ن. نازاربايەۆ. ساياسات سالتاناتى

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ «ۇلى دالا ۇلاعاتتارى» اتتى كىتابىنىڭ جالعاسىن ۇسىنامىز.

***

مەن ءۇشىن ەلىمدى دامىعان مەملەكەتتەردىڭ ساپىنا تۇرعىزىپ، ساناتىنا قوسۋدان ۇلكەن ماقسات جوق.

ساياسات دەگەنىمىز نە؟ بۇل عىلىم با، تاجىريبە مە، تاۋەكەل مە، الدە بولجام با؟ نەمەسە ىشكى تۇيسىك پەن سەنىم سەزىمىنىڭ ۇشتاسقان جەرى مە؟ ءبىر سوزبەن جاۋاپ بەرۋ قيىن، ارينە. مەنىڭشە، بۇل - وسىلاردىڭ ءبارىنىڭ قوسىندىسى جانە ماقسات پەن مۇراتتىڭ ايقىندالۋى. مىندەت پەن پارىزدىڭ بوي كورسەتۋى. اقىل مەن ايلانىڭ رەتىنە قاراي قولدانىلۋى. ءتىپتى، بۇلاردان باسقا دا ءبىز بىلە بەرمەيتىن سان الۋان قىرلارى بار شىعار؟

ءبىراق قالاي بولعاندا دا، ساياسات تۋعان حالقىڭنىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعى جولىنداعى سەنىڭ ار مەن ادالدىققا سۋارىلعان ءىس- ارەكەتىڭ بولسا، وندا ول - ەلىڭنىڭ باعى مەن باقىتى. دەگەنمەن، ۋاقىت، ءار كەزەڭ ءوز ساياسي تۇلعاسىن ءوزى تۋدىرادى. ءداۋىرى تاڭدايدى، زامانى قولدايدى.

ءبىز - حالىقتىق ساياساتتىڭ مارتەبەلى مەكتەبىنەن شىققان ەلمىز. وسى ەلدە تۋىپ- وسكەن ۇرپاقپىز. بابانىڭ داڭقىن بۇلداپ، بۇرا تارتقان جەرىمىز جوق. ۇلى دالانىڭ ۇلاعاتىن ۇلتتىق تاريحىمىز دەپ باعالاي وتىرىپ، جاڭا تاريحتىڭ تاراۋلارىن جازىپ جاتىرمىز. بۇل ورايداعى بەرىك ۇستانىم - ۇلتتىق ىنتىماقتى تۋ ەتۋ.

شامالعان دەگەن شاعىن اۋىلدىڭ سول كەزدەگى تىرلىگىن بۇگىنگى كۇن تۇرعىسىنان ويلاسام، ول دا بىرلىك پەن ىنتىماقتىڭ مەكتەبى ەكەن. ءار الۋان ۇلتتىڭ وكىلىنەن تۇراتىن اۋىلدىڭ ىنتىماعى كەرەمەت بولاتىن. سول ءبىر شاعىن اۋىل بايتاق قازاقستانىم سەكىلدى. ءوز باسىم سولاي قابىلدايمىن. اربا ايداپ، ات سۋارعان، شالعى تارتىپ، الما باقتىڭ تورىنە سۋ جەتەلەگەن شارۋاقور جاندار كەلەدى كوز الدىما. قۇلاعىما ورىستەن ورالعان سيىرلار مەن ماڭىراعان قوي- ەشكىنىڭ ۋ- شۋىنا قوڭىر داۋىستارىن قوسىپ، قۇرداستارىن ازىلمەن ادىپتەگەن اۋىل قارتتارىنىڭ ۇزىك ءۇنى جەتەتىندەي. سونداي ساتتەردە بەيبىت ءومىردىڭ ساياساتى بارىنەن قىمبات، كۇردەلى بولسا دا، قاراپايىم ەكەنىن تۇسىنەسىڭ.

ساياساتكەر بولۋ ءاۋ باستاعى ارمانىم ەمەس ەدى. ءتىپتى، بالا كەزىمدە مۇنىڭ نەندەي نارسە ەكەنىن دە ويلاپ كورمەپپىن. تەك، ايتەۋىر اكەم مەن انامنىڭ كۇندەلىكتى قاراپايىم ءومىرى مەن اۋىلداستارىمنىڭ قوڭىر تۇرمىس- تىرشىلىگى مەنى وسى جولعا - بەيمالىم ساپارعا باستاپ الىپ كەلىپتى. اۋىل اقساقالدارىنىڭ ءاربىرى سىرالعى ساياساتكەر، سىرباز مامىلەگەر ەكەنىن جىلدار وتكەندە، تالاي ەلدەر مەن مەملەكەتتەردىڭ تورىندە ەلىم تۋرالى تولعانعاندا تەرەڭ سەزىنە تۇسكەندەي بولدىم.

مەكتەپتە ساياساتتى وقىتپايدى. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە ونى جوعارى وقۋ ورىندارىندا دا وقىتپايتىن. ساياساتتىڭ سۇڭعىلاسى مەن سۇمدىعىن ءبىز تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋىن كوتەرگەن جىلداردا عانا بارىنشا سەزىندىك. بىلەتىنىمىز ءبىر سان، بىلمەيتىنىمىز مىڭ سان ەكەنىن دە وسى كەزدە باعامدادىق. ۇيرەنە ءجۇرىپ، وستىك، قولدانا ءجۇرىپ، قالىپتاستىق. حالقىمىزدا: «باتىر بولىپ تۋمايدى» دەگەن ءسوز بار. سول ايتقانداي، ادام ساياساتكەر بولىپ تا تۋمايدى. ساياساتتىڭ ءوزى سياقتى، ساياساتكەر دە قالىپتاسادى. مۇنى ءبىز ۇلى ومىردەن ۇيرەنەمىز. ءومىر مەكتەبى - ماڭگىلىك مەكتەپ. ونىڭ ءبىر شاكىرتى - تاۋەلسىز مەملەكەتىمىز.

قازاقتىڭ «كىشكەنتاي ءۇي ۇلكەن وتاۋعا قارايدى» دەگەن ادەمى ءسوزى جانە بار. سول ايتقانداي، كىشكەنتاي حالىققا ۇلكەن ساياساتكەر كەرەك ەكەنىن ءبىز كەيىنگى جىلداردا ابدەن ۇققاندايمىز.

ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ ءوزى - ساياساتكەر. سوندا ساياساتتىڭ ەڭ ماڭىزدىسى مەن ەڭ كۇردەلىسى نە؟ ول - حالقىڭا بەيبىتشىلىك سىيلاۋ، جاقسى تۇرمىس كەشتىرۋ. جۇرتىڭدى وزگەلەردەن وزدىرماساڭ دا، قاتارىنان قالدىرماۋ. كورشىڭمەن تاتۋ بولۋ. حالقىڭنىڭ تابانىنا كىرگەن شوڭگە ماڭدايىما قادالسىن دەپ كۇن كەشۋ. سوندا سەن حالقىڭمەن ءبىرتۇتاسسىڭ. بولىنبەس ءبىر ءبۇتىنسىڭ. قابىرعالى حالقى بولماسا، قانداي باسشىنىڭ دا تاۋى شاعىلماي، تاۋانى قايتپاي تۇرمايدى. تاماعىڭدى تاۋىپ جەرلىك كاسىپ، ودان دا ءتاۋىر قىزمەت تابىلار. ءبىراق ول قارا ورمانىڭ - قاسيەتتى ەلىڭنىڭ ورتاسىندا ءجۇرىپ ىشكەن ءبىر جۇتىم قارا سۋعا قايدان تاتىسىن؟ !

قازاق ءسوزىنىڭ كوبى استارلى، بەينەلى. ءسوزىمىزدىڭ ءبارى ۇيقاسىپ تۇرعان قارا ولەڭدەي اسەر ەتەدى. ماسەلەن، قارا دەگەن ءسوزدىڭ ءمان- مازمۇنى كەڭ. ول كوپ، قالىڭ، مول، ۇلكەن دەگەن ۇعىمداردى بەرەدى. ال وسى ءسوز - قايعىنىڭ قارا بۇلتىن سەرپيتىن جاۋىنگەر ۇعىم. حالقىمىزدى قارا ورمانىم دەيمىز. ۇلكەن، باس ءۇيدى قارا شاڭىراق دەيمىز. تۇركى جۇرتىنىڭ قارا شاڭىراعىندا وتىرعان قازاقتىڭ ءاربىر تىرلىگى حالىق تاريحى - ۇلتتىڭ ۇرانى، قارۋى مەن قۇرالى. قارا شاڭىراقتىڭ يەسى دە ءبىزبىز، كيەسى دە بىزدە.

ءبىز بۇگىنگى ساياساتتى ۇلتتىق رۋحتىڭ ەركىندىگى نەگىزىندە جۇزەگە اسىرامىز. ويتكەنى، رۋحى ەركىن حالىق قانا ۇلى ىستەردى اتقارا الادى. ءبىزدىڭ ۇلى ءىسىمىز تاۋەلسىزدىك الۋ، ونى تۇعىرلى ەتۋ بولدى. ورىندادىق. ۇلان- بايتاق شەكارامىزدى شەگەندەپ، جاتتىڭ الا كوزى، جاۋدىڭ سۇعى قادالمايتىنداي ەتۋ ماقساتىن ۇستاندىق. ماقسات مەجەسىنە جەتتىك. الەمدىك وركەنيەت ولكەسىندە كوش سوڭىندا قالىپ سالپاقتاماي، كۇشتىگە جاعىنىپ، جالپاقتاماي، قارۋلىدان قورقىپ جالتاقتاماي ءومىر ءسۇرۋ پرينتسيپىن ورنىقتىرۋدى ويلادىق. ويىمىز جۇزەگە استى. ازۋىن ايعا بىلەگەن، اتاعى جەر جارعان حالىقارالىق ۇيىمدار مەن قۇرىلىمداردى تورىمىزگە شاقىرىپ، ءتىلىن شەشتىرۋدى جوسپارلادىق. جوسپار ورىندالدى. كەڭەس وكىمەتىنىڭ ىعىنا جىعىلىپ، تۇنشىعىپ كۇن كەشكەن ەلىمىزدىڭ رۋحاني كۇشىن قايتا جاڭعىرتۋدا تىڭنان جول سالۋعا مىندەتتەندىك. ۋادە ۇدەسىنەن شىقتىق. ءتول تەڭگەمىزدىڭ باعامىن، جاڭا اقشامىزدىڭ نارقىن وزگەلەرگە كورسەتىپ، الارىمىزدى الۋدى، بارار جەرگە جەتۋدى ماقسات تۇتتىق. ونى دا ورىندادىق. ارينە، وسىنىڭ ءبارى بىردەن ورىنداپ تاستايتىن دا تىرلىك ەمەس. ەشقايسىسىنا توقمەيىلسىپ وتىرعان جوقپىز. العا تارتىپ، ابىرويدى كوتەرىپ، جالعاستىرا بەرەمىز.

قۇلشىنىسى كەلىسسە، ورىندالمايتىن ارمان بولمايدى. بابى مەن كۇتىمى كەلىسسە، وزبايتىن جۇيرىك بولمايدى. ول ءۇشىن ايقىن ماقسات، اسقاق ارمان، ءور تالاپ، ۇكىلى ءۇمىت بولۋى شارت. بۇل قاسيەتتەردىڭ ءبارى حالقىمىزدىڭ بويىندا بار. وسىعان مىڭ مارتە تاۋبە دەيمىز. «قازاق تاريحىندا قازاق ۇيالاتىن ەشتەڭە جوق» دەگەندە، وسى قاسيەتتەردى باستى نازارعا الامىز.

