ءابجىلان ەففەكتىسى تابيعاتتا دا، ەكونوميكادا دا بار

None
None
 استانا. قازاقپارات - كوبرا ەففەكتىسى - بەلگىلى ءبىر ۋشىققان جاعدايدى الدىن الۋ ءۇشىن قابىلدانعان شەشىم، كەرى اسەرىن بەرەتىن قۇبىلىس.

ساياسات تانۋ، قوعامتانۋ، ەكونوميكا، پسيحولوگيا سالالارىندا "كوبرا ەففەكتىسى" تەرمينى ءجيى كەزدەسەدى. بۇل يديومالىق تىركەس قايدان شىققان؟ نەگە بۇل قۇبىلىس كوبرامەن بايلانىستى؟ تەرمين اعىلشىنداردىڭ ءۇندىستاندى وتارلاۋ كەزىندە پايدا بولعان. بريتان يمپەرياسى ءۇندىستانداعى بيلىكتى جۇرگىزگەن تۇستا كوبرا سانى كۇرت ءوسىپ كەتكەن. اعىلشىنداردىڭ ءبىرشاماسى زارداپ شەگىپ، ءبىرازى ءابجىلان ۋىنان كوز جۇمعان. سۋبتروپيكتىك ايماققا بەيىمدەلمەگەن اعىلشىندارعا بۇل، استە، ۇنامايدى.

وتارلاۋشىلار بىردەن كۇرەستى باستاپ كەتىپ، " ءار كوبرا باسىنا سىياقى تاعايىندالادى" دەپ حالىققا حابار تاراتادى. كۇن سايىن ولگەن كوبرا ارقالاعان جۇرت اعىلىپ جاتادى. ماسەلە شەشىلگەندەي كورىنگەن، ءبىراق كوبرا سانى ازايۋدىڭ ورنىنا بۇرىنعىدان دا كوبەيە تۇسەدى. سەبەبى، سىياقىعا اۋەستەنگەن تۇرعىنداردىڭ كوبى ءابجىلاندى اسىراپ، سانىن كوبەيتە باستايدى. كوبرا پوپۋلياتسياسىنىڭ اسقىنعانىن تۇسىنگەن بيلىك سىياقىنى الىپ تاستايدى. ال جىلان اسىراعان تۇرعىندار امالسىز كوبرانىڭ ءبارىن تاراتىپ جىبەرەدى. ناتيجەسىندە كوبرا سانى بۇرىنعىدان دا ارتىپ كەتەدى. وسىعان ۇقساس انالوگيالىق جاعداي ۆەتنامداعى حانوي قالاسىندا بولعان. بۇل ەلدى وتارلاۋشى فرانسۋزدار كوبرالارمەن ەمەس، ەگەۋقۇيرىقتارمەن كۇرەسىپ، كوبرا ەففەكتىسىن باستان كەشەدى.

 

تاعى ءبىر وقيعا ⅩⅩعاسىر ورتاسىندا قىتايدا بولعان. سول ۋاقىتتاعى اگرونومداردىڭ انىقتاۋى بويىنشا، اۋىل شارۋاشىلىعىنا زاردابى تيگەندەردىڭ كوبى تورعايلار ەكەن. جەرگىلىكتى حالىق بۇكىل تورعاي اتاۋلىنى جويۋعا كىرىسىپ كەتەدى. ناتيجەسىندە، ەكولوگيالىق بالانس بۇزىلىپ، جاندىكتەر سانى كوبەيىپ كەتەدى. بۇكىل ەگىن- جاي، استىق القاپتارى مەن باۋ- باقشالاردى قۇرت- قۇمىرسقا باسىپ، ءبارى قۇردىمعا كەتەدى. ال تورعايلاردىڭ تابيعي بالانسى ءبىراز جىلداردان كەيىن عانا قالىپقا كەلگەن. كوبرا ەففەكتىسىنىڭ ەكونوميكا مەن ساياساتتاعى ىقتيمالدىعىن زەرتتەگەن اناليتيك حورست زيبەرت ۆەنەسۋەلاداعى وقيعانى مىسالعا كەلتىرەدى. جانارماي تاپشىلىعىنان ۆەنەسۋەلا بيلىگى جاڭا زاڭ ەنگىزەدى. زاڭ بويىنشا كۇنتىزبەنىڭ تاق كۇندەرى تاق ءنومىرلى كولىكتەر، جۇپ كۇندەرى جۇپ ءنومىرلى كولىكتەر جۇرە الادى. ادامنان ايلا قالعان با؟ جۇرگىزۋشىلەر ەكىنشى كولىك ساتىپ الىپ، تاق جانە جۇپ ءنومىرلى ەكى كولىكپەن جۇرگەن. سونىڭ سالدارىنان مەگاپوليستەردە كولىك سانى ارتىپ، ەلدە جانارماي داعدارىسى بولعان.

Massaget.kz

سوڭعى جاڭالىقتار