ا ق ش- تا دا اقىماق زاڭدار بار

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - باسقا قۇرلىقتى قايدام، الپاۋىت ەل امەريكانىڭ اقىماق زاڭمەن ءومىر سۇرەتىن شتاتتارى بارشىلىق.

مىسالى، ا ق ش- تىڭ دجاسپەر وكرۋگىندە كۇيەۋى ايەلىن تاياقپەن ۇرۋعا بولادى، تەك تاياقتىڭ ۇزىندىعى مەن ديامەترى باس بارماعىنان ۇزىن بولماۋى قاجەت.

لوس- اندجەلەستە شتات تۇرعىندارىنا عانا جۇرەتىن ارنايى ەرەجە بار: بەلدەمەسىنىڭ ەنى 12 س م- دەي بولسا عانا ەرى كەلىنشەگىن ۇرۋعا بولادى. ال ولاي بولماعان جاعدايدا ايەلىنىڭ كەلىسىمى قاجەت. ال اركانزاستا كۇيەۋى زايىبىن ايىنا ءبىر- اق رەت ۇرا الادى. بۇل ەرەجە شتات تۇرعىندارى ءۇشىن ەكى عاسىر بۇرىن ويلاپ شىعارىلىپ، قولدانىسقا ەنگىزىلگەن. ءبىراق ونى سىزىپ تاستاۋدى ۇمىتىپ كەتكەن. بۇل جازىلماعان كونستيتۋتسيالىق زاڭ رەتىندە سان عاسىر وتسە دە، ەلمەن بىرگە وسىلاي ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى.

ينديانا شتاتىندا اتا- اناسى بالالارىن ەمدەتكەنى ءۇشىن اقى تولەمەۋگە حاقىلى، ەگەر ءوز بۇلدىرشىندەرى ءۇشىن جاراتقانعا جالبارىنىپ، ولاردىڭ ساۋىعىپ كەتۋىن جان- تانىمەن تىلەسە... الايدا بۇل ارەكەتتى ولار سوتتا دالەلدەي الۋى قاجەت.

جالپى، ا ق ش- تا جەكە ادامنىڭ بوستاندىعىنا مول مۇمكىندىكتەر بەرىلگەن. مىسالى، ورەگونە قالاسىنىڭ اۋماعىندا ماريحۋانانى شەگۋگە رۇقسات بەرىلگەن، بۇل جاعىمسىز ارەكەتتى ءسىز ەشقايدا شىقپاي، ەشكىمگە زيانىڭىزدى تيگىزبەي تەك ۇيدە وتىرىپ قانا ىستەۋىڭىز كەرەك.

ال باتىس ۆيرگينيا شتاتىندا ەرلەرگە سالماعى 18 كەلىدەن اسپايتىن جانۋارلارمەن جىنىستىق قاتىناسقا تۇسۋگە رۇقسات ەتىلگەن، ال ميچيگاندا سيىر، شوشقا، ات، تاۋىقپەن بىرگە ۇيىقتاۋعا مۇمكىندىك بار. الايدا ونى جانۋارلاردىڭ قوجايىنىنىڭ رۇقساتىمەن عانا جاساۋعا بولادى. جالپى، ا ق ش- تا ادامنىڭ عانا ەمەس، مالعا دا «مول بوستاندىق» بەرىلگەن. مىسالى، فەرمەر 2000 قويدى ايداپ گولليۆۋد ساياباعىنىڭ ەركىن وتە الادى. سان- فرانسيسكو كوشەسىنىڭ جولايرىعىندا اتتىڭ «تەزەگىن» قالدىرىپ كەتە بەرىڭىز، ءبىراق ونىڭ بيىكتىگى ەكى مەتردەن اسپاۋى كەرەك. فلوريدا شتاتىندا اۆتوتۇراققا ءپىلدى قويعانى ءۇشىن كولىككە قاراعاندا كوپ قارجى سۇراۋ ورىنسىز.

پەنسيلۆاني شتاتىندا اۆتوماشيناعا قارسى ەگەر جولدىڭ جيەگىندە ات كەلە جاتسا، ونداي جاعدايدا كولىك يەسى دەرەۋ تەمىر تۇلپارىنىڭ ءۇستىن جاۋىپ قويۋى قاجەت. ەگەر جىلقى ۇركۋىن قويماسا، كولىك يەسى ماشيناسىن بۇزىپ، بولشەكتەرىنىڭ ءبارىن بۇتانىڭ اراسىنا اپارىپ جاسىرىپ قويۋى كەرەك. ارينە بۇل ەرەجە كولىكتىڭ وتە از نەمەسە جوق كەزىندە جاسالعان بولار، الايدا قولدانىستان الىپ تاستاۋ ماسەلەسى ۇمىتىلىپ كەتكەن. كاليفورنيا شتاتىندا كولىك قوجايىندارى ءوزىنىڭ اۆتوتۇراعىندا ماشينادان باسقا ەشنارسە بولماۋىن قاداعالاۋى قاجەت.

الا- قۇلا ا ق ش ساياساتى مىنانداي دا زاڭنىڭ بارىن قۇلاققاعىس ەتەدى. ەگەر ازامات ءوزىنىڭ قىلمىستىق ارەكەت جاسايتىنىن حاباردار ەتكىسى كەلسە، قالا شەتىندەگى جولدىڭ جيەگىنە توقتاپ، بۇل تۋرالى ىشكى ىستەر نەمەسە جول پوليتسياسىنىڭ باسشىسىنا حابارلاسۋى كەرەك. ەگەر حابارلاماي قىلمىس ۇستىندە ۇستالعان جاعدايدا وعان قوسىمشا ايىپ تاعىلاتىن بولادى. جۇرگىزۋشى پەنسيلۆاني شتاتىنداعى جولمەن ءجۇرىپ كەلە جاتقان بولسا، ول ءار شاقىرىم سايىن توقتاپ، دابىل (سيگنال) بەرىپ وتىرعانى دۇرىس. ال دابىل نە ءۇشىن؟ جولدى كەسە- كولدەنەڭ ءوتىپ بارا جاتقان ءۇي جانۋارلارىن قاعىپ كەتپەۋى ءۇشىن جاسالاتىن بۇل ارەكەتتى قازىرگى جاعدايدا اتالعان شتاتتىڭ جۇرگىزۋشىلەرى قولدانا ما، جوق پا، ول جاعى بىزگە بەيمالىم. ءبىراق كۇلكىلى ەكەنى انىق نارسە.

بۇل بۇل ما، وڭتۇستىك كارولينا شتاتىندا كەزىندە ەرسىلەۋ زاڭ دا قابىلدانعان. جۇرگىزۋشى جولايرىققا 30 مەتر قالعاندا كولىگىنەن شىعىپ، الدىندا حايۋاناتتار مەن جانۋارلار جوق پا، سونى ەسكەرىپ، اسپانعا مىلتىق اتىپ بارىپ، ماشيناسىنا قايتا وتىرۋى قاجەت. ال وگايو شتاتىندا ەكى كولىك قاتارلاسىپ قالعان جاعدايدا قاۋىپسىزدىك ءۇشىن ونىڭ ءبىرى دابىل بەرىپ ءوتۋى قاجەت.

سولتۇستىك داكوتە مەن وكلاحومە شتاتىنىڭ تۇرعىندارى ۇيىقتار الدىندا اياق كيىمىن شەشىپ قويۋى كەرەك. بۇل زاڭ وسىدان 200 جىل بۇرىن اراقتى كوپ ىشەتىندەرگە قارسى كۇرەس جونىندەگى قاۋلىدان كەيىن ومىرگە كەلگەن. ەگەر ادام كوشەدە اياقكيىمىمەن ماس كۇيىندە جاتسا، ول زاڭدى بۇزعان بولىپ ەسەپتەلەدى.

ا ق ش- تىڭ اريزونا، دجوردجي شتاتىندا ۆاننادا ءپىل ۇستاۋعا، ال اركانزاستا ۆانناعا قولتىراۋىن جىبەرۋگە رۇقسات جوق. ميچيگان قالاسىندا دا قىزىق زاڭدار بار. بۇل ايماقتا تەڭىزگە ءتۇسىپ ءجۇرىپ تاماق ىشۋگە بولمايدى. ال باتىس ۆيرگينيا مەن ۆەرمونتەلە اۋماعىندا سۋدىڭ استىندا ىسقىرۋعا تىيىم سالىنعان. سونىمەن قاتار وسى ەكى ايماقتا قۇدايدىڭ بارىنا كۇمان كەلتىرۋگە جانە قىزىل نەمەسە قارا تۋدى ۇستاۋعا رۇقسات بەرىلمەگەن. ويتكەنى ەكى تۋ كوممۋنيزم مەن قاراقشىلاردىڭ سيمۆولى بولىپ ەسەپتەلەدى.

مۇنداي ءبىرتۇرلى زاڭدار نەگىزىنەن، امەريكا ەلىنە عانا ءتان ەمەس. ورىندالۋى تالاپ ەتىلىپ، قاداعالاناتىن ەرەجەلەر قارا قۇرلىق، اراب الەمى مەن شىعىستا دا بار.

جاقىندا ۇلى بريتانيانىڭ UKTV تەلەارناسى حالىقتىڭ اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزىپ، «ەلدەگى ەڭ اقىماق زاڭ قايسى؟» دەگەن تاقىرىپتا كورەرمەندەردىڭ پىكىرىن بىلگەن. سويتسە، «پارلامەنتتە وتىرىپ ولۋگە بولمايتىن زاڭ بابى» ءبىرىنشى ورىنعا شىققان.

مۇمكىن، بۇل زاڭداردىڭ بارلىعى دا كەزىندە ءبىر قاجەتتىلىك ءۇشىن قابىلدانىپ، كەيىن كۇشى جويىلماي ۇمىت قالىپ كەتكەن شىعار. ءبىراق قالاي ايتقاندا دا، الپاۋىت ەلدەر دە اقىماق زاڭدارمەن ءومىر سۇرەتىنىن ۇمىتپاڭىز...

بەرىك بەيسەن ۇلى

«ايقىن»