سولاقاي ساياساتتىڭ تۇسىندا مانساپ مىنبەرىنە كەزدەيسوق كوتەرىلگەن كەسىرلەر مەن زوردان زوبالاڭ كورگەن حالقىمىزدى كەمسىتكەندەر ءبىزدى كۇنى كەشە عانا پايدا بولعان بۇراتانا حالىق، بۇرالقى ەل سانادى. ءبىز جوقتان بار بولعان حالىق ەمەسپىز. قازاق حاندىعى - بۇدان بەس جارىم عاسىر بۇرىن شاڭىراق كوتەرسە دە، ەۋرازيانىڭ ۇلى دالاسىندا ورناعان ارعى داۋىردەگى ساق، عۇن، ءۇيسىن مەملەكەتتەرىنىڭ، بەرگى زامانداعى ۇلى تۇرىك قاعاندىعى، دەشتى قىپشاق پەن التىن وردا مەملەكەتتەرىنىڭ زاڭدى مۇراگەرى. بۇلار - ءبىزدىڭ ۇلى تاريحىمىزدىڭ كونە سىلەمدەرى. ەجەلگى ءىزدىڭ سۇرلەۋلەرى ءبىزدى جاڭا زاماننىڭ مىنبەرىنەن ءسوز ايتۋعا جەتكىزدى.

ارعى داۋىرلەرگە بارماي- اق، تازا تۇركىلىك زامانىمىزعا زەر سالار بولساق، ايگىلى ريم يمپەرياسى قۇلاپ، ەۋروپاداعى وسى كۇنگى مەملەكەتتەردىڭ نوبايى دا ءالى قالىپتاسا قويماعان، ال قىتايدا ءۇش پاتشالىق پەن الۋان اۋلەت ءوزارا تارتىسقا ءتۇسىپ جاتقان التىنشى عاسىردا - 552 -جىلى التايدا ۇلى تۇرىك قاعاناتى اتتى قۋاتتى، كۇشتى مەملەكەت دۇنيەگە كەلدى. ول نەبارى جارتى عاسىر ىشىندە التاي مەن كاۆكاز اراسىنداعى الىپ دالادا جەكە دارا بيلىك جۇرگىزدى. داۋىرلەپ تۇرعان كەزىندە ۆيزانتيا مەن يراننان، قىتايدىڭ ەكى پاتشالىعىنان الىم العان ەر تۇرىكتىڭ بەرەكەسى كەتىپ، ءوز ىشىندە بيلىككە تالاس باستالعاندا، اۋەلى باتىس پەن شىعىسقا اجىراپ، كەيىن وعىز، قارلۇق، قىپشاق بولىپ ءبولىنىپ، جاۋلارىنا جەم بولدى.

دەمەك، ساياساتتىڭ ەڭ باستى ۇستانىمى - بىرلىك. بىرلىگى جەتكەن ەل وزادى، بىرلىگى كەتكەن ەل توزادى دەگەن ءسوزدىڭ دە سورابىن ءدوپ باسىپ ايتقان حالقىمىز. بىرلىك - ءبىزدىڭ بارلىق جەڭىستەرىمىزدىڭ قاينار كوزى، تىنىشتىعىمىز بەن بەيبىت ءومىرىمىزدىڭ قورعانى. بىرلىك بار جەردە - تىرلىك بار. وسىنى ءاردايىم جادىمىزدا ۇستاۋىمىز كەرەك. اتا تاريحىمىزدىڭ تۇجىرىمدارىن ەستە ۇستاپ، شەجىرە بولىپ ايتىلار ۇلتتىق ۇلاعاتتى، تاريحي اقيقاتتى جاس ۇرپاقتىڭ جادىنا مىقتاپ ءسىڭىرۋىمىز قاجەت. جاس ۇرپاق جۇرەگىنە سوندا جول تابامىز، سوندا عانا بولاشاعىنا باعدار بەرە الامىز.

ءبىز ۇلتتىق مۇرادان ەشقاشان باس تارتقان ەمەسپىز. جاقسى بولسىن، جارتى بولسىن، ول - ءبىزدىڭ ورتاق تاريحىمىز، ءجۇرىپ وتكەن جولىمىز. ۇيرەنەر مەكتەبىمىز، ۇلگى الار ونەگەمىز. قالاي بولعاندا دا، سول مۇرانى جاڭا زامان ىڭعايىنا لايىقتاپ، جاس ۇرپاقتىڭ قاجەتىنە جاراتا ءبىلۋىمىز كەرەك. مارتەبەلى بولاشاق تۋرالى ارمانداي وتىرىپ، مەرەيلى وتكەنىمىزدى دە جادىمىزدا ساقتاعانىمىز ابزال. «وتكەنگە توپىراق شاشساڭ، كەلەشەك ساعان تاس اتار» دەگەن ءتامسىلدى كوڭىلگە توقىپ قويعانىمىز ءجون.

استانا تورىندە ءبىز سان مارتە حالىقارالىق فورۋمدار، سامميتتەر، سيمپوزيۋمدار، قۇرىلتايلار وتكىزدىك. «بوسقا شىعىندانىپ وسىنىڭ نە قاجەتى بار؟ « دەگەن سوزدەر دە ايتىلىپ قالىپ جاتتى. ءتىپتى بۇدان دا وتكەن، شىمبايعا باتاتىن سوزدەردى دە ەستۋگە تۋرا كەلدى. ءبىراق ءار نارسەنىڭ قايىرىمى، ءاربىر ءىستىڭ ناتيجەسى، ءار باسقان قادامنىڭ جەتەر جەرى بولادى. «جۇرگەنگە جورگەم ىلىنەدى» دەگەن حالىقتىڭ بالاسىمىز. ءبىز وسىناۋ ۇلى باسقوسۋلاردىڭ ارقاسىندا اي استىنداعى ابىرويلى الاش جۇرتىنىڭ داڭقىن اسقاقتاتتىق. ءوزىمىزدى تانىتتىق، مەملەكەتتىك عۇمىرنامامىزدى بايىتتىق.

ءبىز كەشە كىم ەدىك، بۇگىن كىمبىز؟ ەرتەڭ قاي جەردە بولامىز؟ بۇلار - ماڭگىلىك سۇراقتار. ولارعا بىردەن جاۋاپ قايتارا قويۋ دا قيىن. ءتىپتى وعان بىردەن جاۋاپ بەرەمىن دەپ ءوزىڭدى دە، وزگەنى دە قيناۋدىڭ قاجەتى جوق.

