قازاقتىڭ ۇلتتىق سۋسىندارى - پايدالى كەڭەس

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - سۋسىن دەگەنىمىز ءشولدى باسىپ، رۋحىڭدى سەرپىلتۋ ءۇشىن ارنايى دايىندالعان ىشىمدىك. كەيبىر سۋسىنداردىڭ قورەكتىك ءارى دارىلىك قاسيەتى ەرەكشە كۇشتى.

قىشقىل سۋسىن باۋىرعا پايدالى. اشتى سۋسىن جۇرەككە پايدالى. كەرمەك سۋسىن وكپەگە پايدالى. ءتاتتى سۋسىن كوكباۋىرعا پايدالى. تۇزدى سۋسىندى قالىپتى ىشسە، ساۋ ادامداردىڭ بۇيرەگىنە پايدالى بولدى. تەك سۋسىنداردى ورىندى تۇتىنۋ كەرەك.

قىمىزدىڭ ءرولى - قىمىز قان تامىرلارداعى كەدەرگىلەردى اشىپ، رۋحتى سەرپىلتەدى. قىمىز قۋاتتى، جاعىمدى رايلى. قىمىز ادامدار ءۇشىن شولدەسە سۋسىن، قارنى اشسا ازىقتىق ءارى شيپالى ءدارى. قىمىزدا ادام ورگانيزىمىنە پايدالى زاتتار وتە كوپ. قىمىزدىڭ قۇرامىنداعى دارۋمەندەر اعزاعا ءارتۇرلى اسەر ەتەدى. اس قورتۋدى، نەرۆ جۇيەلەرىن، جۇرەك، قان تامىرلارىنىڭ قىزمەتىن جاقسارتادى. اسىرەسە نەرۆ جۇيەسى اۋرۋلارىنا ەم. تۋبەركۋلەز اۋرۋىنا شالدىققاندار قىمىزدى ۇزبەي ءىشىپ تۇرسا، تۋبەركۋلەز تاياقشا ميكروبى اسەرىنەن بۇزىلعان زات الماسۋدى رەتكە سالادى. جۇرەك قان تامىر جۇيەسىنىڭ قىزمەتىن قالپىنا كەلتىرەدى. ءارى ورگانيزىمدە جۇرىلەتىن فيزولوگيالىق، بيو حيميالىق بارىستى كۇشەيتەدى.

ايران

سيىر، قوي، ەشكى، ءسۇتىن ساۋىپ العاننان كەيىن جاقسى ءپىسىرىپ، سالقىنداتىپ بارىپ ۇيتقى قوسىپ اشىتىلادى. ايران - ءتاتتى، ءدامدى، جىلى رايلى، جاعىمدى سۋسىن ءارى قۋاتتىق تاعام. اسقازاندى كۇشەيتىپ، باۋىردىڭ قۋاتىن ارتتىرىپ، بۇيرەك قىزمەتىن جاقسارتادى. اس قورتۋعا پايدالى.

قاتىقتىڭ (سۇزبەنىڭ) ءرولى - ۇيىعان ايراندى ءسۇزىپ، سارى سۋىن شىعارعاننان كەيىنگى ءسۇزىندىنى قاتىق نەمەسە سۇزبە دەپ اتايدى. قايناعان سۋ، تۇز قوسىپ، شالاپ جاساپ سۋسىن ءارى دارىلىك تاعام ءۇشىن پايدالانىلادى. ءشولدى باسىپ دەنەنى قۋاتتاندىرادى.

ءشۇبات

ءشۇبات - تۇيە سۇتىنەن عانا اشىتىلاتىن سۋسىن. ءارى شيپالىق دارىلىك تاعامدار قاتارىنا جاتادى. تۇيە ءسۇتىنىڭ مايلىلىعى جوعارى، كالتسي قۇرامى باسىم بولىپ، قىمىز سياقتى ءشۇبات تا سۋسىندىق ءارى شيپالى ءدارى. ول ىشەك اسقازان، وكپە اۋرۋلارىنا، كالتسي قۇرامى كەم بولعان اۋرۋلارعا توتەنشە شيپالى. ىستىق سوعىپ اۋرعان اۋرۋ ادامنىڭ ماڭدايىنا (ەڭبەگىنە) جۇرەك ءتۇسىنا ءشۇبات كوپىرشىگىن جاعىپ، سالقىن جەردە تىنىقتىرسا، تەز سەرگىپ، ساۋىعىپ كەتەدى.

بوزا

بوزا - تارى، كۇرىش، بورمي، قوناق قاتارلى استىقتاردان جاسالاتىن تاعام ءارى سۋسىن. بوزا قۇرامىندا تيرمەنگە تارتىلاتىن تارى نەمەسە قوناق، بورمي (ساق) جارماسى بولادى. بۇلاردى سۋعا قايناتىپ قويۋ بوتقا جاسايدى. وعان اشتقى (سۋعا ءبورتتىرىپ وندىرگەن ارپا، تارى، بيدايدان جاسالعان اشتقى) قوسىلادى. بوزا 6-8 ساعاتتا اشيدى. وعان قايناتىپ سۋ قوسىپ ارالاستىرادى دا تازا ىدىسقا ءسۇزىپ قويادى.

