قايعىنىڭ ەمى نەمەسە ءابىش كەكىلبايەۆقا كوڭىلقوس ايتۋ
بىرەۋدىڭ ىشكە تۇسكەن قايعىسىن شىعارسا، بىرەۋدىڭ بۇگىلگەن بەلىن جازىپ، تۇڭىلگەن ءتۇرىن وڭايدى. بىرەۋگە قاتتى، بىرەۋگە ءتاتتى ايتىلادى. ءبارى قازانىڭ جاعدايىنا، كىسىسىنە قاراپ ىشكى بيىك پاراساتپەن ولشەنەدى.
بىردە جالعىزىنىڭ قازاسىنىڭ قايعىسىنان اس ىشپەي، ءارى قاراپ جاتىپ قالعان بايمۇرات دەگەن كىسىگە ءبىراز ادام كەلىپ كوڭىل ايتادى. ۇكىلەگەن جالعىز ءۇمىتى جەلگە ۇشقان جارالى جۇرەك ءجۇزىن ەلگە قاراتپاستان ءارى قاراعان كۇيى جاتا بەرىپتى. ءۇش كۇن وتەدى، ءتورت كۇن وتەدى، اس ىشپەيدى. بۇل حابار دا اۋىل اراسىنا تارايدى. بەسىنشى كۇنى بەسىندە ۇيگە جاسى جەتپىسكە كەلسە دە، ءالى شىر ەتكەن نارەستە كورمەگەن جانعازى دەيتىن اقساقال كەلەدى. دۇعاسىن قايىرعان سوڭ ءسوز باستايدى:
«ءجا، بايەكە، وتكەندە ەلمەن بىرگە كوڭىل ايتىپ شىققانمىن. وندا دا بالاڭدى وسى ەل ولتىرگەندەي تەرىس قاراپ جاتىپ الدىڭ. ءوزى تۇرار دەپ ۇندەمەي كەتىپ ەدىم. قۇدايعا ءالى وكپەلەپ جاتىر دەگەن سوڭ قايتا كەلدىم. ءاي، بايمۇرات تىڭدا ءسوزىمدى! كوزىمنەن سورام اعىپ قۇدايدان بالا تىلەگەلى مىنە، 50 جىل بولدى، ءۇمىت تە ءۇزىلىپ جاپىراقسىز قۋ داراقتاي قۋارىپ وتىرعانىمدى بۇكىل ەل بىلەدى. ماعان اللا تاعالا ءبىر شىر ەتكەن بەرىپ، كوزىم قانىپ ءبىر كورسەم، كەڭسىرىگىم جارىپ ءبىر يىسكەسەم، الاقانىم تولىپ ارقاسىنان ۇستاپ كەۋدەمە ءبىر باسسام، شىركىن- اي، سارايىم اشىلار ەدى، زارىعىم باسىلار ەدى، سودان كەيىن اللا قايتا ءوزى الىپ كەتەم دەسە ارمانىم جوق ەدى... ساعان قۇداي بەرمەدى مە، بەردى. بىلدىرلاعان ءتاتتى تىلىنە قۇلاق قۇرىشىڭدى قاندىرىپ، اپىل- تاپىل باسقان اياعىن قىزىقتادىڭ، الىستان كەلگەندە قۇلىنداي قۇلدىراڭداپ الدىڭنان شىقتى. قۇشاقتاساڭ قۇشاعىڭ تولارداي ازامات قىلدى، ات جالىن تارتىپ ايبىنىڭدى اسىردى. وسىنىڭ ءبارىن كورسەتكەن قۇداي تاعالاعا وكپە ارتىپ تەرىس قاراپ جاتقان بۇل جاتىسىڭ قاي جاتىس؟ اللاعا ەلدەن ارتىق قىلعان قىزمەتىڭ، وتكىزىپ قويعان دۇنيەڭ بار ما ەدى، بۇل ءفاني جالعاننان شىر ەتكەن كورمەي زارىعۋمەن ءوتىپ بارا جاتقان مىنا بىزدەن ءبىر جەرىڭ ارتىق بولماسا ورنىڭنان تۇر، شۇكىر قىل!»، دەپ توقتايدى.
