تاۋەلسىزدىكتى جاريالاۋ. الەم نازارى قازاقستاندا - ن. نازاربايەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى» اتتى كىتابىنان

None
None
 استانا. قازاقپارات - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى» اتتى بۇل كىتابى تاريحي پۋبليتسيستيكا جانرىندا جازىلعان، ول ەلىمىزدىڭ جاڭا تاريحى مەن ونىڭ ەرتەڭىنە دەگەن اۆتوردىڭ كوزقاراسىن تانىتادى.

«تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى» وتاندىق جانە شەتەلدىك قالىڭ وقىرمان قاۋىمدى قىزىقتىرار تۋىندى. «قازاقپارات» حالقارالىق اقپارات اگەنتتىگى ەلباسىنىڭ «تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى» اتتى وسى ەڭبەگىنەن الىنعان ۇزىندىلەر دى جاريالايدى.

تاۋەلسىزدىكتى جاريالاۋ. الەم نازارى قازاقستاندا

قازاق ك س ر پرەزيدەنتى قىزمەتىنە كىرىسكەننەن كەيىن ءبىر جارىم جىلدان سوڭ 1991 - جىلدىڭ كۇزىندە مەن جوعارعى كەڭەسكە رەسپۋبليكانىڭ سايلاۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋدى ۇسىندىم. 1991 -جىلى 16 - قازاندا «قازاق ك س ر پرەزيدەنتىن سايلاۋ تۋرالى» زاڭ قابىلدانىپ، سوعان سايكەس ۇلت كوشباسشىسى بولۋعا كىم لايىقتى ەكەنىن دەپۋتاتتار ەمەس، ەلدىڭ بارشا ازاماتتارى شەشەتىن، ياعني مەملەكەت باسشىسى جالپىحالىقتىق داۋىس بەرۋ نەگىزىندە سايلاناتىن بولدى.

قازاقستانداعى تۇڭعىش بۇكىل حالىقتىق پرەزيدەنت سايلاۋى 1991 - جىلى 1-  جەلتوقساندا ءوتتى. بۇل -كەڭەس وداعىنىڭ اقتىق دەمى تاۋسىلار كەزدىڭ قارساڭى بولاتىن، ونىڭ ەكونوميكاسى دا ءبىرجولا كۇيرەپ جاتتى. قاراشا ايىندا سايلاۋشىلارمەن كەزدەسكەندە پروبلەمالاردان قاشقاقتاۋعا تىرىسقان جوقپىن، پوپۋليستىك ۋادەلەر دە بەرمەدىم، كەرىسىنشە ادامدارمەن اشىق اڭگىمەلەستىم. سايلاۋشىلارىما ەلدى اۋىر سىناقتار كۇتىپ تۇرعانىن، ودان قالايدا ءوتۋ كەرەكتىگىن، سەبەبى تاۋەلسىزدىك پەن يگىلىككە جەتۋدىڭ ەپتەپ اينالىپ وتەتىن باسقا جولى جوقتىعىن ءتۇسىندىردىم.

98,8 پروتسەنت داۋىس العان ساتتە مەن ەلدىڭ پرەزيدەنتىن عانا ەمەس، بولاشاققا باراتىن جولىن تاڭداپ، مەنىڭ ماڭايىما ۇيىسقان ەلىممەن بىرگە ايتىپ ءتىل جەتپەيتىن تۇتاستىقتى سەزىندىم.

10 - جەلتوقسان كۇنى الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ انت بەرۋ سالتاناتى ءوتتى. «ءبىز دەربەس ءومىر سۇرەتىن جاعدايدامىز» - مەنىڭ ۇلىقتاۋ سالتاناتىنداعى نەگىزگى ءسوزىم وسى بولدى.

1991 -جىلعى سايلاۋدان كەيىنگى ءبىرىنشى جۇمىس اپتاسىندا، ءوزىم 1991 -جىلدىڭ 16 - جەلتوقسانىندا قول قويعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» زاڭنىڭ ماتىنىمەن جۇمىس ىستەدىم. قۇقىقتىق تۇرعىدا الەمنىڭ ساياسي كارتاسىندا ءدال وسى كۇنى جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەت - قازاقستان رەسپۋبليكاسى پايدا بولدى.

وسىلايشا، تاريحي ادىلەتتىك ورناپ، بابالارىمىزدىڭ ۇلى ارمانى ورىندالدى. بۇعان دەيىن دەكلاراتسيا تۇرىندە عانا بولعان مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىك ەندى كونستيتۋتسيالىق نەگىزگە يە بولدى. زاڭداعى 18 باپتىڭ ءبىرىنشىسى ءبىزدىڭ ەلىمىزدى ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىن دەربەس بەلگىلەيتىن جانە جۇرگىزەتىن تاۋەلسىز دەموكراتيالىق جانە قۇقىقتىق مەملەكەت دەپ جاريالادى.

