ۇلانباتىردا اداسقان قازاقتىڭ بولمىسى

None
None
نۇر-سۇلتان. قازاقپارات. (قاماۋ - اڭگىمە). ۇلانباتىر قالاسىنىڭ كوشەسىندە ءجۇر ەدىم، پۇشپاق تىماق، پۇشپاق جاعالى شاپان كيىپ، كۇمىس بەلبەۋ بۋىنعان، اياعىندا قازاقي ساپتاما ەتىگى بار ءبىر قاريا بيىك بيىك كوپ تامداردىڭ ورتاسىندا قالاي جۇرەرىن بىلمەي قامالىپ تۇر ەكەن.

جۇگىرىپ بارىپ:

- اسسالاۋماعوليكۋم - دەپ سالەم بەرىپ قولىمدى ۇسىنىپ ەدىم، ارسا- ارسا ساۋساقتارىن ۇستاتىپ، بەتىمە ءۇڭىلىپ ءبىراز قاراپ تۇردى دا:

- بالام، كىمنىڭ بالاسىسىڭ - دەدى. مەن اكەمنىڭ اتىن ايتتىم. ول كىسى تاعى ءبىراز ويلانىپ بارىپ:

- جوق، تانىمايدى ەكەم، ال سەن مىنا قالىڭ موڭعولدىڭ ىشىنەن مەنى قايدان تانيسىڭ - دەدى تاڭدانىپ. مەن:

- اتا، ءسىزدى ەمەس، تىماق، شاپانىڭىز بەن بەلبەۋ، ەتىگىڭىزدى تانىپ تۇرمىن - دەپ ەدىم، شال ءوزىنىڭ قازاق كيىم كيىپ جۇرگەنىن ەندى عانا بىلگەندەي مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردى دە:

- ءيا، ءيا بۇلاردى (كيىمدەردى) سەن تۇرماق موڭعولدار دا تانيدى ەكەن. ال سەنىڭ مىنا مىنەزىڭ مەن تاپ- تازا ءتىلىڭ دە: «مەن قازاقپىن» - دەپ ايعايلاپ تۇر ەكەن. وركەنىڭ ءوسسىن بالام - دەپ كادىمگىدەي ريزا بولىپ قالدى. مەن قالاي جۇرەتىنىن ايتىپ جول كورسەتىپ بەرمەككە ءبىراز جەرگە دەيىن ەرتىپ ءجۇردىم. جولدا انە جەر، مىنە جەردە ەكى ەكىدەن قۇشاقتاسىپ ءسۇيىسىپ وتىرعان بىرنەشە جاستاردى كورگەن قاريا:

- ياپىراي، مىناۋ كىمنىڭ بالالارى ەكەن، كوپشىلىكتىڭ كوزىنشە ءبىرىن ءبىرى جالاپ جۇقتاپ جاتقاننان ۇيالسا عوي. اتا-اناسى بىلسە ەكەن - دەپ مۇڭايدى. تاعى ءبىراز ءجۇرىپ ەدىك تاق ءبىزدىڭ الدىمىزدان ءبىر ءۇيدىڭ ادامدارى سىقىلدى ءبىر ەركەك، ءبىر ايەل شىعىپ ءبىر-بىرىنە ايتپاعاندى ايتىپ توبەلەسىپ جاتىر ەكەن. سونى كورگەن شال ماعان قاراپ:

- ساپىرىلىسىپ جاتقان كوپ ادامنىڭ كوزىنشە ەرلى-زايىپتى ەكەۋىنىڭ ايتپاعاندى ايتىسىپ، توبەلەسىپ جاتقانىن كورگەنشە جاستاردىڭ ءسۇيىسىپ وتىرعانىن كورۋ اناعۇرلىم ارتىق ەكەن-اۋ - دەپ كۇلدى. ءسويتىپ انا، مىنانى ايتىپ مەنەن ايرىلعىسى كەلمەي تارتىنشاقتاپ تۇرىپ، تۇرىپ ارەڭ كەتتى.

مەن دە الگى شالدان ايرىلعىم كەلمەي ءبىر، ەكى اتتاپ بارىپ ارتىما قاراپ ەدىم قاريا قالانىڭ كوشەسىندە جۇرگەندەي ەمەس سوناۋ التاي تاۋلارىنىڭ بوكتەرىندە قوي جايىپ جۇرگەندەي ەكى قولىن ارتىنا ۇستاپ ءسال-ءپال ەڭكىشتەۋ دەنەسىن ەركىن قويىپ اسىقپاي- ۇسىكپەي اياڭداپ بارادى ەكەن. سول كورىنىس- اق ءوزىمدى اكەسىنەن قالىپ بارا جاتقان بالاداي سەزدىرىپ بولماعان سوڭ، تۇرا جۇگىرىپ ارتىنان باردىم دا:

- اتا، شاي ىشەسىز بە - دەپ ەدىم، اقساقال جىمىڭ ەتىپ:

- اڭگىمەلەسىپ وتىرىپ ءبىر شاي ىشسەك بولار ەدى، ءبىراق مەنىڭ كەمپىرىمنىڭ شايى قۇساعان شاي مىنا ماڭايدان تابىلار ما ەكەن ءا - دەپ ماعان قارادى.

جانىمىزدا تۇرعان شايحاناعا كىرىپ موڭعول كەلىنشەكتەرگە ءجونىن ايتىپ ەدىم ءشاي دا كەلدى. اتامىز بەلبەۋىن بوساتىپ، شاپانىنىڭ كەۋدەسىن ءسال اشىڭقىراپ قويىپ شاي ءىشتى.

ءسويتىپ وتىرىپ مەن ول كىسىنى اڭگىمەگە تارتىپ:

- اتا قالا قانداي ەكەن - دەپ ەدىم، شال ساۋساقتارىن سانادى دا:

- مەن بۇرىن وسى قالادا اسكەردە تۇرعام، سودان ەلۋ جىلدان كەيىن كەلىپ وتىرمىن. ول كەزدەگىدەن وركەندەپ وزگەرىپ كەتىپتى. وكىنىشتىسى مىنا ءزاۋلىم-ءزاۋلىم ۇيدەردى نەگە الىس الىس سالماي ءبىرىنىڭ جەلكەسىنە ءبىرىن مىنگىزىپ سالادى ەكەن وسىلار. اللانىڭ يەن جاتقان جەرىن ايايما. ەكى اتتاساڭ تاسقا قامالعان جىلقىداي قامالاسىڭدا قالادى ەكەنسىڭ. سوسىن تاعى ءبىر بايقاعانىم، ساناساڭ سان جەتپەيتىن مىنا كوپ ماشينا جۇرەتىن باسقا جەر تاپپاعانداي الاقانداي مىنا قارا جولعا سىعىلىسادى دا تۇرادى ەكەن. جازدىڭ ىستىعىندا قوي دەگەن مال وسىلاي ءبىر-ءبىرىنىڭ كولەڭكەسىنە تىعىلىپ ۇيەزدەپ تۇرۋشى ەدى. ۇيلەرىنىڭ اراسى وسىنداي جاقىن بولا تۇرىپ ادامدارى ماشيناسىز باسپايدى ەكەن. بالالارىن ەرتىپ جاياۋ جۇرمەي مە اسىقپاي... - دەدى.

دالاعا شىعىپ:

- ال اتا قوش بولىڭىز - دەپ ەدىم قاريا مەنىڭ قولىمنان قىسىپ، راحمەتىن ايتتى دا:

- شايدى عوي، مىنالار جاقسى قايناتادى ەكەن، ءبىراق الگى ءبىر شوشايعان تۇعىرى قۇرعىر (ورىندىقتى ايتادى) زىقىمدى الدى عوي. بايلاۋلى بۇركىت سىقىلدى تۇعىردا شوشايىپ وتىرىپ شاي ىشكەندە ماڭدايىڭنىڭ تەرى دە قىسىلىپ شىعادى ەكەن عوي. ءۇيى دە ىستىق. شىركىن كيگىز ءۇيدىڭ تورىنە مالداس قۇرىپ وتىرىپ ءشاي ىشكەنگە نە جەتسىن - دەپ قويىنىنان ۇلكەن اق ورامال شىعارىپ ماڭدايىنىڭ تەرىن ءسۇرتتى. سوسىن تاعى دا ەكى قولىن ارتىنا ۇستاپ اسىقپاي ارى قاراي اياڭدادى.

«بارشا بولمىس، ءون بويىنان كەڭ دالانىڭ دارحاندىعى اڭقىعان قايران قازاعىم- اي، ەشتەڭەدەن ۇركىپ قورىقپايتىن ەسىل ەركىندىگىڭ قانشاعا بارار ەكەن دەشى. ءبىرىنىڭ جەلكەسىنە ءبىرىن مىنگىزىپ سالعان مىنا زامانا - تامداردىڭ قاي بۇرىشىنا بارىپ تاعى دا قامالار ەكەنسىڭ» - دەپ ويلاپ ەدىم. ەكى اياعىم ىلگەرى باسۋعا كەلمەي الگى قاريانىڭ كەتكەن جاعىنا ءالسىن ءالى ايلانىپ قاراي بەردىم.


بايىت قابان ۇلى


سوڭعى جاڭالىقتار