دۇنيەقوڭىز - جاپون ەرتەگىسى

استانا. قازاقپارات - ەرتەدە ءبىر كەدەي بالا بولىپتى. جالعىز اناسى عانا بار ەكەن. بىردە بالانىڭ اناسى قاتتى ناۋقاستانىپ قالادى. ءدارى ساتىپ الۋعا اقشاسى بولماي امالى تاۋسىلعان بالا گوندزوۋ دەگەن اعايىنىنا قارىز سۇراۋعا بارادى.

 ول ءبىر اشكوز ءھام ساراڭ بىرەۋ ەكەن. گوندزوۋ سۇراعانىن بەرمەك تۇگىلى «سەن سياقتىعا بەرەر اقشام جوق. شەشەڭ ءتىرى قالا ما، ول دا كۇماندى. ولەتىن كىسى ولەدى عوي. مەن ەشتەڭە ىستەي المايمىن» دەپ، قايتارىپ جىبەرەدى. ەڭسەسى تۇسكەن اش بالا قايتار جولدا ءالى كەتىپ، ءبىر اعاشتىڭ تۇبىنە جاتىپ، ۇيقىعا كەتەدى. ءبىر كەزدە بىرەۋ يىعىنان تۇرتكەندەي بولادى. ويانىپ كەتىپ قاراسا كوز الدىندا تيتتەي جۇلدىز ءدىر- ءدىر ەتىپ تۇر. قۇلاعىنىڭ تۇبىنەن بىرەۋ سىبىرلعانداي. قاراسا ءدال قاسىندا اق ساقالدى قاريا وتىر ەكەن.

- بالام، اناڭ اۋرۋىنان ايىعىپ كەتۋ ءۇشىن ساعان ءبىر زات سىيلايىن دەپ وتىرمىن. مىنا جالعىز تال گەتانى (جاپونداردىڭ اعاشتان جاسالاتىن اياق كيىمى) الا عوي. بۇل جاي گەتا ەمەس، بايلىق اكەلەتىن ەرەكشە زات. گەتانى كيسەڭ بولدى، قۇلايسىڭ. قۇلاعان جەرىڭنەن التىن شىعادى. ءبىراق بايقا، گەتانى كوپ پايدالانۋشى بولما. ادام بايلىققا قۇنىققان سايىن بويى الاسارىپ، كىشىرەيە بەرەتىنىن ۇمىتپا.

وسىنىڭ ءبارىن تۇسىندە كورىپ تۇرعانداي كۇي كەشكەن بالا ەسىن جيعانشا قاريا عايىپ بولىپتى. بالا گەتانى كيگەندە تىك تۇرا الماي قۇلايدى. ورنىنان تۇرىپ قۇلاعان جەرىنە قاراپ ەدى، جالت- جۇلت ەتكەن اقشا جاتىر. ەسى شىعا قۋانعان بالا ءدارى ساتۋشىعا جۇگىرەدى. دارىگەردى ۇيىنە شاقىرادى. جول- جونەكەي دوربا- دوربا ازىق- تۇلىك ساتىپ الادى. اناسىن ەمدەتىپ، عاجايىپ گەتانىڭ ارقاسىندا جوقشىلىقتى دا ۇمىتادى.

اعايىنى گوندزوۋ «شەشەسى ولسە، ءۇيىن ساتىپ جىبەرىپ، اقشا قىلايىن» دەپ ويلاپ، بالانىڭ ۇيىنە بارىپتى. سويتسە، بالا شەشەسى ەكەۋى ءماز- مەيرام تىرشىلىك كەشىپ جاتىر ەكەن. «بۇلار جاقسى تۇرمىسقا قالاي جەتە قالدى؟ » دەپ تاڭ قالادى گاندزوۋ. بالا گەتانىڭ سىرىن بۇكپەي ايتىپ بەرەدى. گوندزوۋ گەتانى تەكسەرەمىن دەپ الىپ كەتەدى.

گوندزوۋ ءۇيىنىڭ ەسىك- تەرەزەسىن بەكىتىپ، بولمەسىنىڭ ورتاسىنا ۇلكەن قاپتى اۋزىن اشىپ قويادى دا گەتانى كيەدى. قۇلاپ تۇرعان جەرىنەن اقشا شىعا بەرەدى. «گەتا، اقشا بەر، اقشا، اقشا» دەپ اۋزى دامىل تاپپايدى. قاپ تولسا دا گوندزوۋعا از كورىنەدى. ول قۇلاپ تۇرعان سايىن اقشا بۇرىنعىسىنان دا كوپ شىعادى. اقشانىڭ كولەمى ۇلعايا- ۇلعايا ءۇيدىڭ توبەسىنە جەتەدى. سول كەزدە ءۇيى ءزاۋلىم سارايعا اينالىپ كەتىپتى دەيدى.

گوندزوۋدىڭ «اقشا ءوندىرىسى» توقتامايدى. اقشاسى كوبەيگەن سايىن دۇنيەقوڭىزدىڭ دەنەسى كىشىرەيە بەرەدى.

كەش باتقاندا گەتاسىن الۋعا بالا كەلەدى. «گوندزوۋ كوكە، گوندزوۋ كوكە!» دەپ، قانشا ايعايلاسا دا، دالاعا ەشكىم شىقپايدى. ءۇيدىڭ ەسىك- تەرەزەسى تاستاي بەرىك. ىشىنەن سىقىرلاعان اقشانىڭ دىبىسى عانا ەستىلەدى. بالا ەسىكتى بۇزىپ اشقاندا ىشىنەن بۇرقىراعان اقشا ساۋ ەتىپ سىرتقا توگىلەدى. وسىنشالىق كوپ بولار ما؟ گاندزوۋ ءۇيىنىڭ بولمەلەرى دە كوبەيىپ كەتىپتى. بالا ەڭ ۇلكەن بولمەگە كىرگەندە جارقىراي ۇيىلگەن التىن اقشالاردى كورەدى. تاۋداي اقشانىڭ توبەسىندە كىشكەنتاي قوڭىز اۋناپ جاتىر.

سودان بەرى اۋىل سىرتىنداعى قوقىستاردا گوندزوۋ دەگەن قوڭىز پايدا بولىپتى دەيدى.

جاپون تىلىنەن اۋدارعان شارافات جىلقىبايەۆا

«قامشى» سىلتەيدى