سوندا بايمۇرات ورنىنان تۇرىپ: «ءسوزىڭ سۇيەكتەن ءوتتى عوي جانعازى- اي، جاراتقانعا نازىم جوق، جانعا باتقان سوڭ جاتىر ەدىم، تۇردىم مىنە، تۇردىم»، دەپ كەلىپ، جانعازىنى قۇشاقتاپ ەڭكىلدەپ جىلاعان ەكەن دەيدى...
بۇل ءوزىن مىسال ەتە وتىرىپ ونىڭ باسىنداعى باردى باعالاتىپ، شۇكىرىن ايتتىرىپ كوڭىلىن ەمدەۋ بولسا، كەيدە «بۇعان سابىر ەتپەسەڭ اللا بۇدان دا اۋىر قايعى بەرەدى؟» دەپ ەندى قالعانىنىڭ تىلەۋىن تىلەتىپ، قايعىلى كوڭىلىن ەمدەيدى. بۇعان ەلگە بەلگىلى تۇلعالار اراسىندا بولعان كوڭىل ايتۋلاردى دا مىسال ەتۋگە بولادى.
اتى التى الاشقا بەلگىلى يليا جاقانوۆتىڭ بالاسى قايتىس بولعاندا بەلگىلى جۋرناليست انار تولەۋحان قىزىنىڭ اناسى كۇلاندا اپا: «اللا تاعالا: «پەندەمە كوتەرسىن دەپ جۇك ارتامىن، كوتەرسە كوڭىلىن اعارتامىن، كوتەرمەسە تاعى ارتامىن» دەيدى ەكەن. حالقىمىز «قايعىنى نار كوتەرەر، اقىلى بار كوتەرەر»، دەپتى تاعى دا. باسقا تۇسكەن اۋىرتپالىقتى سىنباي كوتەرە ءبىلۋ دە پاراساتتىلىق، سابىرلىلىق، جاراتقانعا نەگە بۇلاي ەتتىڭ دەي المايسىڭ»، دەپ كوڭىل ايتقان ەكەن. ارداقتى انانىڭ كوڭىل ايتۋىن جان جۇرەگىمەن قابىلداعان يليا اعامىز كوڭىلىنە توقتاۋ بولعان بۇل سوزدەردى كەيىن قايتالاي ايتقىزىپ جازىپ العان ەكەن.
ال، ارعىماقتاي اتىلىپ تۇرعان ساعيى دۇنيەدەن وتكەن الاشتىڭ ارداقتىسى اسانالى ءاشىموۆتىڭ جالعاننان قالعان كوڭىلىن تاعى دا سول جاقسىلار بۇرىنعىدان قالعان «بۇل سەنىڭ عانا قايعىڭ ەمەس» دەگەن تاسىلمەن ەمدەگەنىن دە ەستىپ ەدىك. «ۇكىلىگەن ءۇمىتى ءابىشى قايتىس بولعانىن ەستىگەن اباي ۇيدە وتىرا الماي، اقشوقىنىڭ باسىنا شىعىپ كەتىپتى. قايعى جانىن جەگىدەي جەپ، جەر- كوككە سىيماي كۇڭىرەنگەن ابايدىڭ قاسىنا ەلدىڭ نە ءبىر جاقسى- جايساڭى كەلىپ كوڭىل ايتسا دا، ءۇنسىز مەلشيگەن قالپى توبەدەن تۇسپەي وتىرىپ الىپتى. ءبىر كەزدە قاسىنا قياسباي كەلىپتى:
- اباي اعا! ەل ءابىش دەگەن اقىلدى بالاسىنان ايىرىلىپ قالدى. ەلگە كوڭىل ايتپايسىز با؟ - دەپتى. سوندا اباي تاڭىرقاعان بەينەدە باسىن شايقاپ:
- قازاقتىڭ قارا تىلىنە سەندەي شەشەندى كورسەم، بۇيىرماسىن! - دەپ كوز جاسىن تيىپ، قياسبايدى ءوزى قولتىقتاپ، اۋىلعا قاراي بەتتەگەن ەكەن».