وسى جەردە ازداپ شەگىنىس جاساماقپىن. مەنىڭشە، تاۋەلسىزدىك كۇنى تەك رەسمي بەكىتىلگەن مەرەكەلىك داتا عانا بولۋعا ءتيىستى ەمەس. بۇل كۇننىڭ ودان اناعۇرلىم ماڭىزى ۇلكەن مازمۇنى بار. ول تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەستىڭ نۇكتەسىن قويۋمەن بىرگە، ونىڭ باستالعان كۇنى دە بولدى. بۇگىن ءار قازاقستاندىق ونى ءوزىنىڭ جەكە تاۋەلسىزدىگى مەن تابىستى كۇنى ەسەبىندە مەرەكەلەي الادى.

رەسپۋبليكانىڭ بارلىق حالقى ءۇشىن ماڭىزدى، ءبىزدىڭ ءارقايسىمىزعا قازاقستاننىڭ ازاماتى بولۋ قۇقىعىن سىيلاعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعى تۋرالى» زاڭعا ارادا بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ - 20 - جەلتوقساندا قول قويدىم.

ەندى ەل ازاماتتارىن سىرتقى قاتەردەن قورعاۋدى ءوز اسكەرى قامتاماسىز ەتەدى. مەنىڭ 1992 -جىلدىڭ 7 - مامىرىنداعى جارلىعىما سايكەس، قازاقستان ايماعىندا ديسلوكاتسيالانعان ت م د قارۋلى كۇشتەرىنىڭ اسكەري بولىمدەرى رەسپۋبليكانىڭ جاڭادان قۇرىلعان قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قۇرامىنا ەنگىزىلدى.

العاشقى قورعانىس ءمينيسترى بولىپ داڭقتى ارميا گەنەرالى ساعادات نۇرماعامبەتوۆ تاعايىندالدى. سونىڭ الدىندا، قاڭتار ايىندا، ءبىز ىشكى جانە شەكارا اسكەرلەرىن قۇرۋدى باستاعان ەدىك. رامىزدەر - مەملەكەتتىلىكتىڭ اتريبۋتيكاسى. جاس رەسپۋبليكاعا ءوزىنىڭ ەرەكشەلىگىن ايشىقتى دا قىسقا، تۇسىنىكتى بەينەدە ۇقتىراتىن سيمۆولدار قاجەت بولاتىن. وسىناۋ جاۋاپتى مىندەتتىڭ شەشىمى كوپ كۇش قۋات تالاپ ەتتى. ۇزاققا سوزىلعان جۇمىس مەنىڭ بەلسەندى قاتىسۋىممەن، 1992 -جىلدىڭ جازىندا اياقتالدى.

سول جىلدىق 4 - ماۋسىمىندا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ رامىزدەرى بەكىتىلدى. كوك بايراقتا سامعاعان قىرانى بار، كۇننىڭ نۇرى مەن شاڭىراق، قاناتتى تۇلپار كەيپىندەگى ەلتاڭبا بۇكىل الەمگە تانىلدى. قازاقستاننىڭ جانە بۇرىنعى وداقتاس رەسپۋبليكالاردىڭ ۇزاق ۋاقىت اڭساعان تاۋەلسىزدىكتى الۋ قۋانىشى ءبىزدىڭ حالىقتارىمىزدىڭ ماڭدايىنا جازعان تاريح ءدۇبىرىنىڭ كۇردەلىلىگىن ۇعىنۋعا جالعاستى.

الەم جاڭا مەملەكەتتەردىڭ قالىپتاسۋىنا مۇقيات زەر سالدى. قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن العاشقى بولىپ تۇرىك رەسپۋبليكاسى مويىندادى. وقيعا تاۋەلسىزدىك تۋرالى زاڭعا قول قويىلعاننان كەيىن بىرنەشە ساعات وتكەندە جۇزەگە استى جانە قازاقستاندىقتار تۇركى ىنتىماعىنىڭ مۇنداي كورىنىسىن جوعارى باعالادى. كەلەسى 11 -جەلتوقسان كۇنى قازاقستاندى رەسەي فەدەراتسياسى، 25 - جەلتوقساندا امەريكا قۇراما شتاتتارى مويىندادى. 1992 -جىلدىڭ 3- قاڭتارىندا بۇل ۇلى دەرجاۆالارعا - قىتاي، ال جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تاعى 102 مەملەكەت قوسىلدى.

1993 -جىلدىڭ 2 - ناۋرىزىندا ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ پلەنارلىق ماجىلىسىندە قازاقستان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا قابىلدانىپ، الەمدىك قوعامداستىقتىڭ تولىققاندى مۇشەسىنە اينالدى.

ن. نازاربايەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى» اتتى كىتابىنان

سوڭعى جاڭالىقتار