جامان ويلاردان قالاي قۇتىلامىن؟

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ادام - تاڭعاجايىپ قۇبىلىس. ادام بالاسىنىڭ جاراتىلىسى وتە كەرەمەت جانە قىزىقتى جۇيەمەن ورنالاسقان.

سول جاراتىلىستىڭ كەرەمەت جۇيەسىنىڭ ءبىرى - مي. ونىڭ قۇرىلىسى مەن قىزمەتى وتە كۇردەلى. مي ەشقاشان دەمالمايدى. ءتىپتى، تۇندە دەنەنىڭ كوپتەگەن مۇشەلەرى بوساڭسىپ، قوزعالمايتىن كۇيگە تۇسسە دە، مي جۇمىس ىستەپ جاتادى. ول جۇرەكتىڭ سوعىسىن، دەنەنىڭ قىزۋىن، اس قورىتۋ جۇيەسىن جانە ىشكى ۇدەرىستەردى باقىلاپ، تىنىم تاپپايدى. مي ادام ساناسى مەن ويىنىڭ مەكەنى بولىپ تابىلاتىندىقتان، ادامنىڭ كەز كەلگەن ويى وسى ميدا قورىتىلادى.

1980 -جىلى ميننەسوتا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى، پسيحولوگيا عىلىمدارىنىڭ پروفەسسورى ەريك كلينگەر ادام ساناسىنا قاتىستى قىزىقتى زەرتتەۋ جۇرگىزەدى. زەرتتەۋگە قاتىسۋشى ادامدارعا ارنايى قۇرىلعى بەرىپ، سول قۇرىلعىعا دىبىستىق بەلگى بەرىلگەن ساتتە ادامداردىڭ ءوز ويلارىن جازىپ وتىرۋدى سۇرايدى. بۇل زەرتتەۋ ءبىر اپتاعا سوزىلادى.

زەرتتەۋ قورىتىندىسى بويىنشا مىنا ماسەلە انىقتالدى: ءبىر تاۋلىكتەگى ون التى ساعاتتىڭ ىشىندە ادام ميىنا ءسىڭىپ قالعان ورتا ەسەپپەن ون ءتورت سەكۋندقا سوزىلاتىن بەس جۇزدەن اسا ءتۇرلى يدەيالار كەلەدى ەكەن.

ادام ۋاقىتىنىڭ كوپ بولىگىن كۇندەلىكتى ىستەرگە جۇمسايدى دەگەننىڭ وزىندە، ميعا كەلەتىن ويلاردىڭ ورتا ەسەپپەن %18 ادامعا جاعىمسىز جانە بەيادەپ ەموتسيالار سىيلايدى. ال %13 قورلىق كورسەتۋ، قاتىگەزدىك سياقتى قاۋىپتى ويلاردان تۇرادى. وسى زەرتتەۋ بويىنشا ادام بالاسى ءوز ميىنا كەلەتىن ويلاردى تىزگىندەي المايدى دەگەن تۇجىرىم جاساۋعا بولادى. ەگەر ادامنىڭ نيەتى جاقسى بولىپ تۇرسا، جامان ويلار قايدان كەلەدى؟ بۇل سول ادامنىڭ «جامان» ادام ەكەندىگىنىڭ دالەلى مە؟

جامان ويلار قايدان كەلەدى؟

ادام ميىنىڭ جاسۋشالارىندا ءتۇرلى اقپاراتتار ورنالاسقان. سونىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ تاقىرىپقا ارقاۋ بولىپ وتىرعان «جامان ويلار». ونىمەن كۇرەسپەسەك، ول وي ءبىزدى جەڭىپ، قۇردىمعا الىپ بارارى ءسوزسىز. ەندى سول ويلاردىڭ پايدا بولۋ سەبەپتەرىنە توقتالايىق:

كۇدىكتەنۋ. ادەتتە، قانداي دا ءبىر ىسكە بايلانىستى سەنىمدىلىك تۋىنداي باستاعاندا، ارتىنشا كۇماندى ويلار كەلە باستايدى. بۇل زاڭدى دا. سول كۇدىك پەن كۇمان سانامىزداعى جامان ويلاردىڭ وشاعىنا اينالىپ، ءبىر ىسكە، ءبىر ادامعا جانە ت. ب. جايتتارعا بايلانىستى سانامىزعا ءتۇرلى جامان ويلاردى ۇيالاتا باستايدى. وسىلايشا، كۇدىكتى ويلاردى تىزبەكتەپ، ميىمىزعا كەرەك ەمەس ارتىق اقپاراتتار جۇكتەيمىز جانە وسىنىڭ سالدارىنان دەنساۋلىعىمىزعا وراسان زيان كەلتىرەمىز. كەز كەلگەن كۇدىكتى وي ءبىزدى جامان ويلاردىڭ قۇشاعىنا جەتەلەپ الىپ بارادى. وسى ويلاردان قۇتىلۋ ءۇشىن ءوزىڭىزدى قاتەلىككە الىپ بارار جولداردان اۋلاق ۇستاۋ كەرەك ەكەنىن ەستەن شىعارماڭىز.