ابايداي الىپتىڭ تاعدىرىنداعى بۇل اڭگىمە دە ءبىراز جۇرتتىڭ اۋزىندا قۇلاعىندا. اسانالىدەي اۋىر قايعى باسقان ازامات ەرگە ايگىلى ءسوز زەرگەرى زەينوللا قابدولوۆ قياسبايدىڭ وسى ءسوزىن مىسالداپ كوڭىل ايتىپ، ەڭسەسىن كوتەرتكەن دەسەدى.
كەشەگى بازار، نازارىنان ايىرىلىپ: «ومىراۋىمنان ءۇزىلىپ ءتۇستى ەكى تۇيمە- اي، وي دۇنيە- اي» دەپ زارلانىپ وتىرعان كەنەنگە اتىنىڭ جالىن قۇشىپ ەڭىرەنىپ كەلىپ كوڭىلقوس ايتقان قىرعىزدىڭ ءبىرتۋار اقىنى وسپانقۇلدىڭ جوقتاۋ جىرى بىلگەن جانعا ەكى ادامنىڭ عانا ەمەس، ەكى بىردەي حالىقتىڭ ءبىر- بىرىنە دەگەن ىستىق كوڭىلىنە قويىلعان ماڭگىلىك ەسكەرتكىش بولىپ قالدى ەمەس پە!؟. سول ءۇردىس ۇزىلمەگەن ەكەن. ىشكە قاتقان مۇزدى ەرىتكەن، تاعى ءبىر وقيعا قازاقتىڭ ماڭعىستاۋداي ماڭعاز، الىپ جۇرەكتى اياۋلىسى ءابىش كەكىلبايدىڭ بالاسى اۋلەت قايتىس بولۋىنا بايلانىستى بولعان ەكەن. ايگىلى الماس الماتوۆ جىراۋ ارعى اقىن، جىرشى- جىراۋلاردان قالعان ۇلگىمەن ابىز ابىشكە ارناپ كوڭىلقوس ايتىپتى.
«الماس اعا كوڭىلقوسىن جازعاننان كەيىن ماعان كورسەتىپ، «مۇنى سەن ايتاسىڭ» دەدى»، دەيدى جىرشى اماندىق كومەكوۆ. «ايتىپ كوردىم، ءابىش اعاعا ارنالعان ءسوز ءبىزدىڭ جۇرەكتى قالاي قوزعاماسىن، كوڭىلدى بوساتتى. الماس اعا: «بىردەن جەتىپ بارمايمىز، ءجونىن تاۋىپ جوسىنمەن كەلە جاتقانىمىزدى ايتۋىمىز كەرەك» دەپ، ءابىش اعامىزدىڭ جاقىن دوسى سايىن نازاربەككە حابارلاستى. ول كىسى «كەلە قالىڭدار» دەپ، الدىمەن سوندا باردىق. كوڭىلقوس جىرىمىز بارىن ايتتىق.
سودان سايىن اعامىزدى الدىمىزعا سالىپ الىپ ءابىش اعانىڭ شاڭىراعىن بەتكە الدىق. الدىندا سايىن اعامىزدان «كوڭىل ايتىپ كەلگەن ادامدارمەن امانداسقان سوڭ ۇزاق وتىرماي ءوز بولمەسىنە كىرىپ كەتەدى» دەپ ەستىگەنبىز. امان- ساۋلىق اياقتاعاننان كەيىن ءسال ۇنسىزدىك باستالا بەرگەندە الماس جىراۋ ءسوز باستادى:
- ارداقتى ءابىش اعا، ءوزىڭىز بىلەتىن ءسوز عوي، «اعايىن مەن اعايىننىڭ اراسىن مايىن مىنگەن ات ايىرادى، وقىلماعان باتە ايىرادى» دەيدى ەكەن. كەشىككەنىمىزگە ايىپتىمىز، ول جايىندا سوڭىرا ايتا جاتارمىز، «قازالى ءۇيدىڭ بوساعاسىندا جىل تاۋلىگىنە دەيىن ارىستان جاتادى» دەيدى ەكەن بۇرىنعىلار، ءبىر كەلە الماعان ادام ۋاقىت وتكەن سايىن ىزبارلانعان سول ارىستاننىڭ ايباتىنان جاسقانىپ شەگىنشەكتەي بەرەدى ەكەن. اللانىڭ ديدارلاسۋعا جازعان كۇنى بۇگىن ەكەن، اۋلەتتىڭ يمانى سالامات بولسىن، دەپ تىنىستادى.
