قىتاي عالىمدارى «كورۋ قۋاتىنا يە جۇرەك چيپىن» ويلاپ تاپتى - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ
* * *
ۇلىڭگىردەگى مۇز قالا - «اعاجاي- التاي» پورتالى
ىرىستى مەكەن بۋىرىلتوعاي اۋدانى دەسە، ەڭ الدىمەن «بالىعى تايداي تۋلاعان، باقاسى قويداي شۋلاعان» دەيتىندەي ايگىلى ۇلىڭگىر كولى ەسكە تۇسەدى. «ۇلىڭگىر» ءسوزىنىڭ اۋەلگى اتاۋى قازاق تىلىندەگى «ۇلى ۇڭگىر» دەگەن سوزدەن شىققان دەيدى زەرتتەۋشى عالىمدار. بۇل تۋرالى وسى اپتادا «اعاجاي- التاي» اقپاراتتىق پورتالى حابارلاعان بولاتىن.
«بۇل كۇندەرى «جوڭعار جۇلدىزى»، «ءشول جازيراداعى بالىق مەكەنى»، «ءشول جازيراداعى مەرۋەرت كول» سىندى كوركەم تەڭەۋلى اتتارىمەن قوسا، شىنجاڭداعى ەكىنشى ۇلكەن كول، قىتايداعى ون ءىرى تۇشى كولدىڭ ءبىرى سانالعان ۇلىڭگىر كولىنىڭ جالپى اۋماعى 1047 شارشى شاقىرىم، بالىق وسىرىلەتىن سۋ ايدىنى 1 ميلليون 700 مىڭ مۋدان (113333,33 گەكتار - اۆت. ) اسىپ، شىنجاڭداعى ەڭ ۇلكەن بالىق بازاسى سانالادى. قىتىمىر قىستىڭ قىلاۋى قايتىپ، كوگىلدىر كوكتەمنىڭ كوزى كورىنگەن ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىن الا، ۇلڭگىر كولىنىڭ كوبەسى سوگىلىپ، مۇز قىرتىستارى ەرىگەن ساتتە تاڭعاجايىپ كوركەم كورىنىستەردى قالىپتاستىرادى. ەندەشە، اۋەسقوي فوتوگراف ەرمۇرات ادەن ۇلى تۇسىرگەن «ۇلىڭگىردەگى مۇز قالا» اتتى كوركەم سۋرەتتەردى تاماشالاڭىزدار» دەپ جازادى اتالعان اقپارات كوزى.
قىتاي عالىمدارى «كورۋ قۋاتىنا يە جۇرەك چيپىن» جاسادى - «تيانشاننەت» اقپاراتتىق پورتالى
دۇڭنان ۋنيۆەرسيتەتى بيولوگيا عىلىمى مەن مەديتسينا ينستيتۋتىنىڭ بيولوگيالىق ەلەكتروندىق ءىلىمى مەملەكەتتىك زەرتحاناسىنداعى پروفەسسور جاۋ يۋانجيننىڭ جەتەكشىلىگىندەگى توپ «جۇرەك ءچيپىن» جاساعاندىعىن قوعامعا جاريالاعان.
اتالعان ءتۇسىن قۇبىلتۋ قاسيەتىنە يە چيپ دەنە سىرتىندا تۇرىپ-اق، جۇرەك بۇلشىق ەتى كلەتكاسىنىڭ سوعۋى مەن جيىرىلۋىنا رەاكتسيا بەرە الادى. بولاشاقتا، عالىمدار بۇل تەحنيكانى بيولوگيالىق ورگاننىڭ ورنىنا الماستىرىپ، ءتۇرلى دارىلەردىڭ ادام اعزاسىنا بولعان اسەرىن باقىلاماق ەكەن.
زەرتتەۋشى عالىمدار حامەلەوننىڭ ءتۇس وزگەرتۋىنەن شابىت الىپ، ميكروچيپكە وپتيكالىق جەلىمدى قۇرىلىم ورنالاستىرعان. «بۇل جەلىم جۇرەك بۇلشىق ەتى كلەتكاسىمەن بىرىكتىرىلگەن. بۇل رەتتە جۇرەك بۇلشىق ەتى جيرىلىپ- سوزىلعاندا جەلىمنىڭ تۇسىندە دە وزگەرىس بولادى. زەرتتەۋشىلەر ءدارى تۇتىنعاننان كەيىن، جۇرەك بۇلشىق ەتىنىڭ سوعۋ جاعدايىن ءتۇستىڭ وزگەرۋى ارقىلى بايقاپ، سوعان سايكەس ءدارىنىڭ ادام جۇرەگىنە بولعان ىقپالىن باقىلاي الادى» دەپ جازادى پورتال.
