سۋ استى. الاكولدىڭ تۇبىنە كەتكەن قالا

None
None
 استانا. قازاقپارات - رەسپۋبليكانىڭ تۋريستىك سالاسىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسىن 2020 -جىلعا دەيىن ورىنداۋ ماقساتىندا الاكول كولىنىڭ تۋريستىك الەۋەتى جاقسارىپ كەلەدى.

 شىعىس قازاقستان جانە الماتى وبلىسىنىڭ ءدال ورتاسىندا ورنالاسقان ەمدىك قاسيەتى مول كولدىڭ تۋريستەرى جىلدان- جىلعا كوبەيىپ كەلەدى. كولدىڭ الماتى وبلىسىنا قاراستى بولىگىندە تۋريستىك ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا سوڭعى جىلدارى باسا نازار اۋدارىلۋدا. بۇعان نەگىزگى سەبەپ -  ەلباسىنىڭ ىشكى ءتۋريزمدى دامىتۋعا بايلانىستى وبلىس باسشىلىعىنا بەرگەن تاپسىرماسى. جاز مەزگىلىندە الاكولگە اعىلاتىن دەمالۋشىلاردىڭ سانى 2017 -جىلى 500 مىڭنان اسقان. قوناقتاردىڭ 80 پايىزى قازاقستاندىقتار بولسا، قالعان 20 پايىزدى شەتەلدىك تۋريستەر قۇراپ تۇر.

الاكولدى كوبىنەسە، ەگدە جاستاعى ادامدار بار جۇمىسىن ىسىرىپ، ارنايى ىزدەپ كەلەدى. دەمالۋ ءۇشىن ەمەس، ەم الۋ ءۇشىن. شيپالىق قاسيەتى مول بۇل كولگە ءبىر سۇڭگىپ شىقساڭىز، دەنەڭىزدەگى جارا، داقتاردان ارىلاسىز. شيپالىق قاسيەتىنىڭ نەگىزگى سەبەبى، سۋدىڭ قۇرامىندا مينەرالدىق رەسۋرستار، يود، تۇز، حيميالىق ەلەمەنتتەر وتە كوپ. بۇعان كۇمان كەلتىرسەڭىز، تاريحي دەرەكتەر ءسىزدى بۇل اقپاراتقا ەرىكسىز سەندىرەدى. جارتى الەمنىڭ بيلەۋشىسى بولعان شىڭعىس حان ءوزىنىڭ جارالى اسكەرىن جوڭعار قاقپاسى ارقىلى الاكولدىڭ ەمدىك سۋىنا شومىلۋعا اكەلىپ وتىرعان. جاۋىنگەردىڭ دەنەسىندەگى قىلىش ءتىلىم ورىنداردان ارىلتىپ، جەر قايىسار قالىڭ قولىنىڭ اۋرۋ- سىرقاۋدان اۋلاق ءجۇرۋى ءۇشىن وسى ءراسىمدى داستۇرگە اينالدىرعان. ال ول كەزدەگى الاكولدىڭ اتاۋى «تۇرگە- نۇر» ەدى. بۇل اتاۋدىڭ موڭعول تىلىنەن اۋدارماسى «كوپىر كول» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. وسىعان دەيىن كولدىڭ بىرنەشە اتاۋى بولعان. «الاكتا» ، «الاكتاگول» ، «الا تەڭىز» ، «گاگان» ، «قيماقتار تەڭىزى» دەپ اتالعان بۇگىنگى الاكول تابيعي رەلەفى سۇلۋ قازانشۇڭقىرعا جاتادى.

ەرتەرەكتە جىبەك جولىنىڭ كەرۋەندەرى كول جاعاسىن باسىپ وتكەندىكتەن، ونىڭ سۋى مەن اۋاسى ۇزاق جولدان السىرەگەن، ناۋقاس ادامداردىڭ دەنساۋلىعىن قۇر اتتاي ەتىپ، ەمدەپ جىبەرەتىندىگى ەرتە كەزدەن بەلگىلى بولعان. وسى قاسيەتىنەن حاباردار بولعان كەڭەس ۇكىمەتى ءوز تۇسىندا وسى مەكەندە «عارىشكەرلەر ءۇيىن» تۇرعىزعان. بۇل جەردە تەك كەڭەستىك عارىشكەرلەر عانا ەمەس، اۋەدەن ورالعان وزگە ەلدىڭ عارىشكەرلەرى دە بويىنداعى رادياتسيادان ارىلۋ ءۇشىن ەم قابىلداعان. ورتا عاسىرلىق زەرتتەۋشىلەردىڭ دە نازارىنان تىس قالماعان بۇل كولدىڭ جاعالاۋىنا ەۋروپالىق پلانو كارپيني، گيلوم دە رۋبرۋك سياقتى ساياحاتشىلار «قاراقورىم ساپارى» كەزىندە ارنايى كەلىپ ەستەلىكتەر قالدىرعان. ەڭ قىزىقتىسى، اراعا 7 عاسىر تاستاپ گيلوم دە رۋبرۋكتىڭ ۇرپاعى كەترين ەسىمدى فرانسۋز ايەلى باباسىنىڭ جۇرگەن جولىمەن ساپارعا شىققان. 1992 -جىلى الاكول ايماعىنا كەلگەن كەترين جەرگىلىكتى باسشىلارمەن كەزدەسىپ، بۇل كولدىڭ جاعاسىندا وسىدان 7 عاسىر بۇرىن «ومىل» دەگەن قالا بولعانىن جەتكىزىپتى. وكىنىشكە وراي، ول ايماقتى سۋ شايىپ كەتۋىنە بايلانىستى بۇل قالا  قازىر سۋ استىندا جاتىر. ايدىندى الاكولدىڭ تاريحى مەن ءتۋريزمىن تولىققاندى جازار بولساق، بۇل شاعىن ماتەريال توم- توم روماندارعا ۇلاسىپ كەتەر. سوندىقتان، بۇل ءوڭىردىڭ تاريحىنا دەگەن وقىرماننىڭ قىزىعۋشىلىعىن قۇلدىراتپاۋ ءۇشىن، قالعان اقپاراتتاردى الداعى ۋاقىتتا شىعارامىز.

 

 دايىنداعان: اسلان قاجيەۆ

Massaget.kz

سوڭعى جاڭالىقتار