مەن ىستەگەن ەڭ العاشقى «ءدامدى» قىلمىس

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - جەتىنشى كلاستا وقىپ جۇرگەن كەزىم. بىردە ساباق ورتاسىندا بىرەۋ كەلىپ، مەنى مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسىن مەڭگەرۋشىسى شاقىرىپ جاتقانىن ايتتى.

جۇرەگىم زىرق ەتە ءتۇستى. سەبەبى ونداي ۇلكەن باستىقتار وقۋشىلاردى ەكى- اق ءتۇرلى سەبەپپەن بولمەسىنە شاقىرادى.

ءبىرىنشىسى: ساباقتان تابىس شىعارىپ سىيلىق الاتىن بولساڭ شاقىرادى. بۇدان ءۇمىت جوق، مەن ساباقتان تابىس شىعارىپ سىيلىق الماق تۇر عوي قۋىلىپ كەتپەي جۇرگەنىمە شۇكىرلىك ەتەتىن وقۋشىلاردىڭ قاتارىندامىن. ونى ءوزىم جاقسى بىلەم.

ال ەكىنشىسى: قانداي ءبىر قىلمىس جاساپ سوگىس ەستيتىن بولساڭ شاقىرادى. بۇل ەندى تۇسىنىكتى. ءبىراق كلاستان شىعىپ ۇلكەن باستىقتىڭ بولمەسىنە جەتكەنشە ويلانىپ قانداي قىلمىس جاساعانىمدى ويىما تۇسىرە المادىم.

سونىمەن نە بولسا ول بولسىن دەپ ەسىگىن اشسام ەسىك پەن ءتورىنىڭ اراسىنا تاي شاپتىرارداي ۇلكەن بولمەنىڭ ورتاسىنا قويىلعان ۇزىن ۇستەلدىڭ ەكى جاعىنا ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ ءبىر توپ ۇل- قىزدارىن تۇرعىزىپ قويىپتى دا ۇستەلدىڭ ۇستىنە ءۇش بۇرىشتاپ بۇكتەگەن جانە بۇكتەۋىن اشقان ونشاقتى حات تاستاپ قويىپتى. قىلمىسىمنىڭ نە ەكەنىن تۇسىنە كەتتىم. ولەڭمەن قىزدارعا حات جازامىن عوي. مەنىڭ تۇستاستارىم دا، الدىڭعى اعالارىم دا كەلىپ وزدەرىنە ۇناعان قىزدارىنا حات جازدىرتىپ الادى. سوسىن ونى بىرىنەن ءبىرى قوتارىپ الىپ كەلەسى قىزدارعا دا بەرە بەرەدى.

مەڭگەرۋشى ۇزىن بويلى، مىنەزى قاتال كىسى. سول كىسى قۇلاعىمنان بۇراپ تۇرىپ:

- مىنا حاتتاردى كىم جازدى، ايت - دەپ زەكىدى. مەن:

- بىلمەيمىن - دەدىم. سويتسەم انا تۇرعان بالالاردى تەرگەپ مەنىڭ حات جازاتىنىمدى ابدەن ءبىلىپ العان عوي.

قوش، سونىمەن نە كەرەك، بۇلتاراتىن ەش جاعداي جوق اياق استىنان «قىلمىسكەر» بولىپ شىعا كەلدىم. مەڭگەرۋشى باسقا بالالاردى قويا بەرىپ الگى حاتتاردى مەنىڭ قولىما ۇستاتتى دا ءوزى ەرتىپ الىپ كلاسس ارالاتا باستادى. بۇل ەندى ەڭ اۋىر جازا. ءبىر كلاسقا كىرىپ مەنىڭ ەگجەي- تەگجەيىمدى اسا جيىركەنىشتى ەتىپ تانىستىرادى دا: «وقى» - دەيدى. مەن الگى حاتتاردىڭ ەكەۋىن وقيمىن. كەلەسى كلاسقا قاراي كەتەمىز. ون جىلدىق مەكتەپ، كلاسس كوپ.

