تۇرسىن جۇرتباي: ءوزىڭدى ايتىپ، حالقىڭدى بەينەلەدىڭ - اقىن دوسقا اشىق حات
«ولەڭ كوردەن تۇرعىزاتىن قۇدىرەتتى ءسوزدى» (سەنىڭ ءسوزىڭ) ىزدەيدى ەكەنسىڭ.
اشى دا، ءتاتتى دە، سۇلۋ دا، ويلى دا سوزدەردى ۇشتاستىرىپ جۇرەمىز. ءبىراق سانانىڭ كوبەسىن سوگىپ، اقىلىڭدى اشىپ، جۇرەك، باۋىردى ەزىلدىرىپ، وكسىكتى ەمىن- ەركىن باساتىنداي ماعىنالى ءبىر «تولىق ءسوزدى» - پوەزيانى ساعىناسىڭ. سونداي كۇيدى سەن دە باسىڭنان كەشىرىپ جالعاننىڭ جالعاندىعىن سەزىنە تۇرىپ:
اسپان مەن جەر ورتاسىندا ءبىراز عۇمىر كەشىردىم،
السىرەگەن ءۇمىت وتىن مىڭ جاعىپ، مىڭ ءوشىردىم.
قۇرقىلتايدىڭ ۇياسىنداي قالتىراعان بۇتادا،
جەل اۋدارعان قارا قوستى ءار توبەگە كوشىردىم.
ورىن تيمەي وپىق جەدىم تۋسىراعان تۇبەكتەن،
جاپالاقتاي بالاپانىن جار باسىنا تۇنەتكەن.
ولاق قاتىن قولىنداعى كۇيگەن كوسەۋ سەكىلدى
قارا شاپان تىگىپ كيدىم تاس قاراڭعى تۇنەكتەن...
اتقان تاڭنىڭ ساۋلەسىنەن اق ورامال بۇيىرماي،
ءوتتى قانشا قاپاس كۇندەر قاپقا سالعان بۇيىمداي.
التىن ءومىر جۇرە بەردى كوز الدىمدا ارزانداپ،
قايىرشىنىڭ ۋىسىندا سىلدىر قاققان تيىنداي.. .
ارمان قۇسىن تۇلپار مىنگەن بابام قۋىپ جەتپەگەن،
مەن دە جەتىپ جارىتپاسپىن ۇشسام- داعى كوكپەنەن.
ءبىزدى قويىپ، قاسيەتتى سۇيگەن ۇلى اللانىڭ،
مۇحاممەدتىڭ ومىراۋى دا كوز جاسىنان كەپپەگەن! -
دەگەن سوزبەن ءوزىڭدى- ءوزىڭ جۇباتقان ەكەنسىڭ.
كەكسە تارتقان كەرمەك ويىڭ بۋسانىپ، شاراڭدا شايقالىپ، بوياۋى وڭعان تۇيسىگىڭ ويانىپ: «ءزىل باتپاننىڭ استىندا جاتقان ءتۇپ قايعىڭ» قوزعالىپتى. قوزعالماي تۇنشىعىپ ءالى دە سارتاپ بوپ جاتا بەرەر مە ەدى، ەگەر دە وتكەن ءومىرىڭدى، كەشكەن عۇمىرىڭدى، ماڭدايىڭا بىتكەن باق پەن سوردى سارالاعان تۇستا، كەي كەزدەرى:
ماعان سالسا، تۇلپار مىنگەن پاتشالاردىڭ كوبىنەن،
اقىلدىراق كورىنەدى قوجاناسىر ەسەگى، -
دەگەنىڭ ەسىڭە تۇسپەسە، مۇنى ايتقان ءسوز يەسى ادامزاتتىڭ ۇلى تۇلعاسى قوجاناسىردىڭ ەسەگىنە قۇرمەت كورسەتۋگە «كۇمىس نوقتا» تابا الماي تۇسىندە قاڭعىپ جۇرگەن اقىن - نەسىپبەك - سەن ەسكە تۇسىرمەسەڭ قايتەر ەدىك؟!. شىندىعىندا دا:
قارا سۋدان قايماق الىپ، قامىن ويلاپ قۇرساقتىڭ،
كۇننەن كۇنگە اسىپ ءتۇستى ءبىر ساتقىننان ءبىر ساتقىن...
