ن. نازاربايەۆ. تۋعان ءتىلدىڭ تۇعىرى

. قازاقپارات - ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «ۇلى دالا ۇلاعاتتارى» اتتى كىتابىنىڭ جالعاسىن ۇسىنامىز.

***

قازاق ەلى باردا، قازاق ءتىلى دە ءومىر سۇرەدى.

وسەدى. وركەندەيدى. ۇلتىمىزدىڭ ۇلى ءتىلى - ماڭگىلىك!

ءتىل تۋرالى ءسوز - ەڭ جاندى جەرىمىز. الاش ارىسى مۇستافا شوقايدىڭ: «ۇلتتىق رۋحتىڭ نەگىزى - ۇلتتىق ءتىل» دەيتىن ءسوزى بار. ارعى- بەرگى تاريحتى اداقتاپ، الەمدەگى مەملەكەتتەردىڭ ءتىل تۋرالى تۇجىرىمدارىنا زەر سالساق، ءوزىنىڭ ءتىلىن «انا ءتىلى» دەپ دارىپتەيتىن دە، ارداق تۇتىپ قادىرلەيتىن دە جۇرتتىڭ ءبىرى ءبىزدىڭ حالقىمىز ەكەن. اتا- بابانىڭ ۇلى ءداستۇرىن، تاريحى مەن شەجىرەسىن، ءانى مەن جىرىن تۋعان تىلىندە تىڭداپ، جۇرەگىنە ۇيالاتىپ وسكەن ۇرپاقتىڭ وكىلى رەتىندە قازاق ءتىلىنىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعىنا ەرەكشە ءمان بەرەمىن.

ارينە، ونىڭ كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭدە جولى تار، ورنى تومەندە بولعانىن ءبارىمىز بىلەمىز. وتارلىق قۇرساۋدىڭ تەمىر قاقپانى انا ءتىلىمىزدىڭ ادىمىنا شىدەر سالىپ، دامۋىنا كەدەرگى كەلتىردى. ءتىل شۇبارلاندى، ونىمەن بىرگە ءدىل تۇماندانىپ، سانا كۇمانداندى. سانا سەرگىتەر ساڭلاق ءتىلىمىزدىڭ تۇسالعان كەزى ەدى ول. ونى بۇگىنگى ۇرپاق - ءبىز ۇمىتساق، كەلەر ۇرپاق ودان ءارى جاڭىلىپ، جازا باسۋى مۇمكىن. ۇلتتىڭ ۇلى قازىناسى - انا ءتىلىن جاڭا عاسىردىڭ بيىگىنە ابىرويمەن الىپ شىعۋ - بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ پاراساتتى پارىزى.

كەڭەستىك كەزەڭدە، ودان بەرگى تاۋەلسىزدىك تاڭى تۇسىندا، اقىن ءسوزىنىڭ استارى باسقاشا اشىلىپ، شىندىعىندا دا، «ءسوز ونەرى - دەرتپەن تەڭ» جاعدايعا جەتتىك. ۇلتىمىزدىڭ ۇلى ءتىلى باسقا شاۋىپ، توسكە ورلەگەن وكتەم ءتىلدىڭ شىلاۋىنا اينالىپ، ءوز جەرىمىزدە باسپالاپ سويلەيتىن كەزەڭگە كەلدىك. وتارلىق ەزگىنىڭ قارۋىن قولعا ۇستاعان دۇمدىلەر ءتىلدى بۇعاۋلاۋ عانا ەمەس، ويدى تۇساۋ، ۇلتتىق ءدىلدى شەتتەتۋ يدەياسىن مىقتاپ قولعا الىپ، اتا مەن بالا، كەلىن مەن ەنە جات تىلدە شۇيىركەلەسىپ، وتباسىنىڭ ءوزارا ۇندەسۋى دە وزگە تىلگە ويىسىپ بارا جاتتى.

