پاتشا مەن قۇمىرسقا
بىردە پاتشا ءوزىنىڭ اسكەرىن ەرتىپ اڭ اۋلاۋعا شىعادى. شابارماندارىن جان- جاقتاعى قۇمىرسقالارعا، كىشكەنتاي جاندىكتەرگە حابار ايتتىرۋ ءۇشىن تەزدەتىپ جولعا شىعارادى. پاتشا: «بارلىق قۇمىرسقالارعا، قۇرتتارعا جانە باسقا دا كىشكەنتاي اقىماق ماقلۇقتارعا «ون كۇن بويى ىندەرىڭنەن شىقپاڭدار» دەپ ەسكەرتىڭدەر. ەگەر ايتقاندى تىڭداماسا، وندا مەنىڭ اتتى اسكەرىم ولاردى تاپتاپ وتەدى» دەگەن بۇيرىعىن ايتادى. بارلىق جاندىك پەن قۇرت قاتتى قورقىپ ىندەرىنە تىعىلىپ، شىقپاي قالادى. تەك قۇمىرسقالار عانا پاتشانى وزدەرىنىڭ اۋىلدارىندا قارسى الماق بولىپ، ىندەرىندە تىعىلىپ وتىرمايدى. ۋاقىتى كەلىپ، پاتشا ءوزىنىڭ اسكەرىمەن كەلە جاتسا، جولدارىندا جىبىرلاپ جۇرگەن قۇمىرسقالاردى كورەدى. - «مەن بۇلاردىڭ بارلىعىنا ەسكەرتپەپ پە ەدىم؟ ! مەنىڭ ايتقانىمدى تىڭداماي سىرتتا جۇرگەندەرى قالاي؟ » دەپ سۇرايدى. پاتشانىڭ جانىنداعى قىزمەتشىلەرى ابدىراپ قالادى. ءبىراز جەر بارىپ، پاتشا ءوزىنىڭ نوكەرلەرىنە «قۇمىرسقالاردىڭ پاتشاسىن الدىما الىپ كەلىڭدەر!» دەپ بۇيىرادى.
قۇمىرسقانىڭ پاتشاسى پاتشانىڭ الدىنا كەلگەندە پاتشا: - «نەگە مەنىڭ ايتقانىما قۇلاق اسپاي، جولدا قىرسىعىپ تۇرىپ الدىڭدار؟ » - دەپ سۇرايدى. - «و، تاقسىر! ءبىز ءسىزدى اۋىلىمىزعا شاقىرىپ، قوناق ەتپەكشى ەدىك» - دەپ قۇمىرسقانىڭ پاتشاسى جاۋاپ بەرەدى. پاتشا بۇل جاۋاپتى ەستىگەندە مىسقىلداپ كۇلەدى دە: - ءاي، اقىماقتار- اي! ويلاڭدارشى. ءبىز سەندەردىڭ اۋىلدارىڭا قوناق بولدىق دەلىك. سوندا سەندەر ءبىزدى قالاي تاماقتاندىرماقسىڭدار، قالاي ءشولىمىزدى قاندىرماقسىڭدار؟ ءبىزدىڭ اسكەرىمىز بەن اتتارىمىز كوپ. ول جايلى ويلاندىڭدار ما؟ - «ول جاعىنا الاڭداماڭىزدار. ءبىز ءبارىمىز جۇمىلا ەڭبەك ەتسەك، تاۋدى دا قوپارىپ جىبەرۋىمىزگە بولادى» - دەيدى قۇمىرسقانىڭ پاتشاسى.
- «ەگەر سەندەر اقىلعا قونىمدى ءسوز ايتساڭدار، مەن سەنەر ەدىم. ءبىراق سەن بوس ءسوزدى ايتىپ تۇرسىڭ» - دەيدى كيىزدىڭ ۇستىندە جايعاسقان پاتشا. - و، تاقسىر! ساربازدارىڭىزعا اتتان ءتۇسۋدى بۇيىرىڭىز. مەن سىزدەردى ءوز ۇيىمدە قوناق قىلىپ كۇتپەسەم، نەسىنە قۇمىرسقالاردىڭ پاتشاسى بولىپ ءجۇرمىن؟ ! بۇل سوزگە تاڭدانعان پاتشا كۇلىپ جىبەرەدى. - «جارايدى. ءبىز بارامىز سەندەرگە» - دەپ، اتتاعى ساربازدارىنا تەزدەتۋدى بۇيىرادى.