اينالاسى ون- ون بەس جىلدىڭ ىشىندە قازاقستاندى الەم تەگىس تانىدى، تۇگەل مويىندادى، تەڭ ارىپتەس سانايتىن دارەجەگە جەتتى. ەگەر ءبىز الىستى جاقىنداتپاساق، جاقىندى جانىمىزعا تارتپاساق، جوعارىدا ايتىلعانداي الەمدىك باسقوسۋلاردى ۇيىمداستىرماساق، توماعا- تۇيىقتىق نە بەرەر ەدى؟ ونداي تىرلىكتىڭ پايداسى قانە؟ قورشاۋ ىشىندەگى قۇر بايبالام كىمگە كەرەك؟ ەلوردامىزدىڭ ىرگەتاسىن مىقتاپ قالاپ العانىمىزدىڭ ءوزى بىلە بىلگەنگە، اسا ماڭىزدى، ماڭگىلىك ءمانى بار تاريحي شەشىم بولدى.

ءبىر كەزدەرى الەمدىك گەوساياسي كارتاداعى كەشەۋىلدەپ دامىپ كەلە جاتقان ەلدەرمەن شاتاستىراتىن شالاعاي ساياساتكەرلەردىڭ وزدەرى بۇگىندە قازاقستاننىڭ الەمدىك ساياساتتاعى ءوز جولىن وزگەگە ۇلگى ەتۋدىڭ كورنەكى قۇرالىنا اينالدىردى.

«تاۋەلسىزدىكتى الدىق، ەندى ءبىزدىڭ نە ىستەسەك تە ءوز ەركىمىز» دەپ ارقانى كەڭگە سالاتىن زامان ەمەس قازىر. دامىلداپ، شالقايىپ جاتاتىن دا ۋاقىت ەمەس. ءبىز «ارەكەت بار جەردە - بەرەكەت بار» دەگەن قاناتتى قاعيدانى ۇستانا وتىرىپ، يگى ماقسات جولىندا جۇمىلا ەڭبەك ەتەتىن بولامىز. «دۇنيەنىڭ كىلتى - سابىردا» دەگەن پايعامبارلاردان قالعان وسيەتتى ونەگە تۇتىپ، جاسامپازدىقتىق پەن توزىمدىلىكتى تەڭ ۇستادىق. ءسويتىپ، مەملەكەتتىڭ قالىپتاسۋ، تۇراقتىلىق، دامۋ ۇردىستەرىن تۇعىرعا قوندىرا الدىق. بۇعان قاناعات ەتپەۋگە بولا ما؟ كوزگە ۇرىپ تۇرعان نارسەنى كورمەۋگە بولا ما؟

كەڭەستىك كەزەڭدە قاعاجۋ كورىپ، شەتكەرى جاتقان كوپ رەسپۋبليكانىڭ ءبىرى بولدىق. ول دا ءبىر زەينەتىنەن بەينەتى كوپ تىرلىك ەدى. بۇكىل اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ورتالىقتىڭ ەكى الىپ قالاسىن ازىق- تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتۋگە جۇمسالدى. سول ءۇشىن- اق ماڭداي تەرى زايا بولعان ەلىمىزدىڭ ارادا از عانا ۋاقىت وتكەندە ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا (ە ق ى ۇ) ءتوراعالىق جاساپ، توبە بيدەي تورەلىك ايتارىنا كۇنى كەشە كىم سەنەر ەدى؟ كەزىندە ۇلت تاريحىنىڭ باستاۋىنداي بولعان ۇلىتاۋدان ءسوز ۇزاتساق، ەندى ۇلى ءتور - اقوردادان الەمگە ءتىل قاتىپ جاتىرمىز. قازاق ءسوزى عارىشقا دەيىن جەتتى.

الەمنىڭ دامىعان 56 مەملەكەتىنىڭ باسىن قوسىپ، جاھاندىق دامۋدىڭ جاريا جاعدايلارى مەن دۇنيەجۇزىلىك دۇربەلەڭدەردى ىمىراعا كەلتىرۋدىڭ ءجون- جوسىعىن ويلاستىردىق. الەمدىك ىنتىماقشىل ءىس- ارەكەتكە باعا بەرىپ قانا قويماي، باسشىلىق جاساعانىمىز دا ايداي الەمگە ايان. كەڭەستىك رەسپۋبليكالار اراسىنان ءبىرىنشى بولىپ وسىنداي حالىقارالىق بەدەلدى ۇيىمعا ءتوراعالىق ەتۋىمىزگە ەلىمىزدىڭ بەيبىتشىل دە گۋمانيستىك ۇستانىمى نەگىز قالادى. بۇل - ءبىز جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ساياساتتىڭ جانە ءبىر وزعان جەرى.

«حالىقتىق رەفورمالاردان اسقان شەكسىز ماڭىزى بار قوعامدىق ماسەلە جوق» دەپ كەزىندە ۇلى دالا پەرزەنتى شوقان ءۋاليحانوۆ جازعانداي، ءبىز حالىق يگىلىگى جولىنداعى بارلىق ءىس- ارەكەتتەردى ەشقاشان كۇن تارتىبىنەن تۇسىرمەيمىز.

وزاتىنىمىز سول - قولىندا جاپپاي قىرىپ- جوياتىن قاھارلى يادرولىق قارۋى بار قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العاندا الەم ساقتانا قاراپ، الاڭداپ وتىرعاندا، يادرولىق جويقىن قارۋ- جاراعىمىزدان ءوز ەركىمىزبەن باس تارتىپ، الەمدىك قوعامداستىقتان بەيبىت تىرلىگىمىزگە كەپىلدىك الدىق. بۇل تەرەڭنەن ويلانعان ساياسي قادام بولاتىن. قازىر وسى قادامنىڭ تىنىشتىققا تىرەك بولعانىن كورىپ وتىرمىز.

بۇگىندە ەشكىمدى قارۋمەن قورقىتا المايسىڭ. الەمدە قارۋ- جاراقتىڭ سان مىڭ ءتۇرى بار. ونىڭ بارىنە بىردەي يە ەلدەر دە بار. ءبىراق ەڭ ۇلكەن كۇش - قارۋ ەمەس، تاتۋلىق. تاتۋلىقتى سۇراپ تا، ساتىپ تا الا المايسىڭ. ونى ساياسي كورەگەندىكپەن عانا قالىپتاستىرۋعا بولادى. تاۋەلسىزدىگىن ەندى عانا الىپ، وشكەنى جانىپ، ولگەنى ءتىرىلىپ وتىرعان الاگەۋىم شاقتا ەل ىشىندەگى تىنىشتىقتى ءبىز وسىلاي قالىپتاستىردىق. دەمەك، ءبىز - تاتۋلىق، بىرلىك اتتى بىرەگەي جاسامپازدىققا سۇيەنگەن ەلمىز.