بوزانى ساقتالۋىنا جانە جاسالۋ، دايىندالۋ تەحنيكاسىنا قاراي جاس بوزا جانە قورلانعان بوزا دەپ بولەدى.

جاس بوزانىڭ كۇشى 4 -6 گرادۋس، قورلانعان بوزا 12 -15 گرادۋس بولادى. بوزا قازاق، قىرعىز، سالا، دۇڭگەن حالىقتارىنىڭ ۇلتتىق سۋسىنى. قالىپتى ىشسە ءشولدى باسىپ، رۋحتى سەرپىلتەدى.

بيداي كوجە

بيداي كوجە - بيدايدى شاڭ توزاڭنان تازارتىپ، ازداپ سۋ سەۋىپ، دىمقىلداپ، كەلىگە ءتۇيىپ تۇكتەپ، قاۋىزىن شىعارىپ جەلپىپ تازارتادى. قىپىق پەن قاۋزدان تازارتىلعان بيدايدى از مولشەردە سۋ قۇيىپ، كەلىگە سالىپ قايتا ءتۇيىپ جانشيدى. وسىلاي جانشىلعان بيدايدى سۋعا نەمەسە سۇتكە سالىپ، باپپەن قايناتىپ پىسىرەدى. كوجە پىسقان سوڭ ايران، قاتىق، مەيىز، تۇز قوسىپ ىشەدى.

اشىعان بيداي كوجە ءتىپتى دە جاعىمدى ءارى دارىلىك تاعامدىق قاسيەتكە يە. دەنەنى قۋاتتاندىرىپ، ءشولدى باسىپ، رۋحتى سەرپىلتەدى.

ارپا كوجە

ارپا كوجە - بۇل تاعامنىڭ دايىندالۋ بارىسى بيداي كوجەنى دايىنداۋمەن ۇقساس. تەك ارپانى سۋعا قايناتىپ، ءپىسىرىپ الۋ كەرەك.

ارپا كوجەنىڭ قاسيەتى جۇرەك اۋرۋىنا ، قان قىسىم اۋرۋىنا، قان قۇرامىنداعى حولەستەريندى تومەندەتۋگە پايدالى. دارىلىك ءرولى بيدايعا قاراعاندا ءتىپتى دە كۇشتى.

تارى كوجە

تارى كوجە - اقتالعان تارىدان، 150 گ، 1 ليتىر سۋ، 100 گ قاتىق، 15 گ تۇز قوسىپ قايناتىپ ىشسە، كوزدىڭ كورۋ قۋاتىن ارتتىرىپ، ءشول باسۋ، دەنەنى قۋاتتاندىرۋداي دارىلىك ءرولى بار.

كۇرىش كوجە

كۇرىش كوجە - بۇل تاعامنىڭ دا دايىندالۋ بارىسى بيداي كوجەنى دايىنداۋمەن ۇقساس. كۇرىش كوجەنى ازىرلەۋ ءۇشىن كوپ كۇش كەتپەيدى. كۇرىش كوجەنى - 100 گ كۇرىش، 1 ليتىر سۋ، 0.5 ليتىر ايران (قاتىق)، 15گ تۇز، 50 گ ءجۇزىم قاتارلىلاردى قوسىپ جاسايدى.

كۇرىش كوجەنىڭ ىستىقتى قايتارۋ، دەنەنىڭ سۋسىزدانۋىنىڭ الدىن الۋ، ءشولدى باسۋ، دەنەنى قۋاتتاندىرۋداي تاعامدىق ءارى ەمدىك ءرولى بار.

بۇرشاق كوجەنىڭ ءرولى - بۇرشاقتىڭ ءتۇرى كوپ. قىزىل بۇرشاق، جاسىل بۇرشاق، كوك بۇرشاق، قارا بۇرشاق، ورمە بۇرشاق، قۇرعاق ات بۇرشاق، تۇيە بۇرشاق قاتارلىلار بولىپ بولىنەدى.

بۇرشاقتىڭ قۇرامىندا كوپتەگەن پايدالى ەلەمەنتتەر بار. تاۋ بۇرشاعى بارىنەن قۇندى. جاسىل بۇرشاقتان جاسالعان كوجە ىستىقتى قايتارادى. ونىڭ ىستىقتى باسىپ، ۋىتتى قاينارۋ، باۋردى جاقسىلاۋ ءرولى بار.

بۇرشاق كوجە ءشولدى باسىپ سۋسىن بولۋدان تىس، جاعىمدى سۋسىندىق تاعامداردىڭ ءبىرى. كىشى قىزىل بۇرشاقتان جاسالعان كوجەنىڭ كوكباۋىر فۋنكتسياسىن جاقسىلاپ، نەسەپتى جۇرگىزۋ، ديزەنفەكتسيالاۋ، ۋىت قايتارۋ ءرولى بار. بۇل تاماشا دارىلىك تاعام. سوندىقتان جازدىڭ ىستىق كۇندەرى بۇرشاق كوجەسىن ءىشىپ تۇرۋ پايدالى.