ءابىش اعا ءسوزىن قابىل العانداي يشارا جاسادى. ءسويتتى دە، قازاقى جوسىنمەن ءجون سۇرادى. الماس اعا ءوزىنىڭ اتا تەگىن ايتىپ ەدى، ءابىش اعامىز ءارى قاراي تاراتىپ الا جونەلدى. نە دەرسىز، ەكەۋى ءبىرىن- ءبىرى قوستاي جۇپتاپ تولىقتىرا تاريحتىڭ ءبىراز قاتپارلارىن اقتارىپ بارىپ دامىلدادى. ءابىش اعا اشىلىپ سالا بەردى. شاي كەلىپ، جىلقى قاسىناسقانداي جاقىندىق ءجۇز بەرگەن ۋاقىتتا الماس اعامىز: «ءابىش اعا، ءوزىم سىردان استاناعا كەلىپ، جىرشى- تەرمەشىلەر تاربيەلەپ جۇرگەندە «ماڭعىستاۋدىڭ جىرى قاشان استاناعا جەتەدى الماس؟» دەگەن ءبىر ءسوزىڭىز ويىمنان كەتپەي قويدى. سودان مىناۋ اماندىق ءىنىڭىزدى 50-گە كەلگەن شاعىندا ستۋدەنت قىلىپ، ءوزىنىڭ كاسىبىنە ساي جىرشىلىق ديپلومىن الدىرىپ، سودان كەيىن استاناداعى قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنە قىزمەتكە الدىردىق. «استاناعا كەل» دەپ دوسىڭىز مىرزاتاي جولداسبەكوۆ اعا دا ايتقان ەكەن، ءسويتىپ، اماندىق ماڭعىستاۋىڭىزدى كوتەرىپ استاناعا كەلدى. مىنەكي، وسى جۇمىس رەتتەلمەي تۇرىپ سىزبەن جۇزدەسۋگە ءجۇزىمىز شىدامادى»، دەپ توقتاپ ەدى، ءابىش اعا ريزا بولىپ، كلارا جەڭگەمىزگە:
«كلارا، اۋلەت دۇنيەدەن وتكەلى وسى ۇيدە دومبىرا تارتىلماپ ەدى، ەلدىڭ قوس ۇزانى كەلىپ وتىر عوي، دومبىرانى اكەلشى» دەگەنى. دومبىرانى العان الماس اعا، ىشتەي باپتانىپ وتىرسا كەرەك، باستاي جونەلدى. ءابىش اعا ۇيىپ تىڭداپ وتىر. باسىن يزەي، تامسانىپ قويادى، ءبىر كەزدە كوزى جاساۋرادى. الماس اعا ءۇشىنشى جىردى اياقتاعاندا سايىن اعامىز «الماس ءىنىڭىزدىڭ سىزگە ارناعان كەڭىلقوسى بار ەكەن. سونى تىڭداساڭىز»، دەدى.
بۇل جىردى الماس اعا ماڭعىستاۋدىڭ ماقام- سازىنا كەلتىرىپ، مەن ورىندايتىنداي قىلىپ جازعان ەكەن، تاپسىرما بويىنشا مەن ايتتىم.
«اسسالاۋماعالەيكۋم! ارىستان جال ايباتتى،
الاشقا ءسۇتىن ازامات!
ادامدىقتىڭ اق تۋى،
جالعاننان جونەپ كەتكەنشە،
قولىڭدا ەرلەر امانات.
حالىققا «ابىز» وعلانسىز،
اداسقانعا جانعا جول ايتقان،
تىلەۋىن تىلەپ سالامات»، دەپ باستالاتىن ماڭعىستاۋدىڭ زارلى اۋەنىنە يلەنگەن سويقان جىر سوزىلا شىعىپ، ەكپىن الا كوتەرىلىپ بارىپ:
«قالىڭعا تۇسكەن قۇسىڭدى،
قاناتىنان قايىرىپ، جاتسىز با اعا ازالاپ؟!» دەپ قايىرىپ كەلەسى سوزگە وتپەككە كەزەكتى دومبىراعا بەرگەن تۇستا ءابىش اعانىڭ كوزىنەن جاس بۇرشاقتاي جونەلدى.
«كەزەكتى ناۋبەت كەلگەندە،
بالدان ءتاتتى اجال وق،
ومىرتقادان قادالات.
ۋايىم قاقپان قۇرۋلى،
تاستى تەسكەن تامشىداي،
ۋىتى بويعا تارالات.
«ەرگە بەرگەن قايعىنى، ەل كوتەرەر» - دەگەن، بار،
ويلاڭىز اعا سارالاپ» دەگەندە ابىز اعانىڭ جاسى مەيىرىمدى ءجۇزىن جۋىپ الىپ دەنەسى سولقىلداي جىلادى. جىردىڭ سوڭىن الا:
«قۋانبادىم - «تۋدى» - دەپ،
جۇبانبادىم - «ولدى» - دەپ،
ازاسىن سويىپ قازالاپ!؟ » دەيتىن دۇنيەدەن پەرزەنتسىز وتكەن پالۋانقۇل دەگەن كىسىنىڭ ءسوزىن كەلتىرەدى. قانداي اۋىر ءسوز. سونداي حالدەگى پالۋانقۇلدىڭ وزىنە اقساقالداردىڭ ايقان:
ءتاۋباشىل ەرگە باس بەرەم،
جىلاعان كوزگە جاس بەرەم،
دەگەندى، اللا - جاماعات!
اللادان بولسىن پاناڭىز،
ەتىڭىز - بارعا قاناعات...» دەگەن ءسوزىن ايتا كەلىپ:
سول ايتقان ءسوزدى زەرلەسەك،
اۋلەتتەن ورگەن ۇرپاعىڭ،
بولعايدا اعا سالامات.
ءتاۋباڭىز بولسىن تايانىش،
ۇل- قىزىڭ وسكەن ساياڭىز،
كەلمەسىن قايتىپ جامانات.
دۇعادان ىزدە باعلاندى،
ەنشىسى ەردىڭ سول بولار،
اللادان بۇيرىق - امانات!» دەپ توقتاعاندا ءابىش اعا تەڭسەلىپ كەتتى. كوز جاسىن سۇرتە ورنىنان تۇرىپ الماس اعانى قۇشاقتادى: «وسىلاي ەدى عوي، الماسجان- اۋ! وسىلاي ەدى عوي! شالدارمەن بىرگە كەتىپ ەدى عوي بۇل دۇنيە، جوعالماي، جوعالتپاي بۇل دۇنيەنى قالاي ساقتاعانسىڭ، اينالايىن! وسىلاي ايتاتىن ەدى عوي ماپەلەپ» دەپ الماس اعانى الىپ قۇشاعىنا قايتا- قايتا باستى. «ماپەلەپ، ايالاپ» دەپ تاعى قايتالادى.
مىنا جاقتا كلارا اپامىز جىلاسىن. «اۋلەت ولگەلى كوزىنەن تامشى جاس شىقپاپ ەدى، كۇيىگى ىشىنە ءتۇسىپ كەتتى مە ەكەن دەپ قورقىپ ەدىم، شىقتى عوي، اينالايىن، شىقتى عوي» دەپ ەبىل- دەبىلى شىعىپ جىلاپ ءجۇر، ءابىش اعاعا ورامال اكەلدى. ابىر- سابىر باسىلىپ، ەت جەلىنىپ، شاي ءىشىپ وتىرعانىمىزدا ءابىش اعا شىنىمەن دە اۋلەت دۇنيەدەن وتكەلى كوزىنەن جاس شىقپاعانىن ءوزى ايتتى.
«مەن ءوزىمنىڭ بۇل جاعدايىما قاتتى تاڭ قالدىم. كينو كورسەم كوزىمنەن جاس شىعىپ كەتەتىن كوڭىلشەك اداممىن عوي، قالاي ەكەنىن تۇسىنە المادىم. ەستىگەندە كوزىمنەن جاس شىقپاعان كەزدە «ءجۇزىن كورگەندە جىلارمىن» دەپ ويلاپ ەدىم، جوق جاس شىقپادى. جانىمنىڭ جارتىسىنداي اياۋلى بالاما ءوز قولىممەن توپىراق سالىپ جاتقاندا دا جىلاي المادىم. مىنە، قانشا ۋاقىت ءوتتى، ءبىر تامشى جاس شىقپاپ ەدى، قۇدايدىڭ قۇدىرەتىمەن وسى بۇگىن سەندەر كەلگەندە ءبىر تولقىپ، كوزىمە اندا- ساندا ءبىر لىق ەتىپ جاس كەلىپ قالعانداي بولىپ ەدى...»، دەدى.