ءوزىڭدى كىنالى سەزىنۋ. قانداي دا ءبىر جاعىمسىز جاعدايعا قالىپ، سول جاعداي ەسىڭىزگە تۇسكەن سايىن ءوزىڭىزدى ىڭعايسىز سەزىنىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىن دە جازعىرىپ ءجۇرسىز بە؟ وندا، ءسىزدىڭ ءومىرىڭىزدىڭ ءبىر بولىگى وتكەن شاقتىڭ قۇرساۋىندا قالىپ قويعان. وسىنىڭ سالدارىنان ءسىز سول ويلارعا قايتا- قايتا ورالىپ، وزىڭىزگە زيان كەلتىرىپ جاتىرسىز. جاساعان ىسكە، وكىنىپ، تاۋبەگە كەلۋ دۇرىس. دەگەنمەن، وتكەندى ەسكە الىپ، جارانىڭ اۋزىن اشا بەرۋ قاجەت ەمەس. ويتكەنى، بۇل دا جامان ويلاردىڭ كەلۋىنە سەبەپ بولادى.

جامان ويلاردان نەلىكتەن قۇتىلۋىم كەرەك؟

جامان ويلاردان قۇتىلۋدى كەشەۋىلدەتۋ ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا جانە رۋحاني كۇيى (پسيحيكا) مەن ىشكى سەزىمىنە وتە ۇلكەن زيان كەلتىرەدى. بۇل مەديتسينادا الدەقاشان دالەلدەنگەن دۇنيە. اۋرۋدىڭ كوبى بۇزىلعان جۇيكەدەن باستالادى. ول مۇنىمەن بىتپەيدى. جامان ويلاردىڭ دەنساۋلىققا بەرەر زيانى كوپ. سونىڭ بىرنەشەۋى تومەندەگىدەي:

1. جامان ويلار دۇرىس شەشىم قابىلداۋعا ۇنەمى كەدەرگى بولىپ تۇرادى. ءسىز ءوزىڭىزدى تۇتقىندا وتىرعان شاراسىز ادام سياقتى سەزىنەسىز.

2. ويلار زاتتانادى. ويىڭىزدا نەنى جەتىلدىرىپ، «ءوسىردىڭىز»، ومىرىڭىزدە دە سول «جەمىستى» الاسىز. سوندىقتان ميدى ارتىق اقپاراتتاردان تازارتىپ تۇرۋ كەرەك.

3. جامان ويلارىڭىز كۇندەلىكتى ومىردەگى ادەتىڭىز بەن مىنەزىڭىزگە اينالادى. ءتىپتى پسيحولوگ پەن دارىگەرلەر دە سىزگە بۇل جاعدايدا كومەك بەرە المايدى. ءوزىڭىزدى تەك ءوزىڭىز عانا الىپ شىعا الاسىز.

جامان ويلاردان قۇتىلۋدىڭ جولى بار ما؟

1. وتىرىڭىز دا، ءسىزدى مازالاپ جۇرگەن ويلارىڭىزدى قاعازعا جازىڭىز. ەندى ول ويلاردان زارداپ شەكپەس ءۇشىن نە ىستەيتىنىڭىزدى قاراستىرىڭىز.

2. تولىققاندى تىنىعىڭىز. تەك تىنىعىپ قانا قويماي، سول دەمالىسىڭىزدى جانعا جايلى، جاقسى ەستەلىكتەرمەن «بەزەندىرىڭىز». سول ارقىلى ميىڭىز دا تىنىعىپ، ارتىق جۇكتەن ارىلادى. سودان كەيىن عانا ويىڭىزعا جاقسى ويلار كەلە باستايدى.

3. دەپرەسسياعا (كۇيزەلىسكە) قارسى ازىق-تۇلىكتەردى قولدانىڭىز. بۇل جاعدايدا ونداي ازىق- تۇلىكتەردىڭ ورنىن باعالاماي قويۋعا بولمايدى. جامان ويلارمەن كۇرەسۋدە بانان مەن شوكولادتىڭ كەرەمەت كومەگى بولماسا دا، كوڭىل- كۇيىڭىزدى كوتەرىپ، ءوزىڭىزدى سەرگەك سەزىنۋگە كومەكتەسەدى. سونىمەن قاتار، ورمان جاڭعاعى (فۋندۋك)، قارا مەيىز، تەڭىز بالىعى مەن بالدىركوكتىڭ (سەلدەرەي) دە پايداسى كوپ.

4. كەشىرۋدى جانە كەشىرىم سۇراي ءبىلۋدى ۇيرەنىپ، ادەتكە اينالدىرىڭىز. بۇل ارقىلى جانىڭىزدى كۇيزەلتكەن جاعدايدان ارىلاسىز. ناتيجەسىندە، كوڭىلىڭىزدىڭ قۋانىشقا تولىپ، يىعىڭىزدان اۋىر جۇك تۇسكەندەي جەڭىلدەگەنىڭىزدى بايقايسىز.

