كەمە قالاي پايدا بولعان؟

استانا. قازاقپارات -  ادام بالاسى جەر بەتىنىڭ بار قىزىعىن تاۋىسىپ بولعان سوڭ، وزەن مەن كولدەردى، مۇحيتتاردى ارالاعىسى كەلەتىنى بەلگىلى.

باستاپقى كەزدە قايىق ەسەبىندە جىرتقىشتىڭ تەرىلەرى پايدالانىلعان. قايىقشىلار باعىت- باعداردى ايقىنداپ، جەلدىڭ سوعۋ باعىتىن ەسكەرىپ وتىرعان. سودان كەيىن بارىپ، دىڭگەكتەر شىعارىلا باستاعان. وعان سەنبەسەڭىز، ەگيپەت حانشايىمى حاتشەپسۋتتىڭ بەينەسى ساقتالعان كەسكىندەر مەن سۋرەتتەردەن قايىقتاردىڭ جاعاعا كەلىپ، اعاش دىڭگەكتەرگە بايلانىپ جاتقانىن كورە الاسىز.

 العاشقى قايىقتار ەرتە زامانداردا- اق قولدانىستا بولعان. ەڭ العاشقى جەلكەندى قايىقتار ەگيپەتتە پايدا بولعان دەسەدى. سول كەزدەردە ءنىل وزەنى سۋ جولى قىزمەتىن اتقارعان. سودان باستاپ ەگيپەتتىكتەر سۋ قاتىناسىن العا قويىپ، دامىتپاقشى ويلارى بولعان. كەرەك دەسەڭىز، ات- اربالاردان گورى ءتيىمدى بولىپ تابىلىپ، الەمنىڭ كەز كەلگەن ەلىنە ساياحات جاساۋعا مۇمكىندىك تۋعان.

ەڭ العاشقى قايىق باركالاردىڭ (ءۇستى اشىق، زات تاسيتىن كەمەلەر) 7 مىڭ جىلدىق تاريحى بار بولىپ شىقتى. ولار ەسكى ۇلگىلەرى حرامدار ارقىلى بىزدەرگە جەتتى. ال پاپيرۋستان جاسالىنعان قايىقتار ەگيپەت سۋ جولىنىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقان. ولار نەگىزىنەن مىقتى اعاشتاردى پايدالانعان. قايىق كەز كەلگەن جاعدايدا امان شىعۋى ءۇشىن ەكى جاعىن ارقاندارمەن كەرىپ قويعان. اسىرەسە، فينيكيالىقتار وسى ۇلگىدەگى قايىقتاردى جاقسى كورگەن. 4600  جىل بۇرىنعى وسى قايىقتار ءبىر عانا باعىتتا جۇرە العان. ويتكەنى، ءار قايىق جەلمەن عانا جىلجىپ وتىرعان. ۋاقىت وتە، قايىقتاردىڭ سىيىمدىلىعى ارتا تۇسكەن. وزىق تۇرلەرى دە قولدانىسقا شىققان. سەبەبى، جەلدىڭ باعىتىمەن ءجۇرۋ ءتيىمسىز بولاتىن. تيىمدىلىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن ولار كوبىنە قارا كۇشكە يەك ارتتى. قايىقتىڭ ەكى قاپتالىنا وتىرعان بىلەكتى جىگىتتەر، ياعني فاراوندار ساعاتىنا 12 شاقىرىمدى ەڭسەرەتىن بولعان. جانە قايىقتار وزەن جاعاسىمەن ءجۇرىپ وتىراتىن بولعان. "الىپ كەمەنى كىم ويلاپ تاپقان؟ " دەگەن سۇراعىمىزعا فينيكيالىقتار دەپ ايتساق ەش قاتەلەسپەسپىز. سەبەبى ولار الدىمەن ۇلكەن بورەنەلەر مەن مىعىم سانالاتىن ماتەريالداردى جيناستىرعان. سودان سوڭ كەمە جاساۋعا كىرىسكەن. بۇل شامامەن العاندا سۋ جولى ساۋداسىنان 5 مىڭ جىل بۇرىن بولعان.

الىپ كەمەلەردى جاساۋ ءۇشىن كوپ ۋاقىتتىڭ كەتەتىنى بەلگىلى. فينيكيالىقتار كەمەنىڭ قۇرىلىمىنا باسا نازار اۋدارعان. ولار ولگەن جان- جانۋارلاردىڭ سۇيەكتەرىنە قاراپ وتىرىپ، كەمەنىڭ ۇستىنە قانشا سالماق تاقتاي توسەۋگە بولاتىنىن انىقتاۋ ارقىلى سۋ جولىنداعى العاشقى تابىستارىنا جەتتى. سول ويلاپ تاپقان دۇنيەلەر ءالى كۇنگە دەيىن كەمەنىڭ قۇرىلىمىندا نەگىزگى ءرول اتقارادى.

«ايقىن»