قازاقستاننىڭ ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندەگى جەتىستىكتەرى - kaznews.mn
وتكەن اقپان ايىندا ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە كەزەكتى ءتوراعا اۋىستى. قازاقستان الەمدەگى ەڭ باستى حالىقارالىق ۇيىمنىڭ نەگىزگى ورگانىندا ءبىر اي باسشى بولۋىنان كەيىن ءوز ورنىن كۋۆەيتكە بەردى. قازاقستاننىڭ ءبىر ايلىق ءتوراعالىعى كەزەڭىندە ق ك كەيبىر مۇشەلەرى جىلدار بويى قول جەتكىزە الماعان جەتىستىكتەرگە جەتتى. الەمدىك ساياساتتاعى قازاقستاننىڭ قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىنە بايلانىستى بۇنداي شاعىن ماقالا موڭعوليالىق kaznews.mn اقپاراتتىق پورتالىندا جاريالانعان بولاتىن.
موڭعوليالىق اقپارات كوزى قازاقستان الەمدىك تەكەتىرەستەردىڭ قارقىنىن باسەڭدەتۋگە ۇلەس قوسىپ، قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋعا تالپىنعانىن ايتادى، سونداي-اق ونىڭ ناتيجەسى بولىپ جاتقانىن دا ەسكە سالادى.
«قازاقستان ءتوراعالىق كەزىندە جالپىعا ورتاق قاۋىپتەر مەن قاتەرلەردى تالقىلاۋعا سالدى. اۋعانستان تاراپىنان تۋىندايتىن ءقاۋىپ تە سولاردىڭ قاتارىندا. اۋعان ماسەلەسىنە قازاقستان قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ جەكە وتىرىسىن ارنادى. ەڭ باستىسى، رەسمي استانا ۇيىم مۇشەلەرىنىڭ نازارىن وسى ماسەلەگە اۋدارتا ءبىلدى. وعان دالەل، 2010 -جىلدان بەرى العاش رەت بۇۇ قك وكىلدەرى اۋعانستاندا رەسمي ءىس- ساپارمەن بولدى. قاڭتاردىڭ 13-15 ى ارالىعىندا كەڭەستىڭ بارلىق 15 مۇشەسى ەلشىلەرىنەن قۇرالعان دەلەگاتسيا سول ەلدە بولىپ جاتقان وقيعانى ءوز كوزدەرىمەن كورىپ، باعالاپ ءتيىستى شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن كابۋلدا جينالعان ەدى» دەپ جازادى kaznews.mn.
سونىمەن قاتار، بۇل ماقالادا عالامدىق قاقتىعىستاردا جاپپاي قىرىپ-جويۋ قارۋلارىنىڭ، كەلىسىمگە ءارقاشان كەلە بەرمەيتىن شىنايى قاراقشىلاردىڭ قولىنا ءتۇسىپ كەتپەۋى تۋرالى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ايتقان ءسوزى تۋرالى جازعان.
«بۇل جەردە ماسەلە جاپپاي قىرىپ- جويۋ قارۋىنىڭ سانىندا، نە بولماسا تارالۋ ايماعىندا ەمەس، ەڭ ماڭىزدىسى سول قارۋدىڭ بار بولۋى. قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە سويلەگەن سوزىندە ايتىپ وتكەنىندەي، اتالعان قارۋعا يە مەملەكەتتەر سانىنىڭ ارتۋى ونىڭ لاڭكەستەر قولىنا ءوتۋ قاتەرىن ۇلعايتادى. ياعني كەلىسىمگە ءارقاشان كەلە بەرمەيتىن شىنايى قاراقشىلار. ولارعا يادرولىق قارۋدى يەمدەنۋ، قاراپايىم قارۋمەن سوعىسۋداعى جەڭىلىستەرىنە ەسە قايتارۋعا تاپتىرمايتىن مۇمكىندىك. ولاي بولا قالعان جاعدايدا، الەمدەگى ورنى، قارۋ- جاراعىنىڭ بار بولۋى نەمەسە ميليتاريستتىك سەنىمدىلىگەن قاراماستان، بارلىعى دەرلىك جاپا شەگەدى» دەيدى.
«ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە ءتوراعالىق ەتۋ اسىعىستىقپەن رەسمي شارا دەپ ايتىلىپ جاتادى. دەگەنمەن، قازاقستاننىڭ تاجىريبەسى ماسەلەنىڭ ىسكە كىمنىڭ جانە قالاي قارايتىندىعىندا ەكەنىن كورسەتەدى. اتالعان ايدا قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە ايتارلىقتاي داۋدىڭ ورىن الماعاندىعىن جانە بارلىق رەزوليۋتسيالار ءبىراۋىزدان قابىلدانعاندىعىن ەسكەرە كەلە، قازاقستاننىڭ بۇل جۇمىسقا تياناقتى جانە ويلاستىرا دايىندالعانىن اڭعارۋعا بولادى. ەندىگى كەزەكتە الەم قاۋىمداستىعى ءوز بولاشاعى ءۇشىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك تانىتۋى ءتيىس» دەپ تۇيىندەيدى اۆتور ماقالاسىن.
ايتماتوۆتىڭ «ءجاميلا» سپەكتاكلى تۇركيانىڭ 5 قالاسىندا ساحنالانادى - TRT
قىرعىزستاندا شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ پوۆەسىنىڭ جەلىسىمەن ساحنالانعان «ءجاميلا» سپەكتاكلىنىڭ پرەمەراسى بولىپ ءوتتى. بۇل تۋرالى وسى اپتادا تۇركيا راديو تەلەديدار مەكەمەسىنىڭ رەسمي پورتالى حابارلادى.
بىشكەكتە ساحنالانعان سپەكتاكلدىڭ پروديۋسسەرى - اسول مولدوحماتوۆا. پرەمەراعا الەمگە ايگىلى جازۋشىنىڭ وتباسى، وكىلەتتى ەلشىلەر، ساياسات قايراتكەرلەرى، ونەرپازدار، تەاتر اكتەرلەرى، جۋرناليستەر قاتىسقان. سپەكتاكلدەن بۇرىن ايتماتوۆتىڭ ءومىرى جونىندە دەرەكتى فيلم كورسەتىلدى. «وسى شىعارمانى عاشىق بولۋدى، ءسۇيۋدى، وتانسۇيگىشتىكتى، اسەمدىكتى ۇيرەتكەن ۇلى جازۋشى شىڭعىس ايتماتوۆتى جانە ونىڭ قالامىنان شىققان تۋىندىلاردى ەل ىشىندە جانە شەتەلدە ناسيحاتتاۋ ماقساتىمەن ساحنالادىق» دەيدى مولدوحماتوۆا.
«جاڭا سپەكتاكل 24 -ءساۋىر مەن 5 -مامىر اراسىندا تۇركيانىڭ بەس قالاسىندا ساحناعا قويىلادى. تۇرىك مادەنيەتىنىڭ حالىقارالىق ۇيىمى تۇركسوي 2018 -جىلدى شىڭعىس ايتماتوۆ جىلى دەپ جاريالاعان بولاتىن» دەپ جازدى تۇركيالىق ب ا ق.
تەھران مەن استانا قارىم-قاتىناسى جاڭا كەزەڭگە اياق باستى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى
يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى ەكى ەل قارىم- قاتىناسىنىڭ وتكەن جىلدارى سىندارلى بولعانىن ايتىپ، تەھران مەن استانا قارىم- قاتىناسىنىڭ جاڭا كەزەڭگە اياق باسقانىن مالىمدەدى. بۇنداي اقپارات وسى اپتادا يراندىق parstoday.com پورتالىندا جاريالانعان بولاتىن.
«يران مەن قازاقستان يە مۇمكىندىكتەر مەن ەكى ەلدىڭ ساياسي- ەكونوميكالىق سالالارداعى ءوزارا مۇددەلەرىن نازارعا الاتىن بولساق، ەكى ەل قارىم- قاتىناسىنىڭ بولاشاعى زور. يران مەن قازاقستاندا ءارتۇرلى سالالاردا ارىپتەستىكتى دامىتۋعا جاعداي جاسالعان. قازىرگى تاڭدا ىنتىماقتاستىقتاردى ودان ارى دامىتۋ ءۇشىن ەشقانداي كەدەرگى جوق»، - دەيدى ي ي ر- نىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى مودجتابا داميرچيلۋ سەيسەنبى كۇنى Fars اقپارات اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا.
