دايەك پەن اڭىز: قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرى قالاي انىقتالدى

 استانا. قازاقپارات - «كيەلى قازاقستان» عىلىمي- زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى بەرىك ءابدىعالي ۇلى تاريحي نىسانداردى ىرەكتەۋ جۇمىسىنىڭ قالاي جۇرگىزىلگەنىن، نەگە عىلىمي دايەكتەرگە عانا ەمەس، اڭىز- اڭگىمەلەرگە دە باسىمدىق بەرىلگەنىن ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

«كيەلى جەرلەردىڭ كارتاسىن جاساۋ كەزىندە ءبىز ولكەتانۋشىلاردىڭ، قوعامنىڭ، ەلدىڭ ۇسىنىستارىنا سۇيەندىك. سىزدەردىڭ اقپاراتتارىڭىزدى بارىنشا ەسكەرۋگە تىرىستىق. ويتكەنى عىلىمي تۇرعىدا ونى قاسيەتتى جەر ەمەس دەپ ايتۋى دا مۇمكىن. حالىق جاي بارادى دەيدى. ءبىراق حالىق بارا ما، سوعان سەنە مە، ءبىز سونىڭ بارلىعىن ەسكەرۋگە تىرىستىق. ونىڭ ىشىندە ۇمىتىلىپ قالعان جەرلەر دە بار. سوندىقتان ءبىز ەڭ الدىمەن داستۇرگە سۇيەندىك. ول نەگىزگى ۇستانىمىمىز بولدى. ءبىز ءۇشىن تاريحي نىساننىڭ ارحەولوگيالىق قۇندىلىعى مەن ارحيتەكتۋرالىق اسەمدىلىگى ماڭىزدى ەمەس، ەڭ باستىسى - اڭىزى. سوعان نەگىزگى باسىمدىق بەردىك» ، - دەدى ب. ءابدىعالي ۇلى «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» II رەسپۋبليكالىق فورۋمىندا.

عالىمنىڭ ايتۋىنشا، قازاق حالقىنىڭ نانىم- سەنىمدەرىنە، دىنىنە بايلانىستى جەرلەر دە ەنگىزىلىپ وتىر. ىشىندە دەمالىس ورىندارى دا بار. « ءبىزدىڭ داستۇرىمىزدەگى اللا تاعالا سەنىپ، ءارۋاقتارعا بارىپ، ەمدەلەتىن جەرلەرىمىز، حالىقتىڭ بارىپ جۇرگەن جەرلەرىن ەنگىزىپ وتىرمىز. ول - ءبىزدىڭ ءداستۇرىمىز. ول بىزگە كۇش- جىگەر بەرەدى. نەگىزى، بۇگىندە قاسيەتتى جەرلەردىڭ فۋنكتسياسىن كوبىسى ءالى كۇنگە دەيىن تۇسىنبەيدى. بۇل تازا مادەني جوبا ەمەس قوي. ەلباسى ماقالاسىندا انىق كورسەتىلگەن، بۇل - رۋحاني قۇندىلىقتار. مەملەكەت باسشىسى سوعان ۇلكەن ءمان بەرىپ وتىر. ءبىز بولساق، نەگىزگى فۋنكتسيالارىن انىقتاي الماي وتىرمىز. ارينە، ەڭ ءبىرىنشى، ول - تاريحي سانا. تاريحي ەسكەرتكىشتەر ارقىلى ءوز ەلىمىز ءۇشىن ماقتانىش سەزىمىن كۇشەيتۋ كەرەك. سوسىن بۇنىڭ بارلىعى - ءبىزدىڭ ءداستۇرىمىزدى ساقتايتىن ورىندار. ءبىزدىڭ نانىم- سەنىمىمىزدى، ءدىنىمىزدى، ءداستۇرىمىزدى دامىتاتىن، اسىرەسە، ءداستۇرلى دىنىمىزگە ساي كەلمەيتىن قۇندىلىقتاردى تاراتۋدان ساقتايتىن، بىزگە قورعان بولاتىن نىساندار بۇل. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، قازىر ءداستۇرىمىزدى جوققا شىعاراتىن، يسلام ءدىنىن جامىلىپ كەلگەن سەكتالار بار. باسقالار دا بار. سولاردان قورعايدى دەپ سەنەمىز، ۇمىتتەنەمىز. كيەلى جەرلەر ەلدىڭ بىرلىگىن ارتتىرادى دەپ سەنەمىز. ونى ەلدى بىرىكتىرەتىن، ۇلتتى ۇيىستىراتىن جوبا دەپ ەسەپتەيمىز. بۇل جەردە تەك قازاقتىڭ نىساندارى عانا ەمەس، وزگە ۇلتتىڭ نىساندارى دا بار. ويتكەنى بۇل - ءبىزدىڭ تاريحىمىز. ول ءبارىمىزدى بىرىكتىرۋى كەرەك» ، - دەپ اتاپ كورسەتتى

 كيەلى جەرلەردىڭ ءتىزىمىن ازىرلەۋ كەزىندە عالىمداردىڭ زەرتتەۋلەرىنە دە كوڭىل ءبولىندى. تاريحشىلار، ەتنوگرافتار، گەوگرافتار، مادەنيەتانۋشىلار مەن ادەبيەتشىلەردىڭ ۇسىنىستارى بارىنشا ەسكەرىلدى. « ءبىز قازاق حالقىنىڭ ءبىرتۇتاس تاريحىن قامتۋدى كوزدەدىك. ەجەلگى كەزەڭنەن باستاپ بۇگىنگە دەيىنگى ءاربىر تاريحي كەزەڭدى ەسكەرۋگە تىرىستىق. ويتكەنى ول - تۇتاس ەلدىڭ تاريحى. ال تولىققاندى ۇلتتىق سانا- سەزىمدى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ءبىرتۇتاس تاريحي سانا بولۋى قاجەت. قازاق حالقىنىڭ تاريحى انتروپولوگيالىق تۇرعىدا دالەلدەنگەن. ءبىز سول ساق، عۇن، سارمات، قيماق، قارلۇق - قازاق جەرىندەگى بارلىق مەملەكەتتەردىڭ، شىڭعىس حان يمپەرياسىنىڭ مۇراگەرىمىز. بارلىعى دا - ءبىزدىڭ تاريحىمىز. سونىڭ ءبارىن قامتۋعا تىرىستىق» ، - دەيدى ب. ءابدىعالي ۇلى.