ەسەنعالي راۋشانوۆ: كىم كەلەدى مەنەن سوڭ؟

None
None
استانا. قازاقپارات - بۇگىن قازاقتىڭ كلاسسيك اقىنى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى، «قۇرمەت» وردەنىنىڭ جانە حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ەسەنعالي راۋشانوۆتىڭ تۋعان كۇنى.

 كوكەم ءبىر سۇحباتىندا، «كۇزدى نەگە جاقسى كورەسىز؟»  دەگەن سۇراققا: «وسى سۇراققا ءوزىم دە ءالى جاۋاپ تاپقان جوقپىن. مەنىڭشە، ادام- اتانىڭ ءوزىن اللا تاعالا كۇزدە جاراتقان سياقتى. كۇز دەگەن ەندى الا- قاشپا كوكتەم ەمەس، جەڭىلتەك جاز ەمەس، قاقاعان قىس ەمەس. كۇز ول - كۇز عوي. اناۋ امانحاننىڭ ولەڭى بار: «قىستا ولەتىن شىعارمىن» دەپ كەلەدى. مەن ەندى... نەگە ەكەنىن قايدام، كۇزدى جاقسى كورەمىن» - دەپ جاۋاپ قايتارىپتى.

 ەندەشە، اقىندى قۇتتىقتاي وتىرىپ، تۋعان كۇنىنە وراي، كۇز تۋرالى جازىلعان ولەڭدەرىن وقۋدى ۇسىنامىن.

 ***

 تىزبە، تىزبە، تىزبە تاۋ، تىزبەك ورمان،

 تىزبەك ورمان ەدى عوي - بىزدەگى ارمان.

 كۇرەڭ قىزىل قايىڭدار ارالىنا

 كۇرەڭ قىزدىڭ اۋىلى كۇزدە قونعان.

 

 التىن تەڭگە توككەندەي جولعا كىلەڭ،

 تىزبە، تىزبە جاپىراق - ول دا كۇرەڭ.

 قاراما دەپ كۇلەدى، كوزىم باسىپ

 كۇرەڭ سۇلۋ ىپ- ىستىق قولدارىمەن.

 

 كۇرەڭ تاۋدى قيالاپ تاڭ اتادى،

 كور، كور دەيمىن، وزىمە قارا تاعى.

 قاراي بەر سەن جاپقانشا جانارىمدى

 قارا كۇزدىڭ سۇپ- سۋىق الاقانى.

 

 ***

 ەسالاڭ، ءا؟ -

 كۇزگى جەل تاۋ اسپاق بوپ ەسەدى انا.

 كەشىر دەپ قايتا كەلدى جىگىت قىزعا،

 كەتكەن- ءدى كورمەستەي بوپ كەشە عانا.

 

 قىز جەڭدى، جەڭىسى وعان ۇناپ تۇردى،

 ال جىگىت قالتىرايدى قۇراق قۇرلى.

 سەبەبى ول اقىن ەدى، اقىن ەدى،

 كوڭىلىنەن كوشكەن كوپ بۇلت شۇباپ ءتۇرلى.

 

 كوڭىلىنەن كوشكەن كوپ بۇلت شارلاي كوكتى،

 بەتكە الدى الىس قيىر، شالعاي بەتتى.

 قاعىنعان ەسۋاس جەل قايتتى تاۋدان،

 ساعىنعان سارى الا كۇز سارعايدى، ءوتتى...

 ...سول قىزعا جىگىت قايتىپ بارماي كەتتى.

 

 ***

 الماتىدان،

 سۋماڭداعان سۋىعى ەرگەن ىزىنەن،

 الماتىنىڭ الباستىداي كۇزىنەن،

 كوز اشتىرماي بوراپ سوققان الدىڭنان -

 قارعىس سىندى قار ارالاس جاڭبىردان

 مەن شارشاعالى قاشان؟!

 

 قايرىلىستا قايىرىمدى جاز قالدى ىنتىق،

 كوشە - تۇمان، كورىنبەيدى الدىم تۇك.

 جاز شىقپايتىن شىعار بيىل، ال كوكتەم

 الماتىدان كەتكەن بولار ماڭگى ۇركىپ.

 

 ءسىزدىڭ اۋىل وردە ەدى،

 كوكىرەگىمنەن يتەرەدى جەل كەرى،

 كۇز ءتۇستى دە قىسقا كۇندە قىرىق ايتتى -

 سوقىر دەي مە، كەرەڭ دەي مە ول مەنى.

 

 تۇسسە ءتۇسسىن، كەلگەن شىعار كەزەگى،

 ءبىزدىڭ جۇرەك توزگەن، قالقام، توزەدى.

 .. .سىزگە تۇك تە قاتىسى جوق بۇل جىردىڭ،

 بۇل انشەيىن كۇز جايلى ءبىر ءسوز ەدى.

 

 ەسەنتاي وزەنى

 

 قىز كەتتى، باسقا جىگىت ۇنادى دا،

 كۇز ەدى، ءيت ۇرەدى تىم ارىدا.

 ول كۇندە سەن دە ەسەنتاي، مەن دە ەسەنتاي،

 قوسىلىپ ەكى ەسەنتاي جىلادىق، ءا؟!

 

 سول سۋرەت وشپەيدى دە، ولمەيدى دە،

 سول ءبىر وت كەلە جاتىر سونبەي، مىنە.

 قوسىلىپ ەكى ەسەنتاي جىلاعانىن

 سودان سوڭ كورمەدى ەشكىم، كورمەيدى دە.

 

 سودان سوڭ ءوزىم كوردىم نە كورسەم دە،

 وشسەم دە، كەنەلسەم دە، تەڭەلسەم دە.

 تاقىردى تاستاي قاشقان اق كيىكتەي،

 الىستاپ كەتە باردىڭ مەنەن سەن دە.

 

 جاراسىن زەكەتىڭە مال، ديار، باق،

 شارشادىم ءان- كۇي ارناپ، سان قيالداپ.

 اتتاس- اي، سول داۋرەنگە ءبىر اپارشى،

 الدىڭا جىعىلايىن الديارلاپ.

 

 ءور ەدىڭ - ساعاسى وتكەل بەرمەس مۇلدە،

 بۇگىندە لاي سۋمەن تەڭدەستىڭ بە؟

 مەنىڭ دە وتكەن جولىم وزىمە ايان،

 ءبىراق مەن كەشتىم ءبارىن، سەن كەشتىڭ بە؟

 

 ءومىردىڭ باسى قايدا، قايدا- اۋ سوڭى،

 ەسكى جۇرت دەگەنىمىز - جايلاۋ سونى.

 بارامىز كۇزگە كىرىپ، بايقايمىسىڭ،

 اۋلاقتا ءيت ۇرەدى... ءاي، قويشى ونى.

 

 

 بۇگىن كۇز قايتىس بولدى

 

 جەردەگى

 ەڭ شىنايى، سۇيىكتى دوس ءوتتى ۇلى.

 گازەت- جۋرنال نەكرولوگ بەرمەدى،

 راديو حابارلاعان جوق مۇنى.

 

 دالادان

 جاڭبىر ءيسى كەلەدى.

 ءبارى عاجاپ، ءبارى ورنىندا، ءبارى امان -

 الماتىنىڭ قاراعاشى، تەرەگى.

 

 الماتىنىڭ قالاسى

 سازىن تىڭداپ تۇر كەشتىڭ.

 ەشكىم مۇندا ولمەگەندەي، قاراشى،

 ولمەيتىندەي كورىنەدى مۇلدە ەشكىم.

 

 جاپىراقتار داۋىس سالا ۇشىپ كەپ،

 كورىسپەكشى قول الىپ.

 حابار ايتىپ شارشاعان جەل كۇشىك بوپ،

 قىڭسىلايدى بالاعىما ورالىپ.

 

 تولەجيسىڭ ويلار، ويلار ارباسىپ،

 تومەنشىكتەپ ءور ەڭسەڭ.

 كۇز ءولدى مە - قىس كەلەدى جالعاسىپ،

 كىم كەلەدى مەنەن سوڭ؟

 بىلمەيمىن.

 

05.10.2015

سوڭعى جاڭالىقتار