كوزىنەن جاس شىققاننان كەيىن بە جادىراپ سالا بەردى. ءتىپتى قۋانىپ، بالاداي ءماز بولدى. سول وتىرعاننان التى ساعات وتىردىق. كەتەردە بىزگە شاپان جاۋىپ، ەسىك الدىنا دەيىن شىعارىپ سالدى. شىعارىپ سالىپ تۇرىپ تاعى قۇشاقتادى. «ابەكە، الماسپەن اپتاسىنا ءبىر كەزىگىپ تۇرىڭىزشى، مۇنداي كوڭىلدەنگەنىڭىزدى كورمەگەلى قاشان؟ تاماشا وتىرىس بولدى عوي» دەپ جاتىر سايىن دوسى. مىنە، قازاقتىڭ كوڭىلقوس، كوڭىل ايتۋى ءداستۇرى ءابىش اعانىڭ شەرىن وسىلاي شىعارىپ، جاسىن وسىلاي توگىپ ەدى. قازىرگە دەيىن مەنىڭ كورگەن سوڭعى كوڭىلقوسىم وسى. سىرتقا شىققاننان كەيىن ءتىل ۇشىما وزىنەن- ءوزى «ناردى نار عانا تۇرعىزادى ەكەن عوي» دەگەن ءسوز كەلدى. ول الماس اعاعا ارنالعان ءسوزىم ەدى».
بۇل اڭگىمەنى جىرشى اماندىق اعا كومەكوۆ وسىلاي ايتىپ ەدى، بالكىم وسىدان دا اسەرلى ايتىپ ەدى... مىنەكي، «وي تۇبىندە جاتقان ءسوز شەر تولقىسا شىعادى» دەگەندەي قانشاما عاسىرلار بويى حالىق جاساعان سارا سالت، نەشەمە ءداۋىر تەگەرشىگىنەن وتكەن دارا ءداستۇر تەڭىزدەي تەرەڭ ءابىشتى وسىلاي تولقىتىپتى. كەزىندە ارقادا وتكەن اتاقتى ەردەننىڭ جالعىز بالاسى قايتىس بولعاندا، اياق جەتەر جەردەگى ەل تۇگەل كەلىپ، كوڭىل ايتسا دا باسىن كوتەرمەي، سارتوسەك بوپ سارعايىپ جاتىپ العان وقيعاسىن ءبىراز جۇرت بىلەدى. سوندا سۋىق حابار تيگەننەن كەيىن سىر بويىنداعى دوسبول مەن شوقاي ەل اراسى شالعايلىقتان جەتىنشى كۇنى جەتىپتى. ۇيگە كىرىپ، كوڭىل ايتىپ، بەت سيپاعان سوڭ ارعى بەرگىنى اقتارا سابىرعا شاقىرىپ دوسبول سويلەيدى. ەردەن وعان دا مىزعي قويمايدى. سوندا شوقاي داۋعا تۇسەر ادامداي قاتۋلانا شارتا جۇگىنە وتىرىپ:
«ەي، باتىر ەردەن!
باسىڭدى كوتەر جەردەن!
قۇدايعا قۇدىرەتتىمىن دەپ،
مەيماناسىڭ تاسىپ
كەتكەن ەكەنسىڭ كەردەڭ؟!
مىڭدى ايداعان اكەڭ ساندىباي دا
قارا جەرگە ەنگەن!
ونى مىنا شوقاي كوزىمەن كورگەن!
اۋليە بولساڭ، اكەڭدى دە، بالاڭدى دا
الىپ قالۋعا ءالىڭ قانە، كەلگەن؟!
كوكتى بۋ كوتەرەدى،
جۇيرىكتى دۋ كوتەرەدى،
ءولىمدى ەر كوتەرەدى،
اۋىردى نار كوتەرەدى؟!
