عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ قاناتتى سوزدەرى
عابيت شىعارمالارى ۇزاق باپتاپ، ابدەن جاراتىپ، جال- قۇيرىعىن ءسۇزىپ بارىپ، بايگەگە قوسقان جۇيرىكتەردى ەسكە تۇسىرەدى، ونىڭ شىعارمالارى ادەبيەتىمىزگە مادەنيەت، كوركەمدىك، تەرەڭدىك اكەلدى؛ ۇلتتىق جانە ينتەرناتسيونالدىق سيپاتتاردى تۇتاستىردى"،-دەپ جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىعىنا پروفەسسور رىمعالي نۇرعاليەۆ ءوز باعاسىن بەرەدى. جازۋشى كوركەم تىلىمەن، كوركەم ادەبيەتتە كورنەكتى ورىن الىپ، ۇرپاعىنا تالاي ءتالىم قالدىردى. نازارلارىڭىزعا جازۋشىنىڭ ەل ەسىندە قالعان قاناتتى سوزدەرىن ۇسىنامىز.
* ويسىز سوزدە - كوركەمدىك تە جوق.
* كوركەم ءسوز - جاننىڭ ساۋلەسى.
* دۇنيەدە ادام بالاسىنىڭ ۇلى قاسيەتى ەكەۋ- اق: وي ۇلىلىعى، سۇلۋلىق ۇلىلىعى. كوركەم ايتىلعان وي ۇلى، ويلاندىرا العان سۇلۋلىق ۇلى.
* كوركەم ءسوزى بار بولعىردىڭ ءوزىن وراقپەن ورىپ، كۇرەكپەن كۇرەپ الا- المايسىڭ: ونى ءبىر- بىرلەپ تەرەسىڭ، ءبىر- بىرلەپ تىزەسىڭ.
* كوركەم ءسوز سۋىقتا تا وسەدى، ىستىقتا دا وسەدى، كۇندىز دە وسەدى، تۇندە دە وسەدى. تەك اق مامىق توسەكتە وسپەيدى، الپەشتەگەن الاقاندا وسپەيدى. سىنسىز وسپەيدى، تالاس- تارتىسسىز وسپەيدى.
* ءسوز قاسيەتى - كوركەمدىگىندە، وي قاسيەتى - شىندىعىندا.
* كوركەم ادەبيەت دەگەن ەڭ اۋەلى جاندى ءسوز، تەك قانا سىرتقى ەمەس، ىشكى ءسوز. ادام جانىن قوزعاي الار قۇدىرەت بولماسا، ءتورت اياعىن تەڭ باسقان ولەڭنەن دە، ساعىمداي قۇلپىرعان قارا سوزدەن دە پايدا جوق.
* كوز كورگەندى - وي تانيدى.
* تالانتقا قانات بولار - سەزىم ەمەس، سەنىم بولۋى كەرەك.
* تەاتر - حاس سۇلۋدىڭ كوز جاسىنداي ءمولدىر ونەر.
* اقىن بويىنا ادامگەرشىلىك قانا جاراسادى. ەكەۋىنىڭ بىرىنە اقاۋ تۇسسە، الدىمەن اقىندىق ولەدى.
* اقىن جانى - وڭاي جارالانادى، وڭاي جازىلادى.
* ادام ويىنىڭ پورترەتىن - جۇزىنەن كورۋگە بولادى.
* اقىن جۇرەگىندە كەك تۇرمايدى. كەك تۇرسا - قاق تۇرعانى. قاق تۇرعان جۇرەك - توت باسقان اسىل. ەندى ودان بەرەكەلى ءۇن شىقپايدى.
* كوزبەن دە قامشىلاۋعا بولادى.
* سوقىر - كورەتىندەي، ساڭىراۋ - ەستيتىندەي ەتىپ جاز.
* اقىن - قىران: قياعا دا قونادى، اقىن - ادام: دالاعا دا قونادى.
* كوركەم ءسوزدىڭ سۇلۋلىعى - ساعىمداي قۇلپىرماسىن، وزەندەي تولقىسىن.
* ولەڭ ءوندىرىسىن قويىپ، شىن مانىندە پوەزيا جاز دەر ەدىم.
