. تاعاننىڭ ارتقى جاعىندا ۆيزورلىق ىلگەگى بار تۇيرەۋىش ورناتىلعان، ونىڭ كومەگىمەن بۇيىم كيىمگە تاعىلادى. وردەننىڭ ارتقى جاعىندا رەتتىك ءنومىر تۇسىرىلگەن.

«داڭق» وردەنى

null

كەلەسى مەملەكەتتىك ناگرادا «داڭق» وردەنى 1993 -جىلى بەكىتىلگەن. بۇل وردەنمەن قارۋلى كۇشتەردىڭ، باسقا دا اسكەرلەردىڭ جانە اسكەري قۇرامالاردىڭ جوعارى وفيتسەرلىك قۇرامداعى، سونداي- اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ارناۋلى مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ، پروكۋراتۋرا، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك، ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ماراپاتتالادى. ولارعا بۇل ناگرادا اسكەرلەرگە باسشىلىق جاساۋ جانە ولاردى باسقارۋ ىسىندەگى تابىستارى، اسكەرلەردىڭ جوعارى جاۋىنگەرلىك دايارلىعى جانە ەلدىڭ قورعانىس قابىلەتىن قامتاماسىز ەتكەنى ءۇشىن؛ اسكەري، شەكارالىق جانە ىشكى قىزمەتتى ۇزدىك ۇيىمداستىرعانى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتكەنى، زاڭدىلىقتى جانە قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋدى نىعايتقانى ءۇشىن بەرىلەدى.

 «داڭق» وردەنى ەكى دارەجەدەن تۇرادى. I دارەجە وردەننىڭ جوعارى دارەجەسى بولىپ تابىلادى. ناگرادتاۋ II دارەجە جانە I دارەجە رەتىمەن جۇرگىزىلەدى. سيپاتتاماسىنا كەلەر بولساق، 1 دارەجەلى وردەن جۇلدىزدان، اسپالى لەنتاعا تاعىلاتىن بەلگىدەن تۇرادى. ورنەكتەلگەن سەگىز بۇرىشتى جۇلدىزدىڭ جوعارى جاعىنا ساتىلى تۇردەگى كۇن ساۋلەسى بەينەلەنگەن. ونىڭ 8 ۇشكىلدەۋ شاپاعى لاعىل تاستارمەن بەزەندىرىلگەن. جۇلدىزدىڭ ورتاسىندا قارۋ مەن دوڭگەلەك قالقاننىڭ بەلگىسى بار. قالقاننىڭ وڭ جانە سول جاعىن جيەكتەگەن اسپانكوك جولاقتى لاۆر بۇتاعى كومكەرىپ تۇر. ال لاعىل ءتۇستى تومەنگى جيەكشەسىنە «داڭق» ءسوزى جازىلعان. قالقاننىڭ ورتاسىنداعى اق ءتۇستى بولىككە 3 جەبەلى ساداق بەدەرشەسى ورنالاسقان. جۇلدىزدىڭ ديامەترى - 67 م م. جۇلدىزدىڭ ارتقى جاعىندا كۇردەلى قۇلىپتى تۇيرەۋىش تۇرىندەگى بەكىتكىشى بار. وردەن بەلگىسى قۇلاقشا مەن شىعىرشىق ارقىلى قۇلپىرا تۇكتى اسپالى تاسپاعا بىرىكتىرىلگەن. سارى، جاسىل جانە كوك جولاقتارى بار قىزىل تاسپانىڭ ەنى - 100 م م. Ⅱدارەجەلى «داڭق» وردەنىنىڭ سيپاتتاماسى دا وسىعان ۇقساس. تەك مۇندا وردەننىڭ بەلگىسى قۇلاقشا مەن شىعىرشىلىق ارقىلى بەسبۇرىش پىشىنىندەگى تاقشاعا بىرىكتىرىلگەن. جۇلدىزشا مەن وردەن بەلگىلەرى كۇمىستەن جاسالىپ، التىنمەن اپتالادى.

 «ايبىن» وردەنى

null

«ايبىن» وردەنى - ق ر پرەزيدەنتىنىڭ 1995 -جىلعى 12 - جەلتوقسانداعى جارلىعىمەن بەكىتىلگەن اسكەري وردەن. وردەن كۇمىستەن جاسالادى، نىسانى جۇلدىز نەگىزىندەگى سەگىزقىرلى جۇلدىز، جۇلدىزداردىڭ قاراما- قارسى ۇشتارى اراسىنداعى قاشىقتىق - 45 م م. وردەننىڭ ورتاسىندا قارۋ بەلگىسى بار قالقان ورنالاسقان. تومەنگى جاعىندا شيە ءتۇستى فوندا وردەننىڭ اتاۋى كورسەتىلگەن.