جاسىمىزدان بىرگە ويناپ، بىرگە وسكەن ءبىر دوس قىزىم بار ەدى قاتار وقيتىن بولىمدە. سول بولىمگە كىرىپ قىزعا ارناعان حات وقۋ ءبىراز قيىن بولدى. ازداپ ۇيالدىم. ونىڭ ۇستىنە الگى قىز مەن كىرگەننەن شىققانشا ءۇنسىز جىلاپ وتىردى. شاماسى وتە اۋىر حالدە جۇرگەن جاقسى كورەتىن قۇرداسىنا جانى اشىعان بولۋ كەرەك. ونى تۇسىنگەن مەڭگەرۋشى جوق:

- ءجايىندا جۇرگەن بۇل قىز نەگە جىلايدى، ارالارىڭدا قانداي قاتىناس بار. سەن وسى قىزعا دا حات بەرگەن شىعارسىڭ... - دەگەن سىقىلدى سۇراۋلاردى جاۋدىرتىپ اكەتسىن. قىز ودان بەتەر جىلادى. قىلمىس ۇستىنە قىلمىس قوسىلدى.

مەڭگەرۋشى بۇل قىلمىستى ارتىنان شىت جاڭا قوزعايتىنىن ايتىپ ارى قاراي جالعاستىردىق كلاسس ارالاۋدى. ءوزىم جازعان ونشاقتى حاتتى وقي، وقي ابدەن جاتتالىپ سوڭىنا قاراي حاتتارعا قاراماي- اق جاتقا وقي بەرەتىن بولدىم. 8(ا) سى دەگەن كلاسس بار ەدى. ۇلكەن ۇلكەن اعالار. ونىڭ سىرتىندا مەكتەپ كولەمىنە «ءتارتىپسىز» اتانعان ءبولىم. ەندى سولاردىڭ الدىنا باردىم. تانىستىرۋ ءبىتىپ مەن ەكى، ءۇش حاتتى جاتقا وقىپ شىقىم. ەڭ عاجابى الگى كلاستىڭ بالالارى مەن حاتتى وقىپ بىتە بەرگەندە ادەمى ءان تىڭداعان تىڭدارماندارداي دۋ قول شاپالاق سوعىپ:

«قايتا، قايتا ءبىرىن وقى. جازىپ الايىق...» - دەسىپ شۋىلداستى. مەڭگەرۋشى نە دەرىن بىلمەي قىزاراقتاپ قالدى. ەسەسىنە مەن كۇلىپ تۇردىم.

سول ءبىر ءىستى بۇگىن ويلاسام كۇلكىم كەلەدى. ارمانسىز بالالىق داۋرەن ەكەن عوي. ماعان جانى اشىپ جىلاعان انا ءبىر قىز دا بۇگىن بالالى-شاعالى كەمپىر بولدى. اندا-ساندا كەزىگە قالسام بولدى:

- بايىت، بالالارىمىز دا ەستىسىن. قىزىق عوي، سونداعى جاتقا وقىعان حاتتارىڭنىڭ ءبىر ەكەۋىن وقىپ جىبەرشى... - دەپ مازاقتايدى. ودان بەرى وتىز نەشە جىل ءوتىپتى، قايدان ەستە تۇرسىن. سول حاتتاردى ساقتاپ قويعان بولسام قانداي جاقسى بولار ەدى ءا. وكىنىشتىسى ساقتالمادى.

ال مەكتەپتىڭ بار كلاسىن ارالاتىپ ولەڭ وقىتىپ شىققان اناۋ ۇستازعا مەن وسى كۇنگە دەيىن ريزا بولام. ويتكەنى سول ىستەن كەيىن مەكتەپ كولەمىندە مەن جۇلدىزعا ايلاندىم. بىلايشا ايتقاندا كوپشىلىكتىڭ الدىنا شىعىپ ولەڭ وقۋدىڭ ءمانىن ءتۇسىندىردى. وسى كۇنگە دەيىن ەل الدىنان تۇسپەي ولەڭ وقىپ كەلەمىن.

مەنىڭ ءبىر ۇردىقشى دوسىم ايتىپ ەدى: «بۇل قىلمىستى ءبىر باستاپ الساڭ قايتادان قويۋعا مۇمكىندىك تابىلمايدى. قويا سالايىنشى دەسەڭ دە قويا المايسىڭ، ويتكەنى بۇل باستىڭ ەمەس قولدىڭ جۇمىسى» - دەپ. سونىڭ ايتقانى شىن ەكەن. مەنىڭ العاشقى قىلمىسىم ولەڭ جازۋ ەدى. قويا المادىم، ءالى جازىپ كەلەم. بۇدان بىلاي دا ولەڭ جازۋدى قويىپ كەتەم دەگەنگە سەنە المايمىن. ول دەگەن شىنىندا دا «ءدامدى» قىلمىس.

بايىت قابان ۇلى

2014

«قىسقا اڭگىمەلەر» كىتابىنان