* جاماننىڭ اۋزىنا جۇرتتا قالعان ءسوز تۇسەدى.
* تەك جاماندىق پەن ءجابىردى جيناي بەرگەن ادام جازۋشى بولا المايدى.
* تۇسىنبەي اۋدارۋ، تۇسىنبەيتىن ەتىپ اۋدارۋ دەگەن بولادى.
* ەستى ءسوزدى ەستىگىسى كەلمەگەن ادام - ساڭىراۋعا تەڭ.
* شىعارما - تەك قانا مازمۇن، تەك قانا ءتۇر ەمەس.
* دۇنيەگە الدىمەن كەلگەن ءسوز بولادى! ءسوز!
* كەيدە اقىننىڭ بالالىعىنا تاڭ قالارسىڭ، كەيدە اقىننىڭ دانالىعىنا تاڭ قالارسىڭ.
* اقىن - زامان: ءبىر كۇندىك تە ەمەس، بۇگىندىك تە ەمەس. ونىڭ كەشەگىسى - بۇگىندىك، بۇگىنگىسى - ەرتەڭدىك.
* ۇشقىر وي، ىزدەنگىش وي، تاپقىر وي - ول ءبىر ادام. قۇر كەۋدە، جۇرتتان كورگەندى وزىمدىكى دەيتىن، باسقانىڭ ويىن يەمدەنىپ، ىسكە اسىراردا كوز شىعارىپ، باس جاراتىن - بۇل ەكىنشى ادام.
* وقىس ءسوز، ودىراڭ مىنەز - ۇلگىسى جوق ۇلدىڭ، كەرى كەتكەن قىزدىڭ بەلگىسى.
* اسىلى، ادام - ءوز ءومىرىنىڭ سۋرەتشىسى. ول ءومىردى سىرلاپ بوياۋعا، وعان اجار، ءتۇر بەرۋگە، ونى اشەكەيلەپ، ورنەكتەۋگە ەڭبەك ەتەدى.
* ءومىر بويى قۇمىرسقاداي قىبىرلاپ ەڭبەك ەتكەن ادام دۇنيەگە تۇسىنىكتىلىكپەن قارايدى. وسى جولدا ءوز وي- كۇشىن، قۋاتىن سارپ ەتەدى دە، ءومىردى ءوز تاعىنان قۇلاتپايدى.
* ءوزىڭ - اسپاندا، ويىڭ - تومەندە جۇرگەنشە - ءوزىڭ تومەندە، ويىڭ اسپاندا ءجۇرسىن. بيىك دەگەن نەمەنە، تومەن دەگەن نەمەنە - سوندا تۇسىنەرسىڭ.
* جازۋشى ەڭبەگى تۇپتەپ كەلگەندە - سانمەن ەمەس، ساپامەن ولشەنەدى.
* ەسكىرگەن ەڭبەكتى جۇرتتان بۇرىن جازۋشىنىڭ ءوزى سەزۋگە ءتيىس.
* قاي اقىن- جازۋشىنىڭ بولسا دا جىلدار وتۋىنە، وقۋشىنىڭ تالاپ- تالعامى، مادەنيەتى، ءبىلىمى وسۋىنە بايلانىستى مازمۇندىق ءنارى سۇيىلا باستاعان، كوركەمدىك اجارى وڭا باستاعان شىعارمالارى بولۋى مۇمكىن. مۇمكىن عانا ەمەس، بولعان، بار، بولادى.
* قىران بالاسىنا دۇنيە ءارى كەڭ، ءارى تار. دوستارى دا از ەمەس، جاۋلارى ودان دا كوپ.
* جاقسى شىعارما جاقىنداستىرادى.
* جاپون - ۇلكەن كوزدى ەل ەمەس. ويلى كوزدى، ازعانا مۇڭدى كوزدى ەل.
* جاپون قىزىندا ايقاي سالۋ ادەتى جوق.
* مەنىڭ تىرلىگىم - ۇمىتىمدە. ءۇمىتىم - ءوز قولىمدا ەمەس.
* نامىستانعان - بولادى، قورلانعان - بولادى.
* مادەنيەت مايدانىنا مەيىرىم كەرەك.
* ويىندا قانداي ءتاسىل قولدانساڭ دا ايىپ ەمەس. ءبىراق بار ءتاسىلىڭ باس ساۋعا بولسا، ونى قايرات كوتەرمەيدى.