«ايبىن» وردەنىمەن قارۋلى كۇشتەردىڭ، باسقا دا اسكەرلەردىڭ جانە اسكەري قۇرامالاردىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى، سونداي- اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ارناۋلى مەملەكەتتىك ورگاندارىنىڭ، پروكۋراتۋرا، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك، ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ماراپاتتالادى. ناگرادا جاۋىنگەرلىك ازىرلىكتە، اسكەرلەردى جوعارى جاۋىنگەرلىك دايارلىقتا ۇستاۋدا جانە جاڭا اسكەري تەحنيكانى يگەرۋدە، زاڭدىلىقتى جانە قوعامدىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋدە قول جەتكىزگەن تابىستارى ءۇشىن؛ اسكەري جانە قىزمەتتىك بورىشىن اتقارۋ ۇستىندە كورسەتكەن باتىلدىعى مەن جانقيارلىعى، سونداي- اق مەملەكەت مۇددەسىن قورعاۋ كەزىندە جاساعان ەرلىگى ءۇشىن بەرىلەدى.

«ايبىن» وردەنى ءۇش دارەجەدەن تۇرادى. I جانە II دارەجەلى وردەندەرمەن وفيتسەرلەردىڭ كىشى جانە اعا قۇرامدارىنداعى ادامدار ماراپاتتالادى. I دارەجە وردەننىڭ جوعارى دارەجەسى بولىپ تابىلادى. ناگرادتاۋ II دارەجە جانە I دارەجە رەتىمەن جۇرگىزىلەدى. III دارەجەلى «ايبىن» وردەنىمەن ساربازدار، ماتروستار، سەرجانتتار، ستارشينالار ناگرادتالادى.

 «ەرلىگى ءۇشىن»

null

«ەرلىگى ءۇشىن» مەدالى 1993 -جىلى بەلگىلەنگەن. مەدال اسپادان جانە نەگىزدەن تۇرادى. اسپادا «ەرلىگى ءۇشىن» جازۋى بار.

بۇل مەدالمەن ازاماتتار ادام ءومىرىن ساقتاپ قالۋعا بايلانىستى قيىن- قىستاۋ جاعدايلاردا (سۋعا كەتۋ، ورتكە دۋشار بولۋ، دۇلەي اپاتتار كەزىندە) ؛ قىلمىسقا قارسى كۇرەستە كورسەتكەن ەرجۇرەكتىگى مەن جانقيارلىعى ءۇشىن ماراپاتالادى.

«جاۋىنگەرلىك ەرلىگى ءۇشىن»

null

«جاۋىنگەرلىك ەرلىگى ءۇشىن» مەدالى - 1995 -جىلى بەلگىلەنگەن. مەدالدىڭ ديامەترى - 34 م م. شەڭبەردىڭ ورتاسىندا سەگىزقىرلى جۇلدىز ورنالاسقان، جۇلدىزدىڭ ىشىندە ورنالاسقان قالقاننىڭ ورتاسىندا قارۋدىڭ بەلگىسى بار. مەدالدىڭ اتاۋى شەڭبەر بويىنشا جازىلعان، ارىپتەر ولشەمى - 3,5x3 م م.

اتالعان مەدالمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ، باسقا دا اسكەرلەرى مەن اسكەري قۇرامالارىنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى, سونداي- اق قازاقستان رەسپۋبليكاسى ارناۋلى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، پروكۋراتۋرا ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك، ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ماراپاتتالادى. ناگرادا اسكەري ءبولىمنىڭ، بولىمشەنىڭ جاۋىنگەرلىك مىندەتتەردى ويداعىداي ورىنداۋىنا جاردەمدەسەتىن ۇرىستاعى، سونداي- اق قىلمىسقا قارسى كۇرەستەگى بىلگىر، باستاماشىل ءارى باتىل ىس- ارەكەتى ءۇشىن؛ مەملەكەتتىك شەكارانى قورعاۋ كەزىندە كورسەتكەن ەرلىگى ءۇشىن؛ قىزمەت وتكەرۋ كەزىندە سىڭىرگەن قىزمەتى ءۇشىن ناگرادتالادى.

اۆتور: مارلان جيەمباي

سوڭعى جاڭالىقتار