بابالار ءسوزى: «ەكىباستۇز» اتاۋى قايدان شىققان
بۇل جوبا اياسىندا «بابالار ءسوزى»، «قازاق حاندارى»، «ەجەلگى قالالار تاريحى»، «حالىق قازىناسى» قاتارلى جاڭا ايدارلار اشىلدى.
«بابالار ءسوزى» ايدارى نەگىزىنە «مادەني مۇرا» باعدارلاماسى اياسىندا شىققان 100 تومدىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ جىر-تولعاۋلارى، قيسسا-داستاندار، ءسوز ۇستاعان شەشەندەر مەن بيلەرىمىزدەن قالعان ناقىلدار، تاريحي جادىگەرلەر الىندى.
«قازاق حاندارى» ايدارىندا تاريحىمىزدا ەلىنە قورعان بولعان حانداردىڭ ءومىرى تۋرالى دەرەكتەر بەرىلەدى. ال «ەجەلگى قالالار تاريحى» ايدارىنا قازاق دالاسىنداعى وركەنيەتتىڭ ورداسى بولعان كونە قالالاردىڭ تاريحى تۋرالى جازبالار جاريالانادى.
«حالىق قازىناسى» ايدارى بويىنشا، قازاقستانداعى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەر، قازاق حالقىنىڭ سالت-داستۇرلەرى، قولونەر، قارۋ-جاراقتارى تۋرالى ماعلۇماتتار بەرىلمەك. جوبا ماتەريالدارى قازاق تىلىندە (قازاقشا جانە توتە جازۋمەن) اگەنتتىك سايتىندا جاريالانادى.
***
ەل مەن ەلدىڭ اراسىندا ساۋدا-ساتتىقتىڭ كەڭىنەن تارالعان كەزىندە، ءبىر ساۋداگەر ادام ءوزىنىڭ مۇلىكتەرىن بىرنەشە تۇيەگە قامداپ ارتىپ، ادىرلى دالامەن ساپار شەگىپ كەلە جاتادى. ۇزاق جولدان شارشاعان، قالجىراعان كەرۋەن ءبىر تۇستارعا كەلگەندە ايالداپ، اس ءىشىپ، اۋقاتتانباق بولادى.
كەپكەن ەتتەرىن الىپ، پىسىرمەككە دايىندىق جاسايدى. ءبىراق وت جاعاتىن وتىن تابا الماي، داعدارىسقا دۋشار بولادى. جيناپ اكەلگەن ءشوپ-شالام مەن شوپشەكتەر تەز جانىپ كەتىپ، ەت پىسىرۋگە مۇمكىندىكتەرى كەلمەيدى.
ءبىراز ادامدار دالانى شارلاپ، تەزەك ىزدەپ كەتەدى. ءسويتىپ جۇرگەندە ءبىر تىشقاننىڭ ىنىنەن شىعىپ جاتقان ءتۇيىر-ءتۇيىر قارا دومالاق تاستاردى كورەدى. الگىنى قىزىق كورىپ جيناپ، قاپ تۇبىنە سالىپ العان تەزەك تەرۋشى كەرۋەن جايعاسقان جەرگە قايتىپ كەلىپتى.
شامالى جينالعان تەزەكپەن وت جاعىپ، دوڭگەلەنە وتىرعان ءبىر توپ ادام الگى قارا تاستاردى قولدان-قولعا وتكىزىپ تاماشالاپ قارايدى. شامالىدان سوڭ ۋىستاعان كۇيىندە بىرەۋى جانعان وتقا قاراي لاقتىرا سالادى. وتقا تۇسكەن ءبىر ۋىس قارا تاستار قىزۋى كۇشەيىپ، جانا باستايدى.
سونى كورگەن كەرۋەنشىلەر: «جاناتىن تاس شىعاراتىن جەر ەكەن مىناۋ. بۇل جەرگە ءبىز بەلگى قويىپ كەتەيىك، ەلگە بارعاننان سوڭ كوپشىلىكتى ەرتىپ اكەلىپ، ءونىم الارمىز، - دەدى دە، ساۋدالاۋعا اكەتىپ بارا جاتقان ۇلكەن-ۇلكەن تۇزدى ءبىرىنىڭ ۇستىنە ءبىرىن قويىپ قالدىرىپ كەتەدى. كەيىن كوپشىلىك جينالىپ كەلەردە جاڭاعى جەردى ەكى قوس تۇز قالعان جەر دەپ ىزدەپ، سوڭىنان «ەكىباستۇز» اتالىپ كەتكەن ەكەن.