دۋلات يسابەكوۆ. قارعىن رومانىنىڭ جالعاسى

استانا. قازاقپارات - ەكىنشى ءبولىم.

ارادا التى اي ءوتىپ، جاڭا جىلعا ءبىر- ەكى جەتى قالعاندا سارگەل دوكتورلىق ديپلومىن قولىنا الىپ، كوپتەن الاڭداعان كوڭىلى ءبىر تىندى. ديسسەرتاتسياسىن قورعاپ بولعان سوڭ- اق الماتىداعى عالىم بىتكەن بار جۇمىستى تاستاپ، تەك ءبىر ماسەلەمەن - سارگەلدىڭ دوكتورلىعىن قالايدا بەكىتتىرمەۋ ماسەلەسىمەن اينالىسىپ جاتقانداي، قاراتايعا سارى ۋايىمىن حاتپەن دە، تەلەفونمەن دە زار يلەپ ايتۋمەن بولدى. سوڭعى رەت حابارلاسقاندا قاراتاي تابيعاتىندا جوق مىنەز تانىتىپ، نەمەسە اعاسىنا زەكىپ تاستاعان. بۇل سۇزەك بولعان ادامداي بىرنەشە كۇن بويى قۋارىپ، ءوز باسىنا ءوزى اقىر زامان تۋدىرىپ، ءىس ناسىرعا شاپتى دەپ تۇيگەن-دى.   
 تۇنەمەگە ۇيقى كورمەي، اس ءۇي مەن كوريدوردىڭ توزىعى جەتە باستاعان پاركەتىن سىقىرلاتىپ ءجۇرىپ الاتىندى شىعاردى. ميلليون رەت ءجۇرىلىپ وتكەن "اس ءۇي - كوريدور" "اس ءۇي مارشرۋتى" ءوز جەمىسىن دە بەردى: قولىنان ەشتەڭە كەلمەسىن بىلسە دە ول ءبىر كۇنى اياق استىنان ماسكەۋگە ءجۇرىپ كەتتى. "بولار- بولماس دوكتور تۇگىلى، مۇشە- كوررەسپوندەنتتەرمەن ارەڭ سويلەسەتىن اتتەستاتسيالىق حوميسسيادا "پالەنشە- ەكە" دەگەن ەشكىم بولا قويماسا كەرەك، ايداۋدان قايتقانداي سارگەلدىن جاعى سۋالىپ، ءجۇزى شۇڭىرەيىپ، پۇشايمان بولىپ ورالدى. جايشىلىقتىڭ وزىندە توڭىرەگىنە كۇدىكپەن قاراپ، ۋايىم ولجالاپ جۇرەتىن ول مىنا وقيعادان سوڭ مۇلدە مازاسىز بوپ الدى. "ماعان جاندارىڭ اشىمايدى، سەندەرگە ءبارىبىر"، - دەپ ول ءۇي ىشىندەگىلەردىڭ اپشىسىن بيدايداي قۋىردى. "ەشكىم مەنىڭ دوكتور بولعانىمدى قالامايدى، ويتكەنى كورە المايدى. ءبارى دە كۇلە كىرىپ، كۇڭىرەنە شىعاتىن ادامدار. وزىنەن وزعان بىلاي تۇرسىن، وسى كۇنى قاتارلاسساڭ دا جۇرت كۇندەيدى. ءبارى جاۋ، ءبارى!  
 بۇ زاماندا دوس جوق، "مەن، تەك مەن، ءوزىم بولسام" دەگەن كەز. وزىنەن ارتىلعانىن عانا دوسىنا بەرەدى، ءيا، ارتىلعانىن عانا. ەشكىمگە سەنبەيمىن، ءوز ويىڭ وزىڭە جاۋ بوپ تۇرعاندا باسقاعا قالاي سەنبەكپىن! ايەلىمە مە؟ ەركەكتىڭ ءبىرىنشى جاۋى - ايەلى!"  
 ەركەكتەردىڭ اشۋ ۇستىندە قيماسىنا دا ءتىل تيگىزىپ، وت باسىنداگى ايەلدەن جامان بوپ كەتەرىن، سابىر ساقتاپ كۇتە تۇرساڭ باياعى ەر كوڭىلدى ارناسىنا قايتا تۇسەرىن ماليكە جاقسى بىلەتىن. ءبىراق، سارگەلدىڭ بۇل سوزدەرى باسقا ەركەكتەردەي تاسىعان كەزدە تۇبىندەگى تاسىن بەتىنە ويناتىپ شىعا كەلەتىن اشۋ وزەنىنىڭ قاسيەتى ەمەس، تۋا بىتكەن وڭازا مىنەز، ىزباي كوڭىل، كۇلدى بادام تۇيسىك، سەكەمشىل سەزىمدەردەن ەكەنىن دە ۇعىپ ءبىتتى. ول كۇيەۋىمەن قارسىلاسۋىن دا قويىپ، جۇمىسىنا ادەتتەگىدەن ەرتە كەتەدى دە، جوقتان وزگەنى سىلتاۋ ەتىپ كەشىرەك قايتادى. بۇرىنعىداي شەگىر كوزبەن قارسى الىپ، جۇرەك سىزداتار سۇراقتى باستاي بەرگەن سارگەلگە "پرەكراتي، پوجالۋيستا!"- دەپ قاباق شىتىپ، ونىڭ ماساداي ىزىنداپ كوتەرىلىپ كەلە جاتقان سوزدەرىن توپىرلاتىپ كەۋدەسىنە قايتا قۋىپ تىعادى. ايەلىنىڭ ءۇزىلدى- كەسىلدى ورىسشا تويتارىس بەرۋى سارگەلدى تۇيىققا تىرەپ تاستايدى. دەمەك مۇنداي ساتتە ول نەدەن دە بولسا تايىنبايدى دەگەن ءسوز.   
 سول سەرگەلدەڭ مەن قىرعي- قاباق كۇندەر ارتتا قالىپ، ەندى جاڭا جىل مەرەكەسىنە جىلداعىدان ەرەكشە دايىندالىپ جاتقان كەز ەدى. "ماليكە، - دەگەن ايەلى مەن ەكەۋىنىڭ اراسى ءبىرشاما جاراسىم تاۋىپ، كوڭىلدەرى ورنىققان كەزدە سارگەل ونىڭ قاسىندا جاتىپ، - بۇل جاڭا جىل ەرەكشە جاڭا جىل - عىلىم دوكتورىنىڭ ۇيىندە وتەتىن جاڭا جىل. ەسىڭدە بولسىن!"  
 "ءزالىم، - دەگەن ىشتەي ماليكە، - ماقتانشاعىن كوردىڭ بە ءوزىنىڭ! بىلەمىز قالاي دوكتور بولعانىڭدى. ءۇش اۋداننىڭ ون جىلدىق تاريحىن ءتىزدىڭ دە شىقتىڭ. كىمگە كەرەك ول؟ نە ءۇشىن كەرەك؟ سول اۋداندارعا ەكى- اق رەت باردىڭ، زەرتتەۋگە ۋاكىت قيمادىڭ، مەنى قىزعاندىڭ. بار فاكتىلەردى وزدەرى جىبەرىپ تۇردى. سول دا عىلىم با، سول دا ماقتانىش پا؟"  
 - جارايدى، جاقسىلاپ قارسى الامىز، - دەگەن ماليكە دە كۇيەۋىنە قارسى كەلە بەرۋدەن جالىعىپ.   
 سارگەلدىڭ ايەلىنىڭ جانىنا كوپتەن بەرى جاتىپ تۇرعانى وسى ەدى. قاباق سالقىنداعان سوڭ توسەك تە سالقىنداپ، ەكەۋى ەكى كەرەۋەتتە ءۇنسىز جاتىپ، ءۇنسىز تۇرىپ كەتەتىن ماليكەنىڭ ءوز پىكىرىنە قوسىلا كەتكەنىنە ءسۇيسىنىپ، سارگەل كوزىن جۇمىپ، شالقالاپ جاتقان ونىڭ ءتوسىن سيپالادى، قولى بىرتە- بىرتە تومەندەپ، تىمىسكىلەنىپ بارا جاتقان كەزدە:   
 - قويشى، ورنىڭا بارىپ جاتشى، - دەدى ماليكە سارگەلدىڭ گۋىلدەي باستاعان تاناۋىنان بەتىن بۇرىپ اكەتىپ. سول ساتتە جاڭا جىل مەرەكەسىن تاعى سالقىن قاباقپەن قارسى الۋ ءقاۋپىن سەزە قويعان ول سارگەلدى جۇباتا سالماق بوپ: - ەرتە تۇرىپ سالات جاسايمىن، - دەدى بەيبىت ۇنمەن.   
 سارگەل نەمقۇرايدى سالقىن سوزدەن سۋىپ ۇلگەرگەن ايىرداي ۇزىن قولىن ايىلداي جيناپ الدى دا، قۇدىققا ءتۇسىپ كەتكەن ادامداي ءلام دەمەستەن ءۇن- ءتۇنسىز قالدى. ايەلىنىڭ ءوزىن توسەكتەن نە قۋعانىن، نە قۋماعانىن انىق بىلە الماي، سوندىقتان، نە اشۋلانارىن، نە اشۋلانباسىن تاعى اجىراتا الماي، كوڭىلىن ەرتەڭگى ۇمىتپەن جۇباتىپ، ءوز توسەگىنە قاراي تۇرىپ كەتتى.   
 سارگەلدىڭ گۋىلدەگەن تاناۋىنان قۇتىلۋ ءۇشىن تۇندەگى ايتا سالعان ءسوزى وزىنە تاياق بوپ ءتيىپ، ماليكە امالسىز ەرتە تۇردى دا، دايىندىعى جوقتىعىنا قاراماستان قولىنا تۇسكەن نارسەدەن سالات جاساپ، ءوز تىرلىگىنە ءوزى ىشتەي كۇلىپ، اسىعىس جۇمىسىنا شىعىپ كەتتى.   
 ماليكە كەشكىلىك جۇمىستان قايتىپ كەلگەندە، سارگەل زالدىڭ ەسىگىن ايقارا اشىپ قويىپ، ديۆاندا جاپادان- جالعىز سۇرلانىپ وتىر ەكەن. مۇندايدا مەرەكە الدىندا، اسىرەسە، "دوكتورلىق جاڭا جىل" قارساڭىندا قانشا قىتىمىر بولعانمەن ونىڭ بولماشى نارسەگە سۇرلانا قويماسىن سەزگەن ماليكە الدىندا ۇلكەن بۇلىنشىلىك تۇرعانىن سالعان جەردەن اڭعاردى. سول بۇلىنشىلىكتىڭ قانداي ءتۇرى بولارىن ويشا شارلاپ، ءارقايسىسىنا ىشتەي دايىندالىپ، ول ۇزاق شەشىندى. بۇل ابدەن شەشىنىپ بولعانشا كۇيەۋىنىڭ تىرس ەتپەۋى ونى شىنىمەن شوشىڭدىرايىن دەدى. اياعىنا جەڭىل تاپوچكاسىن كيىپ، سارگەلگە كوڭىل اۋدارماي وتە بەرگەن ونى زالدان شىققان "ماليكە!"- دەگەن ءزىلدى داۋىس اس ءۇيدىڭ تابالدىرىعىن اتتاي بەرگەندە قۋىپ جەتىپ، كىلت توقتاتتى. ول كەرى بۇرىلىپ، تاڭدانعان پىشىنمەن زالدىڭ ەسىگىنەن قارادى.   
 - ءسىز سالات جاساۋعا اسىقپاڭىز، تاڭەرتەڭ اسىققانىڭىز دا جەتەر، - دەدى ول ويلاماعان جەردەن "سىزگە" كوشىپ. - سالاتىڭىزدىڭ مۇلدە اسىعىس، مۇلدە بەيمەزگىل، مۇلدە ءدامسىز دايىندالۋى ايەلدەردىڭ كەي- كەيدە بايقالاتىنىنا قۋلينارياعا دەگەن قىرسىزدىعىنا مۇلدەم ۇقسامايدى. مۇنىڭ ار جاعىندا مەنىڭ كۇدىگىمدى راستاي تۇسەتىن دالەلدەر جاسىرىنىپ جاتىر. ارينە، وكىنىشكە وراي!- ول جايلاپ ورنىنان تۇردى. - ءسىز وتىرىڭىز، مىندا. - ول ءوزى تۇرىپ كەتكەن ديۆاندى نۇسقادى. - مەنىڭ ەشقانداي تاماققا تابەتىم جوق، سالات دەگەندى اتاماي- اق قويىڭىز!  
 - سەر، نە بولسا دا اشىپ ايت نەمەنە مەن تۇرام دا شىعىپ كەتەم، - دەدى ماليكە اشۋ شاقىرىپ. ءسويتتى دە ديۆانعا بارىپ ءبىر شەتىنە جايعاستى.   
 - قالاي ويلايسىزدار، ەگەر مەن تاماققا تابەتىم جوق دەسەم، وسىنداي ايرىقشا مەرەكە الدىندا جانجالعا قۇلشىنىپ تۇر دەگەن وي تۋماق پا؟ ارينە، جوق! بۇگىنگى ايتاتىن ءسوز.. .  
 - قىسقارتىپ ايتشى، قۇداي ءۇشىن!  
 سارگەل ماليكەنىڭ ءسوزىن ەستىمەگەن ادامداي جالعاستىرا بەردى.   
 - بۇگىنگى ايتاتىن ءسوز - جەكە ادامداردىڭ ءبىر- بىرىنە دەگەن ادالدىعى، سول ادالدىققا اركىمنىڭ كوزقاراسى مەن پىكىر دەگەنگە مۇلدە كەلىسپەيدى. بۇل جەردە ەرلى- زايىپتىلاردىڭ ادالدىلىعى دەگەن قاسيەتتى ۇعىم جاتىر. ول داۋلاسۋعا جاتپايدى.   
 - سونىمەن؟   
 - سونىمەن، قىمباتتى ماليكە، - ول كەۋدەسىن كوتەرە ءتۇسىپ، داۋسىن كەنەپ الدى، - مەن ءوز كۇدىكتەرىمنىڭ راس ەكەنىن دالەلدەيتىن جاڭا فاكتىلەردىڭ ۇستىنەن ءتۇسىپ وتىرمىن.   
 ماليكەنىڭ ءىشى قىلپ ەتە تۇسسە دە، ونىسىن سەزدىرمەي جايباراقات كالپىن ساقتاپ وتىرا بەردى.   
 - ول فاكتى - مىنا مەنىڭ قولىمداعى سيگارەت تۇقىلى!- سارگەل الاقانىن جازىپ، "قازاقستان" سيگارەتىنىڭ تۇقىلىن كورسەتتى. - بۇل زالدا سوڭعى رەت قاشان تەمەكى شەگىلگەنىن مەن جاقسى بىلەمىن، ەگەر سودان قالعان بولسا، بۇنىڭ ەسكىرىپ، شاڭ باسۋى كەرەك ەدى. بۇل مۇلدە جاڭا. دەمەك، مەن ماسكەۋگە كەتكەندە شەگىلگەن تەمەكى. تەمەكى شەگىپ، تۇقىلىن ديۆان استىنا لاقتىرۋ! قانداي جوعارى مادەنيەت، بيىك ينتەللەكت! ماليكەنىڭ ءون بويى شىمىرلاپ كەتتى. ءوزىنىڭ دە قاۋىپتەنىپ وتىرعانى وسى ەدى. سارگەل ماسكەۋگە كەتكەندە باعيلا، جاسىن ۇشەۋى كوكتەبەدەگى رەستورانعا بارعان. ماليكەنىڭ جاسىنمەن العاش تانىسۋى دا سول ەدى. جىگىت وعان قاتتى ۇناعان. تۇسىنىگىنىڭ كەڭدىگى، ادامدار جايلى ويىنىڭ ناقتىلىعى، ءوز پىكىرىن بۇكپەسىز اشىق ايتاتىنى، جان- جاقتى ءبىلىمى، ۇيدە دە، تۇزدە دە بۇرىن- سوڭدى بۇل تەكتەس اڭگىمە تىڭداپ كورمەگەن ماليكەنى بىردەن باۋراپ العان. ونىڭ قاي سالادا بولماسىن تەك ءوز پىكىرى، ءوز- توپشىلاۋى، ولارعا دەگەن ءوز ساناسىندا تۋعان باتىل دا دالەلدى كوزقاراستارى ءبىر ءسات ءوز ورتاسىنىڭ مىنا جىگىتتەن تىم الىس ەكەنىن، دالىرەك ايتقاندا، ءوز ورتاسىنان مىنا جىگىتتىڭ تىم الىس، تىم بيىكتە ەكەنىن سەزدىرىپ وتكەن- ءدى. "ادامدار نەگە وسىنداي بولمايدى؟ دەگەن سوندا ول. - نەگە؟ مەيلى ءبارى بىردەي جاسىن بولماي- اق قويسىن، جارتىسىنىڭ، ءتىپتى، تورتتەن ءبىرىنىڭ وسىنداي بولۋىنا مۇمكىندىك بار عوي. نەگە ىزدەنبەيدى، نەگە ءسال بيىككە كوتەرىلۋگە ەرىنەدى، توعىشار ومىرگە نەگە قۇمار؟ " ول ء"جۋرناليستپىن" دەپ باياعىدا تانىسقان جىگىتتەردى جاسىنمەن ويشا سالىستىرىپ كورگەندە ەرىكسىز كۇلىپ جىبەردى. ولاردىڭ دا بىلەرى ءوز بىلگەنىنەن اسپايتىنىن، كورەتىن كوكجيەگى دە ەكىنىڭ ءبىرى كورە الاتىن قاشىقتىق ەكەنىن ەسكە ءتۇسىرىپ ەزۋ تارتقان.   
 رەستوراننان شىققان سوڭ ماليكەنىڭ كوڭىلى ەرەكشە قۋانىپ، بۇگىنگى كەشكە مەيلىنشى ريزالىعىن ءبىلدىرىپ جانە وسىنداي سيرەك، ءتىپتى، كەزدەسپەيدى دەۋگە بولاتىن ءساتتى جالعاستىرا تۇسپەك نيەتپەن جاسىندى ۇيىنە شاقىرعان. ول ءبىر جاقسى كەش بولىپ ەتىپ ەدى. بۇرىن مۋزىكادان دا، ادەبيەتتەن دە حابارىم بار دەپ جۇرەتىن ماليكە جاسىن كەلىپ كەتكەن سوڭ ءوزىن مۇلدەم ساۋاتسىز سەزىنىپ قالىپ ەدى. جاسىن وعان ۇناپ قالدى. ءبىراق ول ۇناتۋ ماليكەنىڭ جۇرەگىنە تەك ورىن تولماس مۇڭ ورناتىپ، ونى وزىنەن الىستاتا ءتۇستى. ەكەۋىنىڭ اراسىندا الاتاۋداي اسۋ بەرمەس شىڭ جاتقانىن، ول شىڭداردىڭ نەگە بايلانىستى ەكەنىن دە جاقسى ءبىلدى. ىشكى دۇنيەسىندە ويانعان جىبەك تالشىعىنداي ءبىر سەزىمنىڭ وسۋىنەن گورى وشۋىنە جاعداي جاسايتىن مىڭداعان كەدەرگىلەردىڭ ءبىرى بوپ جانە ەڭ باستىسى بوپ، ءوزى ولەردەي جاقسى كورەتىن باعيلانىڭ تۇرۋى ەدى. سول كۇنى كۇل سالعىشتى الىپ بارا جاتىپ، ماليكە ىشىندەگىسىن شاشىپ العان.   
 سول كۇنى وڭاشا قالىپ، ادام بالاسى، اسىرەسە، ايەل بالاسى ءوز تاعدىرىنا ءوزى ءامىر ەتە المايتىنىن، ءوز دەگەنىنشە ءومىر سۇرە المايتىنىن ويلاپ جاستىعىن سۋلاعان. ايەل باقىتىنىڭ ەركەكتەردىڭ باقىتىنا مۇلدەم ۇقسامايتىنىن، تىرشىلىكتە قانشا بيىككە كوتەرىلىپ، داڭققا يە بولسا دا "باقىتتىمىن" دەپ سەزىنۋ ءۇشىن ايەلگە ولاردىڭ ازدىق ەتەتىنىن، ايەل باقىتىنىڭ تەك ەركەككە تاۋەلدى ەكەنىنە ىزالانىپ جىلاعان.   
 قازىر، سارگەلدىڭ الاقانىنان سيگارەت تۇقىلىن كورگەندە ارتتا قالعان سول ءبىر كەش، سول كەشپەن بىرگە جاسىن ەسىنە ءتۇسىپ، جۇرەگى ءدىر ەتە قالدى. سىرتتاي قاراعاندا، تۇككە تۇرمايتىن تەمەكىنىڭ تۇقىلى ۇلكەن داۋعا ارقاۋ ەتۋگە ارزىمايتىن سەكىلدى، جات جۇرتقا اڭگىمە ەتىپ ايتۋدىڭ ءوزى ۇيات. ءبىراق، ونىڭ ار جاعىندا باسقا سىر جاتىر ەدى، ول - ۇيگە ءبىر ەركەكتىڭ كەلۋى جانە ونى سارگەلگە ەشكىمنىڭ ايتپاي، جاسىرىن ساقتاۋى. دەمەك، ءۇي ىشىندە ارامدىق جاسىرىنعان. قانشا قىتىمىر دەپ كىنالاعانمەن سارگەلدىڭ بۇل جولعى كۇدىگىنىڭ ورىندى ەكەنىن ماليكە انىق ءتۇسىندى. ەندى ونىڭ الدىندا ەكى- اق جول قالعان- دى: ءبىرى ءبارىن مويىنداۋ، ەكىنشىسى - "بىلمەيمىننەن" باسقا ءسوز ايتپاۋ.   
 ءبىرىنشىسىن تاڭدايىن دەسە، باعيلا مەن جاسىننىڭ اراسىنا شوق ءتۇسىرىپ الۋدان شوشىندى، ەكىنشىسىن تاڭداۋعا "بىلمەيمىن" دەگەن ءسوز مۇلدە ازدىق ەتەتىندەي كورىندى.   
 ماليكەنىڭ باسقا امالى دا جوق ەدى، سوندىقتان سارگەلدىڭ الاقانىنداعى تەمەكى تۇقىلىنا قاراپ تۇرىپ، باسىن شايقاپ، يىعىن قوزعادى.   
 - تۇسىنسەم بۇيىرماسىن، - دەدى ول مۇنداي "كەرەمەتتىڭ" سىرىن اشۋعا سارگەلدىڭ كومەگىن سۇراعانداي وعان تاڭدانا قاراپ.   
 - ال ماعان تۇسىنىكتى!- سارگەل تەمەكى قالدىعىن الاقانىنا ۋىستاعان بويى قولىن ارتىنا ۇستاپ. - ءقازىر سەندەرگە دە تۇسىنىكتى بولادى. ەلتاي، ەرتاي! قانە، مۇندا كەلىڭدەر! 
 ماليكە سارگەلدىڭ بالالاردى شاقىرعانىن ەستىگەندە ءوزىن- ءوزى بيلەي الماي، ورنىنان قالتىراي كوتەرىلدى. "زالىم، - دەدى ول ىزاسى بۇرق ەتىپ، - بالالاردان سۇراپ العان ەكەن عوي! نەتكەن پىسىقتىق!"  
 ءوزى كەلگەلى بەرى بالالارىنىڭ سىبىسى ەستىلمەگەنىنەن، اكەسى شاقىرعان كەزدە ەكەۋىنىڭ دە تومسىرايىپ- تومسىرايىپ كەلە قالعانىنان ماليكە سارگەلدىڭ ولارعا ۇرىسقانىن ءتىپتى، شىندارىن ايتقىزۋ ءۇشىن جازالاپ قورقىتقانىن دا سەزدى. ەكەۋى انالارىن كورىپ، قاباقتارىنا قۋانىش ۇيىرىلگەندەي وعان جاقىنداي بەرگەندە سارگەل ولاردى ەسىك الدىنا تۇرعىزىپ قويدى.   
 - ەلتاي، سەن باعاناعى ءسوزىڭدى قايتالاپ ايتشى. ۇيگە ءبىر اعانىڭ كەلگەنى راس پا؟   
 - راس. - ول اناسىنا ءبىر كوز تاستادى دا، قايتا تومەن قارادى.   
 - ەرتاي، ەندى سەن ايتشى. راس پا؟   
 - لاس. اعا ۇزاق وتىلدى. مامامدال دا ۇزاق وتىلدى. ەلتەسىنە ساديككە كەش بالدىق. - كىشىسىنىڭ جاۋابى ناقتى دا اۋماقتى شىقتى.  
  - جارايسىڭدار! ەندى ءوز بولمەلەرىڭە بارا بەرىڭدەر! 
 ۇلكەنىنىڭ ەسى كىرىپ قالعان بولسا كەرەك، بۇل جاۋاپتىڭ جاقسىلىق ەمەس ەكەنىن اڭعارىپ، باسىن سالبىراتىپ شىعىپ كەتتى. اكەسىنىڭ بۇل جولى ۇرىسپاعانىنا قۋانعان كىشىسى كوپ شارۋا تىندىرعانداي تايراڭداي باسىپ اعاسىنىڭ سوڭىنان جۇگىرە جونەلدى.   
 - ال، بۇعان قارسى ايتار باسقا داۋىڭىز بار ما؟ - دەدى سارگەل ايەلىنە قول سوزىم جەردەن تونە قاراپ.  
 - جوق، - دەدى ماليكە بولارى بولعان سوڭ نەدەن بولسا تايىنباس كەيىپپەن. - كىنانى مويىنداۋدان، اجىراسۋدان باسقا امال جوق.   
 سارگەل تىڭ تىڭداعانداي ماليكە جاققا كەۋدەسىن ءسال قيسايتىپ وعاش باقىرايا قاراپ تۇردى دا:   
 - جوق، قىمباتتى ماليكە، نەكە ءسىزدىڭ عانا مەنشىگىڭىز ەمەس، ول ەكى ادامعا ورتاق نارسە، - دەدى ساۋساعىن سەرمەپ. -ارىزدى مەن جازامىن. ويتكەنى قىلمىس ءسىزدىڭ جاقتان جاسالىپ وتىر. كۇيەۋدىڭ كوزىنە ءشوپ سالۋ، نەكە بۇزۋ، مورالدىق ازعىنداۋ - ول داۋسىن كوتەرە ءتۇستى، - مورالدىق ازعىنداۋ ءسىزدىڭ تاراپىڭىزدان!  
 - جاز، جاز، ءقازىر جاز! قالاي دەپ جازساڭ دا ەرىك وزىڭدە. - ول ديۆانعا سىلق ەتىپ وتىرا كەتتى دە، ەكى قولىمەن بەتىن باستى.   
 - بۇل جاستا ەكىنشى رەت ايەلدەن ايرىلۋ - بىرەۋىنەن ولىدەي، ەكىنشىسىنەن تىرىدەي - ماعان، ارينە، وڭاي ەمەس، - دەدى كەنەت سارگەلدىڭ دە داۋسى دىرىلدەپ. - ءوزىم ارالاسار قاۋىم الدىندا نە بەت قالماق؟ مىنا ەكى بالانىڭ تاعدىرى قالاي بولادى. مۇنى ويلامايتىن مەنىڭ جۇرەگىم جانسىز تاس ەمەس. ءبىراق جەكە باستىڭ ارى مەن نامىسى ادامدى قانداي قيىندىققا بولسا دا يتەرەدى، سوعان كوندىرەدى. جۇرت الدىندا ءوز كىنامنىڭ جوقتىعىن دالەلدەۋ ءۇشىن مەن سوتقا قىلمىسىڭىزدى اشىپ جازامىن. توسەكتە جاتقانىڭىزدى ەشكىم كورمەسە دە، مەن جوقتا ۇيگە بوتەن ەركەكتىڭ كەلۋى ءسىز ەكەۋىمىزدىڭ اجىراسۋىمىزعا تولىعىنان جەتەدى. ول ەركەكتىڭ كىم ەكەنىن مەن ءازىر بىلۋگە اسىقپايمىن، ونى دا سوت پروتسەسىنىڭ كەزىندە ءبىلىپ الۋىمىزعا بولادى.  
 
 ماليكە جاعدايدىڭ تىم ۋشىعىپ بارا جاتقانىن سەزدى. ەگەر سارگەلدى ءبىر امالىن تاۋىپ توقتاتپاسا، مۇنىڭ ءتۇبى ۇلكەن شۋعا اينالارىن، باعيلانىڭ جۇرەگىنە جازىلماس جارا تۇسەرىن، ەڭ سوڭىندا، جاسىننىڭ دا باسى داۋعا قالىپ شاڭىراعىنىڭ شىرقى بۇزىلارىن ءتۇسىندى.  
- سەر، - دەدى ول جالبارىنعان، جىلامسىراعان داۋىسپەن. - ەگەر باسقا امال قالماسا مەن اجىراسۋدان ارلانبايمىن، ءبىراق ماسەلە وندا ەمەس قوي. ەگەر ءبارىن ايتىپ بەرسەم سەنەسىڭ بە، تۇسىنەسىڭ بە؟   
 - ەگەر ءسىزدىڭ دە ايتاتىنىڭىز باعيلانىڭ ءسوزى بولسا، مەن سەنبەيمىن.   
 - قالاي، ول دا ۇيدە مە؟   
 - ءبارى ۇيدە. مەن جوقتا وسى ۇيدە ءۇش ايەل قالعانسىزدار، ۇشەۋلەرىڭىزدىڭ دە ءتورت كوزدەرىڭىز تۇگەل. ءبىراق ءمانسيا بۇل وقيعادان مۇلدە حابارسىز ەكەن، سەندەر ءيا، سىزدەر ونى ءوز توپتارىڭىزعا قوسپاپسىزدار. سىزدەرگە وڭاشالىق قاجەت بولعان! 
 - مانس سەنەن گورى ماعان جاقىن، ايتسە دە، ونىڭ مىنەزىن بىلەسىڭ عوي، ءوزى دە قوسىلمايدى.  
 - ءبىز كوپ داۋلاسىپ كەتتىك بىلەم، - - دەدى سارگەل باسىن تاعى ءبىر كەگجەڭ ەتكىزىپ. - سونىمەن، ول ادام كىم؟ جاسىرماي ايتىڭىز!  
 ماليكە سارگەل ءجۇرىسىن توقتاتىپ، ەكى قولىمەن ستولدى تىرەپ، وزىنە قۇلاعىن تىگىپ، كوزىن تىكتەگەندە بارىپ:  
 - مۇنداي ماسەلەمەن ەركەكتىڭ شارۋاسى بولماسا كەرەك ەدى، امال قانشا، - دەدى يىعىن قوزعاپ. - ءبىز بۇل داۋىمىزبەن باعيلانى جەرگە قاراتامىز عوي. ۇيات ەمەس پە؟   
 - ۇيگە ەركەكتىڭ كەلۋى ۇيات بولماعاندا ونى كىم دەپ سۇراۋ ۇيات پا؟ ءيا، ول كىم؟ اتى- ءجونى، قىزمەتىن ايتىڭىزشى. بالكىم، سوندا سەنىپ قالارمىن.   
 - نەمەنە، بۇل ءۇي بوتەن ادام كىرمەيتىن، تەمەكى شەگۋگە بولمايتىن اۋرۋحانانىڭ رەانيماتسياسى ما؟  
  - ءسىز سۇراققا جاۋاپ بەرىڭىز! 