مىناۋ كەڭ دۇنيەنى تارىلتىپ، كەر زامانعا اينالدىرعان، تەكسىزدىگىن جاسىرىپ، تەكتىلىكتەن دامە ەتكەن ماڭگۇرتتەرگە ىزالانىپ، سەنىڭ جانە ءار قايسىسىمىزدىڭ:
... جەتى اتاسى حاندىق قۇرعان قاپتاپ كەتتى قاسقالار،
قىزىل تابان، قىرعىش كوتەن قالماي كەدەي بالاسى.
تالاپايعا كىرگەنىڭمەن وتىراسىڭ قاي تاققا؟
بۇلتقا وكپەلە، كۇن ساۋلەسى شالا تۇسسە بايتاققا.
قازاق اتىڭ راس بولسا، باسەكەدەن قۇر قالما،
اعايىنىڭ، انە، كەتتى، ال ءيتىڭدى ايتاقتا!
- دەمەسكە امالىمىز دا قالماعان كۇنگە كەلىپ قالعانىمىز با؟ باسقا شارا قايسى؟ سەنىڭ تىلىڭە ولەڭنىڭ ءوتىن قۇيىپ تۇرعان زاپىران ويىمىزدىڭ ورەسىزدىگىنەن، ءورىسىمىزدىڭ تارلىعىنان، قونىسىمىزدىڭ قۇتسىزدىعىنان جيىلعان جوق.
قۇدىرەتتىڭ اشىپ- جۇمعان الاقانى تارىلسا،
ايماقتاي كول سىيىپ كەتەر ويماقتاي- اق قاسىققا،
- دەگەن اۋەلگى ءبىر الەمنىڭ بارلىعىندا.
ول جاراتقان يەمنىڭ ولشەمى مە، الدە، ءوزىمىزدىڭ شارشاپ- توككەن سىباعامىزدىڭ جۇرناعى ما؟ كەشەگىمىزدى ويلاپ، بۇگىنىمىزدى بويلاساڭ، «كوز الدىمىزعا قاراۋىتقان وبالاردى» ەلەستەتە وتىرىپ:
تاۋىق قۇساپ جەم تەرگەن سوڭ ىزدەپ ءداننىڭ ءىرىسىن،
باسىڭ التىن بولسا- داعى بەيشارانىڭ ءبىرىسىڭ.
كىم رازى ەتە الادى ەڭىرەگەن ەلىنىڭ،
باقيداعى ءولىسى مەن فانيدەگى ءتىرىسىن؟ -
دەپ وزىڭە دە، ەلىڭە دە ساۋال قوياسىڭ. بۇل:
اش يتىڭە كورسەتكەنى شوشقاسىنىڭ توقتىعىن،
ەسىگىڭنىڭ كوزىنە اكەپ توكسە دۇشپان بوقتىعىن،
- دەگەنىڭنىڭ كەرىسى مە؟
سىلىكپەدەن سىلىكپەگە ۇشىراپ، سەزىم- كۇيىمىزدىڭ قۇمىعۋدان ارىلماعانى نەسى؟ بۇعان:
وكىنگەنمەن ەكى بولماس ءتاڭىرىنىڭ بۇيرىعى،
جارلى جۇرتتى جارىلقاماس پاتشالاردىڭ سىيلىعى.