* قارنى تويسا قالعىپ سالا بەرمەيتىن ۇرپاق كەرەك. وڭاي كورىپ، سارشۇناق اۋلاپ، ءىن كۇزەتپەيتىن ۇرپاق كەرەك.
* ءبىز XV عاسىردا "قازاق" دەگەن ەل بولىپ بىرىككەنىمىزدى ۇلىتاۋدىڭ كوك تاسىنا قاشاپ باسقان رۋ تاڭبالارىمەن كۋالاندىرعان ەل ەدىك. بىرىگەمىز، ءبىر ەل بولامىز دەپ انتاسقانىمىز دا سول، كونستيتۋتسيامىز دا سول - تاسقا باسىلعان تاڭبا!
* ادام دەگەنىمىز ميلليونداعان عاسىرلاردىڭ تۋىندىسى كورىنەدى. سولاي بولا تۇرعان كۇننىڭ وزىندە دە سول كىسىڭىزدەي وي ءورىسى، سەزىم تەرەڭدىگى، ادالدىق، ار- ۇيات، مىنەز- قۇلىق جاقتارى ءالى دە ءبىراز سۇرگىلەۋدى كەرەك ەتەتىن سياقتى.
* مەن كوپ جانردا جازامىن دەپ ويلاعان دا، ماقسات تا قويعان جوقپىن.
* كەزدەيسوقتىقتىڭ دا سەبەبى بولادى.
* ادامدى - زاڭدى ەسكەرمەۋ ءبىر بۇزسا، زاڭنىڭ ءوزى ەكى بۇزادى.
* قازاق دەگەن ەل - بوستاندىق- ازاتتىق سۇيەتىن، دالانى، تازا اۋانى، تازا سۋدى، تازا كوگالدى سۇيەتىن حالىق.
* قازاق ەلى - ءوز مۇڭىن ءوزى ويلاپ، ءوزى ىزدەنىپ، تىرشىلىك دەگەن كەڭ مايداندا سىنالعان ەل.
* كۇنى كەشەگە دەيىن ءبىزدىڭ شىعارمالارىمىزدا جان- جانۋارلار قانداي كوركەمدىك جۇك كوتەرىپ كەلسە، بولاشاقتاعى تۋىندىلارىمىزدا تەحنيكانىڭ الۋان- الۋان سيقىرلى سيپاتى سونداي كوركەمدىك جۇك كوتەرەتىنىنە، سولاي بولاتىنىنا كامىل سەنەمىن.
* قاي حالىقتىڭ بولسا دا مادەنيەتىن، كوركەم ءسوز، كوركەم ونەرىن جوعارى كوتەرىپ، جالىنداتىپ جىبەرۋگە - ءجۇز تالانت كوپتىك ەتپەيدى، ون تالانت ازدىق ەتپەيدى.
* پاتشالار ولەر، باسقالار ولەر - سۇلۋلىق ولمەس، مەيىرىم ولمەس، ادەپ ولمەس.
* سۇلۋلىق، ادەپتىلىك، بىلىمدىلىك، سەزىمدىلىك، ەرلىك، دانالىق - ءبارى دە جەكە ادامنىڭ مەنشىگىندە ەمەس، ەڭ الدىمەن، ەلدىڭ، حالىقتىڭ ەنشىسى.
* ادام دەگەن - ءبىر عانا مىنەز، ءبىر عانا باعىت، ءبىر عانا قاسيەت ەمەس. سوندىقتان ءبىر ادام تۋرالى ەكى ادامنىڭ ويى ءبىر جەردەن شىقپايدى.
* ءاربىر ۇلكەندى- كىشىلى قۇبىلىستىڭ - سىرت كورىنىسى، ىشكى سىرى بار.
* وي دا تۇتقىندالادى.
* ىستەگەن ءىسىمىز - تايجارىستىڭ شاماسى بولسا دا، قۇلاگەردىڭ بايگەسىنەن دامەتەمىز.
* بىرەۋگە بىرەۋ ەشبىر جاقسىلىقتى كوپسىنبەس كۇن قاشان كەلەر ەكەن؟
* ماعىناسىز قاتالدىق ءوزىنىڭ تۇسىنىكسىزدىگىنەن ەڭ اۋىر قاتالدىق سەزىنەدى.