 - ياپىرماۋ، تۇسىنسەڭشى! قارىنداسىنىڭ ۇناتاتىن ادامىنىڭ اتى- جونىنە ءبۇيتىپ قادالعان كىمدى كوردىڭ! ونى ءبىلىپ العاندا ساعان نە تۇسەدى؟ جاسىردى دەپ اشۋلاناسىڭ، ماسكەۋدەن كەلگەنىڭدە ۇيدە كىمنىڭ بولعانىن ايتىپ الدىڭنان ءسۇيىنشى سۇراپ شىعۋىمىز كەرەك پە ەدى؟   
 - جوق، سەن قارىنداسىمدى قالقان قىلما. سەنى ۇستاپ بەرۋ وعان دا وڭاي ەمەس!  
 ماليكەنىڭ مىناداي سۇمدىق ويدان شاراسى تاۋسىلىپ، ءسوز ايتا الماي تىعىلىپ قالدى. ءبىر ساتكە كەۋدەسىن اشۋ- ىزا كەرنەپ، بارىنە قولدى ءبىر- اق سىلتەپ، ەكى بالاسىن جەتەلەگەن بويى ۇيدەن ءبىرجولاتا شىعىپ، جۇرە بەرگىسى كەلدى.   
 - سەن.. . سەن مەنى دە ولتىرەسىڭ، - دەدى ول سالدەن سوڭ كەۋدەسىن قولىمەن باسىپ. - سىبىرلاعىڭا شەيىن ارامدىق جايلاعان. سەنىڭ ارامدىعىڭ ادالدى ارام ەتەدى. ايتارىمدى ايتتىم، ارى قاراي ارىڭ مەن ارامدىعىڭ ءبىلسىن. ول بۋىنىنان ءال كەتىپ، ورنىنان تالتىرەكتەپ تۇرا بەرگەندە ەسىك اۋزىندا تۇرعان باعيلانى كوردى. جىلاعان بولۋى كەرەك، كوزى مەن ەكى بەتى ءسال قىزارىپ، دومبىعىپ قاپتى.   
 - ليكە، - دەدى ول سارگەلگە نازار اۋدارماستان. - ءسىز مەن ءۇشىن كوز جاسىڭىزدى توكپەڭىز. مەن جاتاقحاناعا كەتەم. بۇل جەردە ەندى تۇرا بەرۋگە بولمايتىنىنا كوزىم جەتتى. شاڭىراقتارىڭىزدىڭ شىرقىن وسى بۇزعانىم دا ازدىق ەتپەس!  
 باعيلانىڭ بۇل ۇيدەن كەتۋگە شىنىمەن شەشىم قابىلداعانىن جانىندا تۇرعان سارى ساكۆوياج بەن پورتفەلدەن بايقاپ، سارگەل مەن ماليكە ءبىر- بىرىنە قاراستى.   
 سارگەلدىڭ جانارىندا "بۇل قالاي؟ "- دەگەن تاڭدانىس تۇرسا، ماليكەنىڭ كوزقاراسىندا "وسىعان جەتىپ تىڭدىق"، - دەگەن تابالاۋ جاتىر ەدى.   
 باعيلانىڭ بۇل ۇيدەن كەتۋى، شىڭداپ كەلگەندە، وزىنە ەشقانداي تۋىستىق اۋىرتپالىق ارتپايتىنىن ماليكە ايەلگە ءتان شاپشاڭ ويمەن شولىپ ءوتتى. راسىندا، ەگەر بۇل سارگەلگە تيمەسە قاراتايدىڭ دا، ونىڭ تولىپ جاتقان جورا- جولداسىن، ايەل، بالا- شاعاسىن، مىنا تۇرعان باعيلانى دا بىلمەس ەدى عوي، ءبىر- بىرىنە مۇلدە بوتەن ادامدار عوي. كۇيىنسە ءوز تۋىسى سارگەل كۇيىنە بەرسىن؟ ءوزى قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا وسىلاي ويلاسا دا كەۋدەسىن ارالاپ وتكەن تەرىس پيعىلدان ءوزى شوشىندى. ادامدى ءبىر- بىرىمەن تۋىستىق قاتىناس ەمەس، مەيىرىم مەن ماحاببات تۋىستىراتىنىن، ول جاقىندىق ءوز تۋىسىڭنان دا قادىرلى بولارىن ويلادى. وسى ءبىر جارىم جىلدىڭ ىشىندە ول باعيلاعا مۇلدە باۋىر باسىپ، ونسىز ءومىر سۇرە المايتىنداي ەتەنە جاقىن بولىپ الىپ ەدى. قولىنا ساكۆوياجى مەن پورتفەلىن ۇستاپ، سول ەڭ جاقىن ادامىنىڭ، ىشكى سىرىن تۇگەل اقتارار ادامنىڭ كەتكەلى تۇرعانى وعان جاي وعىنداي اسەر ەتسە دە، سارگەلدىڭ نە دەيتىنىن كۇتىپ، شىداپ باقتى.   
 - بۇل نە، ماعان قىر كورسەتۋ مە؟ - دەدى سارگەل قاسىنا بارىپ.   
 - جوق، ءوز ەركىممەن، - دەدى قىز كۇبىرلەپ. -قالاۋىمشا تۇرۋعا بولادى عوي، ليكە، سولاي ەمەس پە؟ -   
 ول ماليكەگە قاراپ، زورلانا كۇلىمسىرەدى. "سايتان، جىلاپ تۇرىپ كۇلسە دە، كۇلىپ تۇرىپ جىلاسا دا ادەمى!"- دەدى ماليكە ىشتەي.   
 سارگەلدىڭ كوز الدىنان ءۇش ادامنىڭ پورترەتى - اۋەلى قاراتاي، ونىڭ مينيسترلىكتەگى دوسى، رەكتور ەلەس بەرىپ وتە شىقتى. ەگەر مىنا قىز تەنتەكتىككە سالىپ، بۇل ۇيدەن ءبىرجولاتا كەتەتىن بولسا، الگى ءۇش ادامنىڭ ۇشەۋى دە سول ەلەس سياقتى مۇنىڭ ءومىر جولىنان عايىپ بولاتىنداي كورىندى. سول ۇشەۋىنىڭ عايىپ بولۋ، بولماۋىنىڭ ءبىر ۇشى وسى قارشاداي قىزدا جاتقانى سارگەلدى ىزالاندىرسا دا، ءوزىن بايسالدى ۇستاۋعا تىرىسىپ ءسوز باستادى. 
 - ءبارىڭ باستارىڭنان ءسوز اسىرعىلارىڭ كەلمەيدى، - دەدى ول باۋىرمال، جۇمساق ۇنگە كوشىپ. - ايىپ بولسا دا ايتايىن، ەرتە مە، كەش پە، جامان با، جاقسى ما، سەن دە تۇرمىسقا شىعىپ، ءۇي بولاسىڭ. سول كەزدە ادال ومىرىڭە سىرتتان سۇعاناق قول ارالاسسا، جىلى ۇياڭدى جىلان ارالاپ وتسە، قاي قايسىڭ بولسا دا اشىنارسىڭدار، ءتىپتى مەنەن دە جامان ارەكەتكە بارۋلارىڭ عاجاپ ەمەس. ەندى كەپ ءوزىم بايقاعان، بالالارىم كورگەن شىندىقتى ايتسام، ءبىرىڭ ەر- توقىمىڭدى باۋرىڭا اپ تۋلايسىڭدار، ءبىرىڭ باداۋيدەي ارقالانىپ شىعا كەلەسىڭدەر. سونىڭ ءبارىن بىلە تۇرا، سەندەردىڭ ويلارىڭشا، مەن ۇندەمەۋىم كەرەك پە ەدى، دۇرىس دەپ قۇپتاۋىم كەرەك پە ەدى؟ كىنا سەندەردە، ءبىراق سەن كەتسەڭ ەل- جۇرت نە دەيدى، اۋىلداعى اعايىن نە دەيدى، قاراتاي قالاي ويلايدى. ءبىر قارىنداسىن سىيىستىرمايدى دەمەي مە؟ بار، زاتتارىڭدى ورنىنا اپارىپ قوي!- ول ماليكەگە قارادى دا: - نەگە تۇرسىڭ، كومەكتەس- دەدى بۇيىرىپ. 
 - ماليكە سارگەلدىڭ "ءسىزدى" قويىپ "سەنگە" كوشكەنىنە، قىتىمىر شالدىڭ بۇل جولى باۋىر- ەتتى قىتىقتايتىنداي جىلى سوزدەر ايتقانىنا، باعيلانىڭ ەكى ويلى بوپ ءمۇدىرىپ قالعان ءساتىن پايدالانىپ، "بار، كومەكتەس"، - دەپ بۇيىرعانىنا قۋاندى. ول ساكۆوياج بەن پورتفەلدى ءىلىپ الدى دا، باعيلانى يىعىمەن يتەرىپ، اي- شايعا قاراتپاي تۇپكى بولمەگە ايداپ كىردى. ولار باعيلانىڭ بولمەسىنە وپىر- توپىر كىرىپ بارا جاتقاندا، قارسى بولمەنىڭ ەسىگى اشىلىپ، وزدەرىنە جەپ جىبەرەردەي كارلى كوزبەن قاراپ تۇرعان ءمانسيانى بايقاپ قالدى.   
 - نەتكەن قورقىنىشتى!- دەدى باعيلا كرەسلوعا وتىرا كەتىپ.   
 - نە قورقىنىشتى؟   
 - جاڭاعى كوزقاراس! ول ماعان ىلعي وسىلاي قارايدى. مەن وعان نە ىستەدىم؟!  
 - كىم ءبىلسىن، - دەدى ماليكە كۇرسىنىپ. - نە جازعانىمدى بىلمەيمىن، مەنى دە جەك كورەدى. بايعۇس قىز، مەنەن وزگە جاناشىرى جوق ەكەنىن، ەشكىم مەن سياقتى جاقسىلىق جاساي المايتىنىن بىلمەيدى عوي دەيمىن. ەڭدى وعان قانداي جاعداي جاساۋىم كەرەك؟ قولىمنان باسقا نە كەلەدى؟ .. قويشى!- ول بۇل تاقىرىپتا ايتار ءسوزى كوپ ەكەنىن، ءبىراق، ونىڭ - ءقازىر اۋىر بولاتىنىن ءبىلدىرىپ، قاباعىن شىتتى. - سۇلۋدىڭ جۇرەگى سۋىق بولادى عوي دەيمىن. مەنى قالاي قيىپ كەتە بەرمەك بولدىڭ، سونى ايتشى؟   
 - سارگەل اعانىڭ جىبەرمەيتىنىن بىلگەم، - دەپ كۇلدى باعيلا. - ال، جىبەرە قالعان كۇندە دە كەلىپ تۇرار ەدىم.  
 
 ماليكە كوزقاراسىن ۇلكەيتىپ، وعان تەسىلە قاراپ تۇردى دا:   
 - مىنانىڭ قۋىن قاراشى- اي!- دەدى. جىبەرمەيتىنىن ءبىلىپ ەدىم دەيدى. - سەن ماعان قولىڭ تيگەندە كەلىپ تۇراسىڭ، ءا؟ ! مەن ساعان بار عوي، مەن ساعان كازىر سول ءسوزىڭ ءۇشىن سىباعاڭدى بەرەمىن!- ول ستولدا جاتقان گازەتتى وراپ الىپ، ونىڭ ارقاسىنا ساتىرلاتىپ سوعا جونەلدى- ال سازايىڭدى، ال!  
 ماليكە ونى "جازالاپ" بولعان سوڭ "كەشىر، كەشىر ليكە، ەندى ولاي ەتپەيمىن"، - دەپ بۇلقىنعان باعيلانى قۇشاقتاي الدى. ونىڭ بەتىنەن، ماڭدايىنان، كوزىنەن ءسۇيدى. ءوزىن قويا بەرگەن كەزدە باعيلا ماليكەنىڭ جانارىنان جىلت- جىلت ەتىپ توڭىرەكتەگەن جاستى كوردى. ول كوزىنە نەگە جاس الدى؟ قايعىدان با، قۋانىشتان با، كەشەگىسىنەن بە، بۇگىنگىسىنەن بە، قازىرگى تىرشىلىك قاراكەتىنەن بە، الدە، ەرتەڭگىسىنەن بە - ونىڭ سىرىن ەشكىم، ءتىپتى، ماليكەنىڭ ءوزى دە بىلمەيتىن. بۇل دا قىرىق قاتپار ادام جانىنىڭ وزگە تۇگىلى وزىنە دە جۇمباق تولقىنىسى مەن تەبىرەنىسى ەدى.

* * *  
 بىرنەشە كۇننەن سوڭ قاراتاي سارگەلدەن ءمانى جۇمباق، مازمۇنى كۇڭگىرت، ءبىراق مەيلىنشە ۇزاق حات الدى. ول ەشقاشان بۇل سەكىلدى ۇزاق جازىلعان حاتتى بىرەۋدەن الىپ تا، بىرەۋگە جىبەرىپ تە كورگەن ەمەس. اشۋىن اشسا دا، جالپى كىرىسپەدەن ءارى وقۋعا ۋاقىتى بولماي، قالتاسىندا ەكى- ءۇش كۇندەي ءجۇرىپ قالدى.   
 ول ءبىر وقىعاندا حاتتىڭ نەگىزگى ايتپاق ويى نە ەكەنىن تولىق تۇسىنە الماي، ايتسە دە، جۇرەگى ءبىر جاماندىقتى سەزىپ، قايتا وقىدى. سارگەل ءوز ۇيىندە تاياۋدا بولعان وقيعانى جازىپتى. ونى جازباسىنا بولماعاندىقتان، مۇنداي كەلەڭسىز حاباردى اكەنىڭ ءبىلۋى پارىز ەكەنىن، ءوزىنىڭ سول پارىزدى اتتاپ وتە الماعاندىعىن، بۇل سىردى ەشكىمگە، ءتىپتى، قىزدىڭ اناسىنا دا ايتپاۋىن ءوتىنىپ جازىپتى. "مەن ءارقاشان ءوز اۋلەتىمىزدىڭ تازالىعى قوعام الدىندا دا، ادام الدىندا دا قىزارار تىرلىك جاساماۋىن، الىپ- قاشتى سوزدەردەن اۋلاق بولعانىن، كوبىرەك ويلايمىن، "- دەپتى ول حاتتىڭ سوڭعى جاعىندا.   
 قاراتاي بالاپاننىڭ ىزىندەي ايقىش- ۇيقىش، ءىرى- ءىرى جازۋلارعا ءۇڭىلىپ وتىرىپ، ارەڭ وقىپ شىققان. ەرتەڭگى شايدىڭ كەزى بولاتىن. اۋداننىڭ ەڭ الىس، شەكارالىق سوۆحوزىندا مالدىڭ جايى جامان دەگەن حاباردى كەشە ەستىپ، مال شارۋاشىلىعى ءبولىمىنىڭ باستىعىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى تۇرعاتتى قاسىنا الىپ، ەرتەمەن سولاي ءجۇرىپ كەتپەك ەدى. بۇل ءبولىمنىڭ مەڭگەرۋشىسى پەنسياعا كەتىپ، قاراتاي كۇزدەن بەرى وسى جۇمىستى قولىنان ءىس كەلسە، كورەيىن دەگەن ويمەن تۇرعاتقا ۋاقىتشا تاپسىرعان. ايەلى ستولعا ەرتەڭگى استى اكەپ قويعانىنشا قاراي تۇرماق ويمەن حاتتى اشا سالىپ ەدى، سول بويى وتىرىپ قالدى. ول ءبىر كەسە ىستىق شاي مەن ەكى- ءۇش جارپا ەتتى اۋزىنا سالا سالىپ، ورنىنان تۇردى.   
 - دەنساۋلىعىڭدى بۇزاسىڭ عوي، تاماق ءىشىپ الساڭشى، - دەدى ايەلى ونىڭ بۇل سوزدەن سوڭ قايىرا وتىرا سالماسىن بىلسە دە جان اشۋ تانىتىپ.   
 - ماشينا كەپ قالدى. انە، كۇتىپ تۇر.   
 - الگى نارسە نە، حات پا؟ سونشا ءۇڭىلدىڭ عوي؟   
 - جاي.. . سەنىن ۇستىڭنەن تۇسكەن ارىز!  
 - كىم جازىپتى؟ - ول دا ازىلگە وراي سۇراق قويدى.   
 - ستۋدەنت كەزدەگى قىزدارىم. ولار قارتايماپتى، ءالى سول كۇيىنشە ەكەن.   
 - ولار نە دەيدى؟   
 - نە دەۋشى ەدى، ءالى ءۇمىت ۇزبەپتى.   
 - بار.   
 - مىنە، كەتىپ بارا جاتىرمىن.   
 - سول جاقتىڭ ماگازيندەرىندە فلاماستەر بولسا، الا كەلشى، بالالاردىڭ ميىمدى جەگەنىنە ءۇش كۇن بولدى. سوۆحوزداردا بولىپ قالادى.   
 قاراتاي اڭگىمەنىڭ تۇرمىس قاجەتىمەن بىتكەنىنە كۇلىپ الدى دا، ۇيدەن شىعىپ كەتتى.  
 
 باتىستان سوققان جەلكەم كەشە كەشتەن بەرى جاۋىپ تۇرعان قيىرشىق قاردى جەرگە ءبىر قالىپتى قيعاش قوندىرىپ، ونىسىنا كوڭىلى تولماعانداي كەي- كەيدە ەكىلەنىپ، ەركىنسىپ الادى دا، قايتا قالپىنا تۇسەدى:   
 - اسفالت بىتكەن سوڭ ارى قاراي جول بار ما ەكەن؟ - دەدى قاراتاي اۋدان ورتالىعىنان شىققان سوڭ.   
 - جول جوق دەپ ەستىگەم. سوۆحوز ورتالىعىنا جەتكەن سوڭ باسقا ماشيناعا مىنەمىز. تۇندە ديرەكتورمەن سويلەستىم، بالكىم، تراكتورمەن جول اشىپ قويعان شىعار. - تۇرعات ىسكەرلىگىن كورسەتىپ العىسى كەلىپ، جاعدايدى ناقتى بايانداۋعا تىرىستى. - ءتورت شوپاننان ازىرگە ءجۇز قىرىق بەس قوي شىعىنعا ۇشىرادى. كەيبىر بولىمشەلەردە ءىرى قارادان ولگەندەر بار.   
 - ەڭ كوپ شىعىنعا ۇشىراعانى قايسى؟   
 - "بۇرگەندىدەگى" شوپان. ەسىڭىزدە شىعار، بىلتىر سىزگە ءبىر شارۋامەن كەلىپ جۇرگەن. جاسى ەلۋلەرگە تاقاپ قالعان، جەتى بالاسى بار، دەنەلى كىسى.  
  - ەسىمدە، ەسىمدە، - دەدى قاراتاي. - كەلگەن.  
  - جالتىر باس.  
  - ونىسىن قايدام، كەڭسەگە كەلگەندە جاۋتۇماعىن شەشكەن جوق. - قاراتاي مىرس ەتىپ كۇلگەن سوڭ ماشينا ىشىندەگى شوفەر مەن تۇرعات تا كەڭكىلدەي كۇلدى.   
 - ونداي مىنەزى بار، - دەدى تۇرعات، شوپانداردىڭ ءارقايسىسىن جاقسى بىلەتىنىن تانىتىپ. - رايكومعا كەلگەندە باس كيىمدى الۋدى دا بىلمەيدى- اۋ، جارىقتىقتار.   
 ەكى ساعاتتان سوڭ ولار سوۆحوز ورتالىعىنا جەتتى. سوۆحوزدىڭ شەكاراسى بوپ سانالاتىن توبە باسىندا ولاردى ديرەكتور مەن تاعى ءۇش- ءتورت جەرگىلىكتى باسشىلار كۇتىپ تۇر ەكەن. قاراتاي ولاردى كورگەن سوڭ ماشينادان ءتۇسىپ، بارىمەن كەزەك- كەزەك قول الىسىپ امانداسىپ شىقتى.  
 - اندا مال قىرىلىپ جاتىر، ءبارىڭ ۇيدە وتىرسىڭدار عوي، - دەدى قاراتاي ديرەكتورعا قاراپ، سالقىن قاباقپەن.   
 - ءسىز كەلەدى دەگەن سوڭ.. .- ول الدەنە دەپ اقتالا باستاپ ەدى، قاراتاي ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ جىبەردى.   
 - سوندا مەن وسى جاققا سەندەردى تۇگەندەگەلى كەلەدى دەپ پە ەدىڭدەر!  
 - قاراتاي يسايەۆيچ، ورنىمىزدان تابىلايىق دەگەنىمىز عوي.   
 - سەندەردىڭ ورىندارىڭ اندا - مال قىرىلىپ جاتقان جەردە!- دەدى ول بەلگىسىز قىستاۋ جاققا قولىن سەرمەپ. - ماعان ءوزىڭ قالساڭ دا جەتەسىڭ. ول جاققا جول بار ما؟   
 - بار. تۇندە ەكى گرەيدەر كەتكەن.   
 - تۇندە؟ مەن كەلەدى دەگەن سوڭ؟ ال، مەن كەلمەسەم شە؟ قۇس بوپ قاتىنايتىن با ەدىڭدەر.   
 - قاراتاي يسايەۆيچ، قاراپ جاتقان جوقپىز. تەحنيكانىڭ ءبارى قار توقتاتۋدا ءجۇر. ەكى گرەيدەردى سول جاقتان الدىردىق.   
 قاراتاي ديرەكتورعا، سونان سوڭ ءالىپتىڭ ارتىن باعىپ، ءۇرپيىپ ءۇنسىز تۇرعان قالعاندارعا جاعالاي قاراپ شىقتى.   
 - "مال قورا ءبىتتى، تاۋىق قوراعا اعاشتى قايدان الامىز؟ " "مال قورادان". ۆولوديا كەشەگى جۋرنالدى كورسەتشى!  
 قازاقشانى قالادا وسكەن قازاقتاردان ون ەسە جاقسى بىلەتىن ورىس جىگىتى تونىنىڭ ىشكى قالتاسىنان ءبىر ساتيرالىق جۋرنالدى الىپ، پروراب پەن ديرەكتوردىڭ سويلەسىپ تۇرعان ءساتى بەينەلەنگەن قاريكاتۋرانى ونىڭ قولىنا بەرە قويدى.   
 - مىنە، كورىڭدەر!- دەدى قاراتاي جۋرنالدى ديرەكتورعا ۇسىنىپ. - سەندەردىڭ دە تىرلىكتەرىڭ وسى. ەگىسكە دايىندالىپ جاتقان تەحنيكانى الىپ جول تازالاۋعا جۇمساعانسىڭدار. وعان باسقا گرەيدەر ءبولۋ كەرەك، ارنايى!ال، كورمەگەندەرىڭ كەيىن كورەرسىڭدەر. كەتتىك!  
 ءۇيىرىلىپ تۇرعان ادامدار ءبىر- بىرىنە جالتاق- جالتاق قاراستى. اقىرىندا ءبارىنىڭ جانارى انتالاپ كەپ ديرەكتورعا توقتاعاندا ول قايمىعىپ بارىپ:  
 
 - قاراتاي يسايەۆيچ، اس- سۋ ءىشىپ الىپ اتتانساق.. . ءبىزدىڭ رابوچكومىمىزدىڭ ايەلى كەشە ۇل تاۋىپ.. . سونى ءبىزدىڭ ۇيدە سىزبەن بىرگە ازداپ اتاپ وتسەك دەگەن ويىمىز بار ەدى، - دەدى ءۇزىپ- جارىپ.   
 سەكرەتار وعان بۇرىلىپ قارادى. 
 - ۇل تاپقان - رابوچكومنىڭ ايەلى. ونى نەگە ءسىزدىڭ ۇيدە اتايمىز؟   
 - سولاي كەلىسىلگەن ەدى.. . قاراتاي يسايەۆيچ.   
 قاراتايدىڭ كۇلكىسى كەلدى، ءبىراق، ءوزىن- ءوزى ۇستاپ قالدى. ايتسە دە، "ايەلى ۇل تاپتى"، - دەگەن ءسوزدى ەلەۋسىز قالدىرعىسى كەلمەي، الاسا بويلى، قىزىل شىرايلى، كوزى كۇلىمدەگەن كىسىگە قاراپ: ء"دام اۋىز تيەمىز. قۇتتى بولسىن!- دەدى. - ال، قول تيمەسە". ول: "سىباعامدى الا كەتەرمىن"، - دەپ ايتىپ قالا جازدادى دا، دەر كوزىندە توقتاي قالدى. العاش سەكرەتار بولعان كەزدە، شارۋاشىلىقتى ارالاپ ءجۇرىپ، ءبىر تويدىڭ ۇستىنەن ءتۇسىپ قالعانى بار- دى.   
 وندا دا اسىعىس بولاتىن، اۋدان باسشىسى مامىراجاي جۇرە الا ما؟ ءۇي يەسى مەن ديرەكتوردىڭ كوڭىلىن كوتەرۋ ءۇشىن الگىندەي ءسوزدى ايتا سالىپ ەدى. اتتانار شاقتا سوۆحوز كەڭسەسىنەن شىعىپ، ماشيناعا وتىرعاندا ءبىر- اق كوردى، ماشينا ماشينا ەمەس، ماگازين بوپ كەتىپتى. توبە شاشى دۋ ەتە قالدى.   
 - بۇل نە؟ - دەدى ول قاسىندا تۇرعان ديرەكتورعا قاراپ.   
 - ەكى توعىز عوي، - دەدى ول ىرجيىپ.   
 - ول نەعىلعان توعىز؟   
 - تويدىڭ سىيلى قوناعى - ءسىز. توعىز- توعىز كيىمنەن ون سەگىز كيىم. - ديرەكتور ۇلكەن ازاماتتىق جاساپ تاستاعانداي وزىنە كۇلىمسىرەي قاراپ تۇر.   
 قاراتاي ءلام دەمەستەن ىشكە قايتا كىرىپ كەتتى. شوفەرىن شاقىرىپ الىپ، كيىم- كەشەكتىڭ ءبارىن ديرەكتوردىڭ كابينەتىندەگى ستول ۇستىنە ۇيگىزىپ قويدى. ديرەكتور شالداۋ كىسى ەدى، قوشتاساردا:   
 - مىنانىڭ ءبارىن الىپ كەتىپ، ءتيىستى جەرىنە بەرسەم، ءحالىڭىزدىڭ قانداي بولارىن بىلەسىز بە؟ - دەدى.  
 
 ديرەكتوردىڭ كوزى اتىزداي بوپ كەتتى.   
 - سولاي، - دەدى سەكرەتار ونىڭ كوزى ۇياسىنان شىعىپ كەتەر مە ەكەن دەپ باقىلاپ تۇرعانداي وعان ۇزاق قاراپ. -ەكىنشىلەي بۇلاي جاساماڭىز. بالا- شاعاڭىز بار، قارت ادامسىز، سونان سوڭ كەشتىم!  
 سىيدىڭ ارتى سوتقا تىرەلە جازداعانىن ەندى سەزگەن ديرەكتور كەكەش بوپ قالا جازداپ بارىپ ارەڭ تىلگە كەلدى دە: "ساۋ بولىڭىز!"- دەگەن قىسقا ءسوزدى قىرىق ءبولىپ ازەر ايتتى. قاراتاي دا "سىباعا" دەگەن ءسوزدى ەندى قايتىپ اۋزىنا المايتىن بولعان.   
 ول ديرەكتوردى قاسىنا وتىرعىزىپ الىپ، شوپان قىستاۋىنا قاراي بەت تۇزەدى. قاراتايدىڭ رايىن بايقاعان سوڭ، ديرەكتور قالعانداردى قايتارىپ جىبەرگەن. گرەيدەردىڭ تۇندە وتكەن جولىن توبىقتان قار باسىپ، ماشينا ءجۇرىسىن وندىرە الماي كەلەدى. اۋدان ورتالىعىنا قاراعاندا بۇل جاقتىڭ جەلى وكتەمدەۋ، ىزعارلى ەكەن. قارسى بەتتەن سابالاپ تۇرعان قاردى ماشينانىڭ تەرەزە تازالاعىشى جانىن سالىپ جان- جاققا لاقتىرىپ جاتسا دا ۇلگەرە الماي، جول بىردە جالت ەتىپ انىق كورىنىپ، كەلەسى ساتتە- اق قايتا بۇلىڭعىر تارتادى. ماشينا دوڭگەلەگى اۋىق- اۋىق شۇڭقىرعا ءتۇسىپ كەتىپ، ىشتە وتىرعانداردىڭ قولقالارى ۇزىلە جازدايدى.   
 - گرەيدەرشىلەر جولدىڭ ەسكى سۇرلەۋىنەن شىعىپ كەتىپتى، - دەدى ۆولوديا تاپ- تازا قازاق تىلىندە. قاراتايمەن قازاقشا سويلەسىپ، اۋىق- اۋىق شوفەرمەن ورىسشا تىلدەسىپ كەلە جاتقان ديرەكتور سەلت ەتە ءتۇستى دە، ورىس جىگىتىنە قاراپ تۇرىپ، وزىنەن- ءوزى قىزارىپ كەتتى. ونىڭ ىڭعايسىزدانعانىمەن شارۋاسى جوق، ۆولوديا جولدان كوز الماي وزىمەن- ءوزى بوپ كەلە جاتىر.   
 ولار جارىم جولعا كەلگەندە بەتىن بەرى بۇرىپ، ماڭقيىپ تۇرىپ قالعان ەكى گرەيدەردىڭ بىرىنە كەزدەستى. ىشتە ەشكىم جوق شىعار دەپ ونى اينالىپ وتە بەرمەك بولعاندا، كابينادان الدەكىمنىڭ قاراڭداعانىن كورىپ، بۇلار ماشينانى جالما- جان توقتاتتى دا، ۇشەۋى بىردەي اۋدارىلا ءتۇستى.  
 