اق سەركەنىڭ مۇيىزىنە باقىت قۇسى قونار دەپ،
كۇتە- كۇتە كوككە جەتتى كوك ەشكىنىڭ قۇيرىعى، -
دەگەن سونداي ولشەمگە سىيعىسىز مارعاۋ شىدامدىلىعىمىزبەن اللانىڭ قايىرى تۇسپەيتىندەي اڭعالدىعىمىز سەبەپ پە؟ ەندەشە:
... توناعىسى كەلگەن كەزدە اياپ قالار كىمدى جاۋ،
تاس جۇرەكتى جىبىتپەيدى بايبالامداپ قۇر جىلاۋ.
اي تاقىردا قارماعانمەن قولعا ەشتەڭە ىلىنبەس،
قاي سوقىرعا تاياق بولار جۇرتتا قالعان ءبىر بۇراۋ؟ ..
جۇرتتا قالعان يتتەي ۇلىعان (اباي) وسىناۋ جان كۇيىگى مەن وي ازابى ساعان دا تىنىشتىق بەرمەپتى. سەنىڭ دە ساناڭدى كۇنى- ءتۇنى كەمىرگەن كۇيكى كۇننىڭ اقكىسىسى عوي بۇل. اقىل- ويدىڭ توپساسى سەتىنەگەن، سوعان بەرگىسى ەلىڭنەن، ارعىسى اللادان قۇرساۋ ىزدەپسىڭ. ايتپەسە:
كۇنىم ءتۇسىپ، قايىر تىلەپ، الاقانىم جايعام جوق،
جاقىنداسام جاتىرقاما، بەزىرەيمە بەتىمە -
دەمەس ەدىڭ.
مەنىڭ دە، سەنىڭ دە كوڭىلىڭدى جۇباتاتىن جالعىز مەدەت - سەنىم. جان سەنىمى مەن رۋحتىڭ قۋاتى. سەندەلگەن سانانىڭ توپساسىن بەكىتەتىن دە سول سەنىم. سەنىمسىزدىك - ادامدى تىرشىلىكتەگى سەڭنىڭ سالاسىنا اينالدىرادى. ويتكەنى، وسى كەشكەن عۇمىردا:
تەكە قويدىق كىرمەنىڭ شىبىشىن دا،
شاشىم كەتتى ۇستاعان ۋىسىندا.
باسىم كەتتى سىلتەگەن قىلىشىندا.
تەكتىلەردىڭ تۇقىمى توزىپ ءبىتتى،
تۇرمە مەنەن كوشەنىڭ بۇرىشىندا.
ول دەرتكە ءازىر داۋا تابىلار ەمەس. ءالى دە:
ەل تاعدىرىن بىرەۋلەر شەشكەنسيدى،
قولىن مالىپ وتىرىپ جىلى سۋعا.
قالىڭداسا كوپشىگى قوپاڭدايدى،
مۇرشاسى جوق جايىڭدى ۇعىسۋعا.
جانعا جيناپ جاندايشاپ، تۋىسىن دا
ءتۇزۋ جۇرگەن جاقسىمەن سۋىسۋدا.
ۇلتاراعىن ۇيالماي تۋعا بايلاپ،
ۇلىق قىلدى قاراقشى، ۇرىسىن دا.
ءيا، كەشە عانا ەسىگىنە قۇلىپ، توشالاسىنا تۇرمە سالماعان، كۇرەنىنە كۇزەت قويماعان ەل ەدىك. ەندى ايداي الەمنىڭ الدىندا اتاعىمىز جەر جارىپ تۇر. ءبىراقتا، «تىم قۇرىسا كەتتىڭ عوي مال باعا الماي»، - دەپ اباي ايتپاقشى، رەكەتتەر مەن راحاتتاردىڭ ەلى اتانعانىمىزبەن، سول رەكەتتەردىڭ راحاتىن الماعانىمىزعا قورلانامىز. قاراقشى ەكەش قاراقشى دا قازىناسىن قوراسىنا جيۋشى ەدى. ال، ءبىزدىڭ بارىمتاشىلارىمىز، تاعى دا اباي ايتقانداي، «توردەن ۇرگەن يت قۇساپ»، ءوز ەلىن ءوزى اڭديدى، جاتتى جارىلقايدى. كەشەگى كۇندە «جاس قازاقتار» ەلىن قورعاۋمەن اجال تاپسا، بۇگىنگىنىڭ «جاس قازاقتارى» ەلىنىڭ بارى مەن ارىن ساتىپ، قورلاۋمەن ءجۇر. سوعان اشىنعاندىقتان دا:
ۇرەيىمنىڭ كۇندە ۇليدى قانشىعى،
كوبەيىپ ءجۇر جۇرەگىمنىڭ شانشۋى.