ءبىز كەيدە تاۋەلسىزدىكتى «وڭاي الدىق، دايىن كۇيدە كەزىكتىك» دەگەن سولاقاي پىكىرلەردى دە ەستىپ قالامىز. بۇل - تىپتەن قاتە بايلام. تاۋەلسىزدىك بەرگەن ەڭ قۇندى، ەڭ باعالى ءبىر جەتىستىك - تۋعان ءتىلىمىزدىڭ مارتەبەسىن كوتەرىپ، ونى كونستيتۋتسيامىزدىڭ 7- بابىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى» دەپ بەكەم تۇردە بەكىتتىك. تىلىمىزگە تەڭدىك ءتيدى، قاپيادا جوعالعان قۇنى قايتا قالپىنا كەلىپ، تورگە شىقتى، تورەلىككە قول جەتكىزىپ، زاڭدىق نەگىزگە يە بولدى.

اتا زاڭنىڭ ايبارىندا مەملەكەتتىلىكتىڭ مارتەبەسى مەن مەرەيىن كوتەرىپ تۇرعان بۇل باپتىڭ بابىن تابا الماي، بايانىن ورناتا الماساق، وزىمىزگە رەنجيىك. ءوز ءتىلىن وگەيسىنىپ، وزگە ءتىلدىڭ ىعىنا جىعىلعانداردىڭ قاراسى قازىرگى كەزدە بىرتىندەپ ازايىپ كەلەدى. ءبىراق وندايلار مەملەكەتتىك قىزمەتتە ءالى كوپتەپ كەزدەسەدى. ابايلاي ءجۇرىپ، اقىلعا جۇگىنسەك، ونىڭ دا ىڭعايى كەلىپ، رەتى تابىلار. جاڭا، جاس تولقىن كەلىپ، ءتىلدىڭ مارتەبەسىن بۇدان جوعارى ساتىعا كوتەرەر. ءارى سولاي بولاتىنىنا كۇمان كەلتىرمەيمىز.

ءبىر قىزىق پارادوكس: ءبىز ءوز مەملەكەتىمىزدە كونستيتۋتسيادا جازىلعان زاڭدىق كۇشى بار باپتى باسشىلىققا الماي، قىزدىرمانىڭ قىزىل تىلىنە ەرىپ، شاپقىلاي بەرەمىز. ءىس باسىندا، اسىرەسە حالىقتىڭ كوز الدىنداعى جاۋاپتى قىزمەتتە وتىرعان قازاقتاردىڭ وزدەرى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەنسىنبەي، وزگە تىلدە سويلەۋگە قۇمار بولسا، وعان حالىق تا، ءتىل دە كىنالى ەمەس. كىنالى - ۇلتتىق نامىستىڭ ازدىعى، ەرسى ارەكەتكە ەلىكتەگىشتىك، ۇلت داستۇرىنە ەنجارلىق.

وسى جاعدايدى سارالاي كەلە، ون بەس جىلدا ايۋ دا مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنىپ الاتىن ۋاقىت بولدى دەپ ايتقانىم بار. بۇل ءسوزدى قازاق ءتىلدى باسىلىمدار قاناتتى ءسوزدىڭ قاتارىنا قوسىپ، ءبىراز ۇشقىنداتتى. ءبىراق بۇل قاناتتى سوزدەن گورى ءتىل تاعدىرىنا الاڭداۋدىڭ، نامىستى قايراۋدىڭ ءبىر جولى ەدى. بۇل ىڭعايداعى تىعىرىقتاعى تىرلىكتىڭ ءيىنى تۇزەلەر دەگەن ءۇمىت ءسوزى بولاتىن.

تاۋەلسىزدىككە دەيىن ءبىزدىڭ كوپتەگەن اعا قالامگەرلەرىمىز، حالىق جازۋشىلارى مەملەكەتتىك ءتىلدى قولداۋ ماسەلەسىنە بارىنشا اتسالىستى، ونى قورعاپ، كۇرەستى. حالىق جازۋشىسى عابيت مۇسىرەپوۆ دەنساۋلىعى سىر بەرىپ، قۋاتى قايتا باستاعان كەزدىڭ وزىندە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ارنايى پلەنۋمىندا تۋعان ءتىلىمىز تۋرالى بايانداما جاسادى. سونداعى ءبىراز قالامگەرلەردىڭ كوركەم شىعارمالارىن وقىپ شىعىپ، قازاق ءتىلىنىڭ بايانى مەن بايلىعىن قالاي باعالاۋ جونىندەگى اعالىق اشىق سىرلاسۋ ءسوزى ءاربىر قازاق بالاسىنىڭ ەسىندە ۇنەمى جۇرەرلىك ءتالىم بولدى.

