قياسبايدىڭ حيكايالارى
سونىڭ ءبىرى - قياسباي. بۇل ادام جايلى قازاقى عالىمدار تۇرسىن جۇرتباي، تۇرسىنجان شاپايلار اراكىدىك جازعانى بار. قياسبايدىڭ جاسى ابايدان ۇلكەن ءبىراق، ابايدى سىيلاعانى بولار «اعا» دەپ اتايدى ەكەن.
سونىمەن بىردە كۇزەۋلىكتەن كوشىپ، قىستاۋلىققا قونعالى وتىرعان ابايدىڭ اۋىلىنا سالاڭ ەتىپ قياسباي جەتىپ كەلەدى. قياستىڭ كۇزدىك سۇراي كەلگەنىن اڭعارعان اباي:
- وۋ، قياسجان كۇزدىك سوعىم بەرەيىن الىپ كەتە الاسىڭ با؟ - دەيدى. سوندا قياس ايتىپتى:
- اباي اعام وڭگەرتپەيدى، ايداتادى ەمەس پە، الىپ كەتەم عوي، - دەگەن ەكەن.
تاعى بىردە وسى قياسباي: - اباي اعا، ءسىزدى مىنا جۇرت اقىلدى دەيدى، ءبىر جۇمباق ايتسام قالاي، - دەپتى. اباي: - ايتا عوي قياسجان.
تاماعىن كەنەپ، ءبىر جوتەلىپ، وتىرعان جۇرتتى وزىنە قاراتىپ العان قياسباي: - اباي اعا، 200 ەشكىنىڭ ءمۇيىزى قانشا بولادى؟ - دەپ، وپ- وڭاي سۇراق قويادى. اباي جارىقتىق ءبىر كۇلىپ الىپ: - 400 بولادى قياسجان، - دەيدى. سوندا قياسباي: - پا، وسى جۇرت ءسىزدى دە عۇلاما دەيدى- اۋ، اراسىندا توقال ەشكىلەردە بار ەمەس پە، - دەپتى.
****
تاعى بىردە بولىس سايلاۋى ءوتىپ، سوعان وياز كەلەدى. ويازدىڭ قۇرمەتىنە اقىندار ولەڭ ارناپ، اقىندار ايتىسىپ دەگەندەي سورلى قازاق ۇلىقتى قولپاشتاپ الەك. اباي اتامىز، «ءماز بولادى بولىسىڭ، ارقادان ۇلىق قاققانعا...» دەپ قويىپ، ويازدىڭ ماڭىندا وتىرسا كەرەك. قياسباي كەلەدى. - اباي اعا مەن دە ايتىسقىم كەپ تۇر. اباي: - ايتىسا عوي قياسجان.
اباي اعاسىنىڭ باتاسىن العان قياسباي دومبىراسىن سۇيرەتىپ ورتاعا شىعادى. سودان جىبەرەدى:
وگوي.. گوي...
اق سيىردان تۋادى جيرەن ايعىر،
قويعا قاسقىر شابادى قوقاڭ- قوقاڭ،
كوكتەن شاۋىپ كەلەدى بوتالى ىنگەن،
بۋىنعانىم بەلىمە سەكسەن ارقان.
ايدالادا اق قاسقىر وپاق- سوپاق،
اق سيىردان تۋادى جيرەن ايعىر،
اسپاندا يتەلگى قۇس پىشەن جەيدى،
ارىق توقتى شۇلعيدى توڭ قاتقاندا،
ءيتتىڭ ءۇرىپ شىققانى جاز بولعانى،
بەلىمە بۋىرعانىم ون جەتى ارقان،
قىزدار- اۋ
ءۇيىڭنىڭ وڭ جاعىندا بۇرقان- تارقان،
اقىندار- اۋ ايتىسىپ مەنى جەڭبەيسىڭ،
ارام تەر بولماي ودان دا،
اۋزىڭدى جاپ ودان دا.
وگوي... گوي... - دەپ، ارەڭ توقتايدى. ەستىپ وتىرعان حالىق كۇلكىدەن قىرىلادى. وياز ءماز. ەلدىڭ قوشەمەتىنە قاراپ ۇلىق باس بايگەنى قياسبايعا بەرگەن ەكەن.
ەرلەن التاي
«نامىس»