باياعىدا جاڭا شاڭىراق كوتەرگەن جاس وتاۋعا بۇكىل اۋىل اسارلاتا ءۇيىن كوتەرىپ، ۇيەلمەنى قينالماسىن دەپ الدىنا مال سالىپ بەرەتىنىن تالاي كورگەنبىز. ءبىزدىڭ جاس، تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ دە العاشقى كۇندەردەگى بولمىسى وسىعان ۇقساس بولاتىن. اسارلاتىپ ءۇي سالعاندا، ونىڭ قابىرعاسىن قالاپ، توبەسىن جاپقاندا سول اۋىلدىڭ ءبىر تىزگىن ۇستار اعاسى، نە ءىس تەتىگىن بىلەر ۇستاسى ءجون- جوبا كورسەتىپ، ءبارىن رەتتەپ تۇرۋشى ەدى. سوندا الگى ۇيگە بۇكىل اۋىلدىڭ جان شۋاعى مەن جۇرەك جىلۋى دارىعانداي بولىپ، جاستار ءوز بويلارىنداعى پارىز بەن قارىزدى تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ءۇي بولا، ءۇيىرىلىپ، قاز تۇرىپ، قادام باسىپ كەتەتىن. انالارىمىز شارۋالارىن جايلاي ءجۇرىپ ءان سالعاندا، ازىلدەسىپ، اينالاسىن اقشۋاق كۇلكىگە بولەگەندە، اسپانىمىز ءشايداي اشىلىپ، كوڭىلىمىز كوككە جەتىپ قالاتىن.

ءبىر ەرەكشە ەستە قالعانى، ءبىزدىڭ اۋىلدا جانجال دەگەن مۇلدە بولمايتىن. الدە، اۋىل اعالارى بولدىرماي ما ەكەن؟ ايتەۋىر جۇرت جۇمىلىپ، ءبىر- بىرىنە سۇيەۋ بولىپ، اياداي اۋىلدىڭ ورتاق ابىرويىن قىزعىشتاي قوريتىن. سونىسىمەن مارە- سارە تىرلىگىن جاساپ، ءتۇتىنىن ءتۇزۋ تۇتەتىپ جاتار ەدى. جۇرتتىڭ كوبى، اسىرەسە اعا ۇرپاق جاقسى ءۇي سالۋدىڭ وڭاي ەمەس ەكەنىن بىلەدى. ال ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز - قازاقستان سياقتى جاس مەملەكەتتى قۇرىپ، ورنىقتىرۋ بۇدان الدەقايدا قيىن بولدى. مەملەكەت قۇرىلىسى ءبىزدىڭ بولاشاقتا قانداي مەملەكەتتە ءومىر سۇرەتىنىمىزدىڭ ناقتى باس جوسپارى بولۋىن تالاپ ەتتى.

حالقىمىزدىڭ اقىل- پاراساتى ناتيجەسىندە ءبىز ءوز جولىمىزدى - قازاقستان جولىن جاساي الدىق. دانالىق داڭعىلى ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ جۇرەگىنەن باستالدى. اۋەلى - ەكونوميكا، سوسىن ساياسات دەگەن ۇستانىمدى داۋرىعا ايتپاساق تا، سانانى تۇرمىس بيلەيتىنىن ساياسي تۇرعىدان باعامداي وتىرىپ، كونستيتۋتسيالىق قاعيداتتاردى، ساياسي جۇيەنى، ءدىنارالىق ءۇنقاتىسۋدى، مادەني- رۋحاني بىرلىكتى، ۇلتتىق ينفراقۇرىلىمدى ءبىر ماقسات شەڭبەرىندە قۇرۋدىڭ ۇتىمدى جولىن تاپتىق.

بۇگىندە قازاقستاندىق دامۋ جولىنىڭ تيىمدىلىگىن بۇكىل الەم مويىنداپ وتىر، بىزدەگى قوعامدىق كەلىسىمدى جانە قازاقستاننىڭ ءبىرتۇتاس حالقىن قۇرايتىن ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ ىنتىماقتى تىرلىگىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى ۇلتارالىق تاتۋلىقتىڭ ۇلگى مودەلى رەتىندە جوعارى باعالادى. بۇل ماقتانىش پا؟ ارينە، ماقتانىش. جەتىستىك پە؟ ارينە، جەتىستىك. قالاي ايتساق تا، بۇل ءبىزدىڭ - ورتاق جەتىستىگىمىز، ورتاق جەڭىسىمىز. بارار باعىتىمىز، جەتەر جەرىمىز بەن شىعار ءتورىمىز ءبىر. ەگەر دە «باس- باسىمىزعا بي بولىپ» ، وڭكەي قيقىمنىڭ ورتاسىنا تۇسسەك، كوشىمىزدىڭ ءقازىر قاي جەردە جۇرەتىنىن كىم ءبىلسىن؟ !

وسى جيىرما بەس جىل ەل ءۇشىن دە، مەن ءۇشىن دە وڭاي بولعان جوق. ءبىز جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ساياساتتىڭ ءمانى مەن ماقساتىن جۇرەكپەن ۇعىنىپ، ءتۇسىنىپ، ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جاعادان باس شىعارىپ كەلە جاتقان حالقىمىزدىڭ ساپ بۇزباعان سانالى تىرلىگى. ەلمەن بىرگە كورگەن تويلاردىڭ ءبارى ءبىزدىڭ رۋحىمىزدىڭ ويانۋ، وركەندەۋ كەزەڭىن ايقىن كورسەتەدى. ءبىز كۇنى كەشە كىسى قولىنا قاراپ كەلسەك، ەندى بىزگە دە سۇيسىنە قارايتىن ەلدەر بار.

قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلىنە بايلانىستى بيىلعى ءبىر جىلداعى ءبىرلى- جارىم جەتىستىكتەرىنە توقتالا كەتسەك، ەلىمىز 2016 -جىلعى 28 - ماۋسىمدا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەسى بولىپ سايلاندى. بۇل كەڭەس - ب ۇ ۇ- نىڭ جارعىسىمەن «حالىقارالىق بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ باستى جاۋاپكەرشىلىگى» جۇكتەلگەن، تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن ورگان.

ەلىمىزدىڭ وعان مۇشە بولۋى - قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلى مەن ەڭبەگىنىڭ مويىندالۋى دەگەن ءسوز. ءبىزدىڭ ەلىمىز بەيبىتشىلىكتى، قاۋىپسىزدىكتى جانە ورنىقتى دامۋدى جاقتايتىنىن تاۋەلسىزدىك جىلدارىنىڭ بارىندە ءوزىنىڭ ناقتى ىستەرىمەن دالەلدەپ كەلەدى. سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونىن جابۋ جانە قۋاتى جونىنەن الەمدەگى ءتورتىنشى زىمىراندىق- يادرولىق ارسەنالدان باس تارتۋ تۋرالى شەشىمدەرىمىزدى بۇكىل جەر شارى بىلەدى ءارى بارىنشا باعالاپ، قولدايدى.

بىزگە الەمدىك قوعامداستىقتىڭ مۇنداي سەنىم كورسەتۋى مەملەكەتىمىزدىڭ قارقىندى دامۋى مەن بەرەكە- بىرلىگىمىزگە دە بايلانىستى، سونداي- اق بۇل - تەك ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، بۇعان دەيىن ەشقاشان حالىقارالىق بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىككە جاۋاپ بەرەتىن ورگاندا وكىلەتتىك ەتپەگەن بۇكىل ورتالىق ازيا ءوڭىرىنىڭ دە تابىسى.

تاياۋ بولاشاقتاعى جىلدار حالىقارالىق قارىم- قاتىناستارداعى احۋال ءۇشىن اسا كۇردەلى كەزەڭ بولماق. دۇنيە سوزىلمالى جانجالدارمەن قاتار، قاۋىپسىزدىككە تونەتىن قاتەردىڭ بۇرىن- سوڭدى بولىپ كورمەگەن كەڭ اۋقىمىمەن بەتپە- بەت كەلىپ وتىر. الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە ورىن الىپ جاتقان جانتۇرشىگەرلىك قايعىلى وقيعالار راديكالدى توپتار مەن ولاردىڭ يمانسىز يدەولوگياسىنا وركەنيەتتى قوعامدا جول بەرىلمەۋگە ءتيىس ەكەنىن تاعى دا دالەلدەي تۇسۋدە.

سوندىقتان دا قازاقستان جاھان جۇرتىنا، الەمدىك قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەتىن حالىقارالىق تەرروريزم مەن ەكسترەميزم ارەكەتتەرىن قاتاڭ ايىپتاۋمەن كەلەدى. مەملەكەتىمىز باياندى بولاشاقتىڭ قازىرگىدەن دە سەنىمدىرەك جانە يگىلىكتىرەك بولۋى ءۇشىن وزىنە بەرىلگەن مۇمكىندىكتى پايدالانىپ قالۋعا ۇمتىلادى. ويتكەنى، تۇراقتى ءارى ءقاۋىپسىز الەم - ازاماتتارىمىز بەن كەلەشەك ۇرپاقتارىمىز ءۇشىن اسا قاجەتتى قاسيەتتى قۇندىلىق.

ءبىز جاپپاي قىرىپ- جويۋ قارۋلارى مەن سوعىس ىندەتتەرىنەن جانە قاقتىعىس- جانجالداردان ازات الەم قۇرۋعا باعىتتالعان بايىپتى ءىس- شارالارىمىزدى ودان ءارى جالعاستىرا بەرەمىز. قازاقستان، سونداي- اق، سۋ، ەنەرگەتيكالىق جانە ازىق- تۇلىك قاۋىپسىزدىگى ماسەلەلەرىن شەشۋگە دە وزىندىك سەرپىن بەرەتىن بولادى. ەلوردامىز استانادا وتكىزىلەتىن «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسى - سونىڭ ءبىر بولىگى. بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى، جاسىل ەكونوميكا سياقتى اركىمگە دە قاتىسى بار تولعاقتى پروبلەمالار سوندا قامتىلادى.

ەلىمىزدىڭ ەڭسەسىن كوتەرۋدەگى شارالارىمىزدىڭ تاعى ءبىر پاراسى - شاعىن مەملەكەت پە، ۇلى دەرجاۆا ما - تۇيتكىلدى تەكەتىرەستەر، تىعىرىققا تىرەگەن تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر تۇسىنداعى ارااعايىندىق ابزال ىستەرىمىز. سوڭعى بىرەر جىل بەدەرىندە عانا رەسەي مەن ۋكراينا، ازەربايجان مەن ارمەنيا، سونداي- اق ماسكەۋ مەن انكارا اراسىن دانەكەرلەۋ تۇرعىسىنداعى تىرلىگىمىز تابىستى بولدى.

بۇل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ الەمدەگى اسا دامىعان مەملەكەتتەر قاتارىنا قوسىلۋ، ءقاۋىپسىز ءارى ءوسىپ- وركەندەگەن بولاشاق قۇرۋ جولىنداعى تاعى ءبىر تاريحي قادامى بولماق. سونىمەن ءبىر مەزگىلدە، قازىرگى زامانعى وتە ءزارۋ جانە تىم شەتىن پروبلەمالاردى شەشۋگە قاتىسۋ ءبىزدىڭ الدىمىزدان كوپتەگەن ەلدەرمەن، بۇتىندەي وڭىرلەرمەن قارىم- قاتىناستارىمىز بەن تىعىز بايلانىستارىمىزدى دامىتۋ ءۇشىن اۋقىمدى مۇمكىندىكتەر تۋعىزباق.