ي ي ر- نىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى ەكى ەلدىڭ ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعى ورتاق كوميسسياسىنىڭ استانادا وتكىزىلەتىن الداعى وتىرىسىنا توقتالعان.
«ەكى ەل قارىم-قاتىناسىنداعى ەڭ ماڭىزدى ەكونوميكالىق وزگەرىستەردىڭ قاتارىنا يران- تۇركىمەنستان- قازاقستان ءۇشجاقتى تەمىرجولىنىڭ سالىنىپ، ىسكە قوسىلۋى، يراننىڭ سولتۇستىگىندە ورتاق ەليەۆاتوردىڭ اشىلۋى، ينجەنەرلىك- تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، تاۋ- كەن سالاسىنا ءوزارا ينۆەستيسيا سالۋ جانە تىكەلەي اۋە رەيستەرىنىڭ سانىن ارتتىرۋ جاتادى»، - دەدى م. داميرچيلۋ.
سونداي-اق، يران مەن قازاقستان اراسىندا مۇناي ايىرباسىن قايتا جانداندىرۋ جولىندا تالپىنىستار جاسالىپ جاتقانىن، ەكى ەلدىڭ 2017 -جىلعى ساۋدا اينالىمىنىڭ قۇنى شامامەن 500 ميلليون دوللاردى قۇراعانى، 2016 -جىلمەن سالىستىرعاندا ءوزارا اينالىمنان ءوسىم بايقالعانىن ايتقان ي ي ر- نىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى تىلشىگە بەرگەن سۇحباتىندا.
موڭعوليالىق «مونسەرتف» كومپانياسى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق اككرەديتتەۋ ورتالىعىنان سەرتيفيكات الدى - kaznews.mn
IAF حالىقارالىق اككرەديتتەۋ فورۋمىنىڭ تولىق قۇقىقتى مۇشەسى جانە (ISO/IEC 17065) ونىمدەردى سەرتيفيكاتتاۋ ورگاندارىن اككرەديتتەۋ جونىندەگى IAF MLA كوپجاقتى تانۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويۋشى بولىپ تابىلاتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق اككرەديتتەۋ ورتالىعىنان موڭعوليالىق «مونسەرتف» كومپانياسى حالىقارالىق ساپا مەنەدجمەنتى جۇيەسى بويىنشا سەرتيفيكاتىن الدى. بۇل تۋرالى وسى اپتادا موڭعوليالىق KAZNEWS اقپاراتتىق پورتالى جازدى.
سەرتيفيكات تابىستاۋ ءراسىمى 5 -ساۋىردە ۇلانباتىر قالاسىندا ءوتتى. راسىمگە ق ر-نىڭ موڭعولياداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى سماعۇلوۆ نۇرلان قالي ۇلى ارنايى قاتىسىپ، كومپانيا ديرەكتورى گانبولدىن بيلگۇۇنگە سەرتيفيكاتىن تابىس ەتكەن.
«قازىرگى تاڭدا كومپانيالار ءۇشىن ISO - مەن سەرتيفيكاتتالعان بولۋى مىندەتتى قاجەتتىلىك بولىپ وتىر. سەبەبى بۇل كەيبىر تاپسىرىس بەرۋشىلەرمەن شارت جاساۋ كەزىندە، ءىس جۇزىندە جانە كوپتەگەن تاپسىرىستارعا قاتىسۋ ءۇشىن قويىلاتىن تالاپتاردىڭ بىرىنە اينالۋدا. ال،ISO 9001:2015 تالاپتارىنا سايكەس كومپانيا قىزمەتىنىڭ تۇراقتىلىعىنىڭ كەپىلى بولادى جانە ەشقانداي كەزدەيسوق جاعدايلار ۇيىمنىڭ تۇتىنۋشىلارعا تالاپ ەتىلەتىن ساپالى ءونىم ۇسىناتىنا اسەر ەتپەيتىنە كەپىلدىك بەرەدى» دەپ تۇيىندەيدى اتالعان اقپارات كوزى.
اۆتور: بەيسەن سۇلتان ۇلى