قازاقستاننان كەتكەنىمە وكىنەمىن، قازاقتاي نۇرلى حالىقتى كەزدەستىرگەن جوقپىن - امەريكالىق اقساقال
«قاي جەردە تۇرادى؟» دەيمىن مەن، الىپ مەگاپوليستىڭ بار تۇكپىرىن بىلەتىندەي. «290-10 avenue, 28 street» دەيدى الگى اپەندىم.
الدىمەن ءوزىم ۋنيۆەرسيتەتكە باراتىن جولدى تاۋىپ الايىن. ەكى كۇن وتكەن سوڭ بۇل نەتكەن شال قازاققا 70 جىلدىق اماناتىن جەتكىزگىسى كەلەتىن دەگەن ويمەن قوڭىراۋ سوقتىم. الگى قىز مەن حابارلاسادى دەپ ەسكەرتسە كەرەك:
- قازاقستاننانسىڭ عوي؟ - دەدى بىردەن. - قاي جەردەسىڭ؟ ۇيگە كەل، قالايدا كەزدەسۋىمىز كەرەك. سەن مەنى كورۋىڭ كەرەك!
... و، توبا! تەلەفون تۇتقاسىنان «قاراتورعاي، ۇشتىڭ زورعا- اي، بەيشارا، شىرىلدايسىڭ جەرگە قونباي- اي»، دەگەن ءاندى ەستىپ تۇرمىن. ءان عانا ەمەس، قازاققا دەگەن ساعىنىش، جوقتاۋ، مۇڭ... اۋەلەدى.
ءبىر كۇننەن سوڭ 10 avenue قايداسىڭ دەپ تارتىپ كەتتىم. ايتپاقشى، كوشەلەردىڭ قيىلىسىندا كەزدەسەتىن بولدىق.
- ءسىز مەنى قالاي تانيسىز دەيمىن؟ (نيۋ- يورك قۇمىرسقانىڭ يلەۋىندەي - 20 ميلليون تۇرعىنى بار مەگاپوليس ەمەس پە؟!)
- كوزىڭنەن!
قىزىق، اياعىم اياعىما تيمەيدى. ءدال ءبىر قانات ءبىتىپ جىگىتىمە العاشقى كەزدەسۋگە كەلە جاتقانداي قۇيىنداي ۇشىپ كەلەمىن. قيىلىستان ءوتىپ جاتقان كوپ ادام اراسىنان ونى بىردەن تانىدىم. سۇڭعاق بويلى، ارىقشا كەلگەن، ارقاسىنا ريۋكزاك اسىنعان امەريكالىق اقساقال قولشاتىرمەن ءارلى- بەرلى مەنى ىزدەپ تۇر.
تۋ سىرتىنان كەلىپ: «اسسالاۋماعالەيكۇم!» دەپ قول سوزدىم، «ۋاعالەيكۇس...» ءۇنسىز قۇشاعىنا باستى. تۋعالى اتا- اجە كورمەگەن مەن تانىس تا بەيتانىس اتامنىڭ قوينىنا سۇڭگىپ كەتتىم.
- قازاقتار دارحان حالىق، جاقسى حالىق!، - دەپ مەنى قايتا قۇشاعىنا باستى. تاماعىنا وكسىك تىعىلدى. «ءالى وكىنەمىن، كۇنى بۇگىنگە دەيىن وكىنەمىن قازاقستاننان كەتكەنىمە. الەمنىڭ 60 تان اسا مەملەكەتىن ارالادىم. قازاقتاي نۇرلى حالىقتى كەزدەستىرگەن جوقپىن.»
ايتقاندارى مايداي جاعىپ بارادى. ەكەۋمىز اڭگىمەلەسكەن كۇيى جاقىن ماڭداعى باققا بارىپ، ورىندىققا جايعاستىق. 1941 - جىلى قورشاۋدا قالعان ودەسسادان فيمانىڭ وتباسى ءبىر- اق كۇندە ەشالونمەن قازاق جەرىنە كەلىپ تۇسەدى. تۇراقتاعان جەرى: قىزىلوردا وبلىسى، تەرەڭوزەك اۋدانى، «كوممۋنا» كولحوزى.
«ماما، ماما! مىنا ادامداردى قارا، باستارىنا مالاقاي كيىپ الىپتى. ولار ءبىز تۇسىنبەيتىن تىلدە سويلەيدى!» دەپ تاڭدانىسىن جاسىرا المادى 11 جاسار بالا. تاعى دا تاماققا تىعىلعان وكسىك، كوزگە كەلگەن جاس... مەن اڭگىمەسىن ۇزبەدىم. «سەنىڭ كەمپىرىڭ ءولدى مە؟» جالت قارادىم، كوزىندە قۋانىش بار. بۇل فيمانىڭ العاشقى جاتتاعان قازاقشا ءسوزى ەكەن.
- ايتشى ماعان بوپىش دەگەن قازاق ايەلىنىڭ ەسىمى بار عوي؟ كوردىڭ بە؟ ولاردىڭ اتىن ءالى ۇمىتقان جوقپىن: ورىسبايەۆ، الاشبايەۆ، الايداروۆ، سامرات جانە بوپىش.
ءارقايسىسىن جۇرەگى تەبىرەنە ەسكە الۋدا. وسىلايشا، ءبىر كۇننەن سوڭ ەۆرەي بالاسى «پيما» اتانىپ، ءبىر جىلدان سوڭ قولىنا دومبىرا ۇستاپ، قازاق اندەرىن اۋەلەتكەن. «مەن الەمنىڭ 64 مەملەكەتىن ارالادىم. بار بولدىم، اسىدىم، تاسىدىم. ساياحات قۇردىم، سەرۋەن سالدىم. ال، قازاقستانعا كەلگەندە مەن اش- جالاڭاش ەدىم، ءۇستى- باسىم كىر باسىپ بيتتەپ، جوقشىلىق كوردىك. دەگەنمەن، مەن قازاق جەرىندە باقىتتى بولدىم».
پيما اتامنىڭ يەگى تاعى كەمسەڭدەدى، تاماققا تىعىلعان وكسىك. 1942 - جىلى جەر اۋىپ بارعان «كوممۋناعا» قازىر قىزىلوردادان كوزىمدى بايلاپ قويسا جاياۋ جول تاۋىپ بارامىن. ءبىزدىڭ كولحوزدا 115 گەكتار ەگىندىك جەر بار. كۇزدە ماساق جينايمىز، الگىنى تەرىپ ءجۇرىپ اراسىندا تاپقان ارپا ء دانىن اۋىزعا سالامىن... تاعى كەمسەڭدەۋ.. ۇنسىزدىك. «ءدامىن ايتساڭشى، شىركىن!» ءبىر كەزدە ورىندىقتان بالاشا اتىپ تۇردى.
«تالقان... تالقان بار ەدى. ديىرمەن تارتىپ، ونىڭ ماساعىن بىلاي جەلدەتتىم». ءوزى ەرەكشە قۋانىپ تۇر.
«نيۋيوركتە مۇنى مەن سياقتى ەشكىم ىستەي المايدى، كەيدە وتباسىممەن سەرۋەنگە شىققاندا ءتۇرلى داندەردى تازالاۋ ءۇشىن جەلگە توسامىن. ايەلىمنىڭ قولىنان كەلمەدى. ءاي، كەتپەندى ايتساڭشى، كەتپەندى!.. (سەن كەتپەندى بىلەسىڭ بە دەپ مەنەن سۇراپ قويادى. ءالى قولدانامىز دەدىم) جەر قازىپ، تەرلەپ... ونىڭ ءوزى ءبىر باقىت! بىرنەشە جىل بۇرىن ايەلىمنىڭ تۋىسى قايتىس بولدى. ءداستۇر بويىنشا ءار ادام ءبىر كۇرەك توپىراق تاستاۋىمىز كەرەك. جاستار قولىنا كۇرەك الا المادى، ال مەن قازاقتاردان ۇيرەنگەنىمدەي توپىراقتى تاستاي بەردىم، تاستاي بەردىم».
كەتپەنمەن قازاتىنىنداي بار. 1943 - جىلى شيەلى وزەنىنىڭ اڭعارىن جەرگىلىكتى تۇرعىندار قولمەن قازعان. ءار ادام كەمىندە ەكى مەتر جەر قازۋى كەرەك، البەتتە، اراسىندا پيما دا بار. ءوزى ماساتتانىپ، شابىتتانىپ وتىر. قاراسام كەزدەسۋگە بەلگىلەگەن ۋاقىتىم دا بولىپ قاپتى. نيۋ- يوركتى ءبىرىنشى رەت كورىپ وتىرعان ءوزىمنىڭ دە قايتۋىم بار، جەتۋىم بار.
- مەن قايتايىن، - دەدىم اڭگىمەنى ساپ ءۇزىپ. اقساقالدىڭ جۇرەگى ۇستاپ قالا جازدادى. قولىمنان قىسىپ جىبەرمەيدى، الاقانىمنان ايىرىلمايدى. جو- جو- جوق دەيدى يەگى كەمسەڭدەپ، قازىر ايەلىم كەلەدى، ۇيگە قوناق بول، ەكى كۇن قون، دەيدى جىلامسىراپ. ومىرىمدە اتا كورمەگەن مەن بەيباق وسىنداي سوزدەن كەيىن قالاي كەتەمىن؟! ونىڭ ۇستىنە ءدال قازىر قوشتاسسام پيما اقساقالدىڭ جۇرەگىن ءۇزىپ الاتىنداي بولىپ «جاقسى، ۇيىڭىزگە قوناق بولايىن» دەدىم. جادىراعان كۇيى ارى قاراي اڭگىمە ۇيدە جالعاستى.
... ول كەزدە اۋىلدا وينايتىن بالا جوق. جالپى، ەركەك كىندىكتىنىڭ ءوزى قاراقۇرىم شال نە سوعىستان قايتقان كەم- كەتىك. انام ۇيدە وتىردى. 8 سىنىپتىق ءبىلىمى بار اپكەم مەكتەپكە مۇعالىم بولىپ ورنالاستى (ءوزى نەمىسپەن سوعىسىپ جاتقان ەلگە نەمىس ءتىلىنىڭ مۇعالىمى نەگە كەرەك دەيمىن مەن). ارينە، سوعىس ۋاقىتىنا قاراماستان، اراسىندا اۋقاتتى قازاقتار دا بولدى. ناۋقاننان بوس ۋاقىتىمدا الاشبايەۆ دەگەن ازاماتتىڭ قويىن باقتىم. قوي تولدەيتىن كەزدە اۋىل سىرتىنداعى قالىڭ قامىس توعايعا اپارامىن. ول جەردە جان بالاسى جوق، داۋسىم قارلىققانشا «كنياز يگور» وپەراسىنان ءان شىرقايمىن.
جالپى، بايقاپ وتىرسام انشىلىك پيمانىڭ قانىندا بار. ءبىر باۋىرى الىشەر ناۋاي اتىنداعى وزبەك وپەرا تەاترىنىڭ سوليسى بولعان. ەكىنشىسى سوعىستا قازا تابادى. قازاققا ابدەن سىڭىسكەن پيما ءبىر جىلدان سوڭ جيىن- تويلاردا دومبىرامەن قازاق اندەرىن اۋەلەتكەن. «قارا تورعايدى» قايتالادى، «قىزدار- ايدى» ورىنداپ بەردى. ال ءۇشىنشى ءان سونداي جاقىن، ءسوزى ەسىمدە قالمادى، اۋەنى قۇلاعىمدا. سەن قازاق كومپوزيتورلارىنان سۇراستىرىپ ءبىلىپ جاتساڭ ماعان بۇل ءاننىڭ ديسكىسىن جىبەر دەيدى. اۋىلدا وستىك ەمەس پە، العاشقى نوتاسىنان- اق «احاۋ، گۇلدەرايىم - كۇن مەن ايىم، ۇشارعا قاناتىم جوق نە قىلايىن» دەپ قوسىلا شىرقادىم. ءدال وسى ءاندى بىلگەنىم پيماعا شابىت قوستى. يەگى كەمسەڭدەگەنىمەن كوزى قۋانىشقا بولەندى. ويى «كوممۋنا» كولحوزىندا ەكەنىن ءبىلىپ وتىرمىن. وگىزبەن جەر جىرتىپ، سەكسەۋىل شاۋىپ، تاسىعان ساتتەرىن راحاتتانا ەسكە الدى.
بوپىش
1944 -جىل. «ءبارى دە مايدان ءۇشىن، ءبارى دە جەڭىس ءۇشىن!» دەپ قولدا بارىن ۇرىس دالاسىنا اتتاندىرعان قازاق اۋىلدارىن اۋرۋ جايلادى. ەركەكتەر سوعىستان ورالماي، بالا- شاعانى شەشەك قىرىپ بارادى. كەزەك پيمانىڭ اپكەسىنە دە جەتەدى. قاراكولەڭكە كەشكىلىكتە لاشىق ەسىگى اشىلىپ، كورشى بوپىش كەلىپ تۇر. ءتۇرى ءورت سوندىرگەندەي، سۇستى. «ءما، مىنانىڭ ەتىمەن ەمدەڭدەر!» جەرگە ولگەن ەشكىنى لاقتىردى. قازاقتار ارام ولگەن مالدىڭ ەتىن جەمەيدى دەپ قويادى ءوزى. كۇيەۋىم مايداننان ورالعاندا سويامىن، بالا- شاعامنىڭ ءناسىبى دەپ ساقتاعان ەشكىنى بوپىش تا سىرتتان كەلگەن ەۆرەيگە بەرەمىن دەپ ويلاعان جوق. كوزىندە ىزا، اشۋ، كەك، ساعىنىش، نالا. سودان پيمانىڭ اپكەسى قۇلان- تازا ايىعىپ كەتەدى.
- شاي ىشەسىڭ بە؟
- بىزدە سۇرامايدى، شاي ءىش دەپ شاقىرادى.
اس بولمەگە تۇرا جۇگىردى. كومەكتەسەيىن دەسەم قوناقسىڭ دەپ بايەك قاعادى. «قازاقستاننان گۇلميرا كەلەدى» دەپ ايەلىم ەكەۋمىز توڭازىتقىشتى تولتىرىپ قويدىق دەيدى ءوزى ماقتانىشپەن. «تۇيمەداق شايى بار» دەيدى. «ماعان ءسۇت قاتقان قويۋ شاي كەرەك» دەيمىن مەن. «كەلەر جولى امەريكاعا جينالعاندا جان دۇنيەڭە كەرەك زاتتارىڭدى بىرگە الا كەل» ، دەپ ەسكەرتەدى ەۆرەي اتام.
كوپ ۇزاماي روشەل جەڭگەم كەلدى. بەكەر وبالى نە كەرەك، ول دا استى- ۇستىمە ءتۇسىپ بايەك قاقتى. «تاماق ىشەسىڭ بە؟»، «بالىق جەيسىڭ بە؟»، «تەڭىز قىرىققاباتىنا قالاي قارايسىڭ؟»، «ەكىقابات ەمەسسىڭ بە؟» (ءبىر نارسە ۇسىناردان بۇرىن كەمىندە 10 ساۋال قوياتىن امەريكالىق ادەت) .
«مىناۋ سۋىپ كەتكەن، اناۋ ىسىپ كەتكەن» دەپ ەكەۋى قۇراق ۇشىپ ءجۇر.
قاراڭعى تۇسە مەنىڭ تۇنگى نيۋ- يوركتى كورۋىم كەرەك. سونىمەن، روشەل جەڭگەمنىڭ بارعانى قىزىقسىز بولار دەپ شەشىپ، تۇنگى سەرۋەنگە جانىما اتام ىلەستى. پيما اتام ەكەۋمىز ايگىلى «Times Square - ءنى» قىدىرىپ ءجۇرمىز. باسقا- باسقا ءدال وسى نيۋ- يوركتىڭ «تايمس سكۆەرىندە» تاۋىپ العان ەۆرەي اتاممەن قىدىرامىن دەپ كىم ويلاعان؟ !
- سەن فوتوعا تۇسىرە بەرمەي ادامداردىڭ جۇزىنە قارا! - دەيدى ول. - ناعىز امەريكا سولاردىڭ بەت جۇزىندە جازىلعان...
باسىنداعىداي ەمەس قارسىلاسپايتىن بولدىم. بايقاسام ءار ءسوزىنىڭ جانى بار. «ءار مەملەكەت باسشىسى جاسىنا قاراماستان، جالىندى بولۋى كەرەك. كەمىندە ەكى تىلدە ەركىن سويلەۋى شارت. ونىڭ ءبىرى انا ءتىلى، ەكىنشىسى اعىلشىن ءتىلى». «سەن قىزىڭدى امەريكادا وقىت، ۇل تۋساڭ ۇيىمە كەلىپ بوسان»، دەيدى اتام. «حالىقارالىق دەڭگەيدە قازاقستاننىڭ مارتەبەسى ءوسسىن دەسەڭدەر، 8 ميلليون قازاق ءوز انا تىلىندە سويلەۋى كەرەك. ءدىن جوعالسا ۇلت جوعالادى» بۇل بوس سەرۋەن بوس بولمادى.
- مايشام... مايشام... ول تۇرا جۇگىردى. نيۋ- يوركتىڭ 38-قاباتتاعى پاتەرىنەن مايشام تاۋىپ اكەلدى. كادىمگى بالا كەزدە كورىپ وسكەن، اۋىلدا ءالى كۇنگە دەيىن ساقتالعان بىلتە شام. «بۇل مەنىڭ قازاقستانىمنىڭ ىستىق بەلگىسى، مەنىڭ مايشامىم، مەنىڭ كەتپەنىم...»
- سەن اڭگەلەك قاي كەزدە پىسەتىنىن بىلەسىڭ بە؟
- جوق.
- اڭگەلەك ماۋسىم ايىنىڭ 15-دە پىسەدى، سەنبەسەڭ ديقانداردان سۇرا!
...شەركى وزەنىنە باردىق. مەن تۇيەنىڭ ۇستىندەمىن. قايدان بىلەيىن جانۋار شوككەندە وماقاسا قۇلادىم... راحاتتانا ەسكە الىپ كۇلىپ جاتىر. ەشالونمەن جەتكەنشە بيتتەپ ءوسىپ كەتكەن شاشىمدى قازاقتار نەمەن الدى؟ ءاي، سەن بىلمەيسىڭ؟ ! كادىمگى قوي قىرقىپ جۇرگەن ۇلكەن قايشىمەن ادەمىلەپ باسىپ بەردى... تاعى دا راحاتتانعان رياسىز كۇلكى.
ىلە- شالا كوزىنە جاس ءۇيرىلدى. قازىر ەسىمدە جوق قالاي اتالاتىنى... ءبىر ءان بولعان. سۇمدىق ءان. اۋىل ايەلدەرى جيىلىپ ايتاتىن، ءوزى ۇزاق اۋەنى دە.
جۇرەگىم سۋ ەتە ءتۇستى. جوقتاۋ عوي.
1944-1946 -جىلدارى اۋىلدا پوشتاشى بولدىم. حات دەيتىن نە بار، ءتايىرى، ءبىر جاپىراق قاعاز كەلەدى. بالاڭ حابار- وشارسىز كەتتى دەگەن. اۋىل ايەلدەرى جيىلىپ ايتاتىن ءان، ساي- سۇيەگىڭدى سىرقىراتادى. تاعى كەمسەڭدەۋ... مەن الگى ءبىر جاپىراق قاعازدى ەشكىمگە بەرگىم كەلمەيدى، قولىنا ۇستاتامىن دا ءۇي شەتىندە قاراپ تۇرامىن.
ارى قاراي ءوزىم دە ءۇنسىزبىن. پيما اتام بىلتە شامدى سيپالاپ وتىر.
- وۋ، ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعى بولدى، قوناق دەم السىن، - دەپ بولمەگە روشەل ەندى. جەڭگەم امەريكالىق ەتيكەتكە ساي، مەنىڭ جاتار ورنىمدى، كيەر كيىم، ورامال، ءتىس شەتكاسىن دايىنداپ قويىپتى.
روشەل
روشەل - پيمانىڭ ەكىنشى ايەلى. تەرەڭ وزەكتە ونىڭ وتباسى 4 جىل ايالدايدى. ەسەيىپ قالعان اقكوڭىل، قاعىلەز بالا جەرگىلىكتى جۇرتتى باۋراپ العان. از ۋاقىت ىشىندە پيمانىڭ پاروۆوز داۋىسىن شەبەر كەلتىرىپ، دومبىرامەن ءان شىرقاپ، ساۋىق- سايران قۇرعان ونەرىنە ءتانتى دارحان قازاق اۋىلى جىبەرگىسى كەلمەيدى. «سەن وسىندا قال، قازاق قىزىنا ۇيلەندىرەمىز» دەدى ولار. 15 جاسار بالا اناسىنان قالاي اجىراسىن؟! «مەن ودەسساعا بارامىن. وندا ءزاۋلىم ءۇيىمىز، سۇلۋ قالام، ەۆرەي حالقىم بار» . 1946 - جىلى كۇزدە پيما قيماي- قيماي كولحوزدان كەتەدى.
سەنسەڭىز، قازاق جەرىندە تويعان قارىن قالعان ەكى جىل بويى اش ءجۇردى. قايتادان جالاڭاش، بيتتەگەن كۇيگە تۇستىك. كەلسەك، ودەسسا ءۇي ەمەس قىرىق تەسىككە اينالىپتى. جاۋ قورشاۋىندا قالعان قالادا نە ابىروي بار دەيسىڭ؟ ! ۇرى- قارى، جوق- جىتىك. ەكى جىل بويى بىزگە ءبىر ەۆرەي وتباسى ءبىر ءۇزىم نان بەرمەدى... تاعى دا كەمسەڭدەۋ، جانارىندا جاس. قايران، قازاقتارىم...مەنىڭ قازاقتارىم!
بۇل جولى قوس كوزدەن شىققان جاس دومالاپ بارىپ قولىنا ءتۇستى. ءالى ەسىمدە، ءبىز تۇندە كەلىپ تۇسكەندە قازاق ايەلى ءوزى ۇيىقتاپ جاتقان جەرىنەن تۇرىپ، قايدان تاپقانى بەلگىسىز، بىزگە ىستىق كومبە نان ءپىسىرىپ بەرگەن... ۇزاق ۇنسىزدىكتەن سوڭ اڭگىمە جالعاستى. سول تەرەڭ وزەكتە قالۋىم كەرەك ەدى. اھ ۇرعان كۇرسىنىس ەدى بۇل. ورىسبايەۆ كورشىسىنەن ۇيرەنگەن ەتىكشىلىك كاسىپ پيمانى اسىرادى. سول كۇيى وقىمادى. ەكى جىل بويى قايىرشىلىق قۇرىپ، اقىرى ودەسسا بۇل وتباسىن سىيدىرمادى. ۇزاق جىلدار بويى ريگادا ءومىر ءسۇردى. ۇيلەندى، ءۇيلى بولدى، ينجەنەر قىزمەتىن اتقاردى. 1981 -جىلى ا ق ش- قا ءوتىپ، نيۋ- يورككە كوشىپ كەلەدى.
- سوعىس بىتەر كەزدە قايدان شىققانى بەلگىسىز ءبىر تۇندە اۋىلىمىزعا چەشەندەر قاپتادى. كەلگەن بويدا ويقاستاپ قىر كورسەتتى. بىلمەيمىن، قالاي پايدا بولسا سولاي ءبىر تۇندە عايىپ بولدى، - دەپ ەسكە الادى ءۇي يەسى.
بايقاسام ۇستەل ۇستىندە «قۇران» مەن «بيبليا» قاتار جاتىر. «الەمگە ساياحات شەك، ۇيىڭدە ءومىر ءسۇر!» دەدى اتام. ەرتەڭىنە كوزىمدى اشقانىم سول ەدى اتام مەن اجەم امەريكالىق تۇرمىسقا ساي توسەگىمە كوفە، توقاش تاسىپ الەككە ءتۇستى. بۇگىن كەتەمىن دەدىم. كەم دەگەندە ەكى كۇن قونساڭشى، مەنىڭ ساعان ايتارىم تاۋ- تەلەگەي دەيدى. «كەتكەنشە تاعى ءبىر سوعامىن، وسىعان راحمەت!».
جولدا شولدەيسىڭ، قارنىڭ اشادى دەپ سۋ، ءتاتتى توقاش، جەمىس- جيدەك سالىپ جاتىر سومكەمە. دومالاق كۇلشەدەن بىرەۋىن ۇسىندى، ەكەۋىن بەرىڭىز قازاقتار «ەكى اياعىڭ تەڭ بولسىن» دەيدى، ۇمىتتىڭىز با دەپ ەسكە سالامىن. قويشى، نە كەرەك، نيۋ- يورككە كەلگەن 5 كۇننىڭ ىشىندە اتا تاۋىپ، ەركەلەپ، مەن دە جەتىسىپ قالدىم.
- بۇل - مەنىڭ قازاقتارىم! مەنىڭ - قازاقستانىم! - دەيدى ساقتاپ جۇرگەن فوتوسىن كورسەتىپ (مەن سۋرەتتەگى بوز ءۇي مەن ادامداردى موڭعول اۋىلىنا كوبىرەك ۇقساتتىم) .
سەكسەۋىلدىڭ كۇلىن ماحوركاعا ارالاستىرىپ، ءتىلدىڭ استىندا ۇزاق سورىپ، قازاقتارمەن بىرگە راحاتقا باتقان كەزىن ەسكە الىپ راحاتتان كۇلدى ءوزى. كەشەگىدەي ەمەس، بۇگىن كوڭىلى بوسامادى. ءۇش كۇننەن كەيىن كەلەمىن دەپ ۋادە بەر دەيدى. «جوق، ايتا المايمىن، ءوزىم امەريكاعا ءبىرىنشى رەت كەلىپ تۇرمىن. بۇيىرتسا، سوعارمىن»، دەدىم مەن. ول سەندى. كەتەرىمدە ماڭدايىمنان يىسكەپ ۇزاق تۇردى. ءبىزدىڭ سالتقا سالىپ: «ءبىسميللا راحمان- ير - راحىم... ءاۋمين!» دەپ بەتىن سيپاپ شىعارىپ سالدى.
الايدا، 20 ميلليون جۇرت جۇرگەن قىم- قۋىت تىرشىلىك كەشكەن شاھار ىشىنە ەنگەن سوڭ پيمانى ىزدەپ كوڭىلىم قۇلازىپ سالا بەردى...
گۇلميرا ءابىقاي. جۋرناليست. نيۋ- يورك.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى