قايىقشى اتا حيكاياسى نەمەسە ومىرلىك ازاپ

None
None
نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - وسى ءبىر وقيعا ەسىمنەن ەش كەتپەي قويعانى. اۋىلىمىز داريانىڭ جاعاسىندا ورنالاسقاندىقتان كوكتەمدە سۋ تاسىعاندا ارعى بەتكە وتە الماي قاتتى قينالۋشى ەدىك.

اسىرەسە، مەكتەپتىڭ جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنا وتە اۋىر تيەتىن. ويتكەنى، ءبىزدىڭ شاعىن اۋىل مەكتەبى 7 - سىنىپقا دەيىن وقىتادى دا، قالعان جوعارى سىنىپتار ارعى بەتتەگى قۇمكول اۋىلىنا قاتىناپ وقيدى.

مەن 9 - سىنىپتا وقىپ جۇرگەن جىلى كوكتەمدە سۋ قاتتى تاسىدى. اسىرەسە، سەڭ قاتتى ءجۇردى. كۇللى اۋىلدىڭ سەنەرى شەرالى اتا. جارىقتىق قىس اۋعان تۇستان باستاپ، ەسكى قايىعىن جاماپ- جاسقايدى، ەسكەگىن جاڭالايدى. سۋ تارتىلعانعا دەيىن ارعى بەتكە ادامداردى تاسيدى.

شەرالى اتانىڭ قايىعىنا وتىرعان ادام ءوزىن قاۋىپسىز سەزىنەدى. ويتكەنى، اتانىڭ قايىق جۇرگىزۋ شەبەرلىگى شەكسىز. داريانىڭ اعىسىن، جۇزگەن سەڭنىڭ جىلدامدىعىن ءدال ولشەيدى دە، قايىعىن مۇزعا قاقتىرماي، جارعا سوقتىرماي ىلپىلداتادى.

ءبىر قىزىعى شەرالى اتا ءبارىن تەگىن اتقارادى، اقى المايدى، بۇل ىسىنە ەلدە ۇيرەنگەن ەشكىم اقى ۇسىنىپ اۋرە بولمايدى. سول كەزدە اتانىڭ جاسى الپىستىڭ ۇستىندە بولار دەپ توپشىلايمىن، بەلۋارىنا تۇسكەن بۋرىل ساقالى جەلبىرەپ، كورىك كەۋدەسىن كوتەرىپ قويىپ، ەسكەگىن قۇلاشتاعاندا ەرىكسىز ءسۇيسىنىپ قاراۋشى ەدىك... ءبىراق مەنىڭ كوكەيىمدە، «شەرالى اتا نەگە اقى المايدى؟ « وسى سۇراق كولدەنەڭ تۇراتىن.

ءبىر كۇنى جاعاعا كەلسەم، شەرالى اتا قايىعىنىڭ باۋىرىن قارا مايمەن سىلاپ جاتىر ەكەن. مەنىڭ «اسسالاۋىمدى» الدى.

- مۇندا نەعىپ ءجۇرسىڭ بالام؟

- جاي ءوزىم، اتا.

جارىقتىق اتامىز جالعىز ادام دەپ ەستۋشى ەدىم. كەمپىرى بولعان، ءبىراق ودان بالا جوق. بىلەتىندەردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا اتامىزدىڭ ەلى نۇكىس جاقتا، ءبىزدىڭ جاققا 30 جاسىندا كوشىپ كەلگەن... سودان بەرى وتىز نەشە جىل تابان اۋدارماي اقىسىز ادام تاسيدى. نەگە ولاي؟ سۇراپ كورسەم بە ەكەن...

- اتا، سىزدەن بىردەمە سۇراسام بولا ما؟ اقساقال بۇل بالا «نە سۇرايدى» دەگەندەي، كورىك كەۋدەسىن كوتەرىپ ماعان بۇرىلدى دا. - سەن الگى وڭعاردىڭ تاقپاق جازاتىن بالاسى ەمەسسىڭ بە؟ - دەدى.

- ءيا...

- ەي، شىراعىم، سەنىڭ جازعان تاقپاقتارىڭدى اۋداندىق گازەتتەن وقىپ جۇرەم، اسىرەسە، انا ءبىر قالاي ەدى، كۇرىششىلەر جايلى تاقپاعىڭ...

- «ەل ىرىسى - اق كۇرىش» بە؟

- ءيا، سول. سەن بالام بولاشاقتا جازۋشى بولاتىن شىعارسىڭ، سولاي ما؟ راسىندا، «جازۋشى بولۋ» مەنىڭ قاشانعى ارمانىم... اتانىڭ ءدال باسقانىن قاراشى. - ءيا، جازۋشى بولام، - دەپ، دىك ەتىپ جاۋاپ بەردىم.

شەرالى اتا اقساقالىن جەلبىرەتىپ، ماعان ءبىر قارادى، جالىن شارپىپ شىجعىرىلىپ جاتقان قارا مايعا ءبىر قارادى، توڭكەرىلگەن قايىقتىڭ جالپاق ساۋىرىنا ءبىر قارادى... اسىقپاي مەنىڭ قاسىما كەلىپ جايعاستى.

- جازۋشى بولام دەدىڭ بە؟

- ءيا اتا!

- ءا...بالام... وندا مەن ساعان «اقىسىز ادام تاسيتىن» قۇپيامدى ايتايىن.

مەنىڭ دە بىلمەگىم وسى ەدى... قوس قۇلاعىمدى تىگىپ قارتتىڭ قارسى الدىنا وتىرا قالدىم. - ول ءبىر الماعايىپ زامان ەدى، - دەپ باستادى اڭگىمەسىن شەرالى اتا. اق پاتشا تاقتان تايىپ ەل ءبۇلىنىپ، اتىس- شابىس، توناۋ- تالاۋ باستالدى. ءبىزدىڭ ەلدى قوجانازار دەگەن ادام باستاپ قۇمعا ءوتىپ كەتتىك. قۇمعا بارعان سوڭ تۇيەدەن باسقا مال جەرسىنبەي سور سۋدى ءىشىپ، ءىشى كەۋىپ قىرىلىپ قالدى. سودان امال جوق اۋىلدىڭ ازاماتتارى جول تورىپ قاراقشىلىق جاسايتىن بولدىق. ورىستان ۇركىپ وڭتۇستىككە قاشقان جۇرت قۇمنىڭ شەتىندەگى سورقۇدىققا سوقپاي كەتپەيدى. بىزدە سول قۇدىق ماڭىن تورۋىلدايمىز. باسشىمىز قوجانازار قاراقشى.

سودان ۇكىمەت ءبىلىپ قالىپ سوڭىمىزعا ءتۇستى. قۇمعا ءسىڭىپ ۇستاتپاي كەتتىك. كەشىكپەي باياعى قاراقشىلىق جولعا قايتا تۇستىك. ءىزىمىزدى جاسىرۋ ءۇشىن قوجانازار قاراقشىنىڭ ۇكىمى بويىنشا توناعان ادامدارىمىزدى ءولتىرىپ تاستايتىن ادەت تاپتىق. ەگەر ولتىرمەسەك باسشىمىز ءبىزدى ولتىرەدى...

بىردە ماعان تاڭ بوزىمەن ماڭايدى شولىپ شىعۋ جۇكتەلدى. استىمدا تۇرىكپەندەردەن ولجالاعان تەكەجاۋمەت. اعىزىپ كەلە جاتىپ، وڭ بۇيىردەن قاراڭداعان زاتتى كوزىم شالدى. بەساتاردى وقتاپ الدىم دا، تۇرا ۇمتىلدىم. جالعىز سالت اتتى ادام ەكەن. قاشپادى، قايتا اتىنىڭ باسىن بۇرىپ ماعان قاراي ءوزى ءجۇردى. كەلدى. سەن قۇرالپى جاپ- جاس جىگىت. استىنداعى اتى جۇدەۋ، ءبىراق ەر- تۇرمانى كەلىسكەن. مۇسىلمان بالاسى ەكەن... تىلگە كەلمەي ەر- تۇرمانىن سىپىرىپ الدىم. قولىندا قامشىدان باسقا قارۋى جوق جاس بالا قارسى كەلە المادى. دەرەۋ مىلتىق كەزەدىم. جاس بالا، «اعاتاي مەنى ءولتىرىپ قايتەسىڭ، بىرەۋدىڭ جالعىز ۇلى ەدىم، اكەمدى اقتار اتتى، مالىمىزدى قىزىل توناپ الدى، قارا باسىمدى امان ساقتاۋ ءۇشىن وزبەككە ءوتىپ بارام» دەپ زار جىلادى. جۇرەك ابدەن قارايعان، ءارى قوجانازاردىڭ ءامىرى قاتتى. يەن دالادا جاس جىگىتتى اتىپ جىبەردىم. ءولىپ بارا جاتىپ ماعان اسپاندا نۇسقاپ، «و دۇنيەدە الدىڭنان شىعام» دەپ، ايتقان ءسوزى مەن وكىنىشتى جانارى وڭمەنىمنەن ءوتتى- اۋ...

وسى وقيعادان كەيىن وزىمە ءوزىم كەلە المادىم. جاس جىگىتتىڭ جالىنىشتى جانارى كوز الدىمنان ءبىر ءسات كەتپەي قويدى. اقىرى، ءبارىن تاستاپ، باسىم اۋعان جاققا تارتىپ وتىردىم. سونداعى توقتاعان جەرىم وسى اۋىل. ەكى رەت ۇيلەندىم، بالا بولمادى. بۇل جاعداي بۇرىنعى كۇنامنىڭ كەسىرى ەكەنىن انىق ءبىلدىم جانە اقىرەتتە انا جىگىتپەن ءسوزسىز جولىعارىم ايان. ەڭ قيىنى ولگەن ادامنان كەشىرىم سۇراي المايمىن. سوندىقتان بۇل دۇنيەدە اللا ءۇشىن قايىرلى ءىس جاساپ، كوپ ساۋاپ جيناپ جاراتۋشى الدىنا قورجىنىم تولىپ بارسام عانا ءۇمىت بار... سول سەبەپتى مەن ءومىرىمنىڭ سوڭىنا دەيىن ادامدارعا تەگىن قىزمەت كورسەتۋگە ءوزىمدى قيدىم. بۇدان باسقا ساۋاپ جوق. اللا مىنا داريانى تاسىتىپ، ماعان ساۋاپ جيناۋعا زور كومەك جاساۋدا، سول ءۇشىن وعان مىڭ شۇكىر ايتامىن...

شەرالى قاريا وسىنى ايتىپ ءۇنسىز قالدى. قاراسام، جىلاپ وتىر ەكەن. اياپ كەتتىم. - اتا، انا جاس جىگىت شە، ءسىز ولتىرگەن... ودان كەشىرىم سۇرايسىز با؟

- ارينە، سۇرايمىن!

- كەشىرىم بەرمەسە شە...

- وندا مىنا جيناپ جۇرگەن ساۋابىمدى سوعان بەرىپ، كۇنامدى جەڭىلدەتۋگە ءۇمىت قىلامىن.

راسىن ايتسام، وسى اڭگىمەنى كەزىندە تولىق تۇسىنە الماعان سياقتىمىن. ءبىراق، ۇزاق جىل كوكەيىمدە جاڭعىرىپ ءجۇردى دە قويدى. تاعى ءبىر كوز الدىمدا قالىپ قويعان وقيعا: شەرالى قاريا ايتارىن ايتىپ بولعان سوڭ، دارەتىن الىپ ۇزاق ناماز وقىدى. قازىر ويلاپ وتىرسام، كۇناسىنە تاۋبە ەتكەن قۇلشىلىعى سياقتى...

ەرلان التاي

«نامىس»


سوڭعى جاڭالىقتار