اسەت يسەكەشەۆ: تەحنولوگياعا سالىنعان ينۆەستيتسيا - وركەندەۋگە سالىنعان جول

None
None
استانا. قازاقپارات - وتاندىق كاسىپورىنداردىڭ جاھاندىق نارىقتاعى باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن شىڭداي ءتۇسۋ جاڭا ءبىلىم مەن تەحنولوگيالاردى تارتۋدى تالاپ ەتەدى.

ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا وسى ماقساتپەن ۇكىمەت كاسىپكەرلىك سالاسىندا، عىلىمي-تەحنيكالىق قىزمەت ناتيجەلەرىن كوممەرتسيالاندىرۋ، ستاندارتتاۋ جانە زياتكەرلىك مەنشىك بويىنشا قاعيداتتى تۇردە تىڭ زاڭنامالىق اكتىلەردى دايىندادى.

ەنگىزىلىپ جاتقان جاڭالىقتاردىڭ باستى ماقساتى - شاعىن جانە ورتا بيزنەستى ىنتالاندىرۋ، كاسىپورىنداردى تەحنولوگيالىق تۇرعىدان دامىتۋ جانە ەلدەگى يننوۆاتسيالىق بەلسەندىلىكتى كۇشەيتۋگە باعىتتالعان شارالاردىڭ ءبىرتۇتاس كەشەنىن جۇزەگە اسىرۋ.

9-13- قاراشا ارالىعىندا استانا مەن الماتىدا «يننوۆاتسيالار اپتالىعى» وتكىزىلىپ، ونىڭ اياسىندا ءبىرقاتار ماڭىزدى ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلادى.

اپتالىقتا قازاقستاننان، شەتەلدەردەن عالىمدار، ستارتاپەرلەر، ينۆەستورلار باس قوسادى. بۇل ءىس-شارا ۇكىمەتتىڭ يننوۆاتسيالىق ساياساتىنىڭ جانە يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋدىڭ ەكىنشى بەسجىلدىق جوسپارىنىڭ ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى. وسىناۋ ەلەۋلى وقيعانىڭ قارساڭىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ ءمينيسترى اسەت يسەكەشەۆپەن بۇگىن «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە جاريالانعان سۇحباتتى نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.

- قۇرمەتتى اسەت ورەنتاي ۇلى، ەلدەگى ينۆەستيتسيالىق ساياساتتىڭ جۇزەگە اسۋ بارىسى قانداي؟ ءبىزدى بۇرىنعىدان گورى يننوۆاتسيالى بولا تۇستىك دەگىزەتىندەي ناقتى ناتيجەلەر بار ما؟

- سۇراعىڭىز قاراپايىم سياقتى كورىنگەنىمەن، وعان جاۋاپ قايتارا قويۋ وڭاي ەمەس. نەگە دەسەڭىز، مۇنىڭ ءوزى بىرنەشە بەلەستەرگە ءبولىپ قاراستىرۋعا بولاتىن، ۇدايى جۇرەتىن ۇدەرىس. ەڭ باستىسى، يننوۆاتسيالىق دامۋ يدەياسى حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىقتى. ادامداردىڭ ويلاۋ جۇيەسى وزگەرە باستادى. يننوۆاتسيالار شەك-شەكارا دەگەندى بىلمەيدى.

ولار ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە كۇنبە-كۇن ەنىپ، ءبىزدى ءدايىم قورشاپ تۇرادى. ينتەرنەت ارقىلى، سمارتفوندار ارقىلى، باسقا دا گادجەتتەر ارقىلى. ارينە، بۇل ونىمدەردىڭ قازاقستاندا جاسالا قويماعانى تۇسىنىكتى. ايتسە دە، ءبىز وسىناۋ جاھاندىق يننوۆاتسيالىق ۇدەرىستىڭ ءبىر بولىگىنە اينالۋعا ءتيىسپىز. اينالا دا باستادىق.

جاس ءارى كرەاتيۆتى كاسىپكەرلەردىڭ، ستارتاپەرلەردىڭ تۇتاس ءبىر جاڭا تولقىنىن كورىپ وتىرمىز. ولارعا قولداۋ كورسەتىپ، تاجىريبە الماسۋ ءۇشىن شەتەلدەرگە شىعۋىنا كومەكتەسىپ جاتىرمىز. وسى جازدا ءبىز يننوۆاتورلار اراسىندا Technation كونكۋرسىن وتكىزدىك، كونكۋرس ناتيجەسى بويىنشا بىرنەشە جاستار جاڭا ءبىلىم، تىڭ داعدىلار الۋ ءۇشىن كرەمني القابىنا اتتانىپ تا كەتتى. مۇنىڭ ءوزى وتە تاماشا! جالپى، مەن سوڭعى بىرنەشە جىلدىڭ ىشىندە يننوۆاتسيالىق ەكونوميكا نەگىزىن قالاۋدىڭ ءساتى ءتۇستى دەپ سانايمىن.

- ونىڭ ناقتى ناتيجەلەرى نەدەن كورىنەدى؟

- جۇمىس ناتيجەلەرىنىڭ جاقسارۋىنان كورىنەدى. مۇنى تەك ۇلتتىق ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتتەرى عانا راستامايدى، ولار تاريحي ماكسيمۋمنىڭ بارلىق نەگىزگى ينديكاتورلارى بويىنشا جەتىستىكتەرگە قول جەتكەنىن ايتىپ وتىر. وعان قوسا حالىقارالىق ساراپشىلار ۇيىمدارى دا وسىنى راستاۋدا. بۇكىل الەمدىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ سوڭعى ەسەبى بويىنشا قازاقستان باسەكەگە قابىلەتتىلىك رەيتينگىندە 140 ەلدىڭ اراسىنان 42- ورىنعا كوتەرىلىپ، وتكەن جىلعى شەبىنەن 8 ساتىعا ىلگەرىلەدى.

رەيتينگتە بۇلاي تەز كوتەرىلۋگە ەڭ الدىمەن يننوۆاتسيالاردى دامىتۋ ماسەلەسىندە جۇمىستى ەلەۋلى جاقسارتۋعا قول جەتكىزىلگەندىگى سەپتەستى. وسى ناتيجە، سونداي-اق حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ وڭدى پىكىرلەرى ءبىزدىڭ دۇرىس جولدا كەلە جاتقانىمىزدى كورسەتەدى.

بيىلدان باستاپ ەلدىڭ يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋىنىڭ ەكىنشى بەس جىلدىعىنىڭ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ باستالعانىن بىلەسىز، بۇل دامۋ عىلىم مەن بيزنەستىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا دا باعدارلانعان.

قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ناقتى قۇرىلىمى ونداعى كاسىپورىنداردىڭ 65 پايىزى ءۇشىنشى تەحنولوگيالىق ۋكلادقا، 34 پايىزى ءتورتىنشى ۋكلادقا جاتاتىنىن، تەك 1 پايىزى عانا بەسىنشى جانە التىنشى تەحنولوگيالىق ۋكلادقا سايكەس كەلەتىنىن كورسەتەدى. باسقاشا ايتقاندا، ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ نەگىزگى «قوزعاۋشىلارى» وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىندا دامي باستاعان سالالاردىڭ نەگىزىندە جۇمىس ىستەپ وتىر. سوندىقتان دا ءبىز تەحنولوگياعا سالىنعان ينۆەستيتسيا -وركەندەۋگە سالىنعان جول دەپ ايتامىز.

- بۇل ورايدا ەڭ الدىمەن قانداي سالالار داميتىن بولادى؟

- ءتۇيىندى مىندەت ەكەۋ. ونىڭ ءبىرىنشىسى - ەكونوميكا ارقا سۇيەيتىن اۋىل شارۋاشىلىعى، تاۋ-كەن ءوندىرىسى، مۇناي-گاز سەكتورى جانە باسقا دا سالالاردىڭ تەحنولوگيالىق تۇرعىدان ارتتا قالۋىن قىسقارتۋ. ونىڭ ەكىنشىسى - روبوت تەحنيكاسى، نانو-تەحنولوگيالار، تاعى باسقا بولاشاقتىڭ سالالارىنىڭ دامۋى.

ءبىراق ءبىز قازىرگى تاڭدا قالىپتاسىپ وتىرعان كۇردەلى ەكونوميكالىق احۋالدى ەسكەرە كەلىپ، شىعىنعا تۇسىرمەيتىن زەرتتەۋلەر مەن ازىرلەمەلەردى عانا قارجىلىق تۇرعىدان قولدايتىن بولامىز. ماقساتتى تەحنولوگيالىق باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانىپ وتىر، ولاردىڭ ءبارى دە سالالاردى دامىتۋعا باعىتتالادى. سالا ءۇشىن باعالى تەحنولوگيالارعا يە كاسىپورىندار گرانتتاردان ءۇمىت كۇتە الادى.

- جاڭا تەحنولوگيالاردى قالاي ىزدەمەكسىزدەر، ولاردى تالداپ-ازىرلەيتىن عالىمداردى قايدان تاپپاقسىزدار، ولاردىڭ اراسىنان مەملەكەت سەنىمدى تۇردە قارجى قۇيا الاتىندارىن قالاي ىرىكتەمەكسىزدەر؟

- ەكونوميكاعا بىلىكتى كادرلاردىڭ، جاس عالىمداردىڭ، ونەرتاپقىشتاردىڭ، يننوۆاتورلاردىڭ، ينجەنەرلەر مەن جاڭاشىلداردىڭ ۇدايى قۇيىلىپ جاتۋى وتە ماڭىزدى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋدەگى ەڭ باعالى نارسە ءبىلىمدى جيناي ءبىلۋ عانا ەمەس، ول - نەگىز عانا، بۇل ارادا جاڭا شەشىمدەر ءۇشىن، تىڭ تالدامالار مەن يننوۆاتسيالار ءۇشىن كرەاتيۆتى ويلاۋ دا وتە ماڭىزدى.

ەلىمىزدە ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنە قىزۋ دايىندىق ءجۇرىپ جاتىر، ونىڭ نەگىزگى تاقىرىبى - «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى». بۇل مەملەكەتكە ءوزىنىڭ يننوۆاتسيالىق دەڭگەيىن مىعىمداۋ جانە بار جاڭالىق اتاۋلىنى كورسەتۋگە عانا ەمەس، ەلگە بۇكىل الەمنىڭ بارشا تەحنولوگيالىق «كىلەگەيىن» قۇيىپ الۋعا دا بەرىلگەن مۇمكىندىك.

تاعى دا ايتامىن، قازاقستان جاھاندىق تەحنولوگيالىق ريەۆوليۋتسيانىڭ ءبىر بولىگىنە اينالۋعا ءتيىس. ال مۇنداي حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ءىس-شارالار بىزگە بولاشاقتىڭ ەنەرگياسىن دامىتۋ ءۇشىن تىڭ تەحنولوگيالار تارتۋعا كومەكتەسەدى. ەلىمىزدە قازىردىڭ وزىندە قۋات ۇنەمدەۋ جانە قۋات تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ سالاسىندا مەملەكەتتىك ساياسات كوڭىلدەگىدەي جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى.

- ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، ءبىزدىڭ ەلىمىزدە يننوۆاتسيالار ەنگىزۋدىڭ قولايلى ەكوجۇيەسى قالىپتاسقان با؟

- يننوۆاتسيالاردىڭ قولايلى ەكوجۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋى بارىنەن بۇرىن كاسىپكەرلىكتىڭ بارلىق سۋبەكتىلەرىن، تالانت يەلەرىن عىلىم مەن يننوۆاتسياداعى ءوزىن-ءوزى تانىتۋ ۇدەرىسىنە بەلسەندى تۇردە قاتىستىرىلۋىن قامتاماسىز ەتەتىن شارالار جۇيەسىن قامتيدى. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ ۇلت جوسپارىن («100 ناقتى قادام») جانە يندۋستريالىق دامۋدىڭ ەكىنشى بەسجىلدىعىنىڭ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىنداعى ماڭىزدى باسىمدىعىمىز بولىپ تابىلادى.

بىرىنشىدەن، زەرتتەۋشىلىك بەلسەندىلىكتى جەدەلدەتۋ ماقساتىندا جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن عىلىمي جانە عىلىمي-تەحنيكالىق قىزمەت ناتيجەلەرىن كوممەرتسيالاندىرۋ جونىندە ارناۋلى زاڭ قابىلدانادى. زاڭنىڭ باستى ماقساتى - تەحنولوگيالاردى جانە ولاردىڭ كوممەرتسيالىق اينالىمىن ۇتىمدى پايدالانۋدى ىنتالاندىرۋ، عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى مەن جوعارى وقۋ ورىندارىن وسى ىسكە تارتۋ جانە جۇمىس تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، جاڭا ستارتاپ-كومپانيالاردى كوبەيتۋ.

ەكىنشىدەن، ەكى باسىم ۇلتتىق يننوۆاتسيالىق كلاستەردىڭ - استاناداعى نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەت پەن الماتىداعى يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركىن ودان ءارى دامىتۋ، ولاردا قاجەتتى يننوۆاتسيالىق ەكوجۇيە جاسالۋدا.

مىسالى، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتتىڭ يننوۆاتسيالىق كلاستەرىن دامىتۋ اياسىندا قازىردىڭ وزىندە قاجەتتى عىلىمي-زەرتتەۋ ينفراقۇرىلىم جاسالدى جانە وعان عىلىمنىڭ ءتۇرلى سالالارىنان 350 شەتەلدىك عالىم تارتىلدى.

يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركىنىڭ يننوۆاتسيالىق كلاستەرىندە 67 عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ، 45 جوعارى وقۋ ورنىنىڭ، 40 مىڭنان استام ءبىتىرۋشىنىڭ قابىلەت-قارىمى ۇيىستىرىلعان، وندا تەحنولوگيالىق داعدىلاردى الۋعا، جوبالار اكسەلەراتسياسىنا جانە سەرپىندى يدەيالاردىڭ جۇزەگە اسۋىنا قاجەتتى جاعدايلار جاسالۋدا.

بولاشاعى مول ازىرلەمەلەردى قارجىلاندىرۋ ءۇشىن پاركتىڭ مامانداندىرىلعان اۆتونومدى كلاستەرلىك قورى قۇرىلعان. قولعا الىنىپ جاتقان ەكوجۇيەنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرى ستۋدەنتتەردىڭ، عالىمدار مەن يننوۆاتورلاردىڭ تىعىز شوعىرلانعان ايماقتارى. بۇل جۇمىسقا ينۆەستورلار، دامۋدىڭ باستاپقى بەلەستەرىندە كومپانيالارعا قارجىلىق جانە ساراپتامالىق قولداۋدى قامتاماسىز ەتەتىن جەكە ۆەنچۋرلىق ينۆەستورلار («بيزنەس پەرىشتەلەرى»)، كاسىپورىندار، جوعارى وقۋ ورىندارى، عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى بەلسەندى تۇردە تارتىلاتىن بولادى.

ءبىز الەمگە دۇنيەنىڭ قيىر-قيىرىنان جانە ءبىزدىڭ ەلدەن تەحنولوگيالىق بيزنەس قوعامداستىعىنىڭ جاڭا ويىنشىلارىن تارتۋ ءۇشىن بارىنشا قولايلى الەۋەتكە يە ەكەنىمىزدى تانىتقىمىز كەلەدى. مۇنىڭ ءوزى ەكسپو-2017 كورمەسىنىڭ الدىنداعى وزىندىك ءبىر شيراپ-شىنىعۋ ىسپەتتى.

- شىنىمدى ايتسام، بۇل ايتقانىڭىز مەنى ەداۋىر قىزىقتىرىپ تاستادى. «يننوۆاتسيا اپتالىعى» اياسىندا قايدا بارا الامىن، نەنى كورە الامىن؟

- «يننوۆاتسيا اپتالىعى» 9- قاراشادا الماتىدا «StartupDay» (ستارتاپ كۇنى) دەپ اتالاتىن جىل سايىنعى ءىس-شاراعا دايىندىق ءۇشىن جاس يننوۆاتورلارعا وقىتۋشى سەميناردان باستالادى. كەلەسى كۇنى قازاقستان-بريتان تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە ستارتاپتار كونكۋرسى وتكىزىلەدى. قازاقستاندىق جانە حالىقارالىق ساراپشىلار قاتىساتىن بىلىكتى جيۋري مەملەكەت پەن ينۆەستورلار جاڭا ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى ءوز قاراجاتىن سالۋعا بولادى دەيتىندەي پەرسپەكتيۆالى جوبالاردى ايقىندايدى.

11- قاراشادا Showcase «يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركى» جوبالارىنىڭ كورسەتىلىمى جانە techgarden الماتى ينكۋباتورىنىڭ رەسمي اشىلۋى بولادى. ول ءىس-شارالاردا قالانىڭ يننوۆاتسيالىق كلاستەرىن قالىپتاستىراتىن جوبالاردىڭ تۇساۋكەسەرى وتكىزىلەدى.

ودان كەيىن «يننوۆاتسيالار اپتالىعى» استاناعا اۋىسادى، مۇندا 12- قاراشادا TechConnect.Tech يننوۆاتسيالىق فورۋمى وتكىزىلەدى. بۇكىل اپتالىقتىڭ ءتۇيىندى ءىس-شاراسى وسى.

بۇل ايتەۋىر ءبىر بولار دەگەن جوسپارلار ەمەس، قازىردىڭ وزىندە جۇمىس ىستەپ تۇرعان باعدارلامالار. TechConnect كومەگىمەن ءبىز ءوزىمىزدى بۇكىل الەمدىك قوعامداستىققا تانىستىرامىز. ءبىزدىڭ تاڭداۋلى ستارتاپتارىمىز بۇگىندە كرەمني القابىندا. وسىنداي ونشا قىمباتقا تۇسپەيتىن تاسىلدەر ارقىلى ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتكىمىز بار.

- ءسىز نەگە وسى فورۋمدى ءتۇيىندى دەپ سانايسىز؟

- ول اۋقىمى جاعىنان عانا ەمەس، ءوزىنىڭ ءمان-ماڭىزى جاعىنان دا ءتۇيىندى بولىپ تابىلادى. قازىردىڭ وزىندە ونىڭ ورتالىق ازياداعى اسا ءىرى يننوۆاتسيالىق فورۋم بولاتىنى كورىنىپ تۇر. ويتكەنى، وعان شامامەن 1500 دەي قوناق كەلەدى، ولاردىڭ اراسىندا 45 سپيكەر، 150 تاڭداۋلى ستارتاپ، 150 دەي شەتەلدىك بەيىندىك ۆەنچۋر قورلارى مەن ت م د ەلدەرىنەن، ا ق ش پەن ەۋروپادان كەلگەن ينۆەستورلار بار.

فورۋم باعدارلاماسىنا پلەنارلىق ءماجىلىس، كرەمني القابىنداعى ستارتاپ يندۋستريانىڭ تاڭداۋلى ماماندارى وتكىزەتىن شەبەرلىك سىنىپتارى، اكسەلەراتسيا جانە بيزنەس- پەرىشتەلىك سالاسىنداعى بەلدى ساراپشىلار قاتىساتىن سەكتسيالار ەنگىزىلگەن.

ولاردىڭ اراسىندا Microsoft كومپانياسىنىڭ تەحنولوگيالار جانە يننوۆاتسيالار جونىندەگى ديرەكتورى سكوتت موۆە، رەسەي مەن شىعىس ەۋروپاداعى ستارتاپتارعا ماماندانعان DFJ VTB Aurora ۆەنچۋرلىك قورىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى ساشا دجونسون، رەسەيدىڭ 2013-جىلعى «جىلدىڭ بيزنەس-پەرىشتەسى» سىيلىعىنىڭ يەگەرى، Altair. VC باسقارۋشى ديرەكتورى يگور ريابەنكي، سەر ريچارد برەنسوننىڭ جەكە ونلاين- كوممۋنيكاتسيالار ستراتەگياسىن جانە ول قۇرعان Virgin Group كومپانياسىنىڭ ينتەرنەت-ماركەتينگىنىڭ تالىمگەرى، ماركەتينگتىك ساراپشى الەكس حانتەر بار.

فورۋم اياسىندا سونداي-اق، وتاندىق جانە شەتەلدىك ستارتاپ-جوبالار مەن پەرسپەكتيۆالى يننوۆاتسيالىق يدەيالاردى تانىستىراتىن ەكسپو-ايماقتار ۇيىمداستىرىلادى.

جەكە ءبىر ايماق ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنىڭ قارساڭىندا قالپىنا كەلتىرىلەتىن ەنەرگەتيكا سالاسىنداعى جوبالارعا ارنالادى. فورۋمنىڭ 25 مىڭ دوللارلىق ارناۋلى جۇلدەسىن ستارتاپتار شايقاسىندا (StartupBattle) جەڭىپ شىققان كوماندا يەلەنەدى.

يننوۆاتسيالار اپتالىعى 13- قاراشادا استانادا اياقتالادى، ونداعى كونفەرەنتسيادا داعدارىس جاعدايىندا بيزنەستىڭ قالاي كۇن كورۋى جانە ءوسىپ-وركەندەۋى جونىندە اڭگىمە ەتىلەدى. ول ءىس-شارانى «يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركى» اۆتونومدى كلاستەرلىك قورى مەن IBM كومپانياسى ۇيىمداستىرادى. كەلىڭىز، كورىڭىز. وتە قىزىقتى بولاتىنىنا سەنىمدىمىن.

- الدا بولاتىن فورۋم جونىندەگى اڭگىمەڭىز ءۇشىن راحمەت. مينيسترمەن سۇحباتتاسۋدىڭ ءساتى كۇندە تۇسە بەرمەيدى عوي. سوندىقتان مەن ورايى كەلىپ تۇرعاندا اڭگىمەنىڭ باسىندا ايتىپ وتكەن ءبىر جاقسى جايعا بايلانىستى قوسىمشا ماعلۇمات بەرۋىڭىزدى سۇرايمىن. ءسىز بۇكىل الەمدىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ سوڭعى ەسەبى بويىنشا قازاقستان باسەكەگە قابىلەتتىلىك رەيتينگىندە 140 ەلدىڭ اراسىنان 42- ورىنعا كوتەرىلىپ، وتكەن جىلعى شەبىنەن 8 ساتىعا ىلگەرىلەدى دەدىڭىز. مۇنىڭ ءوزى ەلباسىمىز «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا العا قويعان ماقساتقا - الەمنىڭ ەڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋعا جەتۋگە ناقتى قادام جاساعانىمىزدى كورسەتەدى. وسى جايدى تاراتا ايتساڭىز.

- ءيا، بۇل جاقسى جاڭالىق. يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسى ناقتى ناتيجەسىن بەرە باستادى. وسى ىلگەرىلەۋدە مەملەكەتىمىزدىڭ تەحنولوگيالار مەن يننوۆاتسيالارعا ارقا سۇيەۋىنىڭ شەشۋشى ماڭىزى بولدى دەي الامىز. قازاقستان الەمدىك رەيتينگتەردە بيزنەس جۇرگىزۋ جونىندەگى پوزيتسيالارىن نىعايتا تۇسۋدە. تاياۋ كۇندەردە بۇكىل الەمدىك بانك پەن حالىقارالىق قارجى كورپوراتسياسى بيزنەستى جۇرگىزۋدىڭ جايلىلىعى جونىندەگى Doing Businness الەمدىك رەيتينگتىڭ كەزەكتى ەسەبىن جاريالادى.

ينۆەستورلار ءوز كاپيتالدارىن قايدا سالۋ جونىندە شەشىم قابىلداعاندا ءدال وسى رەيتينگكە ارقا سۇيەيدى. بۇل جولى قازاقستان 41- ورىنعا كوتەرىلىپ، ءوز پوزيتسياسىن بىردەن 12 پۋنكتكە ىلگەرىلەتتى. ەسەپ بويىنشا ەلدەردىڭ جالپى تىزىمىندە قازاقستان قازىر حورۆاتيا مەن ۆەنگريانىڭ اراسىندا تۇر، كوپتەگەن ەۋروپالىق مەملەكەتتەر بىزدەن كەيىن قالعان. بيىل بۇكىل الەمدىك بانك ءبىر جىلدىڭ ىشىندە تورتتەن ارتىق رەفورما ەنگىزگەن الەمدەگى نەبارى 12 ەكونوميكانى ءبولىپ اتادى.

ولاردىڭ اراسىندا ءارتۇرلى باعىتتاردا جەتى رەفورمانى جۇزەگە اسىرعان قازاقستان ءبىرىنشى قاتاردا تۇر. سونداي-اق، قازاقستان بيزنەس جۇرگىزۋدى وڭايلاتۋعا مۇمكىندىك بەرگەن ناقتى جاقسارۋعا قول جەتكىزگەن الەمدەگى تاڭداۋلى ون ەكونوميكانىڭ قاتارىنا قوسىلعان.

- ولاردى سانامالاپ بەرە الاسىز با؟

- بەرەيىن. بيزنەس اشۋ. شاعىن جانە ورتا بيزنەس ءۇشىن تىركەۋ تولەمدەرى الىنىپ تاستالعان، تىركەۋ مەرزىمى قىسقارتىلعان، كومپانيالاردىڭ مورلەرىن پايدالانۋ تالابى جويىلعان. ودان كەيىن قۇرىلىس باستاۋعا رۇقسات الۋدا دا ىلگەرىلەۋ بار. رۇقسات بەرۋ وڭايلاتىلدى، جەر تەلىمىنىڭ توپوگرافيالىق ءتۇسىرىلىمى تالاپ ەتىلمەيتىن بولدى. مەنشىكتى تىركەۋدە دە جاقسى جاڭالىقتار بار. ەندى مەنشىكتى بەرۋ وڭايلاتىلعان رەسىممەن جۇرەدى، تەحنيكالىق پاسپورت الۋ ءۇشىن ساتۋشىنىڭ نوتاريۋستا بەكىتىلگەن قۇجاتتارى جانە ساتىپ الۋشىنىڭ قۇرىلتاي قۇجاتتارى قاجەت ەمەس.

كرەديت الۋ دا جەڭىلدەتىلدى. قامتاماسىز ەتىلەتىن مامىلەلەر تۋرالى ارناۋلى زاڭ قابىلداندى، وندا كەپىل تۇرعىسىندا بەرىلەتىن اكتيۆتەردىڭ كاتەگوريالارى ناقتى كورسەتىلدى. باسقا دا وڭتايلى جايلار بارشىلىق.

قازاقستاننىڭ مەن ايتىپ وتىرعان رەيتينگتەگى تابىستىلىعى زاڭناماداعى جانە سوت جۇيەسىندەگى جاعىمدى وزگەرىستەرمەن عانا بايلانىستى ەمەس. رەفورمالاردىڭ كوڭىلدەگىدەي ءجۇرۋى وسى رەيتينگ جاسالعانعا دەيىن ەلەكتروندى ۇكىمەت جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋىنە دە بايلانىستى. كوپتەگەن جىلدار بويى كەڭ اۋقىمدى تەحنيكالىق ينفراقۇرىلىم جاساقتالدى، ەلەكتروندى قىزمەتتەر ەنگىزىلدى.

قازىر ءاربىر قازاقستاندىق ۇيىنەن شىقپاي-اق، كابينەتتەرگە كىرمەي-اق قۇجات الۋعا قاتىستى ماسەلەلەردى شەشە بەرەدى. بۇگىندە تۇرعىنداردىڭ قولى 800 گە جۋىق ونلاين-قىزمەتكە جەتتى. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەتتى دامىتۋ رەيتينگىندە 2014-جىلى قازاقستان 192 ەلدىڭ ىشىندە 28- ورىنعا كوتەرىلدى.

ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ينۆەستورلارعا جايلى جاعداي جاساۋ جونىندە جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىلدى. Doing Busi­ness زەرتتەۋىنە سايكەس قازاقستان 2015-جىلى «ينۆەستورلاردى قورعاۋ» كورسەتكىشى بويىنشا 185 ەلدىڭ ىشىنەن 25- ورىنعا شىققان. ەلىمىز سالىق تولەۋ جەڭىلدىگى بويىنشا 18- ورىندا، ينۆەستورلاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ بويىنشا 22- ورىندا تۇر.

مەملەكەتتىڭ تاياۋ بەس جىلدىڭ ىشىندەگى باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى - قازاقستاندى بارىنشا وڭتايلى الەۋەتى بار وڭىرلىك يننوۆاتسيالىق حابقا اينالدىرۋ. قازاقستان ۇكىمەتى يننوۆاتسيالارعا جانە ستارتاپ جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا، پەرسپەكتيۆالى يدەيالارعا، سونداي-اق ولاردى وندىرىسكە ەنگىزۋگە اشىقتىعىن انىق كورسەتىپ كەلەدى. قازىرگى قالىپتاسقان گەوساياسي جاعدايدا قازاقستاننىڭ ەلدى ورتالىق ازياداعى اسا ءىرى ينۆەستيتسيالىق ورتالىق رەتىندە تانىتۋىنا بىرەگەي مۇمكىندىك اشىلىپ وتىر.

- بۇكىل الەمدى قارجى قىسپاعى بۋىپ تۇرعاندا، ونىڭ سالقىنى بىزگە دە جەتىپ جاتقاندا ەلدەگى ءاربىر جىلت ەتكەن جاقسىلىققا قۋانامىز. قازىرگىدەي كۇردەلى كەزەڭدە دە ىلگەرىشىل ىزدەنىستەر جالعاسۋى سۇيسىنتەدى. تابىس تىلەيمىز.

ماتەريالدى سايتقا دايىنداعان: كۇنسۇلتان وتارباي


سوڭعى جاڭالىقتار