ءاليحاننىڭ ءرولىن سومداعان مەدعات ومىراليەۆ: الاش تاريحىن وقىساڭ - كوزىڭە جاس كەلەدى

استانا. قازاقپارات - «ءاليحاننىڭ ءرولىن مەن، ەڭ الدىمەن، زور جاۋاپكەرشىلىك دەپ قابىلدادىم» دەيدى مەدعات ومىراليەۆ. راسىندا دا، ۇلت كوسەمىنىڭ ۇلىلىعىن ەكراننىڭ سىرتىنداعى ميلليوندارعا جەتكىزە ءبىلۋ - مىندەتتىڭ وڭايى ەمەس.

 «تار زامان» تەلەحيكاياسىنىڭ باستالۋى جاقىنداي تۇسكەن تۇستا باستى ءرولدى سومداعان ن. جانتورين اتىنداعى ماڭعىستاۋ وبلىستىق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى مەدعات ومىراليەۆتى اڭگىمەگە تارتتىق. «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، 2016 -جىلعى «جىل اكتەرى» اتانعان ول ءاليحان بوكەيحاننىڭ ءرولىن تەاتر مەن كينودا قاتار ويناپتى.

- مەدعات قۋاندىق ۇلى، الماتى وبلىسىنىڭ تۋماسى بولعانىڭىزبەن، ماڭعىستاۋ وڭىرىنە جولىڭىز قالاي ءتۇستى؟

- مەن 1981 -جىلى الماتى وبلىسى كەگەن اۋدانى جالاڭاش اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەنمىن. 1998 -جىلى مەكتەپتى ءتامامدادىم. سول جىلى ت. جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنا ءتۇسىپ، جارتى جىلدان كەيىن وقۋدان ءبىر جاعدايعا بايلانىستى شىعىپ قالدىم. 1999 -جىلى قايتادان كەلىپ تاپسىرىپ، 2003 -جىلى اكادەميانىڭ تەاتر جانە كينو اكتەرى فاكۋلتەتىن ءبىتىردىم. 2003 -جىلعا دەيىن قازاقستان بويىنشا تەاترى جوق بىردەن- ءبىر وبلىس ماڭعىستاۋ بولاتىن. سول جىلى ناۋرىزدىڭ 21-دە ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىمەن اقتاۋ قالاسىندا وبلىستىق تەاتر اشىلدى. سول تۇستا جاڭادان اشىلعان تەاتردىڭ نەگىزىن قالاۋعا اتسالىسقانداردىڭ ءبىرى بولىپ ءبىز دە بارا قالدىق. سودان بەرى وسى ن. جانتورين اتىنداعى وبلىستىق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى بولىپ جۇمىس ىستەپ كەلەمىن.

- «تار زامان» تەلەحيكاياسىندا ءاليحان بوكەيحاننىڭ ءرولىن ويناۋ تۋرالى ۇسىنىستى قالاي قابىلدادىڭىز؟

- البەتتە، ءاليحاننىڭ ءرولى - مەن ءۇشىن ەڭ الدىمەن زور جاۋاپكەرشىلىك بولدى. «تار زامان» تەلەحيكاياسىنا دەيىن 2017 -جىلدىڭ كوكتەمىندە نارتاي ساۋدانبەك ۇلىنىڭ «ءاليحاننىڭ اماناتى» اتتى پەساسى ەڭ العاش ءبىزدىڭ تەاتردا ساحنالاندى. سپەكتاكلدە ءاليحان بوكەيحاننىڭ ءرولىن ويناعانمىن. بۇدان سوڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردە «ن. ءجانتورين اتىنداعى وبلىستىق تەاتر «ءاليحاننىڭ اماناتى» سپەكتاكلىن قويىپ جاتىر» دەگەن اقپارات تارادى.

سول مالىمەتتى وسى «تار زامان» تەلەحيكاياسىن تۇسىرگەن مۇرات بيدوسوۆ تا بايقاپ قالسا كەرەك. ودان ءبىر جىل بۇرىن ابايدىڭ قارا سوزدەرىنىڭ جەلىسى بويىنشا «اقىلدىڭ كىلتى - 2» كينوەپوپەياسىندا مۇرات بيدوسوۆپەن بىرگە جۇمىس اتقارعان بولاتىنبىز. رەجيسسەر سپەكتاكلىمىز جايلى ەستىپ، «سەن ءاليحاندى وينادىڭ با؟» دەپ سۇرادى. «ءيا» دەدىم. «ەندەشە، سەن سۋرەتتەرىڭدى ءتۇسىرىپ، ماعان جولدا» دەدى. جىبەردىم. استانادا كوميسسيانىڭ الدىندا رەجيسسەرلەر وزدەرىنىڭ ءبىر تاڭداۋىن قورعايتىن بولۋى كەرەك. مۇرات بيدوسوۆ سول جەردە مەنىڭ سۋرەتىمدى ۇسىنىپتى. كۇندەردىڭ كۇنىندە ماعان قوڭىراۋ شالىپ، «ءاليحان بوكەيحاندى وينايتىن بولدىڭ» دەدى. مىنە، وسىلايشا، ءاليحان بوكەيحاننىڭ ءرولىن سپەكتاكلدە سومداۋىمنىڭ ارقاسىندا كينودا دا باستى ءرول بۇيىردى.

ءسويتىپ جۇرگەندە وسى تەلەحيكايامەن قاتار، «قازاق فيلم» كينوستۋدياسىنان «بالۋان شولاق» فيلمىنەن ءبىر رولگە ۇسىنىس تۇسە قالدى. ول دا ءبىر باعىم شىعار. اقىرى، سول تۋىندىدا دا بالۋان شولاقتىڭ دوسى اقىلبايدى ويناپ، ەكى جوباعا قاتىساتىن بولدىم. وسىلايشا، جاز بويى 3 جارىم ايداي كينودا جۇردىك.

- البەتتە، كەز كەلگەن اكتەرعا بەلگىلى ءبىر كەيىپكەردى ويناۋ - تەرەڭ ىزدەنىس پەن ءبىلىمدى تالاپ ەتەدى. الاش تاريحىن وقىپ وتىرىپ، كورەرمەنگە ءاليحان بوكەيحاننىڭ تۇلعالىق بەينەسىن كورسەتە ءبىلۋ ءۇشىن ءوزىڭىزدى قالاي دايىندادىڭىز؟

- ارينە، الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ەرەن ەڭبەكتەرى ولشەۋسىز. ءوز ومىرلەرىن قيا وتىرىپ، حالىق ءۇشىن تايسالماعانىن وقىپ وتىرساڭ - كوزىڭە جاس كەلەدى. ۇلت الدىندا ول تۇلعالاردىڭ ەڭبەگى زور. كۇرەسىپ جۇرگەن الماعايىپ كەزەڭدە ءاليحان ءوزىن تۇلعامىن دەپ ويلاماعان شىعار، ءبىراق قازىرگى ۇرپاق ءۇشىن ءاليحاننىڭ شوقتىعى بيىك. قاسىنداعى سەنىمدى سەرىكتەرى احمەت بايتۇرسىن ۇلى، ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى، باسقا دا الاش زيالىلارىنىڭ تاعدىرى قانشالىقتى اۋىر دەسەڭىزشى. ءبىراق، ومىردەگى قانشاما سىن- قاتەرگە كەزىكسە دە، كىل مىقتىلار قازاقتىڭ قامىنان باسقا ەشتەڭەنى كۇيتتەمەدى عوي. قانداي قىسىم، قانشاما قيىندىق كورگەندەرىمەن، ەل ءۇشىن كەيىنگى ۇرپاققا بوستاندىق مۇرا بولىپ قالسىن دەدى. ەڭ باستىسى، تەلەحيكايادا الاش زيالىلارىن باستاعان ءاليحاننىڭ وسى ۇستانىمىن كورسەتۋگە بارىنشا تىرىستىم.

- تەلەحيكايانىڭ ءتۇسىرىلىمى بارىسىندا قانداي دا ءبىر كەدەرگىلەر كەزدەستى مە؟

- ءتۇسىرىلىم 2 جارىم ايعا جۋىق ۋاقىتقا سوزىلدى. ارا- اراسىندا كەلىپ- كەتىپ جۇرگەن كەزدەر بولدى. تەحنيكالىق جاعىنان ەشقانداي كەدەرگى بولعان جوق. ءتۇسىرىلىم جۇمىستارى جازدىگۇنى جۇرگىزىلدى. ءبىز باستاپقى جۇمىستى قاپال- اراساندا باستادىق. سودان كەيىن شۋعا كەلگەندە ءبىراز قيىن بولدى. ويتكەنى، كۇننىڭ 50 گرادۋسقا دەيىن ىسىپ كەتۋىنە بايلانىستى ۇستىگە كيگەن كيىم بار، ودان قالسا، جان- جاقتان جارىق تۇسەدى. جارىقتىڭ ىستىعى بار. كۇننىڭ ىستىعىندا ميعا دۇرىس اۋا كەلمەسە، سويلەيتىن سوزىڭنەن دە شاتاسىپ كەتۋىڭ مۇمكىن. شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا ويدى دا، ءسوزدى دە ميعا قوندىرۋ وڭاي ەمەس. سول تۇسىنان قينالعانىم بولماسا، باسقا جاعىنان ءبارى دە جاقسى ءوتتى دەسە دە بولادى. ءتۇسىرىلىم بارىسىندا رەجيسسەردەن باستاپ ءبارى دە اكتەردىڭ جاعدايىن جاساۋعا تىرىستى.

- فيلمدى تاماشالادىق. استاناداعى كينوزالدىڭ لىق تولعانىن كوردىك. ءتىپتى الەۋمەتتىك جەلىنى قاراپ وتىرساق، «قازاقپىن» دەگەن كەز كەزگەن ازامات فيلمدى كورۋدى پارىز دەپ بىلەتىن سەكىلدى. تۋىندىدا بايقاعانىمىزداي، گريممدەۋشىلەر ءسىزدى ءاليحان بوكەيحانعا بارىنشا ۇقساتقان ەكەن. ال شىنايى ومىردە مەدعات پەن ءاليحاندا قانداي ورتاق قاسيەت بار دەپ ويلايسىز؟

- ءبىز دە ەلىمىزدىڭ بىردەن- ءبىر پاتريوتىمىز. ونەر جولىن تاڭداعان سەبەبىم دە سول. ونەر ارقىلى حالىققا جاقىن بولاسىڭ عوي. سول ءاليحان بوكەيحاندار ايتىپ كەتكەن، جاساپ كەتكەن ەڭبەكتەرىن ساحنا ارقىلى قازىر كورەرمەنگە جەتكىزۋگە تىرىسىپ جاتىرمىز. ءبىر سوزبەن، ۇقساستىعىمىز پاتريوتتىق دەپ ويلايمىن.

 

مەدعات ومىراليەۆ «ءاليحاننىڭ اماناتى» سپەكتاكلىندە ءاليحان بوكەيحاننىڭ رولىندە

- ءوزىڭىز سەريالدى باستان اياق كورىپ شىقتىڭىز با؟

- تەلەحيكايانى باستان اياق كورمەدىم. تولىق مەتراجدى ەتىپ كينوتەاترعا شىعارعان نۇسقاسىن كوردىم.

- فيلمدى كورىپ وتىرىپ، «اتتەڭ- اي» دەگەن تۇسىڭىز بولدى ما؟

- ويباي، ەندى ونداي كوپ (كۇلدى). كينو مەن تەاتردىڭ ايىرماشىلىعى ۇلكەن عوي. تەاتردا ساحنادا مىسالى، ءبىر كۇنى شىققان ونەرىڭنىڭ دۇرىس بولماعانىن سەزسەڭ، كەلەسىدە مىندەتتى تۇردە سول كەمشىلىكتى جويۋعا بارىڭدى سالاسىڭ. ال كينودا «كامەرا - موتور - باستايمىز» دەگەن كەزدەن- اق بىردەن ايتار ويىڭدى، ونەرىڭدى سول جەردە تانىتىپ قالماساڭ - ءبىتتى! كادر سول كۇيىندە قالادى. ارينە، ەكراننان كورىپ وتىرعان كەزدە «اتتەڭ- اي» دەيتىن تۇستارىڭ كوزىڭە ۇرىپ تۇرادى. ادام بالاسىنىڭ ءوز- وزىنە كەلگەن كەزدە سىنى بولماسا، ونىڭ ىشىندە اكتەر ءوزىن- ءوزى سىناماسا - ونى اكتەر رەتىندە وسكەنىنىڭ توقتاعانى دەپ ويلايمىن. ونەر ادامى ءوزىن- ءوزى ءاردايىم سىناپ، شىڭداپ وتىرۋى كەرەك.

- «تار زاماندا» ويناعان اكتەرلاردى بۇرىننان تانيتىن بولارسىز. الدە سىزدەردى الاش تاقىرىبى بىرىكتىردى مە؟

- ءيا. ولاردىڭ ءبارى دە جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىن بىتىرگەن جىگىتتەر. ءبىز 2003 -جىلى ءبىتىرىپ كەتسەك تە، كەيىنگى كەلگەن بۋىندار، ستۋدەنت بولسىن، ءبارى ءبىرىن- ءبىرى بىلەدى. تانيدى. ويتكەنى، سول اكادەميانى بىتىرگەننەن كەيىن تەاترعا جۇمىسقا تۇرادى. ودان كەيىن ءبىر- بىرىمەن ەتەنە ارالاساتىن كەز - تەاتر فەستيۆالى. سونداي شاقتاردا ءجيى باس قوسامىز، تانىسىپ ءبىلىسىپ جاتامىز. «سىرتتاي تانيتىن ەدىم» دەگەن اكتەرلار كەلىپ جاتادى. كوبى بۇرىننان ارالاسىپ كەلە جاتقان جىگىتتەر.

- اكتەر بولعاننان كەيىن مۇمكىن ءبىرىڭعاي كينوعا قاتىستى جوبالار بويىنشا ۇسىنىستار كوبەيۋى مۇمكىن. تەاتردان كينوعا اۋىسسام دەگەن ويلار بولا ما؟

- «جوق تەاتردى مەن تاستامايمىن» دەپ ءبىرجاقتى كەتسەم، ۇياتتاۋ بولاتىن شىعار. شىنىمدى ايتايىن، مۇمكىن كەيدە، راسىندا دا، تەاتردى توقتاتا تۇرىپ، اكتەر بولعاننان كەيىن كىشكەنە كينودا دا كوسىلىپ كورسەم دەگەن ويلار دا كەلەدى. البەتتە، ەكراننىڭ وتە ۇلكەن ۇلەسى بار. سوندىقتان، تۆورچەستۆولىق دەمالىس الىپ، كينو جاعىنا بەت بۇرسا قالاي بولار ەدى، كينودان ءبىر ورنىمدى تاۋىپ، سودان كەيىن تەاترعا قايتىپ كەلسەم بە دەپ تە كەيدە ويلايمىن.

- سۇحبات بەرگەنىڭىز ءۇشىن راحمەت!

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى