الەمدەگى ءتۇتىن شىعاتىن ەڭ بيىك مۇنارا - ەكىباستۇزدا

 استانا. قازاقپارات - قازاق دالاسىندا قاسيەتسىز جەر جوق. ءار مەكەننىڭ وزىندىك قۇندىلىعى، تاڭعالدىرار تاماشاسى مەن تىلسىم دۇنيەلەرى بار.

كەڭ اتىراپقا يە ءبىزدىڭ جەردىڭ قيىر- قيىرىندا بۇل كۇنى اشىلىپ بىتپەگەن سىرلار قانشاما؟ ! تابيعات تا ادام سياقتى، ءبىر ءسات سىلىكىنىپ، وزگەرىسكە ءتۇسىپ وتىرۋ ارقىلى وتكەننىڭ ەستەلىكتەرىن ءبىر بۇرىشقا تىقپالايدى. ال، ادام ۇرپاعى وتكەن باباسىنىڭ ءومىر تىرشىلىگىنەن اجىراپ قالماس ءۇشىن، كورتىشقانشا قارا جەردى كەمىرىپ، بۇرىنعى ءداۋىردى زەرتتەۋدەن جالىققان ەمەس. پاۆلودار وبلىسىندا ورنالاسقان ەكىباستۇز قالاسىنىڭ تاريحى جايلى بۇگىندە ناقتى اقپارات كوزى از. سايكەسىنشە، ەل اۋزىندا ايتىلاتىن اڭىز- اڭگىمەلەر كوپ. قالانىڭ "ەكىباستۇز" دەپ اتالۋىنىڭ ءوزى ەستىر قۇلاقتى ەلىتىپ، اتاۋىندا ءبىر جۇمباعى بارداي كۇي كەشىرەدى. شىندىعىنا كەلسەك، قالانىڭ ءدال وسىلاي اتالۋى جايلى بىرنەشە نۇسقا بار.

 سارىارقانىڭ سولتۇستىك- شىعىسىندا ورنالاسقان الەمدەگى ەڭ ءىرى كومىر الابىنىڭ ءبىرى - ەكىباستۇز. مۇنداعى قوڭىر كومىردى ەڭ العاش رەت 1876 -جىلى جەرگىلىكتى زەرگەر قوسىم پىشەنبايەۆ تاپقان. تاڭدانىس تۋدىرعان بۇل ءبىر ەرەكشە ورىننان اداسىپ قالماس ءۇشىن، جاقىن ماڭداعى كولدەن ۇلكەن ەكى تۇز كەسەگىن الىپ كەپ، سول نۇكتەگە بەلگى رەتىندە قالدىرعان دەسەدى. وسىدان باستاپ، بۇل مەكەن "ەكىباستۇز"» اتالعان دەگەن بولجام بار. جەرگىلىكتى ارداگەر- شاحتەر رىمجان بولەكبايەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا، بۇل جەر تاريحي وقيعالاردىڭ كۋاسى. جاۋگەرشىلىك زاماندا سەرتتەسكەن ەكى دوس وسى تۇزدى كولدىڭ ماڭىندا ءبىر ۋاقىتتا قايتىس بولعان. بۇل مەكەن سول كەزەڭنەن باستاپ جاۋىنگەرلەردىڭ قۇرمەتىنە "ەكى ات باسى قالعان تۇزدى كول" دەپ اتالىپ كەتكەن دەسەدى. تاعى ءبىر بولجام بويىنشا، ءبىر باقتاشى ءدال وسى مەكەندە قوي ءسۇتىن ءپىسىرىپ وتىرىپتى. سودان وشۋگە اينالعان وتقا، جاناعى ءسۇتتى ءپىسىرىپ وتىرعان بەلگىسىز ادام ماڭايدا جاتقان كەسەك قارا تاستاردى لاقتىرادى. ەرەكشە ىستىق جالىنمەن جانعان بۇل تاستىڭ تەگىن ەمەس ەكەنىن سەزگەن باقتاشى جانىنداعى كولدەن ەكى ۇلكەن تۇز كەسەگىن اكەلىپ بەلگىلەپ كەتكەن. سول ۋاقىتتان باستاپ جەرگىلىكتى حالىق ەكى تۇزدىڭ باسى شىعىپ تۇرعان بۇل ورىندى ەكىباستۇز دەپ اتاپ كەتكەن.

بۇل اڭىزداردىڭ بارلىعى ناقتى دەرەك ەمەس. دەسە دە، بارلىعىنىڭ مازمۇنى ءبىر، كومىر الابىنىڭ اتاۋى جاقىن ماڭدا ورنالاسقان تۇزدى كولمەن بايلانىستى. سونىمەن قاتار، ناقتى دەرەك بويىنشا، بۇنداعى العاشقى كومىر قورى 1876 -جىلى تابىلىپ، 1896 -جىلدان باستاپ شاحتالاردا وندىرىلە باستادى. بۇگىنگى ەكىباستۇز - 155 شارشى شاقىرىم جەردى الىپ جاتقان قازاقستانداعى ۇلكەن ماڭىزعا يە وندىرىستىك قالا. مۇنداعى كومىردىڭ جالپى گەولوگيالىق قورى - 10 ميلليارد توننا. قازاقستان بويىنشا ەڭ ءىرى كومىر الابى - ەكىباستۇزداعى "بوگاتىر" كەن ورنى. ەكىباستۇز قالاسى 1898 -جىلى كومىر وندىرەتىن جۇمىسشىلارعا ارنالعان كەنت رەتىندە قۇرىلدى. ۋاقىت وتە مۇنداعى جۇمىس ەرەكشە قارقىنمەن جالعاسىپ، 1957 -جىلى ەكىباستۇز كەنتى قالا ستاتۋسىنا يە بولدى. 1976 -جىلى ەكىباستۇز ك س ر و كومىر باسسايندەرىنىڭ ىشىندە ءۇشىنشى ورىنعا شىقتى.

 جىل وتكەن سايىن جەتىستىك سانىن ارتتىرعان ءوندىرىس ورنى، "بوگاتىر" كومىر الابى 1985 -جىلى گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا "الەمدەگى ەڭ ءىرى كومىر كەنىشى" دارەجەسى بويىنشا ەنگىزىلدى. بۇگىنگى ۋاقىتتا ءدال وسى "بوگاتىر" كەنىشى اۋقىمدى جۇمىس ورنىنا اينالعان. مۇندا قازاقستاننىڭ 14, رەسەيدىڭ 6 ەلەكتر ستانتسياسى جۇمىس ىستەۋدە. ەكىباستۇز قالاسىندا ونالاسقان بيىكتىگى 419 مەتردى قۇرايتىن گرەس-2 مۇناراسى - الەمدەگى ەڭ ۇزىن ءتۇتىن شىعاراتىن قۇبىر. ونىڭ ەڭ جوعارعى بولىگىنە جاياۋ كوتەرىلۋ ءۇشىن 4 ساعات ۋاقىت قاجەت. قالا تۇرعىندارى بۇل مەكەننىڭ قۇندى دۇنيەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولەدى. وعان دالەل، ەكىباستۇزداعى كومىردى العاش يگەرگەندە پايدالانىلعان ءشومىشتىڭ بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ساقتالعانى. ءتىپتى، قالانىڭ كىرەبەرىسىندەگى ساپارجاي ماڭىنداعى الاڭعا ەسكەرتكىش رەتىندە ورنالاستىرىپتى.

Massaget.kz