ونىڭ «انا ءتىلى دەگەنىمىز - سول ءتىلدى جاساعان، جاساپ كەلە جاتقان حالىقتىڭ ماڭگىلىگىنىڭ ماسەلەسى. كەشە بولماعاننىڭ بۇگىن بولۋى مۇمكىن، بۇگىن بولماعاننىڭ ەرتەڭ بولۋى مۇمكىن، ءبىراق انا تىلىنە ءمان بەرمەۋشىلىكتىڭ، ونى قۇرمەتتەمەۋدىڭ ورنى تولماس ولقىلىقتارعا سوقتىراتىنى ءسوزسىز. انا ءتىلىن تەك وگەي ۇلدارى عانا مەنسىنبەيدى، وگەي ۇلدارى عانا اياققا باسادى» دەگەن سوزىندە تەرەڭ ءمان جاتىر.

قازىنا قاريالارىمىز ءبىر كەزدە «تىڭداۋشىسى جوق بولسا - ءسوز جەتىم» دەپ ماقالداعان. ابايعا باقساق، «ءسوز تۇزەلدى، تىڭداۋشى، سەن دە تۇزەل» دەگەن ەدى. ساناعا سالماق سالعاندا، «ءسوزدى ۇعاتىن كەز كەلدى» دەپ ايتىلىپ جۇرگەن پىكىردىڭ سالماعى وراسان زور ەكەنىن مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇرگەن زامانداستارىمىزدىڭ، قاتار جۇرگەن ارىپتەستەرىمىزدىڭ ۇنەمى ەستەرىندە ۇستاعانى ءجون. ءار ازامات اۋەلى تۋعان تىلگە دەگەن قۇرمەت پەن جاۋاپكەرشىلىكتى وزىنەن باستاۋى كەرەك. وتباسىنان باستاۋى كەرەك. وتباسىنداعى وڭدى تاربيە انا ءتىلى ارقىلى جۇزەگە اسسا، ودان ءارى جاس ۇرپاق ومىردەگى ءوز قاجەتتىلىگىن ءوزى تابادى، اداسپايدى.

بۇدان ون جىلداي بۇرىن، كەزەكتى ءبىر باسقوسۋدىڭ الدىندا، «انا ءتىلى» گازەتىنىڭ تىلشىسىنە ارنايى سۇحبات بەرگەنمىن. سونداعى نەگىزگى اڭگىمە مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ بۇگىنگى جاي- كۇيى، ونىڭ دامۋ، پايدالانىلۋ، قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋ، قابىلدانعان زاڭدار مەن مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ ورىندالۋ بارىسى، ەڭ باستىسى، «قازاقستاننىڭ بولاشاعى - قازاق تىلىندە» دەگەن بەرىك تە باياندى بايلامدى حالىقتىڭ نازارىنا ۇسىنىپ، باعىت- باعدار سىلتەۋ بولاتىن.

بىزدە ءالى دە بويىمىزدان ارىلماي كەلە جاتقان ءبىر جامان ادەت بار. ول اۋەلى باستاماعا بىردەن ءۇن قوسىپ، دۇركىرەتىپ اكەتەمىز، سوسىن ۋاقىت وتە كەلە ءىستىڭ اياعىن سۇيىلتىپ، ءتىپتى ءارى- بەرىدەن سوڭ كەيبىر قاجەتتى ءىس- شارالاردىڭ ىزىنە سۋ قۇيامىز. ازاماتتىڭ قانداي ەكەنى ونىڭ باستاعان ىسىنەن عانا ەمەس، اياقتاعان ىسىنەن كورىنەدى. بۇل تۇرعىدان كەلگەندە، موينىمىز جار بەرمەي، جارتى جولدا سولىقتاپ، ءىس اياعىن اقساتىپ كەتەتىنىمىز بار. وسى كەمشىلىكتەن ارىلۋ كەرەك.