ەر ەمەس پە ەدىڭ
تالاي قۇقايدى كورگەن؟!
تاعى دا ايتامىن باسىڭدى كوتەر جەردەن؟!
قۇنسىز بەرىپ، پۇلسىز الدى
، نەڭ بار ەدى قۇدايعا بەرگەن؟!» دەپتى. سوندا ەردەن توسەگىنەن باسىن كوتەرىپ:
«ۋا، اسىپ تۋعان اسىلدار!
قايعىرساڭ دا قانشاما،
ءولى ارتىنان ولمەك جوق.
قۇردىمعا حايىل كەتكەن سوڭ،
ەكى اينالىپ كەلمەك جوق!
كوتەرمەسەم باسىمدى،
كوڭىلىم وكسىك قاياۋلى!
ارداقتىلارىم ەدىڭ اياۋلى،
ساڭلاقتىلارىم ەدىڭ ساناۋلى!
كوڭىلدە قايعى، شەمەن- شەر،
توبەلەرىڭ كورىنبەگەن سوڭ،
كۇتىپ جاتىر ەدىم،
وزدەرىڭدەي اسىل ەرلەردى!»، دەپ، قۇشاقتاسا كورىسىپتى. سوندا اتاقتى ىقىلاس قوبىزىن كۇڭىرەنتىپ «ەردەن» دەگەن كۇي شىعارىپتى. ونىڭ ءوزى اناۋ «اقساق قۇلاننان» جالعانعان جەلىدەي بولىپ بۇگىنگە جەتتى.
وسى «ەردەن» كۇيى نەگىزىندە جەزقازعان وڭىرىندە جىل سايىن رەسپۋبليكالىق ءداستۇرلى قوبىزشىلاردىڭ بايقاۋى ءوتىپ كەلە جاتىر. سوندا قاراڭىزشى، ەردەن بۇلاردى كۇتىپ جاتىر عوي، ارا جولدىڭ الىستىعىنان اپتادان كەيىن كەلگەن كۇندە دە كوڭىلىندەگى نازى ايتىلىپ جاتقان جوق پا؟!.
مىنە، ءبىر- ءبىرىنىڭ قاياۋلى كوڭىلدەرىنە اسىل سوزبەن دەم بەرىپ، ءجۇز كورىسىپ، جۇرەك جىلىتىسىپ، قايعىسىن ءبولىسىپ، الدامشى دۇنيەنىڭ ارزان كۇلكىسىنە الدانباي بۇل ءفاني جالعاندا ادام كوڭىلىنەن قۇندى نارسەنىڭ جوق ەكەنىن دالەلدەپ كەتكەن اسىلدار ۇلگىسى. بۇل - سالت، بۇل - ءداستۇر. ءبىزدىڭ ايتىپ وتىرعانىمىز سونىڭ مىسالدارى عانا.
بۇل كۇندە نەبىر كوڭىلجاقىن، قايعىڭا ورتاقتاسۋى ءتيىس دەگەن ادامدارىمىز قارعا ادىم جەردە تۇرىپ بەت كورۋگە، جۇزبە ءجۇز كوڭىل ايتۋعا بارماي الەۋمەتتىك جەلىدە وتىرىپ «يمانى سالامات بولسىن» دەپ پىكىر جازعان مىڭ سان بەيتانىس ادامداردىڭ اراسىنا ءسىڭىپ جوعالىپ جاتقان جوق پا؟!. تورقالى توي، توپىراقتى ولىمدە كەرەك دەيتىن اعايىننىڭ اراسىن جالعاپ، ازاماتتىڭ قايعىلى كوڭىلىن ەمدەپ جازاتىن كوزگە كورىنبەس قانشا جەلى ءۇزىلدى بۇل كۇندە، قانشاما ءسوز جوعالدى. قايران قازاقتىڭ دارا بولمىسى سول قولعا بىلىنبەس، كوزگە كورىنبەس نازىك تە قۋاتتى وسىنداي جۇزدەگەن جەلىلەرمەن جوتالانىپ تۇرعان ەكەن- اۋ...
ۇلاربەك نۇرعالىم ۇلى، «ەگەمەن قازاقستان»
Egemen.kz