قارايعاندا قاندى ىشىمە تارتامىن،
قايتا جۇتىپ جانارداعى تامشىنى، - دەپسىڭ.
ەندى، قوستاعى مالدىڭ ءىزى كوستا ريكادان ءبىر- اق شىعىپ ءجۇر. سوندىقتان دا:
قۇرىپ كەتكىر، و، زوبالاڭ قىرمانى،
جەتى جۇتتىڭ ءبىز بولدىق پا قۇربانى؟
جالعىز اتىن جىعىپ بەرگەن قورادان،
نە كۇيدە ەكەن قارا شالىم قىرداعى؟
- دەپ تەك سەن عانا ەمەس، بارلىعىمىز الاڭدايمىز.
الاڭداۋدىڭ ەڭ ازاپتى ءتۇرى - اقىلىڭنىڭ الاعىزۋى. وزگە ۇلتتى قايدام، ال قازاقتىڭ اقىلى ازاپقا ءتۇسىپ، جانى قىسىلسا - ارۋاق شاقىرادى، ياعني، ارۋاقتار ەسىنە تۇسەدى. سونىڭ ىشىندە كەشەگى شاھيت كەتكەن جاس قازاقتاردىڭ ارۋاعىنىڭ الدىندا بۇگىنگى جاھيت جاس قازاقتاردىڭ قۇزىرى ءۇشىن ەلىڭمەن قوسا كۇڭىرەنىپ:
ءسوز ايتپايمىن مەن ساعان قيتىعارداي،
تۇرمىسىڭنىڭ، قاراشى سىيقى قانداي؟
جالعىز ۇيدەن اۋمايسىڭ جاۋ توناعان،
ۇرەرگە ءيتى، سىعارعا ءبيتى قالماي.
.. . قاي ۇشىنا بىلمەيسىڭ تارتارىڭدى،
كۇندە قيىپ، قىسقارعان ارقانىڭدى.
قوراڭداعى قورىڭنان ءۇمىت ءۇزىپ،
تۇگەندەيسىڭ تاۋداعى ارقارىڭدى.
نەمەسە:
قىرسىق عۇمىر، قىڭىر كوش كەرى كەتكەن،
قيناۋمەنەن كەلەسىڭ مەنى كوپتەن.
جۇرتتان قالعان جۇرناققا ءوزىڭ جار بول،
جۇدەۋ جايلاۋ، سارى بەل كونى كەپكەن.. .
.. .قاراقشىلار قۇتىلدى جازا كورمەي،
مالسىز قالسا، كىم ءولسىن قازاق ولمەي؟
جەر استىندا ارۋاقتار كۇڭىرەنەدى،
قۇلاعىنا قۇدايدىڭ مازا بەرمەي.
توپىراقتىڭ تانىنە جارا شىعىپ،
تالقان بولىپ، تاس بەرىك كور اشىلىپ،
ەلەستەيدى كوزىمە قالىڭ ارۋاق.
مالىن ىزدەپ جۇرگەندەي الاسۇرىپ، -
دەيسىڭ كۇرسىنىپ.
سوندا شابىت شاقىرىپ، اقىلىڭدى ءيىتىپ، ويىڭدى ساۋعاندا تاباتىن جۇبانىشىڭ قايسى؟ جاڭاعى اقىندىق تۇرشىگۋ مە؟ ەندى سەنىڭ ءوزىڭ دە ءوزىڭنىڭ سول ويىڭنان تۇرشىگىپ، جانىڭ مەن ارىڭ بايىز تاپپاي، جەتىم تورعايداي شىرىلدايسىڭ. سەن دە ءوزىڭنىڭ وجدانىڭمەن بەتپە- بەت قالىپسىڭ. سەنىڭ ءومىردىڭ دە، ولەڭنىڭ دە شىڭىراۋىنىڭ تۇبىنە ءتۇسىپ، ناعىز اقىندىق شەبەرلىك پەن شابىتتىڭ جاسىننىڭ سۋىن قانىپ ىشكەنىڭە ءسۇيسىندىم دە، سونىمەن بىرگە، ءار ءسوزىڭنىڭ تۇنىق، ءارى اشى اسەرىنە كۇيىندىم. ارينە، اقىنداردىڭ شابىتىنىڭ ەنشىسىنە ءابىلھايات سۋى ەمەس، جاسىننىڭ كەرمەك سۋى بۇيىرعانىن بىلەسىڭ. ءبىراق ول شابىتتىڭ تۇنىعىنان قانىپ ىشكەن ساعان:
سولقىلداتىپ ءومىردىڭ سان ساۋالى،
جۇرەگىمنەن، ميىمنان قان ساۋادى.
ءدۇبىر سالعان ىشىمدە دۇلەي تاسقىن،
سىرتقا بۇزىپ شىعا الماي جار سوعادى.
كۇننەن كۇنگە تارىلىپ ەل تىنىسى،
سەزىلمەيدى تىرلىكتىڭ سەرپىلىسى.
الاڭ قاعىپ اركىمنىڭ كوزىندە ءجۇر،
قاسقىر تارتقان توقتىنىڭ قورقىنىشى.. .
قيىلعانشا جانىمدى قانسىراعان،
كوز جاسىممەن جۋارمىن تامشىلاعان.
كورگە بىرگە شۇبىرىپ كىرسە قايتەم،
قارا بالا قول جايىپ نان سۇراعان؟! -
دەگىزەرلىكتەي كورگەن كۇنىمىزدىڭ اسا ۇرەيلى بولعانى جانىڭا باتادى.
بۇل كەشەگى اشارشىلىقتىڭ ەلەسى ەمەس. كەرىسىنشە، سەنى مەن مەنىڭ عۇمىر كەشىپ وتىرعان عۇمىرىمىزدىڭ شىندىعى. سول شىندىققا كوزىمىز بەن ەتىمىزدىڭ عانا ەمەس، ارىمىز بەن وجدانىمىزدىڭ ۇيرەنىپ العانى سونداي، سول نان سۇراعان قارا دومالاقتاردىڭ ەرتەڭى ەرتە كەسىلىپ بىزبەن بىرگە، مۇمكىن ودان دا بۇرىن شەيىت بولىپ كەتەدى- اۋ دەگەن وي قاپەرىمىزگە كەلمەپتى. نەتكەن كومبىس ەدىك؟ قانداي شاراسىز كۇيگە ۇشىراعانبىز؟ راس، ول قارا دومالاقتىڭ اكەسى مەن شەشەسى ەكەۋمىز ەمەسپىز. زاماننىڭ وزگەرۋىن قالاعانىمىزبەن ءدال وسىنداي اياۋسىز تىرلىكتى تىلەگەنىمىز جوق قوي. ونى، جاراتقان يەم دە بىزگە جالا رەتىندە جاپپاس.
.. ء.يا، ايتار ءسوز، قايىرار جاۋاپ جوق. جاراتقان يەم جار بولىپ، بۇعان ءوزى جاۋاپ بەرمەسە، بىزدەن نە قايىر، نە قايران؟ .. اقىل- ويىمىزدى سونشاما شىمىرلاتىپ وتىرعان ءسوز يەسى سەنىڭ ءوزىڭ دە «بۇعان جاۋاپ تابا الماي» (اباي سياقتى) قينالىپ، ونى «ءبىر قازىنا» اتتى ولەڭىڭدە:
جەتۋ ءۇشىن ءومىردىڭ گۇل جازىنا،
بارىمىزگە جەتپەي تۇر ءبىر قازىنا، -
دەيسىڭ دە:
بەلگىسىز عوي اسپاندا ما، جەردە مە،
جابىلا كەپ ىزدەمەيدى ەل نەگە؟
پەرىشتەنىڭ قالتاسىندا ءجۇر مە ەكەن،
كورىنبەيتىن كوزى ءتىرى پەندەگە؟
تابىلماسا تىنىشتىق جوق تورىمدە،
اربا سىنار، وگىز ءولىپ ورىندە.
الدە مۇمكىن جاسىرىنىپ جاتىر ما،
جەتى اتامنىڭ بىرەۋىنىڭ كورىندە.. .
.. .ىزدەپ تابۋ مۇمكىن بولسا اعايىن،
ايتقانىڭنىڭ ءبارىن ىستەپ باعايىن.
سۇيىنشىگە قيىپ قىلداي جانىمدى،
دومبىراڭنىڭ پەرنەسىنە تاعايىن! -
دەپ سالاۋاتپەن تەڭ ساۋىن ايتاسىڭ.
راسىندا دا، ءدال وسىنى ايتقان سەن - نەسىپبەك، ەلىنىڭ دومبىراسىنىڭ پەرنەسىنە اينالعان اقىن دارەجەسىنە كوتەرىلگەن ەكەنسىڭ. ەندى سول پەرنە باسىلماسا قازاقتىڭ ءبىر ءسوزى - ءبىر اۋەنى جەتپەي تۇراتىن قاسيەتكە يە بولىپسىڭ. ول زاڭدى دا. سەنىڭ ىزدەپ جۇرگەن قازىناڭ - مال بايلىعى ەمەس، جان بايلىعى. رۋحاني قازىنا. سەن «كور ءىشى - قارا قوبىز» اتتى قوبىزشىمەن بىرگە كومىلگەن قوبىزدىڭ ءوز يەسىن تىرىلتە الماعانىڭا قىستىعىپ، قاسيەتتى اۋەن يەسىنىڭ وزىنە:
. .. ۇيقىدان قۋ سۇيەكتى وياتا الماي،
اقىرىن ءىشىن تارتىپ جىلايدى كور.
كور ءىشى - قارا قوبىز كۇڭىرەنگەن،
ەشقاشان تىلدەسە الماس تىرىلەرمەن.
تىلسىمنىڭ جۇمباق سىرىن قايدان ۇقسىن،
قارا قۇرت قارا جەردىڭ ءتۇبىن ەمگەن،
- دەيسىڭ نازالانىپ.
بەيقابىل قۇبىلىس جاسىننىڭ تۇنىعىنا قانىپ ىشكەن اقىل يەسى - اقىننىڭ شالقۋىنا شەك قويىلماسا كەرەك. قارا قوبىزدان جۇباتۋ تاپپاعان سەن ەندى «سايتاننىڭ ءوزىن شاقىرىپ»:
سيقىڭنان شوشىر ءتىرى ادام،
كىم سەنەن زالال كۇتپەدى؟
ءپاتشاعار، شىنداپ سۇرانام،
بار بولساڭ ەگەر شىق بەرى.
الايىن ءبىراز ماسايىپ،
ءتىلىڭدى، بالكىم، تابارمىن.
قاشاتىن مەن بە ماشايىق،
قانىڭدى ىشسەم قانارمىن،
- دەپ كارلەنىپ الاسىڭ دا، وي ۇشقىنىن ودان ءارى:
ويناعان وقتى بىلتەمەن،
جارىتپاس ەدىڭ سەن جار بوپ.
بەيكۇنا دوسقا سىلتەگەن،
تۇردىڭ با جولدا قانجار بوپ،
- دەپ جالعاستىرىپ كەپ:
ءتىلىمنىڭ ۋىن توگەر ەم،
ىشىمدە تۇرسىڭ جوق امال! - دەيسىڭ.
مىنە، اللانىڭ دا، ابايدىڭ دا ادامزاتتى ساقتاندىرعان سايتاننىڭ ۇياسى قايدا جاتىر. سايتان - ساناعا ۇيا باسقاندا عانا قاۋىپتى. نەسىپبەك، سەنىڭ ءىشىڭ سايتاننان تازا ەكەن. ايتپەسە، ونى مويىنداماس ەدىڭ. سول سايتاننان ءبارىمىز تازا بولساق، «نان سۇراعان قارا بالا بىزبەن بىرگە كورگە بارادى- اۋ»، - دەپ ۇرەيلەنبەس ەدىك. سەنىڭ سايتاندى جەكپە- جەككە شاقىرىپ تۇرعانداعىڭ - جانىڭنىڭ، جان سارايىڭنىڭ، ولەڭ - وزەگىڭنىڭ تازالىعى. ەگەر سەنىڭ ولەڭىڭە سايتان ارالاسسا، وندا نەسىپبەك ايت ۇلى وسى كۇنى اتاققا دا، لاۋازىمعا دا بەلشەسىنەن باتىپ، مەلدەكتەپ وتىرار ەدى. اقىنعا اتاق تا، داڭق تا، بارشىلىق تا جاراسادى.
سەن قولدان مۇڭ جاساپ، جورتا ۋايىمداپ، جالعان جىلامايسىڭ. شىندىعىندا دا، سەنىڭ دەرتىڭ «ءتۇپ قايعىڭ» - تاعدىردىڭ جۇرەگىڭنىڭ باسىنا قۇيعان زاپىرانى مەن شەمەن بوپ قاتقان شەرلى دەرت. ول ساعان:
قوش- ەسەن بول، كىندىك قانىم تامعان جەر،
كىم بولعانى سەنى ۇمىتسا جالعاندا ەر.
جۇرەگىمدى جىبەك جىپتەي كەمىرىپ،
ولە- ولگەنشە قارا كۇيە - ارمان جەر.. .
... قوش، شاۋەشەك! قولدان - قولعا الماسقان.
اق بەسىگىم ايىقپايتىن شاڭ باسقان.
جاسقا تولى جانارىمدا كەتتى ويناپ،
جۇزىنەن قان تامشىلاعان الداسپان!
- دەگىزگەن دەرت.
ول اتاڭ ايت جوندىرعان جارىق استاۋدى قىرىق جىلدان كەيىن كورىپ، ساعان:
باسىنان ۇشىپ كەتسە عانيبەت كۇن،
قالمايدى وسى استاۋداي زار يلەپ كىم؟
تۇبىنە قىرىق جاماۋ قاراپ تۇرىپ،
ءوزىمنىڭ تاعدىرىمدى تاني كەتتىم،
- دەگىزگەن تاعدىر.
سول تاعدىرمەن تايتالاسىپ وسكەن تاسجارعان اجالدىڭ دا بەتىنە:
جۇرت ەدى عوي مەنسىز دە كۇن كورەتىن،
ولگەنمەنەن ەشكىم جوق بىرگە ولەتىن.
قاباق شىتپاي كۇتەيىك اجالدى دا،
قوناعىم عوي ايتەۋىر ءبىر كەلەتىن،
- دەپ سابىرمەن قارايسىڭ. ءسويتىپ تۇرىپ تاعى دا:
ساناۋمەن شىققان كۇندى، تۋعان ايدى،
كوز جاسى بۇل عاسىردىڭ قۇرعامايدى.
جامايتىن ءوز جىرتىعىن ولەرمەن كوپ،
ياپىر- اۋ، ەل جىرتىعىن كىم جامايدى؟
- دەپ ەلىڭنىڭ قامىن قامىعا ويلايسىڭ.
سەنىڭ پوەزياڭ شابىتتىڭ شىڭىراۋىنىڭ تۇبىندەگى جاسىننىڭ تۇنىعىنا، ولمەيتىن جانە وشپەيتىن ءسوزىن ولتىرۋگە مۇمكىندىك بەرمەيتىن اقىندىقتىڭ ءابىلھايات سۋىنا سۋارىلعان ماڭگىلىك سيپاتپەن قاسيەتتەنىپتى. «ەسىگىمنىڭ توپساسىنا كەرەك بوپ تۇر ءبىر شەگە!» - دەپ ءوزىڭ ايتقانداي، قازاقتىڭ ولەڭىنىڭ توپساسىن بەكىتۋگە ءبىر شەگە كەرەك ەدى. سول شەگە بوپ سەنىڭ ءوزىڭ قاعىلىپسىڭ، ەندى سەن قاعىلعان جەردەگى قازاق ءسوزىنىڭ توپساسى شەگە قاقتىرمايتىنداي بولىپتى جانە ونى ەندى ەشكىم دە سۋىرىپ الا المايتىنىنا كەپىلدىك ەتەدى. سول ءۇشىن دە كۇيىنىپ ءجۇرىپ سۇيىنگەن، ءسۇيىنىپ ءجۇرىپ كۇيىنگەن ءومىرىڭنىڭ بەلگىسى - «رۋحىڭنىڭ پاديشالارىمەن» مىقتاپ نەكەلەسكەن ەكەنسىڭ. سەنىڭ بۇل نەكەڭ - ماڭگىلىك نەكە. ويتكەنى:
قاتتى شىقسا، داۋىسىم كەيدە مەنىڭ،
باسىم قاتىپ، اشىنىپ سويلەگەنىم.
ءبىردىڭ مۇڭى ۇلاسار مىڭعا بارىپ،
ءوزىمدى ايتىپ، حالقىمدى بەينەلەدىم،
- دەپ، ءوزىڭنىڭ شەر كۇيىگىڭدى «اجالدان قاشقان اق بوكەن» ءومىرىڭ مەن ولەڭىڭ ارقىلى حالقىڭنىڭ جان- دۇنيەسى مەن ار- وجدانى ارمانشىل رۋحىڭنىڭ اقىل- وي ازابىن تارتقان ساناسىن بەينەلەدىڭ. سەنىڭ «ايتامىن- اۋ» دەگەن ءسوزىڭ قالعانىمەن، سەنىڭ سوزىڭدە ايتىلماعان ارمان قالماپتى.
ەي، تۇرسىن، ءبىر جۇرەرمىز ەندى قانشا؟
سۇم اجال ىسقىرادى كەر جىلانشا.
بويعا قۇت - بۇيىرعانى تىرشىلىكتىڭ،
ايتەۋىر ارتىمىزدا بەلگى قالسا.
... قامالىپ قاتار وستىك قاباعانمەن،
تىستەسىپ تارپا باس ساپ تالاعانمەن.
جازىلماس جارا قۇرعىر بىلاي شىعىپ،
قىڭسىلاپ قىزىل تىلمەن جالاعانمەن،
- دەپ كوڭىلىڭنىڭ قۇلازىعان تۇسىندا ءبىر تولعانعان ەكەنسىڭ.
جان جاراسى جازىلماس. الايدا، ولەڭمەن ولمەيتىن ەسكەرتكىش قۇيعانى انىق. ءسوز دەرتىنە ۇشىراعان سانامنىڭ سۋسىنىن قاندىرعان «رۋحىمنىڭ پاديشاسى» اتتى كىتابىڭداعى وسىناۋ ءبىر توسىن جىرلارىڭا راحمەت. تىرشىلىكتە ەلىڭنىڭ سۋسىنىن ءدال وسىنداي «اققۋدىڭ كوز جاسىنداي كولگە تامعان» جاسىننىڭ تۇنىعىمەن سۋارا بەر، دوس!
تۇرسىن جۇرتباي، جازۋشى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور
adebiportal.kz