* ءار ادامنىڭ ومىرىندە ۇزاق كۇن، ۇزاق تۇندەرى بولادى. قىسقا كۇن، قىسقا تۇندەرى دە بولادى.
* ءوزى تازا ادام وزگەگە كۇيە جاعا المايدى. كۇيە جاعۋ ءۇشىن وزىنەدە كۇيە بولۋ كەرەك.
* ەرتەڭىنە كەشە نەدەن رەنجىگەنىڭدى سالماقتاپ قاراساڭ، ءبارى جينالىپ قارا كۇرەشكە تۇرمايتىن كەزى بولا بەرەدى. ال رەنجىگەندە وسىنى ويلاۋعا ءالىمىز جەتپەگەنى عوي.
* قايىرىمدىلىق پەن قاتالدىق قاتار جۇرەدى.
* ماعان كەيدە تۇننەن گورى كۇندىز قاراڭعى كورىنەتىنى بار.
* ەكى كۇشتىڭ اراسىنا سىنا بولىپ قاعىلساڭ عانا سيا الاسىڭ.
* كەشەگىنى اقتاۋ دا، قارالاۋ دا - بۇگىنگىنىڭ ماقساتتارىنان تۋادى.
* تازالىق - تازالىققا شاقىرادى.
* مىنەزدىڭ سيقى: ەكى اياعى ەسەرلىك، ەسسىزدىك دەيتىن ەكى باسپالداقتا تۇرعان ادام سياقتى ەكەن.
* داۋىسىڭا ەڭ كەمى ەكى- ءۇش ءتۇرلى استار بەرىپ تە سويلەۋگە بولادى.
* ەركەكتىڭ ەڭ ايانىشتى ءحالى - دارمەنسىز ىرجيعان كەزى. ونىڭ ار جاعىندا جاۋتاڭداۋ عانا بار.
* كوز كورمەگەندى - كوڭىل كوتەرەدى.
* كوندىگۋ بار، جەڭۋ بار.
* قورلانعان ەل ايانشاقتاپ، قايعى سارىنىن قورەك ەتىپ وتىرا بەرسە، سارى اۋرۋ بولۋدان باسقا نە شىعادى دەيسىڭ.
* جەرجۇزىندە قازاق ايەلدەرىنەن باسقا ءبىر ايەل قۇدايىن قارعاي المايدى.
* ماسكۇنەم ۇيىنەن وتىرىك ايتىپ كەتەدى، وتىرىك ايتىپ كەلەدى. ونىڭ وتىرىگىن وڭدەيمىن دەپ بالا الدىندا شەشە وتىرىكشى بولادى.
* شەشۋى جوق، شەگى جوق ۇرەيدەن ساقتاسىن. * كەيدە قوسىلا دا المايتىن، قارسى ايتارىڭ دا جوق كەز بولادى.
* باردىڭ جۇپىنى كيىنگەنى دە، جوقتىڭ بارشا كيىنگەنى دە بەلگىلى بولىپ تۇرادى.
* ساياسات پەردەسىن جامىلعانىمەن ساياساتقا سيا بەرمەيتىن جايلاردى تۇسىنۋگە ايەل ويى زەرەك كەلەدى.
* اقىلدىلىقتىڭ دا پايداسى تيەدى، اقىماقتىقتىڭ دا پايداسى تيەدى: العاشقىسىن ءار كەزدە كۇتەسىڭ، سوڭعىسى ءوزى كەلىپ ۇرىنادى.
* تەرەكتىڭ كولەڭكەسىندە مە، قايىڭنىڭ كولەڭكەسىندە مە - ءبارى ءبىر.. . تەك كولەڭكە بولسىن.
* اقىلدى ادامعا ەڭ اۋىر جازا - ماقتاي بەرۋ، ماقتاي بەرۋ.
* ايەل بىتكەننىڭ ءبارى دە وزدەرىنەن سۇلۋىراق كورىنگەن ايەلگە جاۋ كەلەدى.
* تىزەسىن تىم اشىپ قويعان قىزدىڭ ءوزى كورىنبەي قالادى.
Massaget.kz