 بۇلار جاقىنداعاندا گرەيدەرشى دە كابينا ەسىگىن اشىپ، كەلىدەي بۇيرا باسىن قىلتيتتى. سۋىق سورعان ءجۇزى كوگەرىپ، جىلقى ەرىندەرى امانداسۋعا ازەر يكەمگە كەلدى.   
 - وۋ، باتىر، مۇندا نەعىپ تۇرسىڭ؟ - دەدى قاراتاي ديرەكتوردان بۇرىن اۋەلى ءوزى تىلدەسكىسى كەلىپ.   
 - نەگە بولۋشى ەدى، سىنىپ قالدىم، - دەدى جىگىت دۇڭك ەتىپ.   
 - جولداسىڭ نەگە كومەكتەسپەدى؟   
 - كومەكتەسكەندە بىتەتىن نارسە ەمەس. جولىڭنان قالماي جۇرە بەر دەدىم. ءقازىر ول "بۇرگەندىگە" دە جەتىپ قالعان شىعار.   
 جىگىتتىڭ قالجىراعان، ۇيقى جەپ، اياز سورعان بەتىنەن كۇلكى نىشانى بايقالدى. مانادان بەرى ونىڭ اۋدان باسشىسىمەن تىم وكتەم سويلەسكەنىنەن زارەسى ۇشىپ تۇرعان سوۆحوز ديرەكتورى:   
 - جانىڭ بار ما، جوعارىدان شىرەنبەي تۇسسەڭشى جەرگە!- دەپ زەكىدى قاراتايدىڭ جەلكە تۇسىندا تۇرعان ول ىممەن سەس كورسەتىپ.   
 جىگىتتىڭ ول سەستەن سەسكەنەتىن ءتۇرى جوق، قاسىنان ءوتىپ بارا جاتقان قوزىعا نەمەسە باسقا ءبىر ۇيرەنشىكتى ءۇي جانۋارىنا قاراعان سامارقاۋ توبەتتەي وعان ءبىر قارادى دا، قويا سالدى.   
 - اياعىممەن جەر باسىپ ۇيرەنبەگەن ادام ەدىم، ايانىپ وتىرعانىم، - دەدى ول ديرەكتوردىڭ ودان بەتەر يمانىن ۇشىرىپ.   
 - قاراتاي يسايەۆيچ، كوڭىلىڭىزگە الماڭىز!- دەپ ول قۇراق ۇشتى. - ءاي، سەن ءىشىپ العاننان ساۋمىسىڭ، قالاي- قالاي سويلەيسىڭ ءوزىڭ؟ !  
 - مەن سىزگە ايتارىمدى كەشە ايتقام، - دەدى جىگىت كەسەك استىندا وسكەن قاۋىنداي جالپيعان مۇرنىن شۋىلداتا ءبىر تارتىپ. - سىنىپ تۇر، ايدالادا تۇرىپ قالام دەدىم. "ولسەڭ ولىگىڭ سوندا قالسىن"، - دەدىڭىز. مىنە، قالىپ تۇرمىن.   
 اۋدان باسشىسىنىڭ الدىندا مىنا وڭباعاننىڭ ءبارىن ايتىپ تاستاعانى ديرەكتوردىڭ ىزاسىن قايناتتى. وڭاشا بولسا جەردەن الىپ، جەرگە سالار ەدى، تەك، قاراتاي بولعان سوڭ ءىشى قازانداي قايناپ، جارىلا جازداپ ارەڭ تۇر.  
  "بالەم، كورەرمىن ەرتەڭ!"- دەدى ول ىشتەي.   
 - سىنار ماشيناڭ سىندى، ايدالادا قالعانشا جولداسىڭمەن بىرگە كەتپەدىڭ بە؟ - دەدى مىنا جىگىتتىڭ بويىنان تازالىق پەن ادالدىق بايقاعان قاراتاي ونى وزىنە جاقىن تارتا سويلەسىپ.   
 - ول مەنىڭ الدىمدا بولاتىن. توقتاپ قالسام قاراما، كەشىگەسىڭ، سەن كەلگەنشە كۇتە تۇرارمىن دەگەم. گرەيدەردىڭ بۇزىلىپ جۇرگەنىن ول دا بىلەتىن. "جۇت جەتى اعايىندى" دەگەندەي، موتور دا ءسونىپ قالدى. تاڭعا جۋىق سونگەن.   
 سوۆحوز ديرەكتورى اۋدان باسشىسىنىڭ ءبىر تراكتوريستكە سونشالىقتى جابىسىپ، سىر تارتا بەرگەنىن ىشتەي ۇناتپاي قالدى. مۇنىڭ ءبارىن ول ءوزى جايلى جۇمىسشىلار اراسىندا جاقسى پىكىر تاستاپ كەتۋ ءۇشىن جاساپ تۇرعانداي كورىندى.   
 اڭگىمە وسىمەن بىتكەن شىعار، ەندى جۇرەرمىز دەپ تۇرعاندا قاراتاي قايتا ءسوز باستادى.   
 ءوزىڭ ءبىر ەر كەلبەتتى جىگىت ەكەنسىڭ. اياعىڭا نەشىنشى رازمەر كيەسىڭ؟ - بۇل كۇتپەگەن سۇراقتان جەردە تۇرعان ديرەكتور مەن تۇرعات تا، "اسپاندا" وتىرعان گرەيدەرشى جىگىتتىڭ ءوزى دە اڭتارىلىپ قالدى. سويتسە دە سۇراق قويىلعان سون، جاۋاپ بەرمەسكە بولماسىن ءتۇسىنىپ:   
 - تيگەنىن كيەمىز، - دەدى جىميىپ. -"اياعى ۇلكەن تيگەنىن كيەدى، اياعى كىشى سۇيگەنىن كيەدى". بىزدىكى سول، تيگەنى عوي. قىرىق ءۇشىنشى رازمەر!  
 قاراتايدىڭ ءىشى الدەنە سەزگەندەي وعان تاعى ءبىراز بارلاي قاراپ تۇردى دا:   
 - كورسەتشى اياعىڭدى، - دەدى.   
 ول ىڭعايسىزدانىپ، ءسال ءمۇدىردى دە:   
 - مىنە، - دەدى وڭ اياعىن جوعارى كوتەرىپ.  
  - بەرگى اياعىڭدى نەگە كورسەتە سالمادىڭ؟  
  - كىسىگە سول اياقتى كورسەتكەن شاريعاتقا قايشى.   
 - ءىم- م، شاريعاتقا قايشى دەيسىڭ، ءا؟ تۇسىنىكتى. ۆولوديا، - دەدى ول كابينادا وتىرعان جىگىتكە ايعايلاپ. - مۇندا كەل!- ول جەتىپ كەلدى. - قانشا كيلوگرامم كوتەرە الاسىڭ؟   
 - شتانگادان ءجۇز جيىرما. ارقاما سالسا ەكى جۇزگە دەيىن كوتەرە الام، - دەدى ول كۇلىپ.   
 - ەندەشە، انا جىگىتتى اركاڭا سال دا، ماشيناعا وتىرعىز. سالماعى كوپ بولسا ءجۇز، نە ءجۇز ون شىعار.   
 قاراتايدىڭ مىنا ءسوزى ويىنى ما، شىنى ما، ول جاعىنا تۇسىنە الماي ۆولوديا اۋەلى قاسىنداعىلارعا، سونان سوڭ ىرجيىپ "اسپاندا" وتىرعان جىگىتكە قارادى.   
 - بايقا، قۇلاتىپ الما، - دەدى ەڭگەزەردەي جىگىت قاراتايدان باسقانىڭ ءبارىن تاڭقالدىرىپ.   
 - قاراتاي يسايەۆيچ، بۇل ازىلىڭىزگە تۇسىنبەدىك، - دەدى ديرەكتور الگى ايتقاندى ورىنداۋ كەرەك پە، كەرەك ەمەس پە دەگەندى ءبىر تۇجىرىمداپ الۋ ءۇشىن.   
 - قازىر تۇسىنەسىڭ. - ءسويتتى دە ماشيناعا قاراي كەتىپ قالدى.   
 "نە بوپ كەتتى بۇل!- دەدى ديرەكتور گرەيدەرشىگە ارقاسىن توسىپ تۇرعان ۆولوديانى كورىپ. - ءوڭ بە، ءتۇس پە؟ مىنا تراكتوريستىڭ قىلعانى- اي، ءا؟! قاراتاي يسايەۆيچ تا قىزىق ادام ەكەن عوي ءوزى، مۇنىسى نەسى؟!"  
 كەنەت ونىڭ ويى كىلت ءۇزىلىپ، ءوڭى قۋارىپ كەتتى. ۆولوديانىڭ ارقاسىنا مىنگەن قىرىق ءۇشىنشى رازمەر كيەتىن جىگىتتىڭ سول اياعى جەرگە سۇيرەتىلىپ كەلە جاتقانىن كوردى. ديرەكتور ۇرەي مەن تاڭدانىستىڭ اراسىندا داعدارىپ تۇرىپ كالدى.   
 بىرنەشە مينۋتتان سوڭ ماشينا ورنىنان قوزعالدى، ءبىراق كوپكە دەيىن ەشكىم جاق اشىپ ءۇن قاتا المادى. ويدا جوقتا كەزدەسكەن مىنا جاعداي اسىرەسە سوۆحوز ديرەكتورىن تۇيىققا تىرەپ، ءتىلىن ءبىرجولاتا بايلاپ كەتكەن سەكىلدى. مانادان بەرى ارتقى جاقتا ەمىن- ەركىن وتىرىپ كەلە جاتقان تۇرعات ەكەۋىنىڭ ءورىسى تارىلىپ، قىسىلىستى دا قالدى. ونىڭ ۇستىنە مىنا گرەيدەرشى جىگىت تە اۋدان باسشىسىنىڭ كەلۋىنە وراي اياعىن ءۇسىتىپ العانىنا ماساتتانعانداي ءبىر ءوزى ەكى كىسىنىڭ ورنىن الىپ، جايىلىپ جاتىر. "بۇلاردىڭ تۇياعى قيمىلداپ كەتسە مىندەت، - دەدى ىشىنەن ديرەكتور كۇيىنىپ. -اياعى ءۇسىپ كەتسە دە، ايدالادا ءجۇرىپ جاردان قارعىپ كەتسە دە، ءبىر جەردە ماس بوپ قاتىپ قالسا دا جاۋاپ بەرەسىڭ. سونى ءبىلىپ العان بالەلەر. ءوز جانى وزىنە ەمەس، باسقاعا كەرەك سەكىلدى، ءتىپتى، سول جانىن پروكاتقا العان ادامداي ايامايتىندارىن قايتەسىڭ؟ سودان بىرەۋدىڭ بەردەمەسى كەتەدى دەي مە ەكەن؟ ال مەنى جازالادى، ورنىمنان الىپ تاستادى. سوندا نە تۇسەدى؟ ءوزىنىڭ ازاپ شەگەتىنىن نەگە ۇمىتادى؟ اسىراپ وتىرعان بالا- شاعاسى بار ەمەس پە؟ جانە، مىناداي سۋىقتا بىلدەي جىگىت اياعىن ۇسىتە مە؟ بىلتىرعى قىستا ەكى شوپان بىردەي اداسىپ كەتىپ، ءۇش كۇننەن سوڭ تابىلدى، بىرەۋى ون التى جاسار بالا. سول بالانىڭ ەكى ساۋساعى عانا ءۇسىدى عوي، سوندا دا بالالىقتان. ال بۇل تراكتوردىڭ ىشىندە وتىرىپ اياعىنان ايرىلىپ وتىر. ۇيىقتاپ قالعان عوي. ءىشىپ الىپ ۇيىقتاعان شىعار- اۋ". 
 ول كوزىنىڭ قيىعىمەن گرەيدەرشىگە قاراپ ەدى، جىلى جەرگە كەلگەن سوڭ با، ماۋجىراپ، كىرپىكتەرى جۇمىلىپ بارا جاتىر ەكەن. باعانا ونى ماشيناعا كوتەرىپ سالاردىڭ الدىندا ۆولوديا ونىڭ سول اياعىن قارمەن ءبىراز ىسقىلاعان- دى، بالكىم، سول ەم بولدى ما، الدە، تابيعاتىنا بىتكەن شىدامدىلىقتان با قىڭق ەتىپ قينالىس ءبىلدىرىپ كەلە جاتقان جوق.   
 - ال باتىر، اتى- ءجونىڭ كىم، ايتا وتىر، - دەدى قاراتاي ءبىرازدان سوڭ ارتقى جاقتاعىلارعا موينىن بۇرىپ.   
 جىگىت كوزىن اشىپ "ماعان ايتاسىڭ با؟ "- دەگەندەي بىرنەشە سەقۋند ءۇنسىز جاتتى دا، ەرىندەرىن عانا قيمىلداتىپ:   
 - كەنجەتاي ورازوۆ، - دەدى اقىرىن عانا. - اكەمنىڭ ەڭ كىشىسىمىن، سونان سوڭ اتىمدى كەنجەتاي قويعان. ءبىراق التى بالانىڭ ىشىندەگى ەڭ دەنەلىسى - مەن.  
  - ەڭ دەنەلىسى بولا تۇرا اياعىڭدى ءۇسىتىپ العانىڭ ۇيات ەمەس پە؟ - دەدى قاراتاي وعان كۇلىمسىرەي قاراپ.   
 - سول، دەنەمە سەنەم دەپ قۇداي ۇرىپ قالدى عوي. كيىز بايپاعىمدى اۋىلعا بارىپ شىعاتىن بولعان سوڭ ءبىر جىگىتكە بەرىپ كەتىپ ەم، ۇيدەگى بايپاقتى جىڭعىل شابۋعا اكەم كيىپ كەتىپتى. سونان سوڭ مىنا ەتىكپەن عانا قالۋعا تۋرا كەلدى. قىزىق، ادام ءوز دەنەسىنىڭ ۇسىگەنىن بىلمەي قالادى ەكەن عوي!- ول جان- جاققا جالت- جالت قاراپ ەزۋ تارتقان بولدى.   
 - جازىلىپ كەتسە جاقسى، جازىلماسا مۇگەدەك بوپ قالاسىڭ عوي، - دەدى تۇرعات سوزگە ارالاسىپ.   
 - ءا- ءا، - دەدى جىگىت نەمقۇرايدى قولىن سىلتەپ. - جيىرما توعىز جىل ون ەكى مۇشەم ساۋ، بەيعام ءومىر ءسۇردىم، از ەمەس. قاناعات ەتۋ كەرەك. بۇل تىرشىلىكتى كورگەن دە بار، كورمەگەن دە بار، كەزەگىن كۇتىپ سارىلىپ جاتقاندار دا بار، كەزەگى كەلگەنمەن جارىق ساۋلە كورمەي زۋ ەتىپ ءوتىپ كەتكەندەر دە بار. مەن اكە- شەشەمنىڭ التىنشى بالاسىمىن دەدىم عوي جاڭا. ولاردىڭ قالالى جەردە ەمەس، دالالى جەردە ءومىر سۇرگەنىنە دە شۇكىر. ەكەۋىنىڭ ەكى ديپلومى بوپ، الماتىدا جۇرگەن بولسا، مەن دەگەن، قايدا- ا- ا، بۇل دۇنيەگە كەلمەس ەدىم عوي. التى اعايىندى ەمەس، كوپ بولسا ءۇش، نە ەكى اعايىندى بالا بوپ جۇرەر ەدىك. قالعانىمىزدىڭ ءبارى، الىنىپ تاستالار ەك!- ول وتىرعاندارعا تاعى ءبىر سىپىرا قاراپ شىقتى دا، جايباراقات جاتا بەردى. مىناداي وقىس تا وسپادارسىز بوپ كورىنگەن جاۋاپتان ءبارى ءبىر- بىرىنە قاراسىپ ءۇنسىز قالدى.   
 - كەنجەتاي، اۋزىڭا نە كەلسە سونى ايتا بەرمەي، بايقاپ سويلەسەڭشى! قاسىڭدا ۇلكەن كىسىلەر بار، - دەدى ديرەكتور ونى اۋەل باستان جاقتىرماي كەلە جاتسا دا بۇل جولى قاسىلاي سويلەپ.   
 - ايتىپ كەلە جاتقانىم باسقانىكى ەمەس، ءوز ايىبىم عوي. ەگەر ونى دا سوكەت كورسەڭىزدەر، قويدىم، - دەدى ول باسىن تەرەزە جاققا بۇرىپ.   
 قاراتاي مىنا جىگىتتىڭ ويىنىڭ ەركىندىگىن، جالعاندىق پەن جىلتىر سوزدەن مۇلدە اۋلاقتىعىن، ءوزى سىيلاعان ادام بولسا جانىندا اياماس مارتتىگى بارىن بايقاپ، ونى ىشتەي ۇناتىپ قالدى. ودان ءبىر ءسات كوز الماي قاراپ وتىرىپ، تونىنىڭ سىرتقى قالتاسىنان قىلتيىپ كورىنىپ تۇرعان كىتاپقا كوزى ءتۇستى.   
 - وسىنداي اق قار، كوك مۇزدا كىتاپ وقىپ جۇرگەن ەر ەكەنسىڭ. قالتاڭداعى نە كىتاپ؟   
 كەنجەتاي موينىن ءسال بەرى بۇرىپ، كالتاسىنداعى كىتاپتى الدى. 
 - ەكى رەت وقىدىم. قول تيسە تاعى وقيمىن با دەپ سالىپ ءجۇر ەدىم. قيىن جازاتىن جىگىت ەكەن. ءوزى مەنەن ەكى~اق جاس ۇلكەن. ويدى قايدان تابا بەرەدى؟!  
 قاراتاي مۇقاباسى مىج- مىج بوپ، كىر باسقان كىتاپتى قولىنا الدى دا، ءىشىن كوردى. كىتاپتا اۆتوردىڭ سۋرەتى بار ەكەن. وڭمەنىڭنەن وتەردەي سۋىق تا ويلى كوز تۋرا وزىنە قادالا قاراپ تۇر. ونىڭ ەسىنە تانىس بەينە تۇسە كەتكەندەي بولدى. قايدان كەردى، قاي جەردە جولىقتى؟ ءبىر- ەكى جىلدىڭ توڭىرەگىندە جازۋشى اتاۋلىمەن جۇزدەسكەن جوق ەدى عوي! ءيا، قايدان كوردى؟ ..   
 كەنەت ونىڭ جۇرەگى ءدىر ەتە ءتۇستى. سول! سول جىگىت! بۇل جايلى جازدىڭ كۇنى تاۋدا جۇرگەندە باعيلا دا ايتقان. وزدەرى كۋپەدەن قۋىپ شىعاتىن جىگىت! ول كىتاپ اۆتورىنىڭ فاميلياسىنا قارادى. "جاسىن مادييەۆ. نەتكەن كەزدەيسوقتىق!- دەدى ىشىنەن قاراتاي. -بۇل جىگىتپەن ىلعي دا جايسىز جاعدايدا كەزدەسە بەرەتىن بولدىم عوي".   
 قاراتاي كىتاپتى ءبىراز ۋاقىت اۋدارىستىرىپ قاراپ وتىردى دا، جىگىتتىڭ وزىنە قايىرىپ بەردى.   
 - ۋاقىت بولسا، اۋدانعا بارعاسىن تاۋىپ الىپ وقىرمىن.   
 - جيىنداردا كوپ بولاسىزدار عوي. سوندا.. . قوناق ۇيدە وقىپ شىعۋىڭىزعا بولادى، - دەپ اقىل قوستى اكە- شەشەسىنىڭ قالادا تۇرماعانىنا شۇكىرشىلىك ەتىپ جاتقان جىگىت قالتاسىنا كىتابىن سالىپ جاتىپ.   
 تۇرعات پەن ديرەكتور تۇنىمەن سۋىققا توڭىپ، اياعىن ءۇسىتىپ الدى عوي دەپ ونىڭ ءسوزى مەن قيمىلىنا قارسىلىق كورسەتپەي، سىرتتاي قامقور نيەت تانىتقانمەن، مىنا "التىنشى بالانىڭ" تىم ەركىنسىپ، قاراتايمەن تەرەزەسى تەڭ ادامداي وڭاي سويلەسىپ كەلە جاتقانىن ۇناتپاي، ىشتەي قىزعانىپ كەلەدى جانە وزدەرىن ەلەۋسىز تاستاعانى ءۇشىن اۋدان باسشىسىنا جاسىرىن رەنىشتەرى دە جوق ەمەس.   
 تۇسكە جاقىن ولار "بۇرگەندىگە" دە جەتتى. ءوزى سالىپ وتكەن جولمەن باسشىلاردىڭ قالاي كەلگەنىن كورمەك بولعانداي، شوپان تامىنىڭ جانىندا باۋىرىن كوتەرگەن گرەيدەر بۇلارعا ءبىر قىرىنداپ قاراپ تۇر ەكەن. گرەيدەرشى جىگىت تاماق ىشۋگە كىرسە كەرەك، ماشينا كەپ توقتاعانىن ەستىگەن سوڭ سىرتقا اتىپ شىقتى. ونىڭ سوڭىنان شوپاننىڭ ايەلى مەن سەگىز- توعىز جاسار قىزى دا كورىندى.   
 بۇلاردىڭ كەنجەتايدى كوتەرىپ كەلە جاتقانىن كورىپ ايەل مەن قىز تۇككە تۇسىنبەي ەربيىپ تۇرىپ قالدى، ال، ۇيدەن شىققان گرەيدەرشى جىگىت ءوزىنىڭ سەرىگىن تاني كەتىپ، ونى باس سالدى. اۋەلگىدە ويى جامانعا جۇگىرگەن بولۋى كەرەك، سەرىگىنىڭ ءتىرى ەكەنىن، تەك ءتىرى عانا ەمەس، مەشەل بالاداي ىرجيىپ كەلە جاتقانىن كورىپ قۋانعاننان، ءبىر جاعى باسشىلاردان ۇيالعاننان سىپايىلىق ساقتاپ: ء"وي، اۋزىڭدى.. ."- دەپ ءار جاعىن ايتپاي ءبىر بوقتاپ الدى دا، ونى ۆولوديادان اۋدارىپ، ءوزى كوتەرىپ الدى. مانادان بەرى دەمىن ىشىنە تارتىپ، سىلەيىپ تۇرعان شوپان ايەلى سوندا بارىپ ارقاسىنان ديىرمەن تۇسكەندەي ءبىر كۇرسىندى.   
 - ۋھ! جامانقارانىڭ تايى ءولىپ قالعان ەكەن دەسەم.. .ادام ەكەن عوي!- دەدى ول شاپشاڭ سويلەپ.   
 - ادام بوپ شىققانىنا وكىنىپ تۇرسىز با، قۋانىپ تۇرسىز با؟ - دەدى قاراتاي وعان جاقىنداي بەرە كۇلىمسىرەپ.   
 - ە، قايسىسى بولسا دا امان بولسىن! الگى رايكومدارىڭ قايدا، كەلە جاتىر ما؟   
 اۋدان باسشىسىنىڭ الدىندا ورەسكەل بىردەڭە ايتىپ ءبۇلدىرىپ جۇرمەسىن دەپ سوۆحوز ديرەكتورى جالما- جان سوزگە ارالاستى.   
 - الدىڭدا تۇرعان سول كىسىنىڭ ءوزى! قاسىنداعى كىسى دە اۋدان باسشىسىنىڭ ءبىرى.  
 
 - كوتەك! ناعىل دەيدى، قۇداي- اۋ!- دەدى ايەل بەتىن شىمشىپ. - ءاي، كۇلزيرا، بار، كوكەڭدى شاقىر! جىلدام.   
 شەشەسىنىڭ بە الدە وزىنەن ۇلكەن اپكەسىنىڭ بە، ۇستىنە شەكتەن تىس كەڭ كۇپايكە كيىپ، ولارعا سۇزىلە قاراپ تۇرعان قىز بۇيرىق الا سالىسىمەن الىستاعى قورا جاققا قاراي جۇگىرە جونەلدى. قارسى الدىنان سوققان قارلى جەلدەن ەتەگى جەلبىرەپ بارادى، قولپىلداعان كەرزى ەتىگىنىڭ ەكى وكشەسى كۇپايكەسىنىڭ ارتىن بارابانشىنىڭ تاياعىنداي كەزەك- كەزەك سوققىلايدى.   
 - ءيا، امان- ەسەنسىزدەر مە؟ ويباي- اۋ، مىناۋ ءوزىمىزدىڭ دەرەكتر ەكەن عوي، قۇداي ۇرىپ تانىماي قالعانىم. ايىپ ەتپە قاراعىم، - دەدى ول جاسى وزىمەن قاتارلاس بولسا دا ەگدە ادامداي تاعى دا ابدىراي سويلەپ، - - مىنا ءبىر بوران دا توقتاماي ەسىمىزدى شىعارىپ جىبەردى. قانە، ۇيگە كىرىڭىزدەر. وزدەرىڭنىڭ وسى جاققا كەلەتىندەرىڭدى جاڭا عانا مىنا بۇلدىزەر جەتكىزدى. ءۇي دەگەن شۋى جينالماي، شاشىلىپ جاتىر. ءقازىر بالالاردىڭ اكەسى دە كەپ قالادى. قاراتاي مىنا ايەلدىڭ اڭقىلداعان اق جارقىن مىنەزى مەن اشىق كوڭىلىنە ريزا بولعانداي ءسال جىميىپ، ۇيگە كىرمەي- اق قويساق كايتەدى دەگەندى ءبىلدىرىپ ەدى، ول اساۋداي تۋلاپ شىعا كەلدى.
 - باسشى بولساڭىزدار، باسشى شىعارسىزدار، ءبىراق استان ۇلكەن ەشكىم دە جوق!- دەدى ول نازىمەن اشۋىن تومىرتقالاپ. - ۇرىساتىن بولساڭىزدار ءتور الدىندا وتىرىپ~اق ۇرىسا بەرىڭىزدەر، وشاق قاسىندا وتىرىپ تىڭداي بەرەمىز. اي دالاداعى جالعىز ءۇيلى قويشىعا كىم ۇرىسپايدى، تىڭداپ ۇيرەنگەنبىز ءتايىرى!- ونىڭ داۋسىندا كونبىس بولعان مىنەز بەن جانتاق تامىرىنداي تەرەڭنەن سىر بەرگەن اشۋلى نىشان جاتتى. - بالا- شاعامىزدىڭ الدىندا دا بالا- شاعادان ۇرىس ەستۋگە ارلانبايتىن بولعانبىز. كىرىڭىزدەر! كوپ بولسا وكىمەتتىڭ قىرىق قويى قىرىلدى دەپ اشۋلى كەلگەن شىعارسىزدار. ودان وكىمەت كەدەي بوپ قالمايدى. مالدى تاباتىن ادام. قوي باققانىمىزعا ون جەتى جىل بوپتى، مۇنداي قىرسىققا دۋشار بوپ كورگەن جوق ەدىك. سودان بەرى قىرىق ەمەس، قىرىق مىڭدىق ەڭبەگىمىز بار. ارقادان قاققان ەشكىم جوق، ءبارى دوكەي، ءبارى كوسەم، اۋزىن اشسا العىس ەمەس ۇرىس شىعادى. ەل- جۇرتتان بەزىپ وسى ادىردا بۇ بايعۇستار نەگە ءجۇر دەپ ەشقايسىسى ويلامايدى. شيەتتەي بالا- شاعانىڭ قىسى- جازى كورگەنى وسى. قىرىق قوي قىرىلدى دەپ.. . الدىڭعى جىلى ارىستانداي بوپ.. . 
 - تەڭگە، بولدى، بولدى! سۋىرىلىپ باراسىڭ عوي. بۇل ءسوزىڭدى باسقا ۋاقىتتا ايتارسىڭ، - دەدى اقتارىلىپ كەلە جاتقان ايەلدى سوۆحوز ديرەكتورى كىلت توقتاتىپ، - قاراتاي يسايەۆيچ، ۇيگە كىرىپ شىقساق كايتەدى. ءبىر- ەكى كەسە شاي ءىشىپ، بوي جىلىتىپ العان دا جامان بولماس.  
 تەڭگەنىڭ تالاي سىردان حابار بەرىپ وتكەن مىنا سوزىنەن كەيىن ءسال عانا ساتكە ويعا شومعان قاراتاي سوۆحوز ديرەكتورىنا قاراپ، ءۇنسىز باس يزەي سالدى جانە وزىنەن الگىندە "ۇيگە كىرمەي- اق قويساق كايتەدى"، - دەگەن ۇسىنىسىنىڭ مۇلدەم قاتە بولعانىن ەندى عانا ءتۇسىندى.  
 ولار كىرپىشتەن سالىنعان ەكى بولمەلى قورجىن تامنىڭ "قوناق بولمە" دەپ اتالاتىن جاعىنا كىرىپ كەلگەندە، پەش جانىندا سوستيىپ- سوستيىپ تۇرعان بىرەۋى جەتى، ەكىنشىسى ءتورت- بەستەر شاماسىنداعى ەكى قىزعا كوزدەرى ءتۇستى. پەشتىڭ ارت جاعىنداعى بۇرىشقا ەكى گرەيدەرشى جىگىت جايعاسىپتى. ۇيدەگى اپتەچكانى تاۋىپ الىپ، ساۋ گرەيدەرشى ۇسىگەن گرەيدەرشىگە بىلگەن ەمىن جاساپ جاتىر ەكەن. جان تاپسىرسا دا ازىلدەپ تاپسىراتىن بولۋى كەرەك، سەرىگىنىڭ قولى دەنەسىنىڭ كەز كەلگەن جەرىنە ءتيىپ كەتسە دە كەنجەتاي "ماما" دەۋدىڭ ورنىنا قاساقانا "پاپا" دەپ ايعايلاپ قويادى.   
 - وسىلارعا قاشان ەس كىرەر ەكەن. ءۇيدى تاپ- تۇيناقتاي ەتىپ وتىراتىن جاسقا كەلدىڭدەر عوي، - دەپ تەڭگە ۇيگە سويلەي كىردى. كورپە سالىڭدار. كىسى كەلگەنىن كورمەدىڭدەر مە؟ بۇلارعا ايتپاسا بولمايدى، وزدەرى ءبىلىپ ىستەۋ دەگەن جوق!  
 كىشكەنتاي ەكى قىز الاسا ساڭدىق ۇستىنە جينالعان كورپەلەردىڭ ۇشەۋىن قولداسىپ كوتەرىپ ءتۇسىردى دە، ءبىرىن تورگە، ەكەۋىن ەكى قابىرعاعا جاناي توسەدى. كىشكەنتايى پىسىق ەكەن، قيمىلى شيراق، ەڭكەيگەندە بەتىن جاۋىپ كەتكەن كاپ- قارا شاشىن ەرەسەك قىزداي ارىق قولىمەن جوعارى سىلكىپ كويادى. ەكەۋى كورپەلەردى توسەپ، مىندەتتەرىن مۇلتىكسىز اتقارىپ ءبىتتى دە، پەش جانىنداعى ءدال باياعى ورىندارىنا قايتا بارىپ تۇردى.   
 - تورتەۋى ۇل بالا، ۇشەۋى قىز، - دەدى تەڭگە بالالاردىڭ شاشىلعان كيىمدەرىن جيىپ جاتىپ. - ولاردىڭ ەكەۋى وقۋدا، ەكەۋى اكەلەرىمەن بىرگە ءجۇر. مىنا بىرەۋىمىز (الگى ەكى قىزدىڭ ۇلكەنى) بيىل بىرىنشىگە بارىپ ەدى، كانيكۋلعا كەلدى دە، جولدى قار باسىپ قايتىپ بارا الماي قالدى. ەندى بۇلدىزەر الىپ باراتىن بولدى. سىزدەردىڭ كەلگەندەرىڭىز دە ءتاۋىر بولار ما.. .  
 تەڭگە بۋلدوزەردى ادام سياقتى ەلەستەتىپ سويلەيدى ەكەن. ول بۋلدوزەر جايلى ايتقاندا تاپ ءبىر ونىڭ ءوزى ءجۇرىپ تۇراتىنداي، جۇرگىزۋشىسى جايلى ەسىنە دە المايدى. قاراتاي وسىنى بايقادى دا، ءارى اق كوڭىل ايەلدىڭ بۇلاردىڭ نەگە كەلگەنىمەن ءىسى جوق، ايتەۋىر كەلگەندەرىنە قۋانىش ءبىلدىرىپ جاتقانىنا ازداپ جىميىپ قويدى. قوناقتار كورپەگە وتىرعان سوڭ تەڭگە:   
 - ال، سوپيا، ءماريا، سوپيىپ قاراپ تۇرماي شاي قويىڭدار، - دەدى يەگىمەن ساماۋرىن جاقتى مەڭزەپ. ولار ەكى ايتتىرماي لىپ ەتىپ دالىزگە شىعىپ كەتتى.   
 - قىزدارىڭىزدىڭ اتى ورىسشا ما، قازاقشا ما؟ - دەدى قاراتاي تەڭگەگە كۇلە قاراپ.   
 - كىم ءبىلسىن سونى، - دەدى تەڭگە پەش ۇستىندەگى ۇلكەن قارا قازاندى اس دايىنداۋعا ازىرلەپ. - انا ميى اشقان شالدىڭ قويىپ جۇرگەن اتتارى عوي. الىنە قاراماي ەجەلەپ كىتاپ وقىپ وتىرادى دا، سونداعى ايەلدەردىڭ اتتارىن قىزدارىنا جاپسىرا بەرەدى. بىرەۋى ەسەپ شىعاراتىن، بىرەۋى قيميا دەي مە، پيزيكا دەي مە سونى شىعاراتىن ەكى قاتىن بوپتى دەيدى عوي. انا الجىعان شال ەكى قىزىنا سولاردىڭ اتىن تاراتىپ بەرگەن. ءانى، اناۋ، قويدىڭ كىرىس- شىعىس كىتابىنىڭ ارتىنا ون شاقتى الگىندەي اتتاردى جازىپ قويعان. كەلەسى قىزدارىنا قويماقشى. - ويى الدەقايدا جۇگىرىپ بارىپ قايتتى دا، تەڭگە مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردى. ^- ء^بىر ءتۇيىر ەس بولسا سويتە مە! 
 
 ءۇي ىشىندەگىلەر تۇگەل كۇلدى. سول كۇلكى بويلارىن جادىراتىپ، كوڭىلدەرىن كوتەرىپ كەتتى. ءقازىر عانا جۇرتتى جادىراتقان تەڭگە كەلەسى ساتتە قوناقتاردىڭ ميىن شىڭىلداتىپ، تەمىر قاسىقپەن قازاننىڭ ءتۇبىن قىرناي باستادى. ديرەكتور قاباعىن تىرجيتىپ وتىردى دا:   
 - تۋ، تەڭگە، تاماق ىشپەسەك ىشپەي كەتەيىك، توقتاتشى الدىڭداعىنى!- دەپ زەكىدى.   
 - ا، جاقپاي قالدى ما!- دەدى تەڭگە قازاننىڭ ارعى جاعىنان بۇلارعا كوز تاستاپ. - ءقازىر دالاعا الىپ شىعىپ قىرايىن. ءبىزدىڭ شال وسىنى جاقسى كورەدى. قولى بوس، ەرىككەن ساتىندە: "قازانىڭ بوس بولسا تەمىر قاسىقپەن قىرناشى"، - دەپ وتىنەدى. مەن قىرنايمىن. ول تىڭداپ جاتادى دا، قورىلداپ ۇيقىعا كەتەدى. ۇيدە بالالاردىڭ ءبىرى قالماي قىر اسىپ كەتەدى.   
 - ءسىزدىڭ شالىڭىز ەرەكشە بولدى- اۋ؟ - دەدى تۇرعات كەڭكىلدەي كۇلىپ. - كەشىكتى عوي، تەزىرەك كەلسە ەكەن!  
 - بىلتىر كورىپ ەدىڭ عوي، سودان ءالى وزگەرگەن جوق. ءقازىر كەپ قالادى.   
 وزگەلەرگە "ءسىز" دەپ، بۇعان "سەن" دەپ سويلەسكەنى تۇرعاتتىڭ نامىسىن قىتىقتاپ، سىزداندىرىپ كەتتى. سالدەن سوڭ كوپتەن ءسوز بوپ وتىرعان كولباي دا كەلدى. ەسىك اشىلعان كەزدە ىشكە اۋەلى ءبىر قاپ اياز بۋ بوپ كىردى، اراب ەرتەگىلەرىندەگىدەي بۋ تارقاعان سوڭ ءتور جاققا قاراپ تۇرعان كولبايدىڭ سۋىق سوردى قارا قوشقىل ءجۇزى كورىندى. ول وتىرعاندارمەن ەرنىن عانا كۇبىرلەتىپ امانداسىپ شىقتى دا، كىسى كەلگەندەگى ۇيرەنشىكتى ورنى بولۋ كەرەك، اراعا بىرنەشە ادامدىق ورىن قالدىرىپ، تومەنگى جاققا بارىپ جايعاستى. جاعدايدىڭ ءماز ەمەس ەكەنى تۇتىككەن جۇزىنەن، كوناقتارعا تايعاقتاپ، تۋرا قاراي الماي وتىرعان سولعىن جانارىنان باسشىلار انىق بايقالادى.   
 - شىعىن قانشا؟ - دەدى قاراتاي قىسقا اماندىق- ساۋلىق سۇراسقان سوڭ توتەسىنە كوشىپ.  
  - قىرىق ەدى، جاڭا بەسەۋى تاعى قاتىپ قالدى، - دەدى ول قاباعى جازىلماي. ءبارى ءۇنسىز قالدى.   
 - سەبەبى نە؟ - قاراتايدىڭ سۇراعى ديرەكتوردىڭ كوپتەن مازاسىن الىپ وتىرعان سۇراق ەدى. كولبايدىڭ قالاي جاۋاپ بەرەرىن ىشتەي دىرىلدەي كۇتىپ، ول ەسىك جاققا قاراپ قويدى.   
 - سەبەبى.. . سەبەپ دەگەن كوپ قوي.. . قايسى ءبىرىن ايتاسىڭ... 
  - باستى- باستىلارى قايسى؟   
 كولباي كوپكە دەيىن كىبىرتىكتەپ سويلەي المادى. بار سەبەبىن ايتسا، مىنا الدىندا وتىرعان ديرەكتوردى اۋدان باسشىسىنىڭ الدىندا جىعىپ بەرەتىنىن، ءسويتىپ، ونى وزىنە قىرعي قاباق ەتىپ الاتىنىن جانە بار كىنانى بىرەۋگە جابا سالعانداي بوپ كورىنەرىن سەزدى. سويتسە دە، ءبىرىنشى حاتشى جاۋاپ كۇتىپ ءۇنسىز وتىرعاسىن امالسىزدان:   
 - بيىلعى مال ارىق. ونىڭ ۇستىنە قويلار تىم كەش قىرقىلدى.. .- دەدى ءسوزىنىڭ ار جاعىن كومەيىندە قالدىرىپ.   
 - وعان ءوزىڭىز كىنالىسىز، - دەدى قاراتاي. - تاعى نە سەبەپ بار؟   
 - كىنانىڭ ءبارىن ءوز موينىما الا سالسام قايتەدى؟ مال سوڭىندا ولگەن قازاق ەمەس پە ەدىك، كوپ بولسا.. . وتىرىپ شىعارمىن.. .- ونىڭ جاۋابىنان نەدەن دە بولسا تايىندىرمايتىن ىزادان گورى، سەبەبىن تۇسىندىرە الماس ءبىر جاعدايلاردىڭ بار ەكەنىن شارۋاشىلىق جايىن كوپتەن بىلەتىن قاراتايدىڭ ءىشى سەزگەندەي بولدى:   
 - باسقا سەبەپ جوق بولسا.. . وتىراسىز، - دەدى قاراتاي، ال بۇعان قالاي قارار ەكەن دەپ سالقىن، جايباراقات ءتىل قاتىپ. - ءبىراق، جوق مالدىڭ ورنىن وتەپ بارىپ وتىراسىز. تۋرا بارىپ وتىرا سالام دەپ ويلاماڭىز.   
 - ءيا، تۇرمەگە وتىرۋ دا وڭاي ەمەس دەڭىز! دۇرىس قوي. ون جەتى جىل جالاڭ اياق جار كەشىپ، قىزىل اياق قار كەشىپ، دۇنيەنىڭ وزگە قىزىعىن ۇمىتىپ، مال سوڭىندا سالپاقتايىن. سوڭىمدا بالا- شاعام ءجۇرسىن توز- توز بوپ، جابايى بوپ. سونان سوڭ مەن تۇرمەگە جابىلايىن! ءبارى قورقىتۋعا شەبەر. - ول قازان جانىندا كۇيەۋىنە ۇرەيلەنە قاراپ تۇرعان ايەلىن بايقاسا دا ءسوزىن توقتاتپاي، جىلت- جىلت جانىپ جاتقان پەش ىشىندەگى وتتان كوز الماي ايتا بەردى. - سول قىرىق بەس مالدى بيىلعى سىيلىققا العان مالىمنان وتەيىن! سونان سوڭ وتارلارىڭىزدى جيناپ الىڭىزدار! مەن دە ەل قاتارلى ورتالىققا بارىپ، تىنىش ءومىر سۇرگىم كەلەدى. نە ءۇشىن دەسەڭشى- اۋ، نە ءۇشىن ءجۇرمىن ءبورىنىڭ مەكەنى بولعان قۋ دالادا؟ ! ءتورت اي قىستا ەكى اياقتى ادام كورسەك جۇرەگىمىز جارىلا جازداپ قۋانامىز. ەستيتىنىمىز ۇرىس پەن "تۇرمە" دەگەن ءسوز بولعاندىقتان قۋانامىز با؟ سوتتاساڭىزدار، سوتتاڭىزدارشى، كەتەيىن، اتەسىنە نالەت، بۇيتكەن تىرلىكتىڭ!- ول استىنداعى بوستەكتىڭ سيپالاپ وتىرعان ءجۇنىن تارتىپ قالعاندا جۇلىنىپ كەتىپ ەدى، ونى پەشتىڭ استىڭعى جاعىنداعى شوققا لاقتىرىپ جىبەردى. 
 - كولباي، نە بولعان ساعان، بوقتاماي سويلە!- دەدى ديرەكتور قىزىپ كەتكەن ونى تارتىپكە شاقىرىپ.   
 كولباي وقىس باسىن كوتەرىپ، وعان جالت قارادى. اشۋ بۋىپ، قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا كوز قۇيرىقتارى قىزارىپ، قانتالاپ كەتىپتى. سوۆحوز ديرەكتورى ونىڭ مىنا جانارىنان تايقىپ، سەسكەنىپ قالدى.   
 - بوقتاسا نەسى بار؟ ونى دا حالىق قاجەت بولعان سوڭ ويلاپ تاپقان شىعار!- دەدى كولبايدىڭ ىزاسى ءالى دە قايتا قويماي. - ومىرىمدە مۇندايدى كورگەن جوق ەدىم، كىرىق بەس مال ارام ولگەندە ءبىر بوقتاسا ادام تۇگىلى قۇداي دا كەشىرەر. سىپايى بول دەيدى عوي ماعان. كۇيىپ بارا جاتساڭ قالاي سىپايى بولاسىڭ؟ اقىرى جەتتىك، جەتكىزدىڭىزدەر وسى حالگە!..   
 ديرەكتوردىڭ اشۋى قوزدى. اۋدان باسشىسىنىڭ الدىندا بار كىنا وزىنە جۇكتەلگەلى تۇرعانىن الدىن الا سەزە قويىپ، وعان تىكتەي قارادى.  
  - ايت، ايت قانە! وسى كىسىنىڭ الدىندا ايت! مالىڭنىڭ ارىق بوپ بوز قىراۋعا قىرىلىپ جاتقانى ءۇشىن ماعان قويار قانداي كىناڭ بار؟ - ديرەكتور جانتايىپ جاتقان جەرىنەن باسىن كوتەرىپ، وعان تەك ادىلدىك تالاپ ەتكەن ادامنىڭ كەيپىمەن باتىل قارادى.   
 - جازعى جايىلىم كەزىندە ماعان سورى شىعىپ جاتقان جەردى بەردىڭدەر مە؟ بەردىڭدەر. مالدىڭ سەمىزىن ەتكە ايدادىڭدار ما، ايدادىڭدار، باسقا وتارعا اۋىستىردىڭدار. ول نەگە قاجەت بولدى؟ قورا دايىن دەپ ەدىڭدەر، كەلگەن سوڭ ءۇي ىشىمىزبەن ءوزىمىزدىڭ جابىلىپ ءجۇرىپ سالعانىمىز راس پا، راس. ون ماشينا جەم ءتۇسىرۋدىڭ ورنىنا ەكى ماشينا ءتۇسىرىلدى مە، ءتۇسىرىلدى. بىزگە دەپ جيناعان مايا مەككەدەن الىس ەكەنى تاعى راس. تراكتور بەرەمىز دەگەن ءسوز وتىرىك بوپ شىقتى ما، وتىرىك بولىپ شىقتى. كۇزدەن بەرى تراكتور كورىپ وتىرعانىم وسى - ول دا رايكوم كەلگەن سون جول سالعالى كەلدى. ەندى نە سەبەپ كەرەك؟ بۇدان سوڭ مال قىرىلۋدىڭ ورنىنا ەگىزدەن قوزى تابۋ كەرەك پە ەدى! ءتىرى قالعانى ءىش تاستايدى. بۇل - ايعايدىڭ الدى، ايعايدىڭ كوكەسى كوكتەمدە بولادى. جۇزىنەن ەلۋ قوزى ورسە دە قۋانارمىز.   
 كولباي ءسوزىن ءبىتىرىپ: "ەندى نەسىنە كىنالايسىڭدار"، - دەگەندەي موينىن ەسىك جاققا بۇرعاندا، قاراتاي سۇراۋلى پىشىندە ديرەكتورعا، ونان سوڭ "سەن نە قاراپ ءجۇر ەدىڭ؟ "دەگەندەي تۇرعاتقا كوز تاستادى. تابان استىندا بۇل ساۋالداردىڭ بارىنە جاۋاپ تابا الماي، ەكەۋى دە قيپالاقتاپ قالدى. ءوز باسىن بالەگە شاتىستىرعىسى كەلمەگەن تۇرعات ديرەكتورمەن شارۋاشىلىقتى ارالاپ وتكەنىن، كەمشىلىكتەردى اتاپ كورسەتكەنىن، الىستا بولعان سوڭ ءاربىر تاپسىرمانىڭ ورىندالۋىن تەلەفونمەن عانا قاداعالاي الاتىنىن ايتىپ اقتالا باستادى. مۇنىڭ بارىنە قاناعاتتانباعان قاراتاي "بولدى" دەگەندەي قاباعىن تىرجيتقان سوڭ، ول دا ءسوز اياعىن جۇتىپ، تاڭدانعان پىشىنمەن باسىن شايقاپ بارىپ ءۇنسىز قالدى.   
 قاراتاي مالدىڭ قىرىلۋىندا جالعىز شوپاننىڭ عانا ەمەس، سوۆحوز باسشىلارىنىڭ دا كىناسى مول ەكەنىن، سول سەبەپتەردىڭ ءبارىن ءقازىر اشا الماسىن، اۋدانعا بارعان سوڭ شارۋاشىلىقتارى سالاقسىنىپ كەتكەن سوۆحوز ديرەكتورلارىن شاقىرىپ، اشىق سويلەسۋ كەرەك ەكەنىن ءتۇسىندى. سوندىقتان ونسىز دا بەرەكەسى قاشىپ، پۇشايمان جەپ وتىرعان شوپان بايعۇستىڭ ۇيىندە اشۋ شاقىرىپ، تالداۋ جاساپ جاتۋدى ورىنسىز تاپتى. ەڭ باستىسى - ول مالشىنىڭ اشىنعان ساتتەگى ءسوزىن ەستىدى، ءبىر شىندىققا اپارار كۇدىكتى ءجىپتىڭ ۇشىنان ۇستادى، قالعانىنا كوز جەتكىزۋ ەندى قيىندىق تۋدىرمايدى. ءوزى كەلگەنگە شەيىن قىستاۋ جاققا قاتىناۋ بىلاي تۇرسىن، ءتىپتى، جولدىڭ دا تۇسپەۋى وعان كوپ سىردى اڭعارتىپ كەتتى.   
 - قىرىق بەس قويعا ورتالىقتان بەرى قاراي جول سالىپ الدىق. ەسەپتەپ كەلگەندە، قۇنى سوعان شامالاپ قالاتىن دا شىعار، - دەدى الدەن سوڭ كولباي تاعى شاتاق اڭگىمە باستاپ- قالعان سەگىز ماشينا جەمدى جەتكىزىپ بەرىڭدەر.   
 - جەتكىزەمىز، جەتكىزەمىز، - دەدى ديرەكتور اڭگىمەنىڭ شىم- شىمداپ جىلي باستاعانىنا قۋانىپ. - بارعان سوڭ كىنالى كىم ەكەنىن دە تابامىز. جەم تۇگەل جەتكىزىلدى دەپ ەستىگەم.    
 - مىنا قىرىلعان مالدى نە ىستەيمىز، اكتىلەيمىز بە؟ - ول ءسال عانا مويىن بۇرىپ، ديرەكتورعا قيعاش قارادى.   
 - كورەمىز. بارعان سوڭ باس مال دارىگەرمەن اقىلداسامىز. ولەتىنى ءولىپ بولدى ما، جوق، جاڭاعى سانعا تاعى قوسىلاتىن ءتۇرى بار ما؟   
 - كىم بىلگەن. قورانى جوندەپ، ات اربامەن ءۇش- ءتورت ءشوپ ءتۇسىرىپ العان بولدىق. ەندى ورىسكە شىقپايمىز عوي.   
 اڭگىمە ۋشىعىپ بارىپ، ءبىرقالىپتى ارناعا تۇسكەندەي بولعان سوڭ تەڭگەنىڭ دە قاباعى اشىلىپ، ورتاعا داستارقان جايدى. الدى توعىزدا، سوڭى ءتورت- بەستەردەگى قىزدار دا شەشەلەرىنە كومەك بەرىپ، دامىل كورمەي ءجۇر. ساماۋىر كەلىپ، شاي قۇيىلا باستاعان كەزدە دالادان ابىر- سابىر داۋىستار ەستىلىپ، ۆولوديا كىرىپ كەلدى. قولىنداعى ۇلكەن تەگەشتە ۇيىتىلگەن قويدىڭ باس- سيراعى مەن ىشەك- قارنى بار.   
 - جەڭەشە، مىنانى قايدا قويايىن، - دەدى ول وسى ءۇيدىڭ ءبىر بالاسىنداي شارۋاقور داۋىسپەن.   
 - جەر قۇرىپ قالعانداي قايدا قويايىن دەگەنى نەسى، - دەدى تەڭگە جەكىپ. - ءسۇيتىپ ۇستا دا تۇر!- تەڭگەنىڭ بۇل جەكۋىندە كىسىنى جاتسىنبايتىن وزىمسىنگەندىك جاتقانىن بىلگەن ۆولوديا تەگەشتى وشاق جانىنداعى شاعىن ستولعا قويا سالىپ، شايعا وتىردى.   
 - كەلەكە، سونىمەن جوق مالدىڭ سانىن ءويتىپ- ءبۇيتىپ ءجۇرىپ قىرىق التىعا جەتكىزەسىز بە؟ - دەدى قاراتاي تەڭگەنىڭ قازانعا باس سالىپ جاتقانىنا كۇلىمسىرەي قاراپ وتىرىپ.  
 
 - جوق، سول تسيفر كۇيىنشە قالادى. بۇل ءوز مالىم. وكىمەتتىڭ مالى شەتىنەن اق ءمالىش، مەنىكى قازاقى قارا قوي. ەتى ساسىق اق ءمالىشتى سىزگە سويىپ نە كورىنىپتى!  
 - ياپىراي- اي، تىم اسىعىس ەدىك. تاعى دا ارالايتىن وتارلارىمىز بار، بەكەر اۋرە بوپ جاتىرسىزدار- اۋ، - دەپ قاراتاي قينالىپ ەدى، ءۇي يەسى بوي بەرمەي قويدى.   
 - سىزگە بۇيىرعان مال ەكەن، ءدام تاتىپ كەتىڭىز. ءبىزدىڭ ۇيگە جولىڭىز تۇسە بەرمەس. - ول كەڭكىلدەپ كۇلىپ الدى دا: مەنىڭ دە مالىم جىل سايىن قىرىلا بەرمەس، - دەپ قوسىپ قويدى. ونىڭ بۇل سوزىنە وتىرعاندار دە گۋىلدەپ، كوڭىلدى كۇيگە ءتۇسىپ قالدى.   
 "ەل ءىشى جاقسى عوي، - دەدى قاراتاي، - ايتارىڭ بار ما! ءبارىن كوتەرەدى، كوندىگەدى، ۇرىسادى، سوگەدى، اشۋلانادى، كەرەك بولسا بوقتاپ تا جىبەرەدى، بەتىڭدى كورمەستەي بوپ كەتەدى. سونىڭ ءبارىنىڭ سوڭىندا كەشىرىم جاتاتىن قايران حالقىم- اي. كەڭسىڭدەر عوي. كەيدە تىلدەيمىز، قورقىتامىز، تۇرمەگە جابام دەپ تە قوقان- لوققى جاسايمىز. زاڭ تالاپ ەتسە سولاي ەتەمىز دە. جۇمىس بابى، ەل قامى، ولاي ەتپەسەك تاعى بولمايدى. ءبارىمىز دە قارا باسىمىز ءۇشىن ءجۇرمىز بە؟ مەنىڭ دە ءۇي بەتىن كورمەي، ايەل- بالاممەن سويلەسپەي جۇرگەنىمە نە سەبەپ؟ وكىمەت ارتقان سەنىم. سەنىمنىڭ ۇلكەن- كىشىسى تاعى جوق، اقتاۋىڭ كەرەك".   
 ول تومەنگى جاقتا شاي ءىشىپ وتىرعان ءۇي يەسى كولبايدى بۇرىن دا كورگەن. ءبىر رەنجىسە وسى ادام رەنجىر ەدى: "كىسى ەمەس ەكەنسىڭ"، دەپ سىرت اينالۋىنا دا قاقىسى بار. جوق، ولاي ەتپەدى، قويىن سويىپ، قولىن قۋسىرىپ، بۇرىنعى رەنىشىنەن ءىز دە قالماي قازاقى، دارحان مىنەز تانىتىپ وتىر. مەنى كورگەن جەردەن سىرت اينالسا نە ىستەر ەدىم؟ شىنىندا، نە ىستەيمىن؟ الدىنداعى ءبىر وتار قويىن تارتىپ الارمىن، سول بولار ما ەدى بار تىندىرعانىم؟ ءبىر وتار قوي وعان باسقا اۋداننان دا تابىلادى. سول جاقتا جۇرتپەن ءتىل تابىسىپ، جاقسى ىستەپ كەتسە، الىستاعى مەن قىزارمايمىن با؟  
 
 الدىڭعى جىلى ءىنىسى سوتتى بولىپ، كولباي مۇنىڭ الدىنا بىرنەشە رەت كەلگەن. ءىنىسى ەكى- ءۇش جىگىتپەن قوسىلىپ كەشقۇرىم كورشى سوۆحوزداعى ستۋدەنت قىزدارعا بارماق بولادى. بيداي وراقتىڭ قايناعان كوزى. مۇنىڭ بورتىندا ءبىر تونناعا جەتەر- جەتپەس بيداي قالىپتى، ونى دا وزىنە بەكىتىلگەن كومباين سىنىپ قالعان سوڭ، ءبىر اينالىپ كەلەرمىن، قىرمانعا ءبىر توننا بيدايعا بولا نەسىنە بارام دەپ، جىگىتتەردى جەتكىزىپ سالۋعا ۋادە بەرەدى. جىگىتتەردى قىزدار جاتاقحاناسىنىڭ الدىنا ءتۇسىرىپ، جۇمىس بىتكەن سوڭ قايتىپ كەلۋگە ۋادە بەرىپ، اڭىزعا قايتا كەتەدى. جولدا مۇنى ۋچاسكەلىك ميليتسيا ۇستاپ الىپ، بورتىنداعى بيدايدى كورەدى دە، اكت جازا باستايدى. بايعۇس بالا جاعدايىن قانشا ايتىپ تۇسىندىرسە دە انا قىرسىق كونبەي قويادى.   
 اقىرى ءىسى سوتقا ءتۇسىپ، مۇنى ءبىر جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ءقاۋپى تونەدى. سول كەزدە كولباي قاراتايعا ولەردەگى ءسوزىن ايتىپ تالاي كەپ ەدى. "زاڭنان اتتاپ كەتە المايمىن. ءادىل جازاسىن السىن"، - دەپ اقىرعى رەت ونى كابينەتتەن قۋىپ شىققانداي بولىپ ەدى. ەل سوزىنە، ءتىپتى، اۋداندىق پروكۋروردىڭ پىكىرىنە قاراعاندا جىگىت تەككە كەتكەن سەكىلدى. ونىڭ استىقتى ۇرلاپ بارا جاتپاعانىن، شىنىندا، ەشكىم بىلمەيدى. جانە وراق كەزىندە مۇنداي جازا قولدانۋ باسقا جەردەگى سۇعاناق كولداردىن تيىلۋىنا سەبەبىن دە تيگىزەدى. قىسقاسىن ايتقاندا، كولبايدىڭ ءىنىسى باسقالارعا توقتاۋ سالۋ ءۇشىن مىسال رەتىندە كەتتى.   
 قاراتاي سول كەزدە ىسكە ارالاسقاندا، اۋداندىق سوت، ارينە، مۇنى تىڭدايتىن ەدى. كەيىننەن وكىنىپ قالدى. سول قاتالدىعى ءۇشىن، جالبارىنىپ سۇراعاندا، قول ۇشىن بەرمەگەنى ءۇشىن وسىندا كەلە جاتقاندا دا ءوز- وزىنەن قىسىلىپ كەلدى. سول وقيعانىڭ ءبارىن ۇمىتقانداي كولبايدىڭ قازىرگى جالپاق كوڭىل، جايىلما سۋات مىنەزى قاراتايعا كەڭدىك پەن كەشىرىمدىكتى ۇيرەتىپ كەتكەندەي بولدى. جانە ونىڭ بويىنان اۋدان باسشىسى بولعان سوڭ عانا كەشىرىم، كەڭدىككە سالىنىپ وتىرۋ ەمەس، تابيعي تازالىق، تابيعي ادامشىلىق جاتقانى بايقالادى.   
 قاراتاي شاي ۇستىندە دە، قازانعا سالىنعان ەت پىسكەنشە مالدىڭ قورا- قوپسىسىن، جەمشوبى مەن بارلىق جاعدايىن كورمەك بوپ ارالاپ جۇرگەندە دە كولبايدان سول ءىنىسىنىڭ جايىن سۇراماق بوپ الدەنەشە رەت وقتالدى. ءبىراق، ەسكى رەنىشتى قايتا قوزدىرعىسى كەلمەي، بارىندە دە ءوزىن- ءوزى تەجەپ قالا بەردى.   
 ەكى ساعاتتان سوڭ ولار شوپان ۇيىمەن قوشتاستى. ساۋ گرەيدەرشى "ۇسىگەن" گرەيدەرشىنى كۇنى بويى اۋەنىنە توڭكەرىلىپ ءجۇرىپ بەتىن بەرى قاراتقان. اياعىنا جان كىردى دەپ ەت ۇستىندە ءبارى قۋانعان. سول قۋانعان بويدا ونى كورپەگە قالىڭ وراپ، سەرىگى ءوز گرەيدەرىنە سالىپ، بۇلاردان الدەقايدا بۇرىن ءجۇرىپ كەتكەن. جۇرەر الدىندا ول قاراتايمەن قوشتاسىپ تۇرىپ: ء"بىر ءوزىڭىز ەكى ادام ەكەنسىز"، - دەدى. "جۇرەگىڭىزدە اقىن، كوزىڭىزدە اقىل جاتىر. باتىل ايتقانىما كەشىرىڭىز. ساۋ بولىڭىز"، - دەگەن. 
 - نە وتتاپ تۇرسىڭ، بار جونىڭە!- دەپ ديرەكتور زەكىپ ەدى، قاراتاي ونى كوزبەن توقتاتىپ، جىگىتپەن جىلى قوشتاستى.   
 قاراتاي كولبايدىڭ كانيكۋلعا كەپ، مەكتەبىنە قايتىپ جەتە الماي قالعان كىشكەنتاي قىزىن ماشينامەن ورتالىققا الىپ كەتتى. قوشتاساردا كولبايدىڭ ءۇي ءىشى تۇگەل دالاعا شىقتى. اپكەسى الىس ساپارعا اتتانىپ بارا جاتقانداي ەڭ كەنجە قىزى ەبىل- دەبىل بوپ جىلادى. سالدەن سوڭ ايدالاداعى شوپان ءۇيى قارلى بوراننىڭ ىشىنە ارالاسىپ، كوزدەن عايىپ بولدى.   
 قاراتايدىڭ كەۋدەسىنە ەرەكشە ءبىر قيماس مۇڭ ورناعان سياقتى. ونىڭ نە ەكەنىن، نەگە بايلانىستى ەكەنىن، ازىرگە انىق بىلە المادى. ول كەلەسى وتارعا جەتكەنشە قاسىنداعىلارعا ءلام دەپ ءتىل قاتقان جوق.   
 قاراتاي ۇيىنە ءتۇن جارىمى اۋا جەتتى. ايەلى ەسىك اشىپ ونىڭ كيىمىن شەشتى، ادەتتەگىسىنشە كىمدەردىڭ تەلەفون سوققانىن، نە جاڭالىق بولعانىن قىسقا عانا ايتىپ شىقتى. ول ءبىر كەسە شۇبات ءىشتى دە، ۇيىقتاپ جاتقان بالالارىنىڭ ماڭدايىنان يىسكەپ، توسەگىنە قيسايدى. كوزىن قانشا جۇمسا دا ۇيقىسى كەلمەي قويدى. بۇگىنگى وقيعانىڭ ءبارى ءبىر- بىرلەپ ەلەستەۋمەن بولدى. "قانشا دەگەنمەن ەل ىرىسىن جاساپ جاتقان سولار عوي، قايران جانى تازا جاندار- اي، - دەدى ىشىنەن. سوناۋ ءبىر قياندا، اق تۇتەك بوراننىڭ استىندا جالعىز ءۇي قالدى. ون جەتى جىل بويى وسىلاي بوپ كەلەدى. تابيعاتتىڭ ىستىق- سۋىعىمەن ارالاسىپ كەلەدى. بالالارى دا ەرتە پىسىعان، ەرەسەك ادامدارداي، ءبىزدىڭ بالالارمەن سالىستىرۋدىڭ ءوزى اعاتتىق. ولاردىڭ بالا بولۋى كەرەك ەدى عوي، ول قاسيەتتەرى قايدا؟ جازدىڭ اپتابى مەن قىستىڭ بورانى ۇرلاپ كەتكەن بە؟ كوزدەرى قانداي ويلى، سوزدەرى قانداي ماعىنالى! دالانىڭ تابيعاتىنداي تازا جۇرەك، تازا كوڭىل. نە ايتسام سوعان سەنەتىن، قالاي بۇرساڭ سولاي كەتەتىن اڭقاۋ كوڭىل. جوق، اڭقاۋلىق ەمەس، تاعى دا سول تازالىقتان، ءيا تازالىقتان. بالالىق تازالىقتان ەمەس، تابيعي تازالىقتان. اكە- شەشەسى دە سولاي. كوڭىلى تۇسسە قينالىپ وتىرىپ ەردىڭ قۇنىن كەشۋگە بار. ون جەتى جىل بويى مال جايى بولماسا، ءوز جايىن ايتىپ ەشكىمنىڭ الدىنا بارماپتى. قارا ءۇزىپ العا شىقپاسا دا، قولىنان كەلگەنىنشە ادال جۇمىس ىستەپ كەلەدى. كەيبىرەۋلەر سياقتى كوزگە كولگىرسي، جالعان ارەكەتتەن اۋلاق. ادامنىڭ بولماسىن، ونى قانداي تىرلىككە بەيىمى بارىن كەزدەن تانۋعا بولادى عوي. ادامنىڭ ءبىرىنشى جاۋى - ەكى كوزى، ول ءبارىن ايتىپ تۇرادى، تەك وقي ءبىلۋ كەرەك. كولباي مەن تەڭگەنىڭ كوزىندە ءبىر- اق نارسە جوق - ول ارامدىق. سول قاسيەت بالالارىنا كوشكەن، سول قاسيەت ولارعا ميراس بوپ قالادى. قىزىق- اۋ، سول قاسيەتتىڭ قاينار كوزى - كولبايدى جازاعا تارتۋ، تۇرمەنى ايتىپ، - ول ىزالى تۇردە مىرس ەتتى، - قورقىتۋ جانىن تاسىتۋ! نە ءۇشىن؟ ون جەتى جىل ادال ەڭبەك ەتكەنى ءۇشىن بە؟ قىرىق بەس قوي ءۇشىن جازاعا تارتىلماق پا؟ ون جەتى جىل ادال ەڭبەكتىڭ قۇنى قىرىق بەس قوي بولماق پا؟ ! سول جىلداردىڭ ىشىندە ول وسىرگەن مال قانشا مىڭ بولدى؟ ونى نەگە ەسكەرمەيمىز؟ - ول ساعاتىنا قارادى، تۇنگى ەكى بوپتى. ەندى بەس ساعاتتان سوڭ تۇرۋ كەرەك.  
 
 قاراتاي كوزىن قايتا جۇمدى. "جەتەر، ەندى ۇيىقتاماسا بولمايدى، ەرتەڭ جۇمىس. قىزىق- اۋ، ويلانىپ جاتۋعا دا ۋاقىت جوق. كۇندە وسىلاي".   
 ءبىر ءسات گرەيدەرشى جىگىت ەسىنە ءتۇستى. "اقىن، اقىل". مەنىڭ ويىما كەلمەيتىن سوزدەر. ماعان ايتىلعاندىعىنان ەمەس، ءسوزدى تەرە ءبىلۋىن ايتام. ەستى جىگىت بولۋى كەرەك. مۇنداي مىنەزدىڭ ادامدارى جامان بولۋى مۇمكىن ەمەس. ديرەكتور وعان نەگە زەكىدى، ول نەگە بارىنە زەكيدى؟ ول نە، سول سوۆحوزدىڭ ورتا عاسىرلىق قوجايىنى ما؟ ونىڭ كوزىنشە كوپ جايلار ايتىلدى- اۋ؟ ! ۇزاتا بەرمەي ءمان- جايدى تەز انىقتاۋ كەرەك. باسقا وتارلاردا دا جاعداي وسىنداي بوپ شىقتى. ءيا، سوزباۋ كەرەك! ايتپەسە، شارۋا جايى وڭالماستاي بوپ قۇلدىراعالى تۇر.   
 ونىڭ ەسىنە كەنەت گرەيدەرشى جىگىتتىڭ قالتاسىنداعى كىتاپ ءتۇستى. باعيلانىڭ تاۋداعى سۇراعى ورالدى. ونان سارگەلدىڭ حاتى. ونىڭ دا تۇسپالداپ ايتىپ وتىرعانى وسى جازۋشى بولماسىن. باعيلا بۇل جىگىت جايلى ماعان نەگە ايتتى؟ تەك، كۋپەدەن قۋىپ شىققانىمىزدى ەسكە سالۋ ءۇشىن بە؟ تەك سول ءۇشىن عانا ما؟ شاتاسقان ءبىر دۇنيە!"  
 - نە ويلاپ جاتىرسىڭ؟ - دەدى ايەلى ونىڭ ءالى ۇيىقتاماعانىن سەزىپ.   
 - جاي، - دەدى قاراتاي تۇنگى شامدى ءسوندىرىپ، - الماتىعا بارىپ قايتۋ كەرەك قوي دەيمىن.   
 - نە، پارتاكتيۆ پە؟   
 قاراتاي مىرس ەتە ءتۇستى.   
 - ءيا، سوعان ۇقساس. سەميالىق اكتيۆ!

* * *

كوكتەمدە جاسىننىڭ جاڭا كىتابى جارىق كوردى. بۇل ونىڭ ءۇشىنشى دۇنيەسى ەدى. كىتاپ اننوتاتسياسىندا: "اۆتور بۇل شىعارماسىندا زامانداستارىمىزدىڭ جارقىن بەينەسىن جاساۋعا تىرىسقان. ولاردىڭ ماحابباتى، تۋعان جەرگە دەگەن ىستىق سەزىمى، دوستىقتارى مەن ىزگى قاسيەتتەرى، ءومىر جايلى تولعانىستارى ايشىقتى تىلمەن اسەم سۋرەتتەلگەن. پوۆەستىڭ ءتىلى جاتىق، قىزعىلىقتى، جەڭىل وقىلادى"، - دەپتى. اننوتاتسيانى جاسىننىڭ ءوزى كورمەگەن ەدى، وقىعان كەزدە

جۇرەگى اينىپ، كىتاپ بەتىن ارى قاراي اشۋعا زاۋقى سوقپاي قالدى.. .  
 "نەتكەن جاتتاندى، جاۋىر سوزدەر! مۇنان سوڭ بۇل كىتاپتى كىم وقىماق، كىمدى قىزىقتىرماق؟ "  
 گازەتتەر اتى شۋلى اۆتوردىڭ اراعا ءۇش جىل سالىپ ۇسىنعان كىتابى جايلى ءلام دەمەدى. مۇنداي شىعارما دۇنيەگە كەلمەگەندەي، ونداي كىتاپ جازىلماعانداي نە رەتسەنزيا، يا بولماسا، باسقا ادەبي ماقالالاردىڭ ىشىندە اتالمادى دا. سوندا جاسىننىڭ ءۇش جىل بويى ساناسىن سارسىلتىپ ويلاعان ويلارى، جاساعان وبرازدارى، فانتازياسى مەن فيلوسوفياسى ءسوز ەتۋگە تۇرمايتىن بولعانى ما؟ ولاي بولسا جازۋدىڭ قاجەتى نە؟ تەك كىتاپ شىعارۋ ءۇشىن عانا تەر توككەنى مە؟ ونداي كىتاپتىڭ جاسىنعا كەرەگى قايسى؟ ول ادەبي اپتالىق گازەتتىڭ سوڭعى نومەرىن الدى. ءوزى قاتارلاس ءبىر جازۋشىنىڭ تاياۋدا شىققان پوۆەسى جايلى ۇلكەن ماقالا باسىلىپتى.   
 جاسىن ول پوۆەستى قولجازبادان وقىعان، اۆتورى پىكىر ايتۋىن سۇراپ اكەپ بەرگەن. شىعارما وعان مۇلدە ۇناماعان ەدى. ۇناماۋ بىلاي تۇرسىن، وندا كوركەم شىعارماعا ارقاۋ ەتىپ الۋعا بولمايتىن، ارزان وقيعالار باياندالىپتى. وقۋ ءبىتىرىپ كەلگەن جاس مامان، ونىڭ ماحابباتى، سوۆحوز ديرەكتورىمەن شارۋاشىلىق جايلى تالاستارى، پارتورگتىڭ ىشتەي جاس ماماندى قولداۋى، سۇيگەن قىزىنىڭ نەگە ەكەنى بەلگىسىز، بۇدان تەرىس اينالۋى، ونىڭ ارزان سارى ۋايىمى، ۇيىنە كەلگەندە شارۋاشىلىق پروبلەمالارىن قابىرعاسى قايىسا ويلاۋى، اقىرى ديرەكتوردى جەڭۋى (؟ !) ، سونان سوڭ عاشىعىنىڭ ونىڭ الدىندا قاتەلىگى ءۇشىن كەشىرىم ءوتىنۋى، جالعان كوزدىڭ ارزان جاسى، ولاردىڭ تابىسۋى.   
 "ياپىر- اي، - دەگەن جاسىن شىعارمانى وقىپ بىتكەن سوڭ شىن كۇيىنىپ، - شىنىمەن وسىنى كوركەم شىعارما دەپ جازدى ما، وسىعان ءوزى سەندى مە ەكەن؟ جانە وسىنى تۆورچەستۆو دەپ، سول تۆورچەستۆو جولىنداعى جاڭا قادام دەپ تۇسىنە مە؟ قازىرگى ادەبيەتىمىزدىڭ دەڭگەيى وسىنداي بولۋ كەرەك پە؟ ەندى وسىنى وقۋشىعا ۇسىنامىز با؟ بەيشارا ادەبيەتتىڭ وبالىن قايتەمىز، ونى نەگە ادام العىسىزداي ارزانداتامىز؟ ەگەر مەن بۇل شىعارمانى ماقتاپ بەرسەم شە؟ ول سەنە مە، شىنىمەن سەنە مە؟ كوركەم شىعارماعا ءتان وي قايدا، مىنەز قايدا، ادام قايدا، ءتىل قايدا؟ ءبىرى جوق! وندا جازۋشى بولىپ نە كەرەك؟ جازۋشى دەگەن ۇعىمعا قالاي جەڭىل قاراپ بارامىز؟ ول - حالىقتىڭ اقىل- ويى مەن نامىسى، قابىرعاسى عوي. كەرەك كەزىندە قايىسادى، كەرەك كەزىندە سىنادى. بۇل سىنباق تۇگىلى سىزدامايدى دا. جان- جاقتارىنا قاراسا قايتەدى ەكەن؟ وزگەلەردىڭ ونەرى قانداي، ولشەم قانداي؟ "  
 جاسىن شىعارما سوڭىنا ءبىر- ەكى اۋىز ءسوز جازدى دا، اۆتوردىڭ كەلەتىن ۋاقىتىنا جارتى ساعات قالعاندا ۇيدەن شىعىپ كەتىپ قالدى. قولجازبانى اۆتورعا ايەلى تابىس ەتكەن. جاسىننىڭ جاقسى پىكىرىن كۇتىپ كەلگەن ول شىعارما سوڭىنداعى تۇجىرىمدى وقىپ، سەنەرىن دە، سەنبەسىن دە بىلمەي ءبىر قىزارىپ، ءبىر كوگەرىپ تۇرىپ قالدى.   
 " قىزىعى جوق قىرىق وتىرىك. ادەبيەتكە جانىمىز اشىماسا اشىماسىن، وقۋشىنى ايايىق". (قويىلعان قول) .   
 - ءوزىن دانىشپانمىن دەپ ءجۇر ەكەن عوي. كىمنىڭ دانىشپان، كىمنىڭ ەسۋاس ەكەنىن ۋاقىت كورسەتەر! وقۋشىنى ايايىق!! ايانىش بولسا الدىمەن اناۋ قيالي دۇنيەلەرىن توقتاتسىن. تۇرتىنشەكتەپ قارا كولەڭكە قۋىستان قارا بوياۋ جيناۋدان باسقا نە ءبىتىرىپ ءجۇر؟ مەن ءوزىمىزدىڭ جارقىن ءومىردى كورسەتتىم. ال ول شە؟   
 - تومەنگە قۇلدىراماي سويلەسەڭىزشى. جازۋشى دەگەن اتىڭىزعا ۇيات ەمەس پە؟ - دەدى جاسىننىڭ ايەلى ءسال قاباق شىتىپ.   
 - سو- لاي ما! جاسىننان جۇققان سابىرلىلىق ەكەن عوي. ءبىر- ەكى ادام ماقتادى دەپ ول وزىنەن باسقانى ۇمىتقان ەكەن. كورەرمىز!  
 - ونى جاسىنعا ايتىڭىز. مىنا بولمەدە اكەي اۋىرىپ جاتىر، اقىرىن سويلەڭىزشى.   
 جىگىت ەسىكتى تارس جاۋىپ شىعىپ كەتتى.  
 سول شىعارمانى ادەبيەتتىڭ جاڭا ءبىر بەلەسىندەي ماقتاعان كولدەي ماقالا جاسىننىڭ كۇلكىسىن كەلتىردى. ادەبيەتتەگى مۇنداي پروتسەسس وعان كۇتپەگەن جاڭالىق ەمەس- ءتى.   
 جاسىننىڭ جاڭا كىتابىنا سىلتىدەي تۇنىپ تۇرعان سىن ەكى ايدان سوڭ كەنەت بۇرق ەتە ءتۇستى. تاعى سول گازەت. تاعى دا ۇلكەن ماقالا. ءبىراق، مازمۇنى مەن ماعىناسى مۇلدە كەرەعار.   
 جاسىننىڭ تۇگى قالماپتى. باستان- اياق سىناعان. "ب ۇلىڭعىر"، "تۇسىنىكسىز"، "كەيىپكەرلەرى يدەيانىڭ قۇلى"، "ويلارى كوركەم شىعارماعا ەمەس، عىلىمي ەڭبەككە ءتان"، ء"تىلى مەن ۇعىمى قازاققا جات"، "جاساندى"، "كوركەم شىعارمانىڭ زاڭدىلىعىن ۇمىتقان"، "تۆورچەستۆولىق توقىراۋ"، - دەگەن سياقتى سوزدەر ماقالا ىشىندە اياق الىپ جۇرگىسىز ەكەن.   
 جاسىنعا بۇل قاتتى سوققى بوپ ءتيدى. سوققى بولعان - ماقالا مازمۇنى ەمەس، ماقالا اۆتورىنىڭ قالا بەردى بۇگىنگى سىننىڭ تىم الاسالىعى، ورەسىنىڭ جاناشىر حالدەگى تارلىعى ەدى. ول سوعان كۇيىندى، سوعان جانى اۋىردى. جانە بۇل ماقالانىڭ الدىن الا ويلاستىرىلىپ جازىلعانىن دا بايقاپ ەرنىنە ىزالى كۇلكى ءۇيىرىلدى. ول سىن تۋرالى ماقالا جازۋعا ەكى- ءۇش كۇن بويى دايىندالىپ ءجۇردى دە، ءدال ءقازىر ءوزىن قورعاعان سياقتى بوپ كورىنەتىن بولعان سوڭ ول ويىن دا بەلگىسىز كەيىنگە ىسىرىپ قويدى. "قىزبالىق تانىتىپ قايتەم، - دەدى ول ىشىنەن. - جازۋشى سىنالۋى ءتيىس، وعان دايىن بولۋ كەرەك. مەنىڭ ماقساتىم - جازۋ، ويىمدى جازۋ- قورعانۋ مەنىڭ مىندەتىم ەمەس. ساۋىت السىزدەرگە، وزىنە- ءوزى سەنبەيتىندەرگە عانا قاجەت!"  
 ەكى جۇمادان سوڭ باسقا ءبىر جاستار گازەتىڭدە "شىعارما وقۋشىعا تۇسىنىكسىز"، - دەپ سىناعان تۇسىنىكسىزدەۋ ماقالا باسىلدى. ءدال سول كۇنى جاسىن باعيلاعا تەلەفون سوقتى.   
 - مەن قوناق ۇيدەمىن، - دەدى ول بىردەن. - بىرگە وقىعان دوسىمنىڭ بولمەسىندە وتىرمىن. ول قىدىرىپ كەتىپ قالدى، ەرتەڭ كەلەدى. كۇتەم.   
 - ەكەۋمىز- اق پا؟ !  
 - مەنەن ۇرىككەندى قاشان قوياسىڭ؟ "قوناق ءۇي"، وڭاشا" دەگەن ءسوز تاعى سول قازاقى ءقاۋپىڭدى وياتتى ما؟   
 - ءيا. مەن سىزدەن ىلعي قورقامىن.  
 
 ترۋبكادان مىرس ەتكەن كۇلكى ەستىلدى.   
 - ول جامان قاسيەت ەمەس. قانشا ۋاقىتتا كەلە الاسىڭ؟ 
 باعيلا ساعاتىنا قارادى. سونان سوڭ:   
 - بۇگىنگى ماقالانى الا بارايىن با؟ - دەدى.   
 - كەرەگى جوق. الدىمدا جاتىر. بەس ءجۇز وتىزىنشى نومەردەمىن.   
 - وندا.. . جارايدى، ءبىر ساعاتتا بارام.   
 ماي ايىنىڭ سوڭعى كۇندەرى ەدى. قالا ىشىندە ءلۇپ ەتكەن جەل جوق، ماۋجىراعان تىمىق كەش. الاسا ۇيلەردىڭ ءبارى جاسىل ورمانداي تۇنا وسكەن بيىك تالداردىڭ استىندا قاپتى، تەك كوپ قاتارلى قوناق ۇيلەر مەن اكىمشىلىك مەكەمەلەرى ول زورلىققا كونگىلەرى كەلمەگەندەي بويىن الىپ قاشىپ، مۇنارتقان كوگىلدىر دۇنيەگە جوعارىدان مويىن سوزا قاراپ تۇر. باتىپ بارا جاتقان كۇننىڭ قىزىل جالقىن ساۋلەسىنىڭ استىنان ۇزاق قارعالار توپ- توپ بوپ شىعىپ، قالانىڭ شىعىس جاعىڭداعى پارككە قاراي اسىقپاي ۇشىپ بارادى. باۋىرى جاز، باسى بوران الاتاۋ باتار كۇننىڭ نۇرىمەن ايقىن كورىنىپ، ايبارى مەن سۇلۋلىعىن جاندى- جانسىزعا پاش ەتىپ ماڭعاز تۇر.   
 باعيلانىڭ كەۋدەسىنە ەرەكشە قۋانىش ەندى. ول قولىنداعى تۇيە ءجۇن كوفتاسىن بۇلعاقتاتىپ، ەركەلەي باسىپ جوعارى ورلەدى.   
 قوناق ءۇيدىڭ بەسىنشى قاباتىنا كوتەرىلىپ، بەس ءجۇز وتىزىنشى نومەردىڭ ەسىگىن قاقتى. ءدال بوساعادا كۇتىپ تۇرعان با، ەسىك قاعىلار- قاعىلماستا جاسىننىڭ ءوزى اشىپ، ونى تەز ىشكە كىرگىزدى دە، ەكى قولىنان كەزەك- كەزەك ءسۇيدى.   
 - ۋجاس!- دەدى باعيلا وعان تاڭىرقاي قاراپ. -سىزدەن اراق ءيىسى اڭقىپ تۇر. ءوزىڭىز وڭاشا وتىرىپ ءىشتىڭىز بە؟   
 - ءيا. كەيدە وڭاشا وتىرىپ ءوزىڭ ىشكەن جاقسى.   
 - ول جاقسىلىق ەمەس. دەمەك، باسپا ءسوزدىڭ اۋىر سىنىنا توتەپ بەرە المادىڭىز. سىزگە جاراسپايتىن السىزدىك. -باعيلا كوفتاسىن كرەسلونىڭ ارقالىعىنا تاستاي سالىپ، ءوزى جاسىنعا قارسى قاراپ وتىردى.  
 
 - ءسىز اۋرىپ جۇرگەن جوقسىز با؟ جانارىڭىز مۇنارتىپ تۇر، - دەدى باعيلا ستولدىڭ ارعى جاعىنا كەپ ورىندىققا جايعاسقان جاسىنعا.   
 - جوق، - دەدى جاسىن داۋسىن سىلكىپ تاستاپ. - ءبىر بولمەدە ەكى بىردەي ادامنىڭ كوزى جالىن اتىپ تۇرۋى جاراسپايدى.   
 - ءسىزدىڭ كوڭىل- كۇيىڭىز وتە ناشار ەكەن، - دەدى باعيلا. - مەنى نەسىنە شاقىردىڭىز؟   
 جاسىن ەكى فۋجەرگە شامپان قۇيدى دا، بىرەۋىن قىزعا ۇسىندى.   
 - مەنىڭ سىنالعان قۇرمەتىمە. - ول فۋجەرىن جوعارى كوتەرىپ باعيلاعا "الىڭىز" دەگەندەي باسىن يزەدى. قىز فۋجەردى جارتىلاي ءىشتى دە، ستولعا قايتا قويدى.   
 - بىلەسىز بە؟ - دەدى ول جىگىتكە تۋرا قاراپ. - ءبىز ليكە ەكەۋمىز بۇگىن ءسىزدى كوپ اڭگىمە قىلدىق. ءبىر ساعات بويى ءسىزدى، ءسىزدىڭ تۆورچەستۆوڭىزدى، سەميا جايىڭىزدى، سىن ماقالالار تۋرالى ءسوز ەتتىك. ليكە ءسىزدى جاقسى كورەدى. بۇگىنگى ماقالانى وقىعاندا، سەنەسىز بە، ول كوزىنە جاس الدى. كوزىنىن جاسىن ءسۇرتىپ وتىرعاندا، سارگەل اعاي كىرىپ: "نەگە جىلاپ وتىرسىڭ؟ "- دەپ ال كەپ سۇراقتىڭ استىنا السىن. ونىمەن داۋلاسام دەپ وتىرىپ، اقىرى ول شىنىمەن جىلاپ تىندى. ول كىسى سونداي قۋ، ىشىڭدەگىنى ءبىلىپ قويادى. ءسىزدى جاقسى ءبىلىپ الدى.   
 - قۋانىشتىمىن!- دەدى جاسىن كەكەسىندى تۇردە مىرس ەتىپ.   
 - سول كىسى مەنىڭ پاپاما بىردەڭەلەردىڭ شەتىن شىعارعان بولۋى كەرەك. وسىدان ءبىر اي بۇرىن كەلىپ كەتكەندە ماعان كوپ سوزدەر ايتتى. بۇرىن ول كىسى اقىل ايتپايتىن. داۋىسىنا قاراپ، ونىڭ ءسىز بەن ەكەۋمىزدىڭ كەزدەسىپ تۇراتىنىمىزدى بىلەتىنىن اڭعاردىم. سوندا دا ول كوپ شەشىلە قويعان جوق. "بايقا بالام، سەندەردىڭ قايعىلارىڭ اۋەلى ماعان باتادى، اكە- شەشەنىڭ ابىرويىن ويلا، ءوز باسىڭدى قادىرلەي ءبىل"، - دەدى. مەن ونى سوڭعى كەلىسىندە جاقسى كورىپ كەتتىم.   
 - ەندى مەنى جەك كورە باستايسىز عوي؟   
 - ءسىزدى جاقسى كورۋدىڭ ءوزى قيىن ەمەس پە؟ - ول شامپاننان تاعى ۇرتتادى. ۇرتتاپ جاتىپ، باسىن جوعارى كوتەرگەندە بۇل ءسوزدىڭ قالاي اسەر ەتكەنىن بىلگىسى كەپ، فۋجەر ارقىلى جاسىنعا قارادى. ول ستول ۇستىندەگى جۋرنالدى اۋدارىستىرىپ، بولەك ويدا وتىر ەكەن. ادەتتە، ىشكى تولقۋى مەن ارپالىسى ساپىرىلىسكان شاقتا ول تاپ وسىلاي تىم بەيتاراپ، تىم بايسالدى بولا قالاتىن ەدى. باعيلا ونى بايقادى دا، وعان باسى ارتىق سۇراۋلار بەرمەۋگە تىرىستى. ىشكى دۇنيەسىندە بۇل سوزدەردىڭ بارىنەن دە سالماقتى باسقا ءبىر وي جاتقانىن دا قىز تۇسىنە قويدى.   
 جاسىن كوشە جاقتاعى لودجيانىڭ تەرەزەسىن اشقاندا سىرتتان قوڭىر سالقىن اۋامەن بىرگە تومەنگى جاقتاعى فونتاننىڭ ءبىرقالىپتا سارىلداعان داۋسى قوسارلانا ەستىلدى. ول ەكى قالتاسىنا قولىن سۇعىپ، قارسىدان كورىنىپ تۇرعان وپەرا تەاترىنا، ەرسىلى- قارسىلى قىدىرىپ جۇرگەن ادامدارعا، فونتانعا ۇزاق قارادى. بولمە ىشىندە وزىنەن باسقا ەشكىم جوق، ەرىگىپ تۇرعان جان سەكىلدى. ونىڭ بۇل مىنەزىنە ۇيرەنۋگە قانشا تىرىسسا دا، ءوزىنىڭ ەلەۋسىز قالعانىنا نامىستانعان سەزىمىن دە باعيلا جەڭە الماي- اق قويدى.   
 - سۋر، مۇندا كەلىڭىزشى، - دەدى جاسىن كەنەتتەن ورنىنان تاپجىلماعان بويى.   
 باعيلا وعان جالت قارادى دا:   
 - مەن نەگە بارۋىم كەرەك؟ - دەدى تاككاپپارلىعى ۇستاپ.   
 - وتىنەمىن، تاعىڭىزدان ءتۇسىپ قالمايسىز، مۇندا كەلىڭىزشى.  
  ول ورنىنان قينالا كوتەرىلىپ، ءۇنسىز كەپ ونىڭ جانىنا تۇردى.   
 - قاراڭىزشى، جوعارىدان قاراعاندا ادامدار قانداي ۇساق! جەر بەتىندە كانشا ۇلت، قانشا ادام بار، ءبارى وسىلاي قىبىرلاپ ءجۇر. جەر شارىنىڭ ءبىر نۇكتەسىندە سوعىس بولىپ جاتىر، مەملەكەتتىك توڭكەرىس بوپ جاتىر، جاڭا مەملەكەتتەر قۇرىلىپ جاتىر، بىرەۋ ءولىپ جاتىر، بىرەۋ كۇلىپ جاتىر. قانشا ءتىل، قانشا ادەت- عۇرىپ، نەشە ءتۇرلى ءدىن، نەشە ءتۇرلى ءۇمىت پەن سەنىم. ەشقايسىمىز ءبىر- ءبىرىمىزدى بىلمەيمىز. سول بىلمەگەن كۇيى وتەمىز. الماتى دەگەن قالا بارىن، سول قالانىڭ "الماتى" دەگەن قوناق ءۇيىنىڭ بەس ءجۇز وتىزىنشى بولمەسىندە ەكەۋمىزدىڭ ءدال وسىلاي تۇرعانىمىزدى، "بەرى كەلىڭىزشى" دەگەنىم ءۇشىن ءسىزدىڭ نامىستان ارەڭ جاقىنداعانىڭىزدى، بۇگىن مەنى گازەتتە قاتتى سىناعان ماقالا شىققانىن، ايتالىق، افريكاداعى ءبىر تايپانىڭ ادامدارى بىلەدى دەيسىز بە؟ وزىمىزدەن باسقا ەشكىم بىلمەيدى.   
 باعيلا جاسىننىڭ جۇزىنە بارلاي قارادى: ماس بوپ قالعان جوق پا؟   
 - وكىنىشتى!  
 - نە.. . وكىنىشتى!- دەدى باعيلا ونىڭ ويىن تولىق تۇسىنبەي.   
 - ەشكىمنىڭ بىلمەيتىنى. ادام بالاسىنىڭ دارمەنسىزدىگى وكىنىشتى. سوناۋ ءبىر قياندا كىشكەنتاي ەكى ادام، قىز بەن جىگىت ءبىر- بىرىنە ولەردەي عاشىق. ءبىر- ءبىرىنسىز تۇرا المايدى. ءبىزدىڭ ودان مۇلدە حابارىمىز جوق.   
 - ءبىز ونى ءبىلىپ قايتەمىز؟   
 - ءبىزدى دە ەشكىم بىلمەيدى. ەشكىم!  
 - نەگە "ءبىزدى دە"؟   
 - ءبىز ءبىر- ءبىرىمىزدى سۇيەمىز عوي.   
 جاسىن تەرەزەدەن بەتىن بۇرماعان كۇيى باعيلانىڭ يىعىنا قولىن سالدى. سونان سوڭ وزىنە تارتىپ، وڭ قولىمەن عانا قىسا قۇشاقتادى دا، باسىن ءسال قيسايتىپ قىزدىڭ سامايىنا بەتىن باستى. سول ساتتە ول ءوز بويىنان بۇرىن- سوڭدى بايقاپ كورمەگەن ەرەكشە ءبىر ەلجىرەگەن نازىكتىكتى، جان تۇبىنەن ويانعان وشپەس سەزىم مەن ىستىق ىقىلاستى بايقادى. ول ىستىق ىقىلاس ەشقاشان سالقىنداماستاي كورىندى. قىز دەنەسىمەن جاقىنداسقان وسىنداي قاس قاعىم ءساتتى ادام ءومىرىنىڭ ەڭ ءبىر كيەلى، قايتالانباس، ءبىر عۇمىردا ءبىر- اق رەت كەزدەسەر ءسات ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ ءوتتى. "مۇمكىن، قول جەتپەستەي بوپ كورىنگەن ايەلدىڭ تىم الىستىعى عانا وسىنداي سەزىم تۋدىراتىن شىعار. ەگەر مەن ونىمەن بۇدان دا جاقىنىراق بولسام، مەيلى، ءتىپتى، كۇيەۋى- اق بولايىن. وسىنداي قايتالانباس كيەلى سەزىم كەۋدەمدە كۇندە دۇرسىلدەي بەرمەك پە؟ قۇدايدىڭ قۇتتى كۇنى؟ جۇبايلىق ءومىردىڭ سوڭىنا دەيىن؟ ارينە جوق! دەمەك، كيەلى دەگەن سەزىمىمنىڭ ءوزى جالعان، ۋاقىتشا ەكەن عوي؟ بەلگىلى ءبىر بەلدەۋگە دەيىن. ونان ءارى ۇيرەنشىكتى تىرشىلىك باستالادى. بۇل قىزدىڭ سامايىنا بەتىم تيگەن كەزدە جۇرەگىمنىڭ مايداي ەرۋى بىلاي تۇرسىن، وزىمنەن بولەك جاتقانىن دا قالايتىن شاقتارىم بولاتىن شىعار؟ ارينە! سوندا قالاي، مەنىڭ تاپ قازىرگى سەزىمدەرىم تونداي توزىپ، توقىمداي ءقادىرسىز بولا ما؟ ەگەر سوزىمدەرىم ەسكىرسە، وعان سالقىن بولسام، ونىڭ ءبارى مەنىڭ ادامشىلىعىما بايلانىستى بولا ما؟ ارينە، ولگەن سەزىممەن دە ءومىر سۇرۋگە بولادى، ءتىپتى، تاماشا ءومىر سۇرۋگە بولادى. نەمەسە كەرىسىنشە، ءتىرى سەزىمدى جاڭا تۋعان بالاداي تۇنشىقتىرىپ ولتىرە سالىپ تا، جالعاندا شايقالا باسىپ جۇرە بەرۋگە دە بولادى. ءبىراق، ادامنىڭ ادامعا ءتان جاقسى كورۋ، جەك كورۋ دەگەن قاسيەتتى سەزىمىنىڭ ءوز زاڭى، ءوز تابيعاتى بار عوي. ءتىرى ادام سەكىلدى ونىڭ دا تۋىلىپ، ءولىپ- وسۋىنە قاقىسى بار. دەمەك، - دەدى جاسىن ءوز ويىنىڭ جاڭا ءبىر قاتارعا تىرەلگەنىنە قىزىعا تاڭدانىپ. - دەمەك، ونىڭ دا توزۋعا، كارتايۋعا، ولۋگە قاقىسى بار ەكەن عوي؟ !  
 ەندەشە، ول ءۇشىن ادام نەگە كىنالى بولۋى كەرەك؟ ونى نەگە جابىلىپ ايىپتاۋىمىز كەرەك؟ مەن ءقازىر ايەلىمدى بۇرىنعىداي جاقسى كورمەيمىن، ءتىپتى، ۇيدە جوق بولسا ىزدەمەيمىن، ول دا مەنى الاڭداپ كۇتپەيدى. بۇدان سوڭ دا شالا- جانسار تىرشىلىكتى جالعاستىرا بەرۋ كەرەك پە؟ ول ءومىردىڭ كىمگە قاجەتى بوپ تۇر؟ ءومىر سۇرەتىن مەن ەمەس پە، وعان باسقانىڭ ارالاسۋىنىڭ قاجەتى قانشا؟ مەن قوعام ومىرىنە ايەلىمدى ۇناتپاۋ ارقىلى ينەدەي دە زيان كەلتىرمەيمىن عوي! قىزىق!- دەدى ول تاعى دا. - وسىلاي ءىلىنىپ سالىنىپ تا تىرشىلىك ەتۋگە بولادى ەكەن عوي. بار عوي، كوپ قوي وندايلار. نەگە "وندايلار" دەيمىن، ءوزىم شە؟ مەن دە سولاردىڭ ءبىرىمىن. ۇيگە بارعىم كەلمەيدى - بارامىن، ول ايەلمەن تۇرعىم كەلمەيدى - تۇرامىن، ونىڭ قاسىنا جاتقىم كەلمەيدى - جاتامىن. ەشكىم دە زورلاپ جاتقان جوق. ادام موينى باس پەن كەۋدەدەن نەگە جىڭىشكە دەسەم، كيىلگەن قامىتىن سىپىرىپ تاستاي الماس ءۇشىن ەكەن عوي!  
 قىزىق! ادام قامىتتى ءوزى جاسايدى، ءوزى كيەدى، ءوزى ناليدى. بالكىم، ادام جانى اۋەل باستان سەرگەلدەڭگە قۇمار شىعار. ۇل دا ونىڭ كوپ عاجايىپ قاسيەتتەرىنىڭ ءبىرى سەكىلدى. ادام دەگەن ۇعىمدى تولىقتىرىپ تۇراتىن ىشكى قايشىلىقتارىنىڭ كۇردەلى ءبىر تارماعى شىعار. ولاردىڭ ءبىرىن- ءبىرى ءتۇسىنۋ، تۇسىنىسپەۋى دە وسى ىشكى قايشىلىق زاڭدارىنىڭ دەڭگەيىنە بايلانىستى عوي. سوندا ءبىر كەزدە مىنا تۇرعان قىزدى دا مەن تۇسىنبەۋگە ءتيىستىمىن بە؟ بۇعان دەگەن ىقىلاسىم سۋىپ، جەك كورمەسەم دە، نەمقۇرايدى بولامىن با؟ ومىرىمدە نە ايتپاعان، نە جازباعان ءسوز "ماحاببات" دەگەن ۇعىمنان موينىما تاققان القا سول ماحابباتتىڭ قامىتىنا اينالماق پا؟ ماحابباتتىڭ التىن قامىتىنا؟ ! جوق، بۇل تىم قاتال، تىم ورەسكەل! 
 ايەل دەگەن ناقتىلى ۇعىمدى ۇمىتۋعا بولار، وعان دەگەن العاشقى سەزىمدەردى ۇمىتۋ كۇنا. اق قاعاز بەن ءسابيدى الداعانداي كەشىرىلمەس كۇنا. ول - قاسيەتسىزدىك. - جاسىن ىشتەي مىرس ەتە ءتۇستى. - وسىنى سەزىنۋدىڭ ءوزى بولاشاق قامىت جاسالاتىن ماتەريال ەمەس پە؟ !" ءدال وسىعان دەيىن ميىن شيمايلاعان ويلارىن قاس- قاعىمدا شولىپ وتكەن جىگىت باعيلانى وزىنە بۇرىپ، جۇزىنە تىكتەي قارادى. الگىندە عانا شارشاعان، سولعىن جانارعا نۇر قۇيىلىپ، ويلى دا وتكىر قالپىنا قايتا ءتۇسىپتى.   
 - شىنىمەن ءسىزدى ۇناتىپ قالعانىم با؟ - دەدى ول ءالى فيلوسوفيالىق- رومانتيكالىق حالدەن ارىلا الماي.   
 باعيلا ءوزىنىڭ ەكى يىعىنان ۇستاپ تۇرعان جاسىننىڭ قولىنان جانارىن كوتەرمەي، مىنا سۇراققا نە جاۋاپ ايتارىن بىلمەي ابىرجىپ قالدى. ءيا، ەرتە مە، كەش پە، قانشاما شاعىر بولسا دا جاسىننىڭ وسىلاي دەيتىنىن ول بىلگەن- ءدى، ءتىپتى، ىشتەي كۇتىپ ەدى. وعان دەگەن سوناۋ كەزدەگى پوەزدا باستالعان سيقىرداي ءبىر ماتالعان ىقىلاس ءوزىن قايدا، قاي جەرگە اپارىپ تىرەرىن انىق بىلمەسە دە كەۋدەسىندە كۇن وتكەن سايىن بۇلقىنىپ ەر جەتىپ ەدى. ونىڭ ايەل- بالاسى بار ەكەنىن، جاس جىگىتتەردەي ەمىن- ەركىن بىرگە جۇرە الماسىن، وعان دەگەن سول ىقىلاسى ايالانۋدان گورى ازاپتى كوبىرەك شەگەرىن دە الدىن الا سەزگەن- ءدى. جاس قىز ءون بويىنان سالقىندىق قانا ەسىپ تۇراتىن، وزگەمەن عانا ەمەس، ءوز- وزىمەن دە قاراما- قايشى وسى ادامدى نەگە، نە ءۇشىن جاقسى كورەتىنىنەن دە ازىرگە بىلمەۋشى ەدى. ءبىراق، ونىڭ پەرىشتەدەي تازا كوڭىلى وسى ءبىر ادامعا قۇلاي سەنەتىن سياقتى، قاتتى بولسا دا، كەي ساتتە قاتىگەز بولسا دا، ونىڭ ءبارىنىڭ ار جاعىندا ادالدىق، بيىك پاراسات، جاقسىنى قاستەرلەي بىلەتىن قاسيەت جاتقانىن كورەتىن. جاسىنمەن تانىسىپ، ونىمەن سويلەسكەننەن بەرى باعيلانىڭ كوڭىلى ەشكىمگە تولعان ەمەس، ءبارى تىم تومەندە، اريفمەتيكالىق ەڭىستە جاتقانداي بولاتىن. ونىمەن ءاربىر كەزدەسۋ دۇنيە تانۋ، ادام تانۋ، ءوزىڭدى تانۋدىڭ جاڭا كوكجيەكتەرىن كەڭەيتە تۇسەتىن- ءدى. سويلەسكەن شاقتا ايەل- ەركەك دەپ جىنىسقا بولمەيتىن جاسىن، باعيلانىڭ بۇرىنعى تار تۇسىنىكتەرىن بايقاپ قالسا قاتتى رەنجيتىن، نامىسىنا ءتيىپ، ۇرىسىپ تا تاستايتىن، سوندىقتان بولار، ول تەلەفون سوعىپ، كەزدەسۋگە شاقىرعان سايىن الدەنەدەن جۇرەكسىنىپ، جاسقانىپ باراتىن. مۇنداي ادامداردىڭ اسەرگە، سەزىمگە قاپىسىز بەرىلمەيتىنىن، قازاندا ەرىگەن مۇزداي جۇرەگىنىڭ ءبىر جاعى سالقىن، ءبىر جاعى جىلى بولارىن دا باياعىدان بايقاعان- دى.   
 سويتە تۇرسا دا، باعيلا ونىمەن جاڭا كەزدەسۋلەردى اسىعا كۇتەتىن، ال كەزدەسكەن ساتتەرىندە وزدەرى جايلى ءبىر اۋىز ءسوز ايتپاۋشى ەدى. كەي كەزدە جاسىن شەكتەن تىس ءوزىمشىل، بىربەتكەي بوپ وتىرىپ الادى، كىسىگە قاساقانا تيىسكەڭدى ۇناتادى. وسىنداي ساتتە ول كەلگەنىنە وكىنىپ، كەتكەنشە اسىعاتىن. ءبىراق ۇيىنە جەتەر- جەتپەستە جۇرەگىن جالعىزدىق تورلاپ ونى رەنجىتىپ جالعىز تاستاپ كەتكەنىنە وكىنىپ، سول كۇنى- اق تەلەفون سوعاتىن. سوڭعى كەزدە ول ءوز ماحابباتىنىڭ جيىرماداعى قىزدارعا ءتان ەر ادامعا عانا ويانار الاسۇرعان ماحاببات ەمەس ەكەنىن ونىڭ ادامدى ءسۇيۋ دەگەن ۇلكەن ۇعىممەن استاسىپ جاتقانىن ۇعىندى. "شىنىمەن ءسىزدى ۇناتىپ قالعانىم با؟ "- دەگەن جاسىننىڭ سۇراعى بەرىدەن ەمەس، ارىدەن، ءبىر- بىرىنە قاراما- قايشى قاتپار ويلاردىڭ اراسىنان تىزگىن ءۇزىپ، ارەڭ شىققان ساۋال ەكەنىن تاعى ءتۇسىندى.   
 - سىزگە بار عوي، شىنىمدى ايتسام، ليريك بولۋ مۇلدە جاراسپايدى ەكەن. قۇداي ءۇشىن، ماعان بۇلاي قاراپ تۇرىپ سويلەمەي- اق قويىڭىزشى. ايتپەسە، مەن ءسىزدى جەك كورىپ كەتەم. جانە، ۇناتۋ، ۇناتپاۋ جايلى ءبىر- بىرىمىزدەن سۇراۋدىڭ قاجەتى قانشا؟ وتىرىڭىز، شامپان سۋىپ قالدى. - ول سىڭعىرلاي كۇلىپ، الگى ورنىنا قايتا جايعاستى.   
 - سولاي، - دەدى جاسىن ازداپ ەزۋ تارتىپ. -"ۇستازدان شاكىرت وزار" دەگەن وسى. ءسىز مەنەن دە قاتال بوپ باراسىز عوي دەيمىن.. . جارايدى، ليريكالىق ءسات وسىمەن ءبىتتى. - ول فۋجەرلەرگە تاعى شامپان قۇيدى. - مەن بۇگىن وزىمشە اشىلىپ ءبىر سويلەگىم كەلىپ ەدى، تۇك شىقپاعانىن ءوزىم دە ءبىلىپ وتىرمىن. شىنىندا، ءبىر- ءبىرىمىز جايلى ايتا المايدى ەكەنبىز عوي، سولاي ما؟   
 - مۇلدە ولاي ەمەس. ايتۋدى ۇيرەنبەي تۇرىپ ۇمىتىپ قالعانبىز!  
 - براۆو! سول ءسوزىڭىز ءۇشىن ىشەم!- ول فۋجەردى ورتالادى دا، تىجىرىنىپ قايتا قويدى. - شامپاندى ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەم! كارى اقىننىڭ ماحاببات جايلى ليريكاسى سياقتى جۇرەگىڭدى قىجىلداتادى.   
 - مەن بۋفەتتەن كونياك الىپ كەلەيىن. شىن ايتام.   
 - كەرەگى جوق. وسىندا دا بار. - ول ورنىنان تۇرىپ، شكافتان ءبىر بوتەلكە كونياك اكەپ قويدى. - سىزگە سەرىك بولعالى وزىمە دە شامپان قۇيىپ ەدىم. كونياكقا قالايسىز؟   
 - كەرەگى جوق، ماعان وسى دا جەتەدى. ءسىز ءيتتىڭ ەتىنەن جەك كورەتىن نارسەنى جاقسى كورۋگە قاقىم بار شىعار؟   
 -  نە دەگەنىڭىز، مەنى دە قوسىپ جەك كورۋگە قاقىڭىز بار.   
 - مەن ونى سىزدەن سۇرامايمىن. سونان سوڭ ء"سىز" دەگەن ءسوزدى قويىڭىزشى. سوڭعى كەزدە جىنىما تيەتىن بوپ ءجۇر. بۇل ءسوزدى ەستىگەن سايىن اشۋلانسا ايەلىنە دە ء"سىز" دەپ سويلەيتىن سارگەل اعاي ەلەستەيدى.   
 - جارايدى. سودان توبەڭ كوككە جەتسە "سەن" دەيىن. ال، ءوزىڭ شە؟   
 - مەن قويا المايمىن.   
 - ەكەۋمىز ۇيلەنسەك تە مە؟  
  باعيلانىڭ بەتىنە قىزىل بوياۋ ويناپ شىعا كەلدى. ءسال ۇنسىزدىكتەن سوڭ بارىپ:   
 - ءيا، ۇيلەنسەك تە، - دەدى قاباعىن شىتىپ. - ءبىراق ءبىز ەشقاشان ەرلى- زايىپتى بولا المايمىز. مەن ء"سىز" دەگەن بويىمشا وتەم.   
 جاسىن ورنىنان تۇردى دا اسىقپاي باسىپ ونىڭ قاسىنا باردى، قولىنان اسىقپاعان كۇيى فۋجەرىن الىپ، ستول ۇستىنە قويدى. ونىڭ بۇل قيمىلىنا تاڭدانىپ، وزىنە قاراي بەرگەن قىزدىڭ ەرنىنەن ءسۇيىپ الدى. قىز بۇلقىنىپ، قارسىلىق بىلدىرەم دەگەنشە ول باسىن قايتا كوتەرىپ ورنىنا بارىپ وتىردى.   
 باعيلا جىلارمان حالدە بۋلىعىپ، يەگىن ۇستاپ ءۇنسىز وتىرىپ قالدى.   
 - مۇنىڭىز ادىلدىك ەمەس، - دەدى ول الدەن سوڭ ارەڭ تىلگە كەپ.   
 - بىلەمىن، - دەدى جاسىن جايباراقات. - ءۇش جىلدان بەرى سەنىڭ ەرنىڭنەن سۇيمەۋ دە ادىلدىك ەمەس قوي. ءتىپتى ۇيات.   
 - مۇنداي ارەكەت بارلىق، ادامنىڭ قولىنان كەلەدى.   
 - مەن نەگە ولاردان ەرەكشە بولام؟  
  - جوق، مەن ءۇشىن ءسىز باسقاشاسىز. ەشكىمگە ۇقسامايسىز. ۇقساعىڭىز كەلسە.. . بىلمەيمىن، ونى ءوزىڭىز ءبىلىڭىز. باس سالىپ سۇيۋگە قابىلەتى بار ادام ماعان بارلىق جەردەن تابىلادى. - ول ءسوزىنىڭ سوڭعى جاعىن سىبىرلاي سويلەپ، كوزىنە جاس الدى.   
 "ءيا، بۇگىن باستان- اياق ءساتسىز كۇن بولعان ەكەن، - دەدى جاسىن ىشتەي. - ەندى كەشكە دەيىن تاعى قانداي قولايسىز جاعداي كەزدەسەر ەكەن؟"  
 جاسىن باعيلانىڭ ارىنا تيگەنىن، ءوزى جايلى بيىك ويىن الاسارتقانىن، ونىڭ تازا كوڭىلىنە داق تۇسىرگەنىن ءتۇسىندى.   
 - كەشىر، - دەدى ول قىزدىڭ قاسىنا قايتا جاقىنداپ. - مەن سەنى سۇيگەن جوقپىن. سۇيگەنىمدى قايتىپ الدىم.   
 باعيلا وعان ءبىر قارادى دا، يەگىن ەكى الاقانىنا قايتا قويدى. جاسىن ونىڭ كوزىنەن جىلت ەتكەن ىزا وتىن بايقاپ قالدى، ول ىزانى تۋدىرعان ءوزىنىڭ سوڭعى ءسوزى ەكەنىن دە ءبىلدى.  
 
 - ءسىز وسى ءسوزدى تاۋىپ ايتتىم دەپ تۇرسىز با؟ - دەدى قىز جاسىننىڭ الگى ويىن راستاي ءتۇسىپ. - بۇگىن ۇندەمەي- اق قويىنىزشى. سىزگە بۇگىن ءسوز ونەرى جات سەكىلدى.   
 جاسىن نە ارى، نە بەرى قوزعالارىن بىلمەي، سول ورنىندا تۇرىپ قالدى. قىزدىڭ مىنا ءسوزى ءوز كوكەيىندەگى ويلارىنا ءدال تيگەندەي بولدى.   
 - ءيا، - دەدى ول ءبىر جولاتا ەس جيعان ادامداي سەرگەك ۇنمەن. - بۇگىن ءساتسىز كۇن ەكەنىن جاڭا عانا ويلاپ ءوتىپ ەدىم. - ول ستولعا جاقىنداپ، كونياكتان بىرنەشە تامشى قۇيىپ ءىشتى دە، ريۋمكاسىن قولىنا ۇستاعان بويى ءسوزىن جالعاستىردى. - ءبىراق، ءساتتى كۇن دەگەن نە؟ ول - ويلاعان ويىڭنىڭ تۇگەلدەي جۇزەگە اسۋى، سەنىڭ جازا باسپاۋىڭ عوي؟ سولاي ما؟ كەيدە ول دا جالىقتىرادى، ونىڭ دا ادام جانىن بايىتارى شامالى. بىلە بىلسەڭ، وسىنىڭ بارىنە سەن كىنالىسىڭ. نەگە قارايسىڭ؟ ءيا، سەن كىنالىسىڭ. مەنىڭ ويىم كوپ ەدى، بۇگىن سونىڭ ءبارىن اقتارماق ەدىم. شىقپادى. شىقپاعانى دا دۇرىس بولعان شىعار. ەگەر ءبارىن ايتىپ قويسام، قالعان تىرشىلىكتىڭ ءمانى ازاياتىن سەكىلدى. ايتسە دە، ومىرىمە سەن كوپ ارالاسقالى بەرى مەن بوستاندىق دەگەننەن ايرىلدىم.   
 - مىنە، مىنە! ءسىز وزىڭىزگە ەندى عانا ورالدىڭىز، - دەدى قىز كۇلىپ. - ءسىز ماعان وسىنداي ساتتە عاجاپ ۇنايسىز.   
 جاسىن ستول مەن لودجيانىڭ ەكى ورتاسىندا تۇرىپ وعان قادالا قارادى.   
 - سوندا نەمەنە، ساعان ۇناۋ ءۇشىن ىلعي وسىلاي سويلەپ تۇرۋىم كەرەك پە؟ سەن ءوزىن سوزگە تويمايتىن مەشكەي قىز ەكەنسىڭ!  
 - مەن بۇل سوزگە ءبارىبىر اشۋلانبايمىن.   
 - ويتكەنى ساعان ءسوزدىڭ اشتىعى ابدەن ءوتىپ كەتكەن. ال مەن سوزدەن قاشام، ابدەن تويىنعامىن.   
 - ءبارىبىر سويلەپ تۇرسىز عوي.   
 - ەندى سەنىڭ الدىڭدا ءۇنسىز وتىرايىن با؟ سەن بار عوي، اتىڭ كىم ەدى؟ باعيلا، - تۋھ، نەتكەن جاساندى، ناشار ات ەدى، - سۋر، ەگەر بۇلاي ءسوز جارىستىرا بەرسەڭ، مەن سەنى تاعى ءسۇيىپ الام.   
 - وعان مەن قارسى ەمەسپىن. - قىز ىشپەسە دە فۋجەردى ەرنىنە اپاردى.   
 - قالاي؟ ! نە دەدىڭ؟   
 - وھ، قۋانىپ كەتتىنىز بە؟ وعان مەن قارسى ەمەسپىن دەدىم.   
 جاسىن ريۋمكاسىنىڭ دىبىسىن بىلدىرمەي ستولعا قويدى.   
 - نەگە قارسى ەمەسسىڭ؟ الگىندە سەن وكپەلەدىڭ عوي.   
 - سىزگە دورەكىلىك جاراسپايدى. وسىلاي اشىق كەلىڭىز. سوندا مەن بارىنە دە دايىنمىن.   
 جاسىن ءۇنسىز قالدى. 
 - ءتىلىن جۇتقان ادامداي ءۇنسىز قالماڭىز. الگى ءسوزىم ويىڭىزدى ءار جاققا الىپ قاشىپ تۇر ما؟ - ول يىعىن قوزعاپ، مىرس ەتە قالدى. - قۇداي ءۇشىن، ءومىر بويى سويلەمەي تۇرا بەرىڭىز، ءبىراق، ارزان ويمەن الەك بولماڭىزشى. ول مەنىڭ دە، ءوزىڭىزدىڭ دە نامىسىڭىزدى قورلايدى.   
 جاسىن ونىڭ قاسىنا كەلدى.   
 - ءبىراق، قولىمنان فۋجەردى الماڭىز، - دەدى قىز ءسال عانا ەزۋ تارتىپ.   
 - جوق، المايمىن. يگىلىڭىزگە ۇستاپ وتىرا بەرىڭىز. -جاسىن ونىڭ شاشىنان ۇستادى. - بىلەسىڭ بە، مەن سەنى وتە جاقسى كورگەن ساتتەرىمدە، - ول ساتتەردىڭ تومەندەيتىن دە كەزى بولادى، - ەر ادامنىڭ ايەلدى ءسۇيۋ فورماسىنا مۇلدە قاناعاتتانبايمىن. مەن ەكىنىڭ ءبىرى سياقتى عاشىق بولعىم كەلمەيدى، ەكىنىڭ ءبىرى بولۋ دەگەن ءسوز، تۇپتەپ كەلگەندە توسەكپەن ءبىتۋ دەگەن ءسوز. سەن مەن ءۇشىن ودان مىڭ ەسە بيىكتەسىڭ.   
 - وندا ەكەۋمىز احالتەكە بوپ، جاپان دالانى كەزىپ كەتەيىك. ەسىڭىزدە مە؟   
 - ەسىمدە. وعان مەن ءقازىر- اق دايىنمىن. ءبىراق، امال جوق، ادام بوپ قالا بەرەمىز. سەن، بالاقاي، تۇقىمىڭدا ماسكۇنەمدىكتەن ولگەن بىرەۋ بولسا دا، مىنا فۋجەرىڭدى ستولعا قويشى. ءسوز بەن شامپانعا تويمايدى ەكەنسىڭ.   
 باعيلا وقىس كۇلكىدەن شاشالىپ قالا جازدادى.   
 - بار بولعانى ەكىنشى بوكال عوي.   
 - سول از با؟ مەنىڭ ءبىر دوسىم بار، دراماتۋرگ، اراقتىڭ تىعىنىن يىسكەسە دە ماس بولادى. ونىڭ قاسىندا سەن ايەل ادامسىڭ عوي.   
 - ياپىر- اي، وسى سوزدەردىڭ ءبارىن نە اكەم، نە سارگەل اعاي ەسىتىپ تۇرسا نە بولار ەدى؟ بۇكىل ءۇرىم- بۇتاعىم مەن ءوز باسىمدى اياۋسىز قورلىققا بەرىپ وتىرعانىمدى كەشە الماس ەدى- اۋ. ال، مەن كونىپ وتىرمىن. بۇدان دا كونبىس بولاتىن ءتۇرىم بار. اللا اقىرىن بەرسىن!- ول فۋجەرىن ستولعا قويدى. - ال، ەندى نە بۇيىراسىز؟   
 - ەشتەڭە دە! مەن مىنا تۇككە تۇرمايتىن چەحتىڭ شىنىسىنان سورلى ەمەس شىعارمىن. ول دا كۇنى بويى سەنىڭ ەرنىڭدى ەمىپ ءبىتتى عوي. ۇندەمە، كۇلمە دە!- جاسىن ونىڭ وڭ جاق يىعىنان كەپ، ەكى بەتىن ەكى الاقانىمەن سيپالاپ ۇستاپ تۇردى دا، ەرنىنەن ءسۇيىپ الدى. قىز كوزىن جۇمدى.  
  سىپايى عانا قارسىلىق كورسەتكەن بوپ، جىگىتتىڭ يەگىنەن بولماشى عانا يتەردى. جاسىن تاعى دا ءسۇيدى. اۋەلى استىڭعى ەرنىن، سونان سوڭ ءسال عانا ءدۇرديىپ تۇرعان ۇستىڭگى ەرنىن، سونان سوڭ ەكەۋىن دە قوسىپ ءسۇيدى. مۇرنىنا ءناپ- نازىك فرانتسۋز ءدۋحيىنىڭ ءيىسى مەن، تىلىنە نەمىس پوماداسىنىڭ ءدامى كەلدى. ول پومادا مەن ءدۋحيدىڭ يىسىنە توزە المايتىن. "بارلىق ايەلدەرگە ءتان دۋحي مەن پومادانىڭ ءيىسى! مۇنىڭ قاجەتى قانشا ەدى؟ - دەدى ىشىنەن جاسىن. ايەلدەر بۇعان نەگە قۇمار بولادى؟ " ول قىزدىڭ مۇرنىنان، ءالى جۇمۋلى كوزىنەن، ماڭدايىنان، قۇپ- قۇرعاق ەرىندەرىنەن بىرنەشە قايتالاپ ءسۇيدى دە، يىلگەن كەۋدەسىن كوتەرىپ، ورنىنا باردى.   
 قىز كوزىن اشتى. اشقان بەتتە جاسىنعا قارادى. جىگىت بۇل جاناردان تاكاپپارلىقتىڭ ۇياڭدىقپەن، اساۋلىقتىڭ باعىنىشتىلىقپەن اۋىسقانىن كوردى. سونىمەن بىرگە ول بۇل جاناردان: ء"بىز كيەلى بەلدەۋدەن ەتتىك. بۇدان ارى نە بولادى؟ "- دەگەن سۇراۋدى دا وقىدى، انىق وقىدى. "تىرلىكتىڭ قاراپايىم زاڭىنان ادام الىس كەتە المايدى عوي دەيمىن، - دەدى ول ىشىنەن. -كەز كەلگەن قولايلى ساتتە بيىكتەن تومەن تۇسە سالۋىمىز وپ- وڭاي. "سوندا قالاي، - دەدى ەكىنشى ءبىر وي، - تۇسىنىكتىڭ بيىگىندە تۇرىپ، تاعدىر مەن ومىرلىك بولاشاقتى جەرگە تاستاۋ كەرەك پە؟ " 
  جاسىن مۇنداي سۇراقتى قىزدىڭ ەستىرتىپ ەشقاشان ايتپايتىنىن، ءوزىنىڭ وعان ەشقاشان جاۋاپ بەرمەسىن، بەرە الماسىن ءبىلدى. بۇل جاي دا ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى ەشقاشان ايتىلمايتىن، ءۇنسىز كوزقاراسپەن عانا تۇسىنەتىن تەرەڭ سىر بوپ قالا بەرمەك.   
 - پوماداڭنىڭ ساپاسى جاقسى بولۋى كەرەك. قانشا شامپان ىشسەڭ دە ەرنىڭنەن ءدامى كەتپەپتى، - دەدى الدەن سوڭ جاسىن ۇنسىزدىكتى بۇزىپ. قىز ودان كوزىن تايدىرىپ، اشىق لودجيادان سىرتقا كوز تاستادى.   
 - بۇل ءسىزدىڭ ءۇش جىلدان كەيىن بارىپ ەرنىمنەن العاش سۇيگەندە تۋعان العاشقى باستى پروبلەماڭىز با؟   
 - ءيا، باسقا ەشقانداي ماسەلە قابىرعامدى قايىستىرىپ تۇرعان جوق.   
 باعيلا ونىڭ ءزىلدى شىققان ۇنىنەن ىشتەي تولقىپ، ءوز ويىمەن ارپالىسىپ تۇرعانىن سەزدى. ىشكى دۇنيەسىنەن قارعىن جۇرگەن كەزدە وسىلايشا ۇساق- تۇيەكتى اڭگىمە ەتەتىنىن دە سوڭعى جىلدارى اڭعارعان.   
 - ايتپاقشى، - دەدى جاسىن الدەن سوڭ تەمەكى تۇتاتپاق بوپ سىرىڭكە جاعىپ تۇرىپ. - مەن وسىدان ءۇش ساعات بۇرىن سەنىڭ پورترەتىڭدى سالاتىن سۋرەتشىنى كوردىم. - ول سىرىڭكە ءشيىن اسپاندا اينالدىرىپ ءوشىرىپ، كۇلسالعىشقا تاستادى دا، تەمەكى ءتۇتىنىنىڭ اراسىنان قىزعا كوز تاستادى.   
 باعيلا ەكى قولىن يەگىنەن الماي، العا ءسال ءيىلىپ، ءالى دەل- سال كۇيدەن ارىلا الماي وتىر ەكەن. كوپتەن ۇمىت بولعان جىگىت جايلى ايتقاندا، ول قاسىن ءسال عانا كوتەرىپ، جاسىنعا سۇراۋلى پىشىنمەن قارادى.   
 - ول ءسىزدىڭ، كەشىر، سەنىڭ جاڭا پورترەتىڭدى اياقتاۋعا جاقىنداپ قالدى. سىزدەردىڭ ۇيدەگى پورترەت، مەن بىردەڭە بىلسەم، بۇل جانرداعى تاماشا تۋىندى.   
 - ونى ءسىز قايدان تانيسىز؟ جىگىتتى ايتام.   
 - وتكەن جولى ءبىر اڭگىمەدەن سيپاتتاپ بەرىپ ەدىڭ عوي. ونىڭ ۇستىنە، پورترەتتىڭ بۇرىشىندا "ە. ي. " دەگەن ەكى ءارىپ بار. ەستاي يگىمانوۆ. بەلگىلى سۋرەتشى- پورترەتيست. بۇل سالاداعى مەن سىيلايتىن ادامداردىڭ ءبىرى. شىعارمالارى ەكى رەت جەكە كورمەگە قويىلعان. جاس. دارىندى.   
 - وي، اللا- اي، جەر بەتىندە ءقازىر نە كوپ- دارىن كوپ!- ول جاي عانا كۇرسىنىپ، تاعى دا لودجيا جاققا قاراپ قويدى.   
 - جوق، - دەدى جاسىن وعان جايباراقات قانا سوققى بەرىپ. - دارىن از. سەنىڭ ايتىپ جۇرگەنىڭ ديللەتانتتار عوي. ولار كوپ رەتتە دارىندىنىڭ الدىنا ءتۇسىپ كەتەدى. سونان سوڭ ولار كوپ سياقتى بوپ كورىنەدى.   
 - مەنىڭ پورترەتىمدى جاساپ جاتقانىن سىزگە ايتتى ما؟   
 - نەگە ايتپايدى! ءبىر جىلدان بەرى سالىپ كەلەدى ەكەن. سەنى تالاي كورىپتى. قاسىندا فوتوسۋرەتتەرىڭ دە بار. باعيلانىڭ تاڭدانعاننان كوز شاراسى ۇلعايىپ كەتتى.   
 - بۇل بارىپ تۇرعان ۇياتسىزدىق قوي! قايدا بارسام دا سوڭىمنان ءبىر ادىم قالماي ەرىپ وتىرادى، قولىندا فوتواپپاراتى بار! ماسقارا! ەندى ماعان جەتپەگەنى - سوڭىمنان تىڭشى مەن بارلاۋشىلاردىڭ ەرۋى عانا!  
 - ول سەنىڭ سوڭىڭنان جۇرگەن جوق.   
 - ەندى كىمنىڭ؟   
 - وبەكتىنىڭ. كادىمگى كوركەم شىعارماعا ارقاۋ بولار وبەكتىنىڭ. سەن باعيلا قاراتايەۆنا دا، تاريح فاقۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى دە، گازەتتەردە كۇندە سىنالاتىن جازۋشىنىڭ ازاپتى ماحابباتى دا ەمەس، جاي عانا وبەكتىسىڭ. سەن وعان پورترەت جاساۋ ءۇشىن ماتەريال عاناسىڭ. بار بولعانى وسى.   
 - راقمەت. - قىز نامىستان ءسال ابىرجىپ، قورلانعان پىشىندە باسىن يزەدى، - بالكىم، مەن دە سىزگە وبەكت ءۇشىن كەرەك شىعارمىن؟ شىعارماڭىز جازىلىپ بىتكەن سوڭ قاجەتىم بولماس.

 - مۇمكىن. جازۋشىلىق پراكتيكادا قۇندى ماتەريالدىڭ ءوزى قاجەت بولماي قالادى. كەرىسىنشە، ەلەۋسىز، ۇساق ماتەريالدار شەشۋشى رول اتقارىپ كەتەدى.   
 باعيلا ءۇشىن الگىندەي ىزالى دا ماڭىزدى سۇراققا جاسىننىڭ جايباراقات نەمقۇرايدى جاۋاپ بەرىپ وتىرعانى ونىڭ اشۋ- ىزاسىن وياتتى.   
 - شىعارما ءۇشىن جارامسىز بوپ قالعانىمدى كۇتكەنشە، مەن ءوز ەركىممەن كەتەيىن. مەنىڭشە، سول قۇندىلاۋ شىعار دەپ ويلايمىن.   
 - قورىقپا، مەن ماحاببات جايلى، سۇلۋ قىز جايلى شىعارما جازبايمىن. ماعان وبەكتى بولۋعا سەن جارامايسىڭ. مەنىڭ شىعارمالارىما اجارسىز، ارىق قىزدار كەرەك. ولار ويشىل بولادى.   
 باعيلا بۇل سوزدەرگە اشۋلانارىن دا، اشۋلانباسىن دا، ءتىپتى، ءمان بەرمەي قويا سالارىن دا بىلمەي، ەكى ۇشتى وي تولقىنىنىڭ ورتاسىندا ءۇنسىز وتىرىپ قالدى.   
 - بىلەسىز بە، - دەدى الدەن سوڭ باعيلا داۋسىنىڭ دىرىلدەگەنىن جاسىرا الماي. - ءسىز جەر دەپ اتالاتىن ۇلكەن قازانداعى مۇز سياقتىسىز. ءبىر جاعى جىلى، ءبىر جاعى اياز. جاسىن مىنا تەڭەۋگە ەلەڭ ەتىپ، وعان نازارىن تىكتەپ قارادى دا، سەلكىلدەي كۇلدى.   
 - تاماشا! ءبىراق، مەن ەرىپ كەتپەيمىن بە؟   
 - ەرىمەيسىز. قۇدانىڭ قۇدىرەتىمەن ەرىپ بىتپەيتىن بوپ جارالعانسىز!- ول ىزادان ءالى ايىعا الماي، جاسىندى تابالاپ وتىرعان ادامشا داۋسىن تاپتاي سويلەدى. - سونان سوڭ، قۇداي ءۇشىن، انا جىگىتكە ايتىڭىز، پورترەتتى ۇيگە جىبەرمەسىن. جاسىن مىرس ەتە ءتۇستى.   
 - تازا ونەر جايلى تۇسىنىگىڭ ءالى تار ەكەن عوي، - دەدى ول تەمەكى ءتۇتىنىن بۋداقتاتىپ وتىرىپ. - بايقاۋىمشا، بۇل پورترەت ونىڭ تۆورچەستۆولىق ءبىر بەلەسى بولماق، دەمەك، ول ءسىزدىڭ ءۇيىڭىز تۇگىلى كورمەلەردىڭ وزىنە ءتىلحات ارقىلى قويىلادى. ۇيگە جىبەرمەسىن!- ول تاعى كۇلدى. - ۆيليام شەكسپيردى ەندى قايتىپ قوناققا شاقىرماسپىن! بۇگىنگى تاڭداعى ءبىر ايەل سولاي سويلەپ وتىرسا قاڭداي بولار ەدى؟ !  
 - ول.. . وتكەن جولى ۇيگە جىبەردى عوي!- دەدى قىز ىزادان بۋلىعا سويلەپ.   
 - ءيا. ءبىراق ول ەسكيز بولاتىن. سونى دا اڭعارمادىڭدار ما؟   
 قىز ورنىنان تەز تۇرىپ، لودجياعا شىعىپ كەتتى. جاسىن ونىڭ قورلانىپ، اشۋلانىپ شىققانىن ءبىلدى. ونىڭ سوڭىنان لىپ ەتىپ جەتىپ بارۋدى جەڭىلتەكتىك ساناپ، ءوز ساباسىنا قايتا ءتۇسۋ ءۇشىن اراعا ۋاقىت سالا تۇرعاندى ءجون كوردى. ءبىراق، قىز كوپ كەشىكتى. لودجيانىڭ جاقتاۋىنا سۇيەنىپ، ونىڭ قيمىلسىز تۇرعانىن بايقادى. "بۇل جولى شىنىمەن رەنجىگەن بولۋى كەرەك. بارماسا بولمايدى".   
 جاسىن جايلاپ باسىپ ونىڭ قاسىنا جاقىندادى. قىز ونىڭ بار- جوعىن ۇمىتقانداي كوشەدەگى قىدىرىپ جۇرگەن ادامدارعا، مۇز سۇڭگىلەردەي ءتۇپ- ءتۇزۋ اسپانعا اتىلىپ جاتقان فونتاندارعا تەسىلە قاراپ، قيمىلسىز تۇر ەكەن. ول ءوزىنىڭ كەلگەنىن، سول كەلىسىمەن كەشىرىم وتىنگەنىن بىلدىرگىسى كەپ، تاماعىن كەنەپ قويدى. سوندا دا بۇرىلعان جوق. جاسىن ونىڭ جىلاپ تۇرعانىن سەزدى. جاقتاۋعا شىنتاعىن سۇيەپ، قىز جۇزىنە ۇرلانا ءبىر قاراعاندا، كوشەدەگى سامساعان شام ساۋلەسىنەن كوزىندەگى جىلت- جىلت ەتىپ توڭىرەكتەگەن جاستى كوردى.   
 - ايەلگە، جىلاعان دا جاراسادى، - دەدى. جاسىن مونولوگ وقىپ تۇرعانداي كوشەنىڭ ارعى بەتىندەگى سكۆەرگە قاراپ. - ول ودان جانىن تازارتادى، ايەلدىڭ ايەل ەكەنىن تانىتادى. مەن جىلامايتىن، جىلاي بىلمەيتىن ايەلدەردەن قورقامىن، ولار ارامدىق پەن جاۋىزدىققا جاقىن. بىلەسىڭ بە، ءقازىر دۇنيە ءجۇزى ايەلدەرىنىڭ الدىندا ايەل بولا ءبىلۋ ماسەلەسى باستى پروبلەماعا اينالدى!- ول ءسال عانا جىميىپ باعيلاعا قاراپ ەدى، ول كىلت بۇرىلىپ بولمەگە كىرىپ كەتتى.   
 جاسىن بويىن شىمىرلاتقان ىڭعايسىز جاعدايدا ءبىر مينۋتتاي ءۇنسىز تۇردى دا، ىشكە قايتا ەندى. باعيلا كرەسلوعا بەتىن باسىپ، كادىمگىدەي يىعى سەلكىلدەپ جىلاپ وتىر ەكەن. جاسىننىڭ بولمەگە ەنگەنىن اياق دىبىسىنان سەزىپ، ورنىنان ۇشىپ تۇرىپ، كرەسلونىڭ ارقالىعىندا جاتقان كوفتاسىن قولىنا الدى.
 
 - مەن بىلمەيمىن، ەشتەڭە دە بىلمەيمىن! كوپ ءبىلۋدىڭ ماعان قاجەتى دە جوق!- دەدى ول ىزاعا بۋلىعىپ.   
 - دۇرىس ايتاسىڭ، - - دەپ جاسىن ونى جايباراقات قوستاي سويلەدى. -- ايەلدەردىڭ كوپ بىلگەنى باقىتىنا سور. از بىلگەن ادام جاقسى ءومىر سۇرەدى. تۇك بىلمەيتىن ماقاۋ بولساڭ - ودان كەرەمەتى جوق. بۇل ايەلگە دە، ەركەككە دە ورتاق نارسە. "ويلى ادامعا قىزىق جوق بۇل جالعاندا". سەن ءقازىر جىلاپ تۇرسىڭ، اباي وتكەن عاسىردا جىلاعان.   
 - ءسىز مەيىرىمسىز ادامسىز! بارىنە جاۋابىڭىز دايىن! جۇرەگىڭىزدە اياۋشىلىق دەگەن جوق!  
 - مەن شىندىققا باتىل قارايمىن، بار بولعانى سول عانا. بۇدان كەيىن كوپ بىلە بەرۋگە تىرىسپا. كوپ بىلسەڭ دوستارىڭنان دا ايىرىلىپ قالاسىڭ. وزىنەن اسقان ادامدى جاقسى كورە بەرمەيدى. وسى كۇيىڭشە قال. باعيلا قول سۋمكاسىنان ورامالىن الىپ، كوزىن ءسۇرتتى.   
 - مەنى سىزبەن تانىستىرعان قاي تاعدىر!- دەدى ول اشۋلى داۋىسىنا بولماشى ناز ارالاستىرىپ. - ەكى ءسوزىڭىزدىڭ ءبىرى قورلاۋ، كەمسىتۋ، نامىسقا تيۋ، اقىرىندا مىنە، جىلاتۋ. ءسىز مەنەن ون ەكى جاس ۇلكەنسىز. مەنىمەن قاتارىڭىزداي، جاۋىڭىزداي سويلەيسىز. ون ەكى جاس ۇلكەن، ۇيلەنگەن، بالا- شاعاسى بار، ءومىردىڭ اشى- تۇشىسىن تالاي تاتقان! ەندى كەپ، مەن سول اداممەن!.. - ول ار جاعىن ايتقىسى كەلمەي، كوز جاسىنا تىعىلعان ادامشا مۇرنىن جيىرەك تارتىپ، توقتاپ قالدى.   
 - سەن قايتقالى تۇرسىڭ با؟   
 - ءيا.. . كەتۋدەن باسقا ەشتەڭە قالعان جوق. - ول ورامالىن ورنىنا مۇقيات سالىپ، سۋمكاسىنىڭ اۋزىن قاتتىراق باسىپ شىرت ەتكىزىپ جاپتى دا، ۇستىنە كوفتاسىن كيدى. ونى دا قاساقانا اسىعىس كيدى. ول جاسىننىڭ الدەنە دەۋىن كۇتىپ، تۇيمەلەرىن باياۋ قادادى. ءبىراق، جاسىن كوڭىل جۇباتىپ، ونى كىدىرتە تۇراتىن ءسوز ايتۋدىڭ ورنىنا:   
 - ساۋ بولىڭىز، - دەدى دە سيگارەت تۇتاتىپ، اشىق تەرەزە الدىنا بارىپ، سىرتقا بەتىن بۇردى.   

 - ءبىز ەندى كەزدەسپەيمىز بە؟   
 - مۇمكىن. قاجەت بولسا جەر استى ارقىلى سويلەسەمىز عوي. تەلەفونمەن كابەلدەرى ارقىلى.   
 - وسىمەن ءبارىنىڭ بىتكەنى ما؟ وسىلايشا وپ- وڭاي!جانە نە ءۇشىن؟ جوق، مەنى ءبىر جەلىمدەي جابىسىپ تۇر ەكەن دەپ ويلاپ قالماڭىز. مەن ءۇش جىلعا سوزىلعان ويلارىم مەن شارتاراپقا شارپىعان قيالدارىمدى، ۇمىتىلماس ساتتەرىم مەن ازاپقا دا تۇسكەن شاقتارىمدى قيا الماي تۇرمىن. ماعان سول قىمبات، سول وكىنىشتى. سىزگە ءبارىبىر.. . ءسىز، - ونىڭ داۋسى تاعى ءۇزىلىپ شىقتى، - ءسىز تاعى باسقا قىزبەن كەزدەسەسىز. ونىڭ بويىنان مەندە كەزدەسپەگەن جاڭا قاسيەت تاباسىز...  
 جاسىن جالت قارادى. ءجۇزى قۋارىپ، كوزدەرى ىزعار شاشىپ تۇر ەكەن.   
 - ءيا، تابامىن!- دەدى بۇرىنعىسىنشا سابىرلىلىق ساقتاپ، ءبىراق، داۋسىندا جۇرەك شىمىرلاتار سالقىن ىزا بارى بايقالادى. - مەنىڭ ودان باسقا شارۋام جوق! ومىرگە قىزداردىڭ قاسيەتىن زەرتتەۋگە عانا كەلگەنمىن. ەگەر ءۇش جىلدىق ويلارىڭ مەن قيالدارىڭدى قيا الماي تۇرساڭ، تەزىرەك كەتكەنىڭ دۇرىس. التى جىلعا اينالعاننان كەيىن مۇلدە اۋىر بولادى، ءتىپتى، وكىنۋدىڭ ءوزى كەم بولۋى مۇمكىن. ماعان دا. ول قايتادان تەرىس اينالىپ، تەرەزە الدىنا بارىپ تۇردى.   
 باعيلا ەسىك الدىنا بارىپ از- كەم ايالدادى دا، جاسىن تاراپىنان جىلى راي بايقالماعان سوڭ مۇندا قالۋدىڭ رەتىن دە، سىلتاۋىن دا تاپپاي، اقىرىن باسىپ شىعىپ كەتتى. ۇيىنە جەتىپ، ءوز بولمەسىنە ەنگەن بويدا ەبىل- دەبىل بوپ جىلادى. كەۋدەسىندەگى ىزاسى جىلاعان سايىن تاسقىنداي تۇسەتىن سياقتى. بۇل جىلاۋدىڭ ءتۇپ توركىنى نەدە - وزىنە- ءوزىنىڭ ىزا بوپ قورلانۋىنان با، الدە جاسىندى كىنالاۋدان با، ول جاعىن ءوزى دە انىق بىلمەدى، ايتەۋىر ىشكى دۇنيەسىن اشى ءبىر وكسىك كەۋلەپ، وزەگىن الدەنە ورتەپ بارا جاتقان سەكىلدەندى.   
 ماليكە دە جىلادى. ول ءمان- جايدى بىلمەي تۇرىپ- اق، باعيلا توسەگىنە كەپ قۇلاعاندا جىلاي باستاعان. ساۋىسقانداي ساق، ۇكىدەي ۇيقىسىز سارگەل بىردەڭەنى سەزىپ قالار دەپ، ول ءبارىن ەرتەڭگە قالدىرىپ، جۇرەگى سىزداعان بويى باعيلانى جۇباتۋعا دا شاماسى كەلمەي، ءوز بولمەسىنە كەتىپ قالدى.   
 ارادا بىرەر ساعات وتكەن سوڭ اشى ىزانىڭ ۋىتى تارقاپ، ونىڭ ورنىنا سالقىن دا سابىرلى وي شىم- شىمداپ ەنە باستادى. سول شىم- شىمداپ ەنگەن سابىرلى وي ونىڭ كوز الدىنا جاسىندى اكەلدى.   
 "ول جالعىز قالدى، - دەپ ويلادى باعيلا. - جاپادان- جالعىز. بالكىم ول قوناق ۇيدە عانا ەمەس، ومىردە دە جالعىز شىعار؟ "كوپ بىلسەڭ دوستارىڭنان دا ايرىلىپ قالاسىڭ". بۇل ءسوزدى نەگە ايتتى؟ ول ماعان ارناپ ايتىلعان ءسوز بە؟ وزىنە ارنالعان ءسوز شىعار؟ بالكىم، اشۋى كەلگەن كەزدە وزىنە ايتاتىن ءسوزدى وزگەگە ايتاتىن شىعار، ماعان - سەنەتىن، جاقىن ادامىنا؟ ايتكەنمەن، ونىمەن دوس بولۋ، ونىمەن قاتار ءجۇرۋ قانداي قيىن! ال، ونى ۇمىتۋ.. . ودان دا قيىن!  
 ول شە؟ مەن ايتقانداي شىنىمەن مەيىرىمسىز بە؟ شىنىمەن اياۋشىلىق جوق پا؟ مۇمكىن ەمەس. مۇنداي ادامداردا قايعى- ۋايىم بولماي تۇرمايدى. ونىڭ بۇكىل تۇلعاسى وي مەن ار- نامىستىڭ كوشپەلى ۇياسى. دەمەك، ويلى ادامنىڭ مەيىرىمسىز بولۋى مۇمكىن ەمەس. بالكىم، ول مەنەن قۇتىلعىسى كەلەتىن شىعار، مەنىمەن العاش تانىسقان ساتىنە ءالى وكىنەر؟ مەن ونى بوستاندىعىنان ايىردىم عوي. ىشىندە شىرماۋىقتاي شارپىسىپ، ساناسىن سارسىلتقان، ميىن جەگەن سەرگەلدەڭ وي از ەمەس شىعار. ونىڭ جاعدايى مەنىڭ جاعدايىمنان الدەقايدا اۋىر. الدەقايدا كۇردەلى عوي. دوس تاڭداۋ، ومىرلىك ادام تابۋ (!) مەنىڭ ءوز ەركىمدە، تولىق ءوز ەركىمدە، ال ونىڭ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى. الدىندا ونداعان كەدەرگى تۇر، ول كەدەرگىلەردەن اتتاپ كەتۋ دە وڭاي ەمەس. جاي، باسقا كاسىپتىڭ قاراپايىم ادامى بولسا، ءوزىن- ءوزى ويدىڭ مۇجۋىنە تاستامايتىن بولسا، ارينە، وعان الدەقايدا جەڭىل بولار ەدى. ونىڭ مەنەن ون ەكى جاس ۇلكەن ەكەنىن، ءومىردىڭ اشى- تۇشىسىن كوپ كورگەنىن نەگە ايتتىم؟ ول مەنىڭ ءسوزىمسىز- اق مۇنى كوپ ويلايتىن شىعار! "ماعان دا" دەگەن ءسوزدى بەكەر ايتقان جوق قوي".  
 
 كەنەت قىزدىڭ ساپىرىلىسقان ويلارىنىڭ اراسىنان باسقا ءبىر كۇردەلى سۇراق جىلت ەتە ءتۇستى. "سوندا.. . سوندا مەن بۇدان بىلاي نە ىستەمەكپىن؟ مۇنىڭ ءبارىنىڭ اپارىپ تىرەيتىن جەرى نە بولماق؟ كوزدى جۇمىپ الىپ، قايدا بارارى بەلگىسىز كەمەنىڭ سوڭىنان ىلەسە بەرۋگە بولمايدى عوي. ول كەمە، ارينە، وزگەلەرگە مۇلدە ۇقسامايتىن الىپ تا سىرلى كەمە، باراتىن جەرى دە مەن كورمەگەن عاجايىپ ءبىر ەرتەگىدەي قالا، ءبىراق، ماعان ول قالانىڭ قاجەتى جوق، ماعان باسقا قالا كەرەك، مۇلدە باسقا قالا. ول ءتىپتى، كىشكەنە عانا پورت بولۋى مۇمكىن، ايتسەدە مەن باراتىن جەر - سول. وندا مەن بىلەتىن، مەنى بىلەتىن، ولارسىز ءومىر سۇرە المايتىن اعايىن- تۋىسىم بار، اتا- انام بار، ءوز دوستارىم بار. مەنىڭ ءومىرىم كىشكەنتاي بولسا دا تەك سول پورتپەن بايلانىستى. مەن بيلەتتى سوعان الىپ قويعام. ەندى كەپ، ويدا جوقتا كەزدەسكەن ءبىر كەمەنىڭ الىپتىعىنا، جۇرەر جولىنىڭ قىزعىلىقتى دا قيىندىعىنا، بارار قالاسىنىڭ ءبىر- بىرىنە ۇقسامايتىن اسەرلىلىگىنە ەلىگىپ، سول كەمەنىڭ اقىلدى دا اشۋلى، سابىرلى دا سالقىن كاپيتانىمەن الاڭسىز ەرىپ كەتە بەرمەكپىن بە؟ كەمە دىتتەگەن قالاسىنا بارىپ توقتاعان سوڭ قايتەم؟ بەرى قاراي ءوزىم عانا قايتامىن با؟ جول تىم الىس، ءبىز تىم ۇزاپ كەتكەمىز، ءارى داۋىل مەن جارتاس كوپ. ودان دا قايتپاعان جاقسى. ال، كاپيتان كەرى قايتپايدى، ەشقاشان، ول ەلىنە بارا جاتقان، ءوزىنىڭ تاڭعاجايىپ ەلىنە. ەندى نە ىستەۋ كەرەك، جۇرە بەرۋ كەرەك پە، ءتۇسىپ قالۋ كەرەك پە؟ تەز ويلان، تەز شەشۋ كەرەك، كەمە جاعادان، تۋعان پورتتان الىستاپ بارادى. شىنىندا، نە امال جاساۋ كەرەك؟ بۇل ەكەۋىنىڭ قايسىسىن تاڭداعان دۇرىس؟ قايسىسىن؟ "   
 ونىڭ كوز الدى مۇنارتىپ، قابىرعادا ءىلۋلى تۇرعان سارگەلدىڭ بۇرىنعى ايەلى مەن ەكى بالاسىنىڭ پورترەتى ساعىم اراسىنا ءسىڭىپ بارا جاتتى. ولاردىڭ جوعارعى جاعىندا كورىنبەيتىن كوكجيەككە ەلىگە قاراپ، بۇعىنىڭ كەپكەن باسى تۇر.   
 * * *  
 ەكى كۇننەن سون ماليكە مەن باعيلا كەشكىلىك بالكوندا اڭگىمەلەسىپ وتىردى.  
 
 - ءيا، ايەل اتاۋلىنىڭ ءبارى باقىتسىز، - دەدى ماليكە وسىدان ون شاقتى كۇن بۇرىن قولعا العان بالالارىنىڭ كەۋدەشەسىن توقي وتىرىپ، باعيلانىڭ كۇنى بويعى سوزىنەن وزىنشە جالپى قورىتىندى جاساپ. - ويتكەنى، ولاردىڭ ءومىرى وزگەنىڭ قايعىسى مەن قۋانىشىن تۇسىنۋدەن تۇرادى. باسقانىڭ جانىن تۇسىنۋگە ەركەكتەردەن گورى ايەل جاقىن. سوندىقتان دا ءبىز بايعۇس كوپ كەشىرەمىز، كوپ مۇڭايامىز. ءوزىمىز باقىتسىز بولا تۇرساق تا وزگەنىڭ باقىتسىزدىعىنا جانىمىز اشيدى، جىلايمىز.   
 - ليكە، ايتىڭىزشى، مەن باقىتتى بولامىن با، باقىتسىز بولامىن با؟   
 ماليكە توقىپ وتىرعان كەۋدەشەسىنەن باس كوتەرىپ وعان ءبىر قارادى دا، ايتار جاۋابىن قىز جۇزىنەن وقىپ العانداي، كوزىن قايتا تومەن تۇسىرگەن بەتتە سويلەپ كەتتى.   
 - بىلمەيمىن، - دەدى ول دەمىن تەرەڭدەۋ ءبىر الىپ. -سەن تىم كوپ ويلاناسىڭ، - ءبارىن پاراسات پەن اقىلعا جەڭدىرگىڭ كەلەدى.   
 - ول جامان با؟   
 - نەگە؟ جاقسى. ءتىپتى، وتە جاقسى!- ماليكە وقۋشىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرىپ تۇرعانداي بايىپپەن، تاپتىشتەي سويلەدى. - جاقسى ادام بولۋدىڭ نەسى جامان؟   
 باعيلا تومەن قاراپ وتىرعان ماليكەگە سۇراۋلى پىشىندە قارادى.   
 - ءسىز شىنىڭىزدى ايتىپ وتىرعان جوق سياقتىسىز.  
  - مەن بە؟ - ول كوزىن بادىرايتىپ، كەۋدەشە توقىپ وتىرعان سىمنىڭ وتكىر ۇشىمەن ومىراۋىن نۇقىپ كورسەتتى. - مەن سەنى نەگە الدايمىن؟   
 - بىلمەيمىن. ايتقىڭىز كەپ تۇرعان باستى ءسوزىڭىز ىشىڭىزدە قالعان ءتارىزدى. ويتكەنى ءسىز تىم سابىرلىسىز. قىسقا شەيىن ءالى كوپ بار، كەۋدەشەنى اسىقپاي توقىساڭىز دا ۇلگەرەسىز عوي.   
 باعيلانىڭ ءدال بايقاعان بۇل سوزىنەن ماليكە ءدىر ەتە تۇسكەندەي، توقۋىن باياۋلاتىپ بارىپ توقتاتتى دا، باسىن كوتەرمەگەن بويى ويلانىپ قالدى.  

 - ەگەر شىنىمدى ايتسام، - دەدى ول ءسال قاسىن كەرە سويلەپ، - وزگەنى كوپ تۇسىنەتىن ويشىل ادام بارلىق ۋاقىتتا باقىتتى بولا بەرمەيدى. ولاردىڭ ءومىرى قول فوناردىڭ باتارەياسى سەكىلدى، بار مەيىرىمى مەن قايرات- جىگەرىن وزگەگە جۇمسايدى دا، ءوزى تۇپتەپ كەلگەندە ەنەرگياسىز قالادى.  
  - سونىمەن.. . 
 - سونىمەن، بىلمەيمىن.. . مۇمكىن، سونىڭ ءوزى باقىت شىعار. جالپى، ۇلكەن ۇعىمنان كەلگەندە. ال، جەكە باستىڭ ۇعىمىنان كەلگەندە، ول يىعىن قوزعاپ قويدى. - بىلەسىڭ بە، جاقسى ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگى تىرشىلىكتە باقىتتى بولا بەرمەيدى. ءبىر عاجابى - ولار مۇنى باقىتسىزدىق دەپ ەشقاشان ەسەپتەمەيدى. ويتكەنى ولار وزىنە ءتيىستى باقىتتىڭ باسقالارعا ۇلەسكەنىن بىلەدى جانە مىناۋ ماعان تيەسىلى ەدى دەپ ايتپايدى. جاقسى ادام بولۋدىڭ قيىندىعى دا سوندا.   
 - ليكە ، ءسىز بۇگىن ەرەكشە ويشىلسىز عوي. مەن ءوزىم جايلى عانا سۇراعان جوقپىن با؟   
 - مەن سەن جايلى دا ايتىپ وتىرمىن.   
 - دەمەك، مەن ۇلكەن ۇعىمنان كەلگەندە باقىتتىمىن دا، جەكە باستىڭ ۇعىمىنان.. . باقىتسىزبىن عوي؟ ءبىراق، ءبىر عاجابى ءوزىمدى باقىتسىزبىن دەپ ەسەپتەمەيمىن؟   
 - ءدال سولاي بولماسا دا، سەنىڭ بويىڭدا سول قاسيەتتەردىڭ نىشانى بار. كىم بىلەدى، الدىڭدا ءالى ءومىر كوپ. ادام وزگەرەدى عوي. جاس كەزىمدە سەزىمتال، تۇسىنگىش، جاقسى دەگەن جىگىتتەرىم مەن قىزدارىم ءقازىر مۇلدە وزگەردى، كوپشىلىگى قۋ، ءومىر سۇرۋگە بەيىم، جالتاق تا جاعىمپاز بوپ كەتتى، ال جامان دەپ ويلاعان ادامدارىم پاراساتتى ازامات بولدى. ءومىردىڭ ءوزى ءبارىن ۇيرەتەدى.   
 - مەن مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە ونىنشى كلاستى بىتىرگەنشە اسىعىپ ەدىم. ەسەيسەم، ومىرگە ارالاسسام دەپ ارمانداۋشى ەدىم. دۇنيە دەگەن اڭىزداعى جۇماقتاي كوگىلدىر تۇسكە بويالىپ، پاك كۇيىنشە ماعان قول بۇلعاپ تۇراتىن. ونىڭ ءبىر بولىگىندە ادامدار باقىتتى ءوز يەلەرىن كۇتىپ تۇراتىنداي، مەن سونى تاۋىپ الا سالاتىنداي سەزىنۋشى ەم. ەندى قاراسام، ءبارى وڭاي ەمەس ەكەن.    
 ول ويلى پىشىندە كۇلىمسىرەپ قويدى. ءسوزىنىڭ سوڭىندا مەكتەپتەگى ءومىر ءبىر بولەك تە، ەسەيگەن كەزدەگى ءومىر مۇلدە باسقا ەكەنىن، ونىڭ تۇسىنۋگە اۋىر كۇردەلى قايشىلىعى بولارىن، ادىلەت پەن ادىلەتسىزدىكتىڭ ماڭگى مايدانداسىپ جاتارىن ايتپاق بولىپ ەدى، وعان ءتىلى جەتپەدى جانە ونىڭ بۇل اراعا قاتىسى جوق ەكەنىن ءتۇسىندى. بۇرىنعى بەيتانىس قازىرگى جاسىندى ءبىر كەزدە كۋپەدەن قۋىپ شىققاندارىن، ءوزىنىڭ وپ- وڭاي وقۋعا تۇسە سالعانىن، ستۋدەنتتەردىڭ ءتىزىمىن وقىپ تۇرعان قىزدىڭ ءوز فاميلياسىن تاپپاعاندا قورلانىپ جىلاپ جىبەرگەنىن، ءتامپىش قارا قىزدىڭ تاريحتان ەكى الىپ قالسا دا ستۋدەنت بولعانىن، سارگەلدىڭ عىلىمي جولىن، ءتىپتى قارسى الدىندا وزىمەن سويلەسىپ وتىرعان ماليكەنىڭ سىرتى ءبۇتىن، ءىشى ءتۇتىن ءومىرىن، جاسىن تۆورچەستۆوسىن تاستالقان قىلعان سوڭعى ماقالالار، ءبارى- ءبارى ءدال ءقازىر توپىرلاپ كەپ ەسىنە ءتۇسىپ ءوتتى. ءوزى وسىلاي ويلاپ وتىرسا دا، اۋزىن اشقاندا مۇلدە باسقا ءسوز ايتتى.   
 - ءيا، ءسىز دۇرىس ايتاتىن بولۋىڭىز كەرەك، - دەدى اۋلاداعى باسسەين جانىندا ءبىر- ءبىرىنىڭ ۇستىنە ويىنشىق شەلەكتەرمەن سارىلداتىپ سۋ قۇيىپ تۇرعان ەكى كىشكەنە بالادان كوز الماي وتىرىپ. - مەن ول جىگىتتى ۇمىتا المايتىن سياقتىمىن، ال ونىڭ جولى.. . مۇلدە باسقا.   
 - سۋر، - دەدى ماليكە وعان نازار توقتاتا قاراپ. -جاسىننىڭ ەرەكشە ادام ەكەنىن بىلەم، ول سەنىكى ەمەس. سوندىقتان، اۋىر دا بولسا دا ايتايىن، سەنىڭ ونى ۇمىتقانىڭ ءجون. ەرتە مە، كەش پە، ءبارىبىر ۇمىتۋىنا تۋرا كەلەدى. جازعى كانيكۋلىڭدا الىس ءبىر جاققا كەت. ماسەلەن، قارا تەڭىزگە نەمەسە بۋرابايعا. جالعىزسىرايمىن دەسەڭ مەن دە بىرگە بارايىن.   
 بۇل باعيلانىڭ ماليكەدەن مۇلدە كۇتپەگەن ءسوزى ەدى. جانە بۇل سوزدەردى ول بۇرىنعى ءوز مىنەزىنە مۇلدە جات، مۇلدە بەيماعلۇم سابىرلى كەيىپپەن ايتۋى ونى بارىنشا تاڭ قالدىرىپ، جۇرەگىن مۇز ساۋساقپەن شىمشىلاپ وتكەندەي بولدى. بۇرىن جاسىن ەكەۋىنىڭ جولىندا جانىن قۇربان ەتۋگە دايىن بوپ كورىنەتىن ەلگەزەك تە، اق جارقىن ماليكەنىڭ ەكى- ءۇش كۇننىڭ ىشىندە كۇرت وزگەرىپ، جاسىندى قالاي ۇمىتۋدىڭ جولدارىن ايتىپ وتىرعانىنا تاعى تۇسىنە المادى. "بالكىم، مەن اقىل سۇراعانداي بولعان سوڭ امالسىز ويلاپ تاپقان شاراسى شىعار؟ جاسىن مەن ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى وقيعا بۇدان ارى جالعاسا بەرسە تۇيىققا كەپ تىرەلەرىن، تىرەلگەنىمەن تۇرماي اۋەلى مۇندا، سونان سوڭ ەلدەگى اكە- شەشەسىنە بەلگىلى بوپ، ولاردى دا ۇياتقا قالدىرارىن سەزگەن بولار. مۇنان ءارى نە بولارىن بىلمەي ءوزىم دە كۇيزەلىپ جۇرگەن جوقپىن با؟ ونى ۇمىتقان دا ءجون شىعار؟ ءارى كەشەگى وقيعادان سوڭ ونى ۇمىتۋعا دا قاقىم بار عوي!"  
 - ونان سوڭ.. . جاقىندا جازعى سەسسيالارىڭ باستالادى. سەن بۇل جاققا وقۋ ءۇشىن كەلگەنىڭدى ۇمىتپا، - دەدى باسى تولعان شۋدىڭ اراسىنان ماليكەنىڭ داۋسى بولەك ەستىلىپ. - سەنىڭ تاعدىرىڭا ءبىز قاراتايدىڭ الدىندا جاۋاپتىمىز.   
 - ءيا، ءيا، سولاي! جاقىندا سەسسيا.. .- مۇنى ايتقان كەزدە باعيلانىڭ كوزىنە جاس توڭىرەكتەپ ۇلگەرگەن ەدى. ونىڭ داۋسىنىڭ ءۇزىلىپ شىققانىن، كوزىنە جاس العانىن انىق سەزسە دە، ماليكە باسىن جوعارى كوتەرمەدى. تاپ ءبىر كۇنى ەرتەڭ قار جاۋارداي، ال بالاسى وسى كۇرتەشەنىڭ ءبىتۋىن عانا كۇتىپ ۇيىندە جالاڭاش وتىرعانداي توقۋىن بۇرىنعىسىنان دا جىلدامداتا ءتۇستى. باعيلا ونىڭ قيمىلى مەن بەت- جۇزىنەن ايرىقشا ءبىر ىشكى تولقىنىستى اڭعارىپ، ءبىراق، ودان سىر بەرگىسى كەلمەي وتىرعان ماليكەگە ىزالانىپ، ايعايلاپ جىبەرە جازدادى.   
 - ليكە، نە بولعان سىزگە؟ ماعان ايتپايتىن قانداي جاسىرىن سىرىڭىز بار ەدى! توقتاتىڭىزشى توقىعاندى، قۇداي ءۇشىن! كۋرورتتا نە بىتىرەمىز!  
 بۇگىنگى بارلىق ارەكەتى مەن سابىرلى سوزدەرى باعيلانىڭ ىزاسىنا ءتيىپ وتىرعانىن ەندى عانا اڭعارعان ادامداي، ماليكە لىپىلداپ وتىرعان ساۋساقتارىن وقىس توقتاتتى دا:   
 - سەر ءبىر نارسەنى بۇلدىرگەلى ءجۇر، - دەدى شاراسى تاۋسىلعانداي اقىرىن سويلەپ. - ول جاسىنمەن سويلەسپەكشى.   
 بۇل ول جىگىتتەي نازىك ديپلوماتيا مەن بيىك مادەنيەتتى مەڭگەرگەن دەيسىڭ بە، كەڭىردەگىنەن توبىق جۇگىرىپ، كوزى ۇكىنىڭ كوزىندەي بوپ جەتىپ بارعاندا قىرسىعىنا ءتيىپ، بۇكىل قالا ەسىتەر داۋعا اينالىپ كەتە مە دەپ قورقام. جاسىننىڭ ايەلى بۇل جايدى ەسىتسە نە بولماق؟ جانە كولدەنەڭ بىرەۋدەن ەمەس، قىزدىڭ نەمەرە اعاسىنان!  
 ماليكەدەن ەستىگەن بۇل حابار، شىنىندا، جاس قىزدى قاتتى شوشىندىردى. اقىراماشتىڭ سۋىق تورعايلارىنداي ءدۇر ەتىپ جۇرەگىنە قوناقتاعان ۇرەي ونىڭ ماليكەگە دەگەن اشۋ- ىزاسى مەن قوناق ۇيدەگى وقيعانىڭ ءالى تابى قايتپاعان ءىش قۇسالىعىن لەزدىڭ اراسىندا باسەڭسىتىپ تاستادى. ول ناقتىلاپ كەلگەندە نەدەن قورىققانىن، نەنى كوز الدىنا ەلەستەتىپ شوشىنعانىن بىلگەن جوق، ايتسە دە، كەۋدەسىن سۇمدىق جايلادى. ءوز ءومىرى مەن جاسىننىڭ ءومىرى قىل ۇستىندە تۇرعانداي كورىندى جانە ءوز جاعدايىنان گورى جاسىننىڭ جاعدايى جانىنا قاتتىراق باتاتىن سەكىلدى.   
 باعيلا بۇل وقيعانىڭ ماڭگى قۇپيا بوپ قالماسىن، ەرتە مە، كەش پە، ايتەۋىر ءبىر كەزدە ءبىر قولايلى ءسات تاۋىپ ءبارىن- ءبارىن اكەسى مەن شەشەسىنە سىر عىپ اقتارارىن، اقتارعاندا، قايعىسىن تاراتقانداي ەمەس، ءبىر ادامنىڭ كەۋدەسىنە كوپتىك ەتەردەي باي سەزىمدەرىن قۋانا وتىرىپ، ماقتانا وتىرىپ اقتارماق ەدى. ەندى سونىڭ ءبارى تابان استىندا استاڭ- كەستەڭ بوپ، ءبارىنىڭ كۇتپەگەن جەردەن كەسىرلى باعىت الىپ كەتكەلى تۇرعانى قىزدى ءارى قاتتى قورقىتىپ،   
 ءارى داعدارتىپ كەتتى.   
 - جوق، ولاي بولۋى مۇمكىن ەمەس، - دەدى ول دىرىلدەپ. - ول كىسىلىككە جاتپايدى. مەن مۇنى كەشىرە المايمىن! 
  - سوندا نە ىستەمەكسىڭ؟   
 - كەتەم! باسقا قالاعا! باسقا ينستيتۋتقا! 
  - اقىماق بولما، - دەدى ماليكە زەكىپ. - بۇل جاقتاعى ءسوز ول قالاعا سەنىمەن بىرگە نەمەسە سەنەن بۇرىن جەتەدى. جانە قاراتاي مەن بىزگە تاڭبا تاستاپ كەتەسىڭ.   
 - ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟   
 - سەرگە ءوزىم ءتۇسىندىرىپ ايتام. ءبارى جاي ءسوز دەيمىن. جازدا ەكەۋمىز قارا تەڭىزگە كەتەمىز. بالكىم، شىنىمەن ونى ۇمىتارسىڭ. سولاي ما؟   
 قىز وعان تەسىلە قاراپ ۇزاق تۇردى دا، بەتىن باسىپ سولقىلداپ جىلاپ جىبەردى.

* * *  

 سول كۇنى كەشكە سارگەل ۇيگە ەرەكشە كوڭىلدى كىردى. باسقىشتارمەن كوتەرىلگەندە ىڭىلداتىپ اندەتىپ، ەسىك اشقان ايەلىنە ومىرىندە بايقالماعان مىنەز كورسەتىپ ءيىلىپ تۇرىپ گۇل ۇسىندى.   
 - بۇگىن ەكەۋمىزدىڭ قوسىلعان كۇنىمىز، ەسىڭدە مە؟ - دەدى ول جاز ىشىڭدە دە باسىنان تاستامايتىن تەر ءسىڭدى شلياپاسىن كيىم ىلگىشتىڭ جوعارعى پولكاسىنا قويىپ جاتىپ.   
 - و- و، راقمەت!- دەدى ماليكە سارگەلدىڭ ەڭ ادەمى گلاديولۋستاردى تاڭداپ اكەلگەنىنە شىن قۋانىپ. ءدال ءقازىر ول كۇيەۋىنىڭ گۇل سىيلاعانىنا قۋانىپ تۇرعاننان گورى، گۇلدىڭ ادەمىلىگىنە ءسۇيسىنۋى باسىم ەدى. - سەر، سەن گۇل مەن سىپىرعىنىڭ اراسىندا قانشالىقتى ايىرما بارىن بىلە بەرمەۋشى ەدىڭ عوي، قالاي تاڭدادىڭ؟   
 - ەر ادام - تاۋسىلمايتىن قازىنا. قازا بىلسەڭ ونىڭ سىرى كوپ!- دەپ ول ساۋساعىن شوشايتىپ، ىرجيا كۇلدى. - قوي، بۇگىن وتاۋ بولعان كۇنىمىزدى اتاپ وتەيىك. ەشقايدا دا بارمايمىز، وسىندا وتكىزەمىز. شاڭىراق قۇرعان كۇندى شاڭىراق استىندا اتاپ وتكەن دۇرىس. مىنە، مىنا سۋمكالاردا بىردەڭەلەر بار. بايقا، شامپاندى ماعان قاراتىپ اشپاعايسىڭ!- سارگەل باياعى كەزدە، مەدەۋ رەستورانىندا وتىرىپ ماليكەنىڭ ونى شامپانعا شومىلدىرعانىن ەسىنە الا سويلەدى.   
 بۇگىن سارگەل ەكەۋىنىڭ قوسىلعان كۇنى ەكەنىن، شىنىندا ماليكە ۇمىتىپ تا كەتىپتى. سارگەل وعان گۇل بەرىپ، سول كۇندى ەسكە تۇسىرگەندە، ءوز جۇرەگىندە قۋانىش تا، تەبىرەنىس تە جوق، تۇسىنىكسىز ءبىر بوس كەڭىستىك جاتقانداي سەزىندى. ول كەڭىستىككە سارگەلمەن ىشكەن نەكە سۋىنان قۋانىش بوپ ءبىر تامشى دا تامبايتىنىن، كەرىسىنشە، ونى رەنىش پەن نالانىڭ، كوپ رەتتە جۇرتقا كورسەتپەيتىن كوز جاسىنىڭ تامشىلارىمەن تولتىرارىن، تولا قالسا سونىمەن تولارىن ءتۇسىندى، بۇرىن دا تۇسىنگەن. ءبىراق، ول ونىڭ ءبارىن قىرمانداعى قوقىستاي كەۋدەسىنىڭ ءبىر بۇرىشىنا ءۇيىپ قويا تۇردى دا، شىن قۋانعان بوپ كۇيەۋىنىڭ بىلعاۋىش سابىنداي جىڭىشكە موينىنان قۇشاقتادى. باعيلامەن ارادا وتكەن بۇگىنگى اڭگىمە، بۇگىنگى كەلىسىمنەن كەيىن بۇل ۇيگە قانداي بولسا دا ءبىر قۋانىش كەرەك ەدى.   
 ماليكە سارگەلگە تاپ قاجەتتى كۇنى، ءزارۋلى كۇنى قوسىلعانىنا قۋاندى. ءبىر ساعاتتان سوڭ ولار ءتۇپ- تۇگەل ستول باسىندا وتىردى. اس ۇيدە بولماسا، زالدا وتەتىن سالتاناتتان ءاماندا سىرتقارى قالاتىن ءمانسيا مەن ەكى بالا دا ۇلكەندەرمەن قاتار جايعاستى. ۇلكەنى ەلتاي بيىل مەكتەپكە بارۋى كەرەك، سوندىقتان سالاۋاتتىلىق ساقتاپ، داستارقانعا شاقىرعان كەزدە كىشىسىنەن كەيىنىرەك كەلدى. ول اناسىنىڭ جانىنداعى ورىنعا جايعاسقاندا ءىنىسى اعاسىنا دەپ قۇيىلعان ليمونادتى دا ورتالاپ، جوسپارىن ۇيات تا بولسا اسىرا ورىنداپ جاتىر ەدى.   
 سوڭعى كۇندەردىڭ وقيعاسى مەن الگىندە عانا ماليكەمەن اراداعى اڭگىمەنىڭ اۋىرتپالىعىنان ءالى وزىنە- ءوزى كەلە الماعان باعيلا اۋرۋدان جاڭا تۇرعان ادامداي ستول باسىندا سۇلەسوق وتىر. سارگەلدەن قول سوزىم تومەندە يندەەتستەردەن شىققان تۇڭعىش جازۋشى سات وكتىڭ كىتابىنان كوز الماي ءمانسيا جايعاسىپتى. ستول باسىندا قانشا ادام بولسا ءبارىنىڭ دە ءوز ويى، ءوز ماقساتى، ءوز دارەجەسىندە اقىلى مەن قۋلىقتارى بار، ءبىر- بىرلەرىنە مۇلدە ۇقسامايدى. ءتىپتى، كىشكەنتاي ەلتاي مەن ەرتايدىڭ دا ماقساتتارى ءار باسقا. ۇلكەنى اۆياكونسترۋكتور بولامىن دەسە، كىشىسى ساعىز ساتاتىن دۇكەندە ساتۋشى بولامىن دەپ ازىرگە ەلدە جوق كاسىپتى ايتادى. 
 سارگەل كوڭىلدى قالپىنان تايماي، بوكالدارعا شامپان قۇيىپ شىقتى دا، بۇگىنگى سالتاناتتىڭ مانىنە ءبىراز توقتالىپ، توست كوتەردى. حرۋستال بوكالدار اسپاندا ءتۇيىسىپ، كۇيمە قوڭىراۋىنداي سىڭعىرلادى. ول بوكالداردىڭ اراسىندا ەلتايدىڭ ليموناد تولى بوكالى مەن ىشىڭدە تامشىسى دا جوق ەرتايدىڭ دا بوكالى سىڭعىرعا سىڭعىر قوستى.   
 - ءمانسيا، ءار نارسەنىڭ ءوز ورنى بار، - دەدى سارگەل بوكالىن سوعىستىرا سالىپ كىتاپقا قايتا ۇڭىلگەن وعان. -داستارقان باسىندا اس ىشىلەدى، كىتاپ وقىلمايدى، ال ستول باسىندا، اناۋ ءوز بولمەڭدەگى، اس ىشىلمەيدى، كىتاپ وقىلادى.   
 ءمانسيا باسىن كوتەرىپ، ەكى جۇدىرىعىنا يەگىن تىرەپ وتىرا قالدى.   
 - دارىگەر بولعىسى كەلگەن ادام مەدينستيتۋتتا وقيدى، پەدينستيتۋتتا وقىمايدى. پەداگوگ بولعىسى كەلگەن ادام پەدينستيتۋتتا وقيدى، مەدينستيتۋتتا وقىمايدى، - دەدى اشى مىسقىلمەن كۇلىمسىرەگەن بوپ.   
 سارگەلدىڭ كوزى شاراسىنان شىعىپ كەتە جازدادى. ول وتىرعاندارعا جاعالاي قاراپ ءوتتى دە، وعان قايتا مويىن بۇردى.   
 - بۇل دا كىتاپتى كوپ وقىعاننىڭ پايداسى عوي، - دەدى داستارقان شىرقىنا كەسىرىن تيگىزبەۋگە تىرىسىپ، ازىلدەگەن بوپ. - ەگەر العان ءبىلىم پايدالى نارسەگە جۇمسالماي ىشتە قالا بەرەتىن بولسا، ول ۋلى گازعا اينالىپ، ادامنىڭ وزىنە زيانىن تيگىزەدى. ءبىلىم دە اڭشىنىڭ بۇركىتى سياقتى. ونى ورنىمەن جۇمساۋ كەرەك، باعالاۋ كەرەك، قاستەرلەۋ كەرەك. ەگەر بۇركىتتى اڭ كورىنبەسە دە توماعاسىن الىپ بوسقا ۇشىرا بەرسە، ول اشۋلانىپ، اڭشىنىڭ وزىنە شابادى. ءتىلدىڭ دە قاسيەتى وسىعان ۇقساس. ونىڭ دا قايتىپ اينالىپ كەپ وزىڭە تيەتىن كەزى بولىپ تۇرادى. جانە ءجيى بولىپ تۇرادى!- سارگەل سۇق قولىن اسپانعا شوشايتىپ، ءوز سوزىنە ءوزى ريزا بولعانداي شيقىلداي كۇلدى. ءمانسيانىڭ كوزىنەن ىزا وتى جىلت ەتە ءتۇستى دە، ەرىندەرىنىڭ كوگەرىپ، بولار- بولماس دىرىلدەگەنى بايقالدى. سارگەل بۋنتكا باستاعالى تۇرعان پاۋزانى ۇزاتا بەرمەي، جالما- جان تاعى ءسوز باستادى.   
 - كوپ ۇزاماي ءبارىڭ دە وقۋلارىڭدى بىتىرەسىندەر. جان- جاققا تارايسىڭدار. مىنە سول كەزدە، - دەدى ول قايتا كوڭىلدەنىپ، - مەنى سول كەزدە مىنا اتالارىڭدى ساعىناسىڭدار. قانداي كوڭىلسىز بولماسىن، وتكەن، ارتتا قالعان ءومىردى اڭسايتىن ادام بالاسىنا بىتكەن قاسيەت. مەن ءبىر ءۇزىم نانعا زار بوپ، ءبۇتىن كويلەك كيىپ كورمەگەن بولاشاق شاعىمدى اڭسايمىن. سول كۇن ءبىر اينالىپ كەلسە ەكەن دەپ تىلەيمىن. ال، سەندەر.. . سەندەر بۇل ۇيدەن نە جامانشىلىق كورىپ جۇرسىڭدەر. ءبارى بار، ءبارى جەتەدى، ەشكىم قاقپايلاپ جاتقان جوق. تىنىش تا بەيعام ومىردەگى كىربىڭدەردىڭ ءبارى وتكىنشى، ءبارى ۇساق، ولاردى ۇمىتىپ كەتەسىڭدەر. قانە، مىنا توستى بىرىڭە جەڭگە، بىرىڭە اپكە، ەندى بىرەۋلەرىڭە - ول داۋسىن كوتەرىپ، ەكى بالاسىنا ەڭكەيدى، - ماما. ماليكەنىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن الىپ قويامىز. تۇگەل!- ول ءوزى وسىلاي دەپ ۇران تاستاسا دا ۇشەۋىنىڭ دە تامشى قالدىرماي تۇگەل ءىشىپ سالعاڭدارىنا تاڭدانىپ، شىن جوتەلگىسى كەلدى مە، تاماعىن قىرناپ شاشالىپ قالدى. كەلەسى توستى ماليكە كوتەردى.   
 - بۇگىن - سارگەل ەكەۋمىزدىڭ ۇمىتىلماس كۇنىمىز. ءدال وسى كۇنى ەكەۋمىز زاڭدى تۇردە ومىرلىك جولداس بولدىق. كۇندەلىكتى تىرشىلىك قامىمەن، ەرلى- زايىپتىلاردىڭ ۇيرەنشىكتى ومىرىمەن سول ۇمىتىلماس كۇن كومەسكىلەنىپ بارا جاتىر ەكەن. سونى ەسكە سالىپ، اۋەلى مەنى، قالا بەردى قالعان ءبارىڭدى قۋانتىپ وتىرعان مىنا الدارىڭداعى - بىرىڭە اعا، بىرىڭە جەزدە، ەندى بىرەۋلەرىڭە - ول دا ءدال سارگەل سياقتى ەكى بالاسىنا ەڭكەيىپ قويدى، - اكە - سارگەلدىڭ، ءسەردىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن كوتەرۋلەرىڭدى سۇرايمىن. تۇگەل! 
 الدىمەن ءوزى، سونان سوڭ ەكى قىز دا قاعىپ تاستادى. سارگەلدىڭ بادىراق كوزى جىلت- جىلت ەتىپ ۇشەۋىن دە تەز ارالاپ شىقتى. سونان سوڭ ىشىندە بالالاپ ۇلگىرگەن قاپ- قاپ كۇدىكتى ويلارىن ەرنىن قىمقىرىپ ءبىراز قاماۋدا ۇستاپ وتىردى دا، ول ويلاردىڭ تاپتىگى باسىلدى- اۋ دەگەن كەزدە اۋزىنا بوكالدى اپاردى.   
 ماليكەمەن قوسىلعان كۇندى وت باسىندا ىشپەسەك تە ىرىم ءۇشىن اتاپ وتەيىك دەپ ويلاعان سارگەل مىنا ۇشەۋىنىڭ، اسىرەسە، مىنا ەكى قىزدىڭ قامشى سالدىرماي شامپاندى سىلتەپ- سىلتەپ سالعاندارىنا قاتتى قايران قالدى، ءتىپتى، شوشىنايىن دەدى. دەمەك، ولار ۇيرەنگەن، بۇل جوق جەردە ۇيرەنگەن. بالكىم، بۇل جوق جەردە ولار بۇرقىراتىپ تەمەكى دە شەگەتىن شىعار؟ بۇرىن ىشە المايتىن ادام كەنەتتەن، ءدال بۇگىن، مەنىڭ كوز الدىمدا بىردەن بوكال قۇرعاتا المايدى عوي.  
  ول ۇشەۋىنە سىناي قاراپ شىقتى. جۇزدەرى موپ- موماقان، ەشقانداي قۋلىق- سۇمدىعى جوق، كۇنادان پاك، بەيكۇنا. ءبىراق، كىشكەنە ۇگىتتەسەڭ، ءتىپتى ۇگىتتەمەي- اق تاعى بوكال بوساتۋعا دايىن سياقتى. كەلەسى ساتتە ول ماليكەنىڭ ءسوزىن ەسىنە الدى. ونىڭ ءار بۋىنىنان، ءار ارپىنەن، داۋىس ەكپىندەرى مەن كۇلكىسىنەن، ءبارى- بارىنەن كەرمەك مىسقىل مەن جاساندىلىقتى، ۋىتتى استاردى اڭعارىپ، تىڭ تىڭداعانداي باسىن ءبىر جاعىنا ءسال قيسايتىپ، كوزىن شىمىرلاپ تۇرعان بوكالىنداعى شامپاننان الماي ويعا شومىپ قالدى.   
 شيرەك ساعاتتان سوڭ سارگەل سالتاناتتى وتىرىستى شۇعىل جاۋىپ، سەميا مۇشەلەرىن ستول باسىنان تاراتىپ جىبەردى.   
 - سەر، - دەدى ماليكە ستول ۇستىندەگى ىدىستاردى جيناپ جاتىپ. - بۇگىنگى يدەياڭ ءۇشىن قۋانىشتىمىن، شىن ايتام. ءبىراق، بايقاۋىمشا، باسقا دا قۋانىشىڭ بار سياقتى. جاسىرماي ايتشى، ول نە؟   
 كرەسلودا گازەت قاراپ وتىرعان سارگەل وعان جايلاپ قارادى دا، ماليكەنىڭ كوزىمەن كوزى تۇيىسكەن كەزدە "بالەكەت، قايدان ءبىلدىڭ"، - دەگەندەي باسىن شايقاپ، جايما- شۋاق ەزۋ تارتتى. سونان سوڭ كەشكى گازەتتى جۋرنال ستولىنا تاستاي سالدى.   
 - ءيا، باسقا حابارىم تاعى بار، - دەدى كوڭىلىندەگى الگى كۇپتىگەيدى ءقازىر ايتاتىن قۋانىشتى حابارىنا جەڭدىرىپ.   
 ماليكە كۇيەۋىنىڭ ايرىقشا جاڭالىق ەستۋگە دايىندالىپ، قاتتالعان تارەلكالاردى كوتەرە بەرگەن بويى وعان قاراپ تۇرىپ قالدى. سارگەل قۋانىشتى حاباردى بىردەن ايتا سالعىسى كەلمەي، يىعىن قومداپ، ەرنىندەگى كۇلكىسىنە ماڭىزدى سالماق قوسىپ، بەت- الپەتىن بايسالدى قالىپقا ءتۇسىرىپ الدى. ويىنداعى حابارىنا لايىقتى پىشىنگە ءتۇستىم- اۋ دەگەندە بارىپ كەۋدەسىن شالقايتتى دا:   
 - ەرتەڭنەن باستاپ ءسىزدىڭ كۇيەۋىڭىز كافەدرا مەڭگەرۋشىسى!- دەدى بۇل ءسوزىم قالاي اسەر ەتتى دەگەندەي ايەلىنە ماقتانىشپەن قاراپ.  
 
 - سولاي ما؟ ۆوت، بالەكەت!- ماليكە تارەلكالارىن ستولعا قايتا قويىپ، الجاپقىشىنا قولىن ءسۇرتتى. - مەن بارىپ قۇشاقتايىن با، الدە ءوزىڭ كەپ قۇشاقتايسىڭ با؟   
 - ارينە، مەن!- ول ماڭىزدانا باسىپ كەپ ايەلىن قۇشاقتادى دا، بەتىنەن ءسۇيدى.   
 - قاراتايعا ەشتەڭە دەمەي- اق قوي.   
 سارگەل شوشىپ كەتتى.   
 - بۇل جەرگە قاراتايدىڭ قانداي قاتىسى بار؟   
 - سەن باسقاشا ءتۇسىنىپ قالدىڭ، شوشىماي- اق قوي. قاراتايگا باعيلا جايلى ەشتەڭە دەمەي تۇرا تۇر دەگەنىم عوي.   
 سارگەلدىڭ لىپ ەتىپ قىزارىپ شىعا كەلگەن بەتى قايتا قالپىنا ءتۇستى.   
 - جارايدى! ءبىر قۋانىشتى ءبىر رەنىشپەن ارالاستىرمايىق.   
 - سونان سوڭ، - ماليكە وعان ەركەلەگەن بوپ، - جازدا سۋر ەكەۋمىز قارا تەڭىزگە باراتىن بوپ شەشتىك. سول سوندا، بالكىم، الگى جىگىتتى ۇمىتار. سەن بىزگە ەكى پۋتيەۆكا تاۋىپ بەرەسىڭ. كافەدرا مەڭگەرۋشىسىڭ، دوكتورسىڭ. كەلىستىك پە، سەر؟   
 سارگەل تەڭىز جاعاسىندا قۋپالنيكپەن جاتقان ايەلىن، ونىڭ قاسىنان تاعى ءبىر ايەل ەمەس بىرەۋدى كورىپ تۇرعانداي تەرەزە جاققا ءبىراز قاراپ تۇردى دا:   
 - وسىنى دا ۇمىتۋعا بولماي ما؟ - دەدى.   
 - جوق!- دەدى ماليكە جاعدايدىڭ مەڭدەي بەرەتىنىن ءۇزىلدى- كەسىلدى داۋسىمەن تانىتىپ. - جاس قىز ءۇشىن بۇل اسا قيىن دا قاۋىپتى ماسەلە. الىسقا كەتۋ كەرەك.   
 سارگەل تاياۋ شىعىس ماسەلەلەرىنەن دە كۇردەلىرەك نارسەگە ەنگەندەي ەكى قولىن ارتىنا ۇستاپ، اۋىر ويعا شومىپ، ءۇي ىشىمەن بەت الدى ءجۇرىپ كەتتى. اقىرىندا ماليكەنىڭ جانىنا كەپ ايالدادى دا:   
 - ەرتەڭ، - دەدى جاي عانا كۇرسىنىپ. - جاۋابىن ەرتەڭ بەرەم.  

 