قارىز قايتارامىن دەپ بارىپ ات ءمىنىپ قايتقان

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - اكەمنىڭ مەن ەس بىلگەلى اۋزىنان تاستاماي ارداقتاپ وتىرار، ەكى ءسوزىنىڭ بىرىندە «كوكەم، كوكەم جارىقتىق، جانىڭ ءجانناتتا بولعىر» دەپ كەي كەزدەرى كوزىنە جاس الىپ اتايتىن ەسىمدەرىنىڭ ءبىرى - داۋلەت.

داۋلەت - اكەمنىڭ اعاسى. ەكەۋىنىڭ شەشەسى بولەك. داۋلەت بايبىشەنىڭ بالاسى. ەس بىلگەلى اكەمنىڭ اۋزىنان تەك جاقسى قاسيەتتەرىن ەستىگەندىكتەن، داۋلەت مەنىڭ دە جۇرەگىمنىڭ تورىنەن ورىن العان ادامداردىڭ ءبىرى. اقيقاتىندا، ءتورت جاسىندا اكەسىنەن ايرىلعان اكەم ءۇشىن داۋلەت اقساقالدىڭ قامقورلىعى ەرەكشە بولعان. بىردە اكەمنەن: «داۋلەت اتام سىزگە داۋىس كوتەرىپ ۇرسۋشى ما ەدى؟» دەپ سۇراعانىمدا: «جوق، داۋىس كوتەرگەن ەمەس. ول كىسى قاتەلەسسەم جاي عانا داۋىس كوتەرمەي، سابىرمەن اقىلىن ايتاتىن»، - دەپ جاۋاپ بەردى. اكەم ايتادى: «ءبىز وزبەكستاننان ءبىر تۇندە كوشىپ كەتتىك. كوشىپ كەلگەن سوڭ، داۋلەت كوكەم قايتىس بولدى. وزبەكستاندا تۇرعانىمىزدا داۋلەت كوكەم ازىن- اۋلاق ساۋدا ىستەگەن. جاقسىلىق دەگەن كىسى بولۋشى ەدى. جاقسىلىق «كوممۋنا» دەگەن كالقوزدىڭ قويىن باعاتىن ەدى. جاقسىلىق قوي ساتاتىن بولسا، داۋلەت كوكەم سونىڭ قويىن ايداپ باراتىن. اڭقىلداپ قالعان كىس ەدى. داۋلەت كوكەم قايتىس بولعان سوڭ، ەكەۋىنىڭ اراسىندا قارىز جوق پا ەكەن دەپ، سول كىسىنى ىزدەدىم.

قولىما پۇل ءتۇسىپ، سونى الىپ، وزبەكستاندا تۇرعاندا بەگاسىل دەگەن كورشىمىز بار ەدى، سوعان باردىم. ول كەزدە قازىرگىدەي زىرىلداعان كولىك جوق، جول- جونەكەي ءار كولىككە ءبىر ءمىنىپ جەتتىم. بەگاسىلمەن جاعداي سۇراسىپ بولعاننان كەيىن: «كوكەم جاقسىلىقپەن ارالاسىپ ءجۇرۋشى ەدى، سوعان قارىزى جوق پا ەدى، سونى بىلەيىن دەپ كەلدىم،» - دەدىم. ءوزى ۇيدەن شىقپايتىن ەتىكشى كىسى ەدى. بەگاسىل: «مەن ونىڭ حابارىن بىلمەيمىن، ەرتەڭ بازار. سەن «ەشان» بازارعا بار، سول جەردەن سۇراستىر»، - دەپ ءجون سىلتەدى. ەرتەڭىنە بازارعا بارىپ: «جاقسىلىق دەگەن كىسى بار ەدى، وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن قوڭسى بولعان ەك، سونى ىزدەپ كەلدىم. كوشىپ كەتكەنىمىزگە 10 جىل بولدى» دەپ سۇراستىردىم. ءبىر كەزدە حابارى شىقتى. ءبىر كىسى: «ول ۆوەنىي شاستىڭ قويىن باعادى. ول كىسى قازىر بار»، - دەدى. جاياۋ ىزدەپ ءجۇرىپ وتىرىپ، تاپتىم ايتەۋىر. كانالدىڭ ارعى بەتىندە قوي باعىپ وتىرادى ەكەن. نە كەرەك، جاياۋلاتىپ ءجۇرىپ ۇيىنە دە جەتتىم.

جاقسىلىق جىلى قارسى الدى. وتىرىپ تۇنىمەن اڭگىمە قىلدىق. كوكەمنىڭ دۇنيەدەن وتكەنىن ايتتىم. «سىزبەن بىرگە كوپ ءجۇرىپ ەدى، سىزدە اۋىس- ءتۇيىس قالدى ما دەپ، ادەيى ىزدەپ كەلدىم،» - دەدىم. جاقسىلىق جۇزىمە بار زەيىنىمەن ءبىر قاراپ الدى دا، تەرەڭ كۇرسىندى. ءسويتتى دە جۇگىنىپ وتىرىپ قۇران وقي باستادى. قۇران وقىپ وتىرىپ، ەكى كوزىنەن اققان جاس ءجۇزىن جۋىپ كەتتى. سۇرتكەن جوق، وقىپ وتىر، وقىپ وتىر. (اڭگىمەسىنىڭ وسى تۇسىندا اكەمنىڭ دە كوڭىلى بوساپ، لىقسىپ شاراسىنا تولعان جاستى ىركە الماي ءبىر قاۋىم ۋاقىت وتىرىپ قالدى) قۇراندى وقىپ بولىپ دۇعا قايىرعاننان كەيىن ماعان بۇرىلىپ: «ءاي، داۋلەت! بۇيتپەسەڭ داۋلەت بولامىسىڭ! «باتىرىم، باتىرىم» دەپ ءجۇرۋشى ەدى، ءۇمىتىن اقتاعان ەكەنسىڭ، شىراعىم. داۋلەتتە مەنىڭ ءبىر تيىن اقىم جوق. ول بىردەڭە السا، كەشىكتىرمەي بەرەتىن ەدى، ونىڭ كىسىلىگى جانىندا جۇرگەن ادامدى ريزا قىلماي قويماۋشى ەدى»، - دەپ تاعى ءبىراز ءۇنسىز قالدى. باسىن شايقاپ- شايقاپ قويادى. ءشاي ءىشىلىپ، قوناعاسى جەلىنىپ جۇرەر كەزىمدە جاقاڭ: «ال، باتىرىم! ەسىك الدىندا ەكى قۇنان ارقانداۋلى تۇر، سونىڭ بىرەۋىن ءمىنىپ كەت، ساعان مىنگىزگەنىم» - دەيدى. مەن: «ىقىلاسىڭىزعا راحمەت، ۇيدەن قارىزدان قۇتىلۋ نيەتىمەن شىعىپ ەدىم، اتىڭىزدى ءمىنىپ قايتقانىم ىڭعايسىز بولار»، - دەپ ازار دا بەزەر بولدىم. سول اتتى مىنبەي قايتسام دا ءوز كوڭىلىمدە ات انىق ءمىنىپ قايتتىم دەپ ەسەپتەدىم. قارىز قايتارامىن دەپ بارىپ ات ءمىنىپ قايتتىم. كوكەم جارىقتىق، ءجانناتا بولعىر!.. الگى جاقاڭ سوندادا بولماي، «جاياۋ قالاي جىبەرەم؟!» دەپ سول اتتى ەرتتەتىپ بازارعا دەيىن ءوزى اكەپ شىعارىپ سالدى عوي... نەدەگەن سىيلاسىمدى ادامدار دەسەڭىزشى!»، - دەپ اكەم اڭگىمەسىن اياقتادى.

بۇل اڭگىمە اۋىلداعى دوسىممەن استاناداعى اسحانالاردىڭ بىرىندە ءشاي ءىشىپ وتىرعاندا ايتىلىپ ەدى. ونىڭ اكەسى ايتقان وسى وقيعا مەنىڭ ويىمدا جاتتالىپ قالىپتى. كەيىن دە ۇمىتىلۋدىڭ ورنىنا ءتىپتى جاقىنداي، جارقىراي تۇسكەندەي... ويىما قايتا- قايتا ورالدى دا تۇردى.

ۇلاربەك نۇرعالىم ۇلى


سوڭعى جاڭالىقتار