2016 -جىلعى 17- ماۋسىمدا قازاقستان ورتالىق ازيادا العاشقى بولىپ ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنىڭ (ە ى د ۇ) باسەكەلەستىك جونىندەگى كوميتەتىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلداندى. الەمدىك ۇردىستەردى ەسكەرەتىن بولساق، قازاقستان ءۇشىن جاھاندىق ەكونوميكانى قالىپتاستىرۋعا اسەر ەتەتىن وسى ۇيىمنىڭ ءبىر بولىگىنە اينالۋ وتە ماڭىزدى.

بۇلار، ەڭ الدىمەن، ۇلتىمىزدىڭ ۇيىسقاندىعىنىڭ، جۇرتىمىزدىڭ تولىسقاندىعىنىڭ كورسەتكىشى. سونىمەن قاتار، ەرەن ەلدىگىمىزگە، تۇعىرلى تاۋەلسىزدىگىمىزگە دەگەن قۇرمەت پەن جارقىن بولاشاعىمىزعا دەگەن قالتقىسىز سەنىم دەپ بىلەمىن. حالقىمىز وسىناۋ زور سەنىمنىڭ ۇدەسىنەن شىعىپ، قازاقستاننىڭ الەمدىك ارەناداعى ابىرويىنىڭ اسقاقتاي تۇسەتىنىنە ەش كۇمان جوق.

ەڭبەكقور حالقى بار قازاقستان العا قاراي الشاڭ ادىمداپ كەلەدى. ەڭبەك ەندىكتەرى مەن بەرەكە بويلىقتارىندا ەرەن ەڭبەكتىڭ قارقىنىن كورەمىز، بۇل - تاۋەلسىزدىكتىڭ تىنىمسىز قايناپ جاتقان ىرىس قازانى. «قازانشىنىڭ ەركى بار، قايدان قۇلاق شىعارسا» دەگەن ماتەل ءبىزدىڭ ۇلتتىق مۇددەگە كەلە بەرمەيدى. ءوز ەركىمىز وزىمىزدە ەكەن دەپ وزەۋرەيتىن زامان ەمەس. وزگەنىڭ دە قاس- قاباعىنا قاراۋدىڭ ءمانى بار. كورشىڭمەن اراز بولساڭ، قاقىسى بۇزىلادى، ەڭبەكپەن اراز بولساڭ، اقىسى بۇزىلادى.

ءبىزدى قازىر ءجۇز ويلاندىرىپ، مىڭ تولعاندىراتىن ءبىر كەسەل بار. ول - سىبايلاس جەمقورلىق. سىبايلاس جەمقورلىق - جەگى قۇرت. حالىقتىڭ قازىناسىن توناپ جاتقان، ءىس باسىنا كەلگەنشە ءمىنايىم، قولعا بيلىك تيگەسىن «قۇدايىم» ادامدار ارامىزدا ءالى دە كەزدەسىپ جاتىر. «مال الاسى سىرتىندا، ادام الاسى ىشىندە» دەپ حالقىمىز قالاي ءدوپ ايتقان.

ۇلى بابامىز مايقى بيدەن قالعان: «حان - حالىقتىڭ قازىعى» دەگەن سوزدە ۇلكەن ماعىنا جاتىر. قازاقستان قوعامىنىڭ التىن قازىعىنا اينالعان پرەزيدەنتتىك بيلىك جەڭ ۇشىنا جەمىر پيعىلىن تىققان سۇعاناقتىڭ سۇعىن قايتارىپ، ۇزىندا ءوشى، قىسقادا كەگى كەتكەن كەڭ كوڭىل جۇرتىنىڭ كوكەيدەگىسىن تاۋىپ، رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايدى.

ءبىز، ارينە، جازاقۇمار ەل ەمەسپىز. بالا كەزىمىزدە ءوز قاتارلاستارىمىزبەن تالاي رەت شەكىسىپ قالعان جاعدايلارىمىز بولاتىن. ءبىزدىڭ قۇرداستارىمىز شەتىنەن نامىسقوي، ءور بولاتىن. سونداي كەزدە السىزدەرگە كۇشتىلەر، كىشكەنتايلارعا ۇلكەن ۇلدار كومەككە كەلەتىن. ءادىل تورەلىك ايتىپ، بالالىق تازالىقپەن شەشىم قابىلدايتىن. وسىنداي كەزدەردە اكەلەرىمىز بەن انالارىمىز ەشقانداي شۋ كوتەرمەي، ءار نارسەنىڭ بايىبىنا بارا بىلەتىن. ەشقايسىسى ءوز بالاسىنا بۇرا تارتپاي، ادىلدىككە قول بەرەر ەدى. ءبىزدىڭ بالاڭ جانجالىمىزدى كورگەن اكەلەرىمىز كۇلىمسىرەپ تۇرىپ، كىمدىكى دۇرىس ەكەنىن جىكتەپ، لەزدە تاتۋلاستىرىپ جىبەرەتىن.

وسىلايشا، وكپەنىڭ ارتى وكىنىش، داۋدىڭ سوڭى داۋرىعۋ ەكەنىن اتا- انالارىمىز كىشكەنتايىمىزدان بويىمىزعا ءسىڭىرىپ، ويىمىزعا تۇراقتاتتى. سول كەزدەردەن باستاپ كىشىگە قامقور، ۇلكەنگە ىزەتتى بولىپ، ادامدار اراسىنداعى قاراپايىم ديپلوماتيانىڭ دارىستەرىن ساناعا ءسىڭىرىپ وستىك. كىشىلىكتىڭ كەلەشەگى ۇلكەندىكتىڭ ۇلگىسىندە جاتقانىن ۇعىنىپ ەرجەتتىك. مەملەكەتتىك ساياساتتا دا وسىنى بەرىك ۇستانۋ قاجەت. مەملەكەتتىك ديپلوماتيا مەن ادامدار اراسىنداعى قارىم- قاتىناستىڭ ۇقساس جەرلەرى كوپ. ءبىراق ۇنەمى وسىلاي دەۋ دە دۇرىس بولا بەرمەيدى. مەملەكەتتىك قارىم- قاتىناستىڭ اۋقىمى دا، سالماعى دا، ساباعى دا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىككە كەلىپ تىرەلەدى.