«قازاق قازاقپەن قازاقشا سويلەسسىن» دەگەن ءسوزدى ايتقانىما دا ون بەس جىلدان اسىپ بارادى. قازاق قازاقپەن وزگە تىلدە سويلەسسە، جات جۇرت نە دەمەيدى؟ ون بەس جىل از ۋاقىت ەمەس. نە وزگەردى؟ قانداي بەلەسكە جەتتىك؟ ۇلتىمىزدىڭ جانىن باۋرايتىن ءسوزدىڭ ءمان- مازمۇنىن ەل جۇرەگىنە جەتكىزە الدىق پا؟

ارينە، بۇدان جيىرما بەس جىل بۇرىنعى جاعدايمەن سالىستىرعاندا، بۇل باعىتتا كوپ نارسە العا جىلجىدى. ۇتقانىمىز دا، ۇققانىمىز دا بارشىلىق. وكىنىشكە قاراي، ۇمىتقانىمىز دا جەتىپ جاتىر. ۇتىلمايتىن جەردە ۇتىلىپ، تۇتىلمايتىن جەردە تۇتىلىپ جاتاتىنىمىز دا جوق ەمەس.

مەملەكەت دامۋىنداعى ماڭىزدى ماسەلەنىڭ ءبىرى - ءۇش تۇعىرلى ءتىل ماسەلەسى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولماس. جاھاندانۋ جاعدايىندا جالعىز تىلمەن قالا المايسىڭ. الەمدىك اقپارات، تەحنولوگيا، جاڭا يننوۆاتسيالىق يندۋستريا اعىلشىن تىلىندە ءجۇرىپ جاتىر. دەمەك بۇل ءتىلدى دە ءبىز ەركىن مەڭگەرۋىمىز كەرەك. ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى - ورىس ءتىلى دە ەل دامۋىندا وزىندىك ءرولىن جوعالتقان جوق. ونى تاريحىمىزدان سىزىپ تاستاي المايمىز. بۇرىن كوپ ءتىل بىلۋشىلىك ماقتان بولسا، ەندى ول قاجەتتىلىككە اينالدى.

قاجەتتىلىگى سول، كوپ ءتىل بىلسەڭ، كوپ اقپاراتتى يگەرەسىڭ، وزگەلەردىڭ وزىعى مەن توزىعىن ايىراسىڭ. بۇگىنگى ۋاقىتتاعى ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، عىلىمي- تەحنيكالىق پارمەنى بار، قۋاتتى دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتەردىڭ ۇلگى- ونەگەسىن تانيسىڭ. بارىمەن ساناسۋعا تۋرا كەلەدى. ونى زامان ايقىن كورسەتىپ وتىر. جاس ۇرپاق وسىنى تەرەڭ ءتۇسىنىپ، جان- جاقتى بولۋى شارت. كوپ ءتىل بىلگەننىڭ زيانى جوق. دوسىڭ دا، ارىپتەسىڭ دە، جولداسىڭ دا كوپ بولادى. الايدا، قانداي جاعدايدا دا تۋعان ءتىلىمىز - قازاق ءتىلى ءوز مارتەبەسىن جوعارى ۇستاۋى ءتيىس. تۋعان ءتىلدىڭ تۋى قاشاندا بيىك بولۋى قاجەت.

ءتىلدىڭ قولدانىلۋ اياسىنا بايلانىستى ورتاعا سالار ءبىرتالاي جايتتار دا بار. ءتىل دامۋى ءۇشىن تىلدىك ورتا قاجەت. بۇل - ەڭ ءبىرىنشى شارت. سوسىن تىلگە دەگەن قاجەتتىلىك كەرەك. ءۇشىنشى شارت، انا ءتىلىڭدى ارداقتايتىن ۇلتتىق نامىس كەرەك. قانداي زاڭ بولسا دا ونىڭ ءومىر ءسۇرۋ، قىزمەت ەتۋ اياسى ۋاقىتتىڭ قۇزىرىنا تىكەلەي تاۋەلدى بولىپ جاتادى. مۇنداي جاعداي تاۋەلسىزدىگىن ەندى العان، دامۋدىڭ جاڭا، وزىندىك جولىنا تۇسكەن مەملەكەتتەردىڭ تاريحىندا كوپ كەزدەسەدى. ءبىزدىڭ دە ءاپ دەپ ازاتتىق العان تۇسىمىزدا تۋىنداعان، قابىلدانعان كوپ زاڭدار ۋاقىت وتە كەلە ساپالىق وزگەرىستەردى باستان كەشتى. ولار جەتىلدىرىلدى، تولىقتىرىلدى، وزگەرىستەرگە ۇشىرادى.

مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ الدىندا تۇرعان ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ونىڭ جاڭا الەۋمەتتىك- مادەني بولمىستى بەينەلەۋدەگى مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ قاجەتتىگى بولىپ وتىر. بۇل باعىتتا ناقتى، نىسانالى عىلىمي جۇمىستار، ساراپتامالىق ءىس- شارالار جۇرگىزىلۋى ءتيىس. ءالى ورىس ءتىلىنىڭ ءبىلىم مەن عىلىم، الەۋمەتتىك- تۇرمىستىق سالالاردا باسىمدىعى انىق بايقالادى.

زاڭ بىزگە تىكەلەي ءتىل ۇيرەتىپ بەرمەيدى. ءبىراق زاڭ بىلگەن ادام زاماننىڭ قيىندىعىنان اسا ابىرجي قويمايدى. جاعدايدىڭ ءجونىن بىلەدى. ودان شىعاتىن جولدى جاڭىلماي تابا الادى. ارينە، جۇرتتىڭ بارىنە زاڭدى جاتقا ءبىل، باپتارىن باسىڭدا ۇستا دەپ تالاپ ەتە المايسىڭ. ءبىراق قازاقستان زاڭى ءاربىر وتانداسىمىزدىڭ ارىن ارلاپ، بارىن قورعاۋعا قىزمەت ەتە الادى. سونىڭ ىشىندە ءتىل تۋرالى تۇيتكىلدەردىڭ ءوزىن زاڭدىق، قۇقىقتىق دەڭگەيدە تولىق رەتتەۋگە بولادى.

انا ءتىلىمىز ءبارىمىزدى ومىرگە اكەلگەن ارداقتى انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا سىڭگەن. ىڭگالاپ جاتقاندا ايتىلعان انامىزدىڭ بەسىك جىرىمەن جۇرەگىمىزگە ەنگەن. اكەمىزدىڭ جانىندا قۇلدىراڭداپ جۇگىرىپ، قامشىسىن اكەلىپ، قولعانات بولىپ جۇرگەندە سانامىزعا ۇيالاعان. مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەندە ۇستازدارىمىزدىڭ ۇلاعاتتى ساباقتارىندا حالقىمىزدىڭ قازىناسىن - ۇلت تىلىندەگى ادەبيەتىن وقىعاندا كوكەيىمىزگە تۇنعان. بوزبالا بولىپ، بالاۋسا قىزدارعا كوز سالا باستاعان شاقتا اقىنداردىڭ عاشىقتىق جىرلارى ارقىلى جىگىتتىك جادىمىزعا جازىلعان.

قازاق ءتىلىنىڭ قانىق بوياۋلارى - حالىق اندەرىندە. شىركىن، ءبىزدىڭ حالىق اندەرى، ناعىز قازىنامىز عوي. ءبىزدىڭ حالىقتاي مىڭداعان مازمۇندى ءانى، كۇمبىرلەگەن كۇيى بار، دالاسىنىڭ تاڭعاجايىپ ءۇنى بار حالىق جەر بەتىندە نەكەن- ساياق شىعار. كەيدە ءبىر وي ۇستىندە وتىرعان وڭاشا ساتتەردە، الىس جولدان ەلدى ساعىنىپ كەلە جاتقانىمدا قولىما قالام الىپ، كوكەيگە كەلگەن ۇيقاستاردى قاعازعا ءتۇسىرىپ قوياتىنىم بار. سونداي ءبىر كەزەكتى الىس ساپاردان كوڭىل كۇيىم كوتەرىلىپ، جانىم جادىراپ كەلە جاتقاندا ۇشاق ىشىندە «ەلىم مەنىڭ» دەگەن ولەڭ ومىرگە كەلدى.

ارايلاپ تاڭىم، اسقاقتاپ تاۋىم،

ءان ويناپ كوگىم، كۇي تارتتى كولىم.

قول جەتتى، مىنە، اڭساعان كۇنگە،

جاساي بەر، جاسا، قازاعىم مەنىڭ!

وسى العاشقى شۋماعى تۋعاندا باستان كەشكەن سەزىمىم كەرەمەت ەدى. ۇشاقتىڭ تەرەزەسىنەن ەلىمنىڭ بايتاق دالاسىنا تەبىرەنە كوز سالىپ، جانىم اندەتىپ تۇرعانداي- تىن. اڭساعان كۇنگە جەتتىك قوي دەگەن تەلەگەي سەزىم بويىمدى قالاي شىمىرلاتتى دەسەڭىزشى...

2005 -جىلدىڭ جەلتوقسان ايىنىڭ سوڭعى كۇندەرىندە تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى كەزەڭىندەگى مەملەكەتتىك گيمندى اۋىستىرۋ تۋرالى يدەيانى ءتيىستى جاۋاپتى قىزمەتكەرلەرمەن، بەلگىلى مۋزىكا جانە كوركەمسوز ماماندارىمەن اقىلداسا وتىرىپ جۇزەگە اسىرۋعا شەشىم قابىلدادىق. سوندا كومپوزيتور ءشامشى قالداياقوۆ پەن اقىن جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆتىڭ «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانىنىڭ ءماتىنىن جاڭا زامانعا لايىقتاپ، ونىڭ مازمۇندىق تىنىنە زيان كەلتىرمەي، لەكسيكالىق نەگىزىن قالدىرىپ ءارى تاۋەلسىزدىك تالاپتارىن ساقتاي وتىرىپ، ازداعان وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىستار بولدى. بۇعان بەلگىلى اقىندار دا، مامان ءتىلشى- عالىمدار دا تارتىلدى.

مەملەكەتتىك رامىزدەر جونىندەگى كوميسسيانىڭ تالقىلاۋىنا، بەلگىلى مامانداردىڭ ساراپتاۋىنا سايكەس مەن ۇسىنعان قوسىمشا ءماتىن جاڭا ۋاقىت تالابىنا ساي دەپ تابىلدى. بۇل جەردە ەلباسىلىق تورەلىگىمدى پايدالانىپ، ەشكىمگە سالماق تا سالمادىم، جاقسى اتاق، ارزان بەدەلگە دە ۇمتىلعانىم جوق. مەن دە ەلىمنىڭ قاتارداعى قاراپايىم ءبىر وكىلى رەتىندە وسىناۋ تاريحي ساتتە ودان قالىس قالا المادىم. ويىمدى تەربەپ، جانىمدى كەرنەپ جۇرگەن سوزدەردىڭ ەڭ كوركەم كەستەلەنگەن ءتۇرى دەپ سەزىنىپ، ءسوزىمدى كوپ تالقىسىنا ۇسىندىم.

وسى ماسەلەگە قاتىسقان اتاقتى اقىندار مەن ءسوز ماماندارى، ءتىل عالىمدارى مەن ۇسىنعان قوسىمشانى قوعامدىق- ساياسي، يدەيالىق- كوركەمدىك جاعىنان ۇتىمدى، ورىندى، ءانۇراننىڭ بۇرىنعى جەلىسىنە تولىق ساي كەلەدى دەپ تاپتى. مۇنى ءوزىمنىڭ ومىرىمدەگى ەڭ ءبىر قۋانىشتى دا سالتاناتتى ءارى باقىتتى ءساتىم دەپ ويلايمىن. ءوز ەلىڭدە بولىپ جاتقان تاريحي جاڭالىقتارعا سول ەلدىڭ پەرزەنتى رەتىندە ۇلەس قوسۋ، شاماڭ كەلگەنشە ءوز قولتاڭباڭدى قالدىرۋ - ءاربىر ازاماتتىڭ ارمانى. ەڭ باستىسى، بۇل - مەملەكەتتىڭ مۇددەسى. مەملەكەتتىك گيمننىڭ مارتەبەسى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ دە جوعارى دارەجەسى بولىپ قابىلدانادى. تۋعان ءتىلىمىزدىڭ اسقاقتىعى مەن ابىرويى دا وسى گيمننەن انىق كورىنەدى دەپ بىلەمىن.

جالعاسى بار...