5. قىزىقتى كىتاپتار وقىپ، كۇندە جاڭا نارسە ۇيرەنىڭىز. وسى ارقىلى كۇندە جاڭالىققا جانىڭىز قۇشتار بولىپ، ويىڭىز بولىنەدى.

6. ۋاقىتتى ۇنەمدى قولدانىڭىز جانە جامان ويلارعا بوس ۋاقىت قالدىرماڭىز، ۇنەمى جاقسى ءبىر ىسپەن شۇعىلدانىڭىز.

7. قايعى مەن رەنىشتى ىشىڭىزدە ساقتاماڭىز. جاقىنىڭىزبەن ءبولىسىڭىز. بىرەۋدى رەنجىتسەڭىز، ونى قۋانتاتىن ءبىر ءىس جاساڭىز. ءسىزدى بىرەۋ رەنجىتسە، وڭاشادا جىلاپ الىڭىز. بىلە بىلسەڭىز، جىلاپ الۋ، كوز جاسى شارشاۋدى جانە اۋىرسىنۋدى باساتىن ەڭ جاقسى «ءدارى».

8. ءوز-وزىڭىزگە ەسەپ بەرۋدى قولعا الىپ، ءوزىڭىزدىڭ ءىس- ارەكەتىڭىزدى تالداڭىز. ءار ىسكە بايسالدىلىقپەن قاراپ، قورقىنىشىڭىزدى جەڭە ءبىلىڭىز. شىندىقتى قالاي بار، سولاي قابىلداڭىز.

9. ەشقاشان كۇدىكتەنبەڭىز. ەشكىمنىڭ كەمشىلىگىن ىزدەمەڭىز. كەمشىلىكتەردى بارلىق نارسەدەن، بارلىق ادامداردان تابۋعا بولادى. ءبىراق، بۇل ءبىزدىڭ باستى ماقساتىمىز ەمەس. ءبىر نارسەگە نەمەسە ءبىر ادامنان كۇدىكتەنە باستاعان كەزدە، بىردەن اللانى ەسكە الىڭىز، زىكىر ايتىڭىز. مەيلى ول «استاعفيرۋللاھ» دەگەن ءسوز بولسا دا. كەز-كەلگەن كۇدىكتەن ارىلۋعا بولادى. ءسىز كۇدىكتەنىپ جۇرگەن ماسەلە ۋاقىت وتە كەلە وزەكتىلىگىن جوعالتادى. بۇعان كۇمانىڭىز بولماسىن!

ءسىز - يسلامدى ۇستاناتىن، بەيبىتشىلىكتى قولدايتىن مۇسىلمانسىز، اللاعا شۇكىر. دەمەك، وزىڭىزگە دەگەن قارىم-قاتىناسىڭىز دا بەيبىت بولۋ كەرەك. جامان ويلار ساناڭىزدا جوق سياقتى ءومىر ءسۇرىڭىز. ساناڭىزداعى جامان ويلارمەن سىندارلى (كونسترۋكتيۆتى) سۇحبات قۇرىڭىز دا، ول ويلاردىڭ نەنى «قالايتىنىن» ءبىلىپ الىڭىز. بۇل ءۇشىن دالەلدەنبەگەن قاعيدا (دوگما) جەتكىلىكسىز. ول ءۇشىن پايعامبارىمىز (س. ع. س. ) بارلىق ەرلەر مەن ايەلدەرگە مىندەتتەپ كەتكەن ءبىلىم كەرەك. تەرەڭ ءبىلىم. ءسىز سىرى اشىلماعان ءبىر ساراي بولساڭىز، ءبىلىم سول سارايدى اشاتىن كىلت ىسپەتتى. سول كىلت ارقىلى ءوزىڭىزدى دە، ءوزىڭىزدى جاراتقاندى دا تاني الاسىز. جانە سول كىلت جامان ويلاردان سىزگە قالقان بولادى. فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، امەريكالىق دجەيمس حولليس ايتقانداي: «ىشكى جان دۇنيەڭىزدەگى جامان ويلاردى ەلەمەي، ونىمەن كۇرەسۋدى قولعا الماساڭىز، ول وي سىرتقا شىعىپ، سىزبەن كۇرەسۋدى قولعا الادى...».

اللانى ۇنەمى ەسكە الىڭىز جانە قۇران وقىڭىز. اللامەن وڭاشادا تىلدەسىڭىز، ول ەڭ جاقسى، ەڭ جاقىن دوس. كوپ ادام بىلسە دە، مويىنداي بەرمەيتىن جايناماز ۇستىندەگى ءبىر باقىت بار. سول باقىتقا جەتۋ ءۇشىن كۇنىنە بەس رەت جاينامازدىڭ ۇستىنە شىعىڭىز. بىلە بىلسەڭىز، جامان ويمەن كۇرەسۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى، ەڭ ناتيجەلى جولى وسى. اللا ءبىزدى جامان ويلاردان جانە سونداي ويلاردىڭ جەتەگىندە كەتۋدەن ساقتاسىن!

لاۋرا الماحانوۆا

muslim.kz