قازاقستان - كورشىسىمەن تاتۋ، الىسپەن دە، جاقىنمەن دە بەيبىت قاتار ءومىر سۇرە الاتىن ەل. ول قوعامدىق تۇرعىدان مىزعىماس تۇعىرى بار مەملەكەت رەتىندە قابىلدانىپ، وسى سىندارلى ساياساتىمىزدىڭ ارقاسىندا بۇل باعا ءبىرجولا بەكىدى. الەمدىك قاۋىمداستىق ەندى ءبىزدىڭ ەلدى يادرولىق قارۋ- جاراقتان ءوز ەركىمەن باس تارتقان ەل عانا ەمەس، الەمدىك جانجالدار مەن اۋماقتىق كيكىلجىڭدەردى، ايماقتىق سوعىستاردى ارااعايىندىق بىتىمگەرشىلىككە شاقىرۋعا ادامگەرشىلىك تۇرعىدان قۇقى بار مەملەكەت رەتىندە قابىلداپ، ونەگە تۇتادى. ءبىز - وسىلايشا «ۇرەي يمپەرياسىنان ءۇمىت يمپەرياسىنىڭ» سارايىنا بەيبىت قاداممەن كىرگەن مەملەكەتپىز.

1992 -جىلدىڭ كۇزىندەگى ا ق ش- قا العاشقى ساپارىم كەزىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس اسسامبلەياسىندا الەمدىك مىنبەردە ءبىرىنشى رەت بايانداما جاساعاندا، كۇللى دۇنيە ءجۇزى بىزگە «مىناۋ قانداي ەل، بۇلار كىمدەر، قانداي ماقساتى بار، بولاشاعى قانداي؟ « دەگەن ساۋالدار كەرنەۋىندە وتىردى. توسىرقاپ تا، جاتىرقاپ تا وتىرعاندار بولدى. ءبىراق ءبىز جاسپىز دەپ جاسقانىپ، جولىمىزدان جاڭىلىپ قالعان جوقپىز.

ول تۇستا ءبىز الەمدىك وركەنيەت كوشىنە قوسىلعان جاڭا مەملەكەت بولعانىمىزبەن، ارعى ءتۇبىمىز تاريح تەرەڭىندە جاتقان، ۇلتتىق قۇندىلىقتارى بار ۇلاعاتتى ەل ەكەنىمىزدى ايتۋعا مۇمكىندىك تاپتىق. الەمدەگى ەڭ ۇلكەن اۋماقتاردىڭ ءبىرىن الىپ جاتقان جۇرت ەكەنىمىزدى بىلدىرە وتىرىپ، جەرى بايدىڭ - ەلى باي ەكەنىن دە جاتقا جەتكىزە تۇسىندىردىك. شاڭىراعىمىزدى شايقالتپاستان، بايلىعىمىزدى ەسەلەي الاتىن ەل ەكەنىمىزدى از سوزبەن ۇعىندىردىق. وعان دا مىنە، شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىت ءوتتى.

بۇگىندە وتكەن كەزەڭگە زەر سالساق، ⅩⅩ عاسىردىڭ قاسىرەتتى جىلدارى از بولعان جوق. اشارشىلىق تۋرالى قوعامدا قالىپتاسقان قوردالى ويدى جاڭاشا قورىتۋ جۇزەگە استى. 2012 -جىلى قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى قاسىرەتتى زۇلماتقا 80 جىل تولدى. كەڭەستىك كۇشتەپ ۇجىمداستىرۋ مەن تاركىلەۋدىڭ ەڭ اۋىر كەزەڭى، اسىرەسە، 1932-1933 -جىلدارعا تاپ كەلدى. وسىناۋ ادامگەرشىلىككە مۇلدە جات قاتىگەزدىكتىڭ سالدارىنان ميلليونداعان ادام قۇربان بولىپ، ميلليوننان استام قانداسىمىز تاريحي وتانىنان بوسىپ، جىراق كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. بۇل زۇلمات كەزەڭدى حالىق جادىندا ساقتاۋ ءۇشىن جۇيەلى جۇمىستار جۇرگىزىلدى. ولار جاس ۇرپاققا ۇلگى بەرەرلىك كەلەلى ىستەر ەدى.

وسى قاسىرەتتى كەزەڭگە ارنالعان ءىس- شارالاردىڭ ساياسي جانە جان تەبىرەنتەرلىك كورىنىسى 2012 -جىلعى 30 - مامىردا استانا قالاسىندا اشارشىلىق قۇرباندارىنا قويىلعان ەسكەرتكىشتى اشۋ بولدى. وسىلايشا، اشارشىلىق تاقىرىبى توڭىرەگىندەگى قاجەتسىز، جالعان عىلىمي بەلسەندىلىك پەن ساياسي ساۋداعا سالۋشىلىققا توسقاۋىل قويىلدى. سول سۇرقيا زۇلماتقا بايلانىستى وعان شىنايى قوعامدىق جانە ساياسي باعا بەرۋدىڭ ۇستانىمى قالىپتاستى. بۇل قازاقستان حالقىنىڭ ەلدىگى مەن بىرلىگىنىڭ ودان ءارى نىعايا تۇسۋىنە ىقپال ەتتى.

ەلىمىز ءۇشىن جاڭا، سىندارلى كەزەڭ بولىپ تابىلاتىن دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ دامۋ جانە ءوزارا ىقپالداسۋ مۇمكىندىكتەرى مەن دەموكراتيالىق دامۋ ۇردىستەرىن جالعاستىرا بەرەمىز. كونستيتۋتسيادا تۇجىرىمدالعان باستى قاعيداتتاردى نەگىزگە الا وتىرىپ، قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى مىڭجىلدىقتاعى ورنىنىڭ تەك قانا توردەن تابىلۋىنا بار كۇش- جىگەرىمىزدى، اقىل- پاراساتىمىزدى جۇمسايتىن بولامىز. سەرتتەي ءسوزىمىز - وسى. سەرپىندى ءىسىمىز دە سونداي بولماق. سەرتتىڭ سىنى مەن سەرپىنىن ۋاقىت كورسەتەدى. سول كەزدە ءبىز ۋاقىتتىڭ بەتىنە ۇيالماي تۋرا قاراي الامىز دەپ سەنەمىز.

جالعاسى بار...


سوڭعى جاڭالىقتار