اڭشىلاردىڭ «قانجىعاعا بايلاۋ» ءداستۇرى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - قازاقى ورتاداعى الەۋمەتتىك قاتىناستار جۇيەسىنىڭ مورالدىق-ەتيكالىق نورمالار نەگىزدەلگەن ىلكىمدى ۇستانىمداردىڭ، ءداستۇرىنىڭ ءبىرى - قانجىعاعا بايلاۋ.

اڭشى اڭشىلىقتان نەمەسە ساياتتان ورالىپ كەلە جاتقاندا، الدىنان سىيلى بولماسا دا ۇلكەن ادام، ءتىپتى، بوگدە ادام شىعا قالسا، اڭشى ولجاسىن سىيعا تارتادى. بۇل «الاشتىڭ بولىنبەگەن ەنشىسىنەن» تۋىندايدى. قانجىعاعا بايلاۋ جوسىنى ەش بۇكپەسىز رياسىز نيەتپەن اتقارىلادى.

سوندىقتان دا، قازاقتا «اڭشى بايىمايدى، باي اڭشىنى كورگەنىمىز جوق» دەيدى. تازىمەن اڭ ىلگەنىن كورسە، بەيساۋات جولىققان ادام (كەيدە اڭعا شىعىپ بارا جاتقاندا) «مايلانسىن» دەيدى، اڭشى «بايلانسىن» دەپ ولجاسىنان بايلايدى.

اڭ ولجاسىن ءبولىسۋدىڭ وزىندىك قاعيداسى بولعان. اتىپ الىنعان اڭ قالىپتاسقان جوسىنعا وراي، اڭشىنىڭ قاسىنداعى جولداستارىنىڭ ەڭ ۇلكەنىنە بايلانادى. قۇندىز اتىپ السا، ءجۇن-تەرىسىن مەرگەننىڭ ءوزى يەلەنەدى دە، باۋىر تەرىسى جولداستارىنا بۇيىرادى. الايدا، اڭ اۋلاۋعا العاش رەت شىققان مەرگەن نەمەسە جاڭا مىلتىق ساتىپ العان، بولماسا جاڭادان باپتالعان قۇس پەن جاڭادان ۇيرەتىلگەن تازىمەن شىققان اڭشىلار ولجالارىنىڭ باۋاشارىن بىرەۋگە بايلاماستان، ءوزى الادى.

قوڭىر اڭ ولجاسىن بولگەندە، مەرگەننىڭ ءوزى تەرىسىن، ءتوسىن جانە وڭ سانىن الادى. قالعاندارىن اڭشىنىڭ جولداستارىنا بايلايدى، ءبىراق، ولاردىڭ جاسى ۇلكەنى ولجانىڭ كوبىرەگىن الادى.

مۇنداي ءبولىستى «مۇشە الماق» دەيدى. ال جولشىباي كەلە جاتقاندا قاقپانعا تۇسكەن اڭدى كورسە، قاقپانىنىڭ جانىنا «وتەۋىن قالدىرىپ كەتەتىن» بولعان. بۇل ولجانى يەسىنە نەمەسە ارتىنان قۋىپ كەلگەن قۋعىنشىعا بايلاۋ، ياعني ونى قايتارعانى قازاقى تۇسىنىك بويىنشا، ىشكەن استى قۇسقانمەن بىردەي.

اۋلانعان اڭنىڭ دەنەسى ابدەن سۋىعان سوڭ، تەرىسىن سويىپ الادى. سەبەبى، ابدەن سۋىعان كەزدە اڭنىڭ دەنەسىندەگى بۇرگە، كەنە، ءبيت سياقتى ارامزا جاندىكتەر ءتۇسىپ قالادى. قوڭىر اڭداردى اتىپ العاننان كەيىن، ەرەكشە ۇلكەنىنىڭ تەرىسىن نەمەسە ۇلكەن ءمۇيىزىن اڭشى وزىنە قالدىرادى.

دايىنداعان توقتار جەتپىسباي

Namys.kz