سونىمەن پاتشا مەن ونىڭ اسكەرى قۇمىرسقالاردىڭ ارنايى تىگىلگەن شاتىرىنا كەلەدى. اتتاردى ات بايلايتىن ورىنعا بايلايدى. قۇمىرسقالاردىڭ پاتشاسى ءوزىنىڭ ماڭىنداعى قۇمىرسقالارعا ناننىڭ قيقىمىن، ءبىر ءشوپتىڭ قيقىمىن جانە سۋدىڭ تامشىسىن اكەلۋدى بۇيىرادى. بۇيرىقتى تىڭداعان قۇمىرسقالار جان- جاققا كەتىپ، ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ تاپسىرىلعان نان ۇنتاعىن، سۋدىڭ تامشىسىن جانە اتتارعا ارنالعان ءشوپتىڭ قيقىمىن الىپ كەلە باستايدى. سودان ءبىراز ۋاقىت وتكەندە شاتىردىڭ الدىندا ناننان تاۋ جاسالادى، شوپتەن مايا جاسالادى، ال شۇڭقىرعا سۋ تولتىرىلىپ، پاتشا مەن ونىڭ اسكەرى جانە اتتارى تويعاندارىنشا تاماقتانىپ، شولدەرى قانعانشا سۋدان ىشەدى. قۇمىرسقالاردىڭ ارەكەتىنە تاڭعالعان پاتشا ءوزىن ولاردىڭ الدىندا تومەن سەزىنەدى دە، قۇمىرسقانىڭ پاتشاسىنا سوزبەن تيىسۋگە تىرىسادى.
پاتشا: - ءاي، قۇمىرسقالاردىڭ پاتشاسى، سەنىڭ باسىڭ نەگە قازانداي ۇلكەن؟ - تاقسىر، مۇمكىن اقىلىمنىڭ كوپ بولعاندىعىنان بولار.
- ال بەلىڭ نەگە ۇزىلەيىن دەپ تۇر؟ دەگەن پاتشانىڭ سۇراعىنا قۇمىرسقالاردىڭ پاتشاسى اقىلدىلىعىمەن: - " ءاربىر قيىن ەڭبەكتىڭ الدىندا بەلىمىزدى بۋىپ الىپ، سودان سوڭ كىرىسەمىز، تاقسىر. مىنە، بۇگىن سىزدەرگە قالاي ەڭبەك ەتەتىندىگىمىزدى كورسەتتىك» - دەپ جاۋاپ قاتادى.
قۇمىرسقانىڭ جاۋابىنا اۋزى اشىلىپ قالعان پاتشا ەندى نە سۇرارىن بىلمەي ابىرجىپ تۇرعاندا ءۋازىرى قۇلاعىنا كەلىپ سىبىرلايدى: - پاتشا يەم، ءسىزدىڭ اقىلىڭىز دارياداي كەڭ. قالايشا ءسوز تاپپاي قىسىلىپ قالدىڭىز؟ - دەپ ادەيى سۇرايدى. سوندا پاتشا كوزىن تومەن قاراتىپ:
- «دانالىق ءسوز تەك قانا اقىماقتاردى عانا ماسقارالايدى. مەن دوعاردىم!» - دەپ، اتىنا مىنە جونەلەدى. بارا جاتقان اڭشىلىعى ىسكە اسپاي قالادى. ويتكەنى ماسقارا حالگە تۇسكەن پاتشا اسكەرىن ەرتىپ ەلىنە قاراي شابا جونەلەدى.
مىنە، وسىلايشا ءوزىن ەڭ اقىلدى ساناعان اقىماقتىڭ بەتى اشىلىپ، ۇياتسىزدىعى مەن اقىماقتىعى اشكەرە بولادى. «اقىل جاستا ەمەس، باستا» دەپ تەگىن ايتىلماسا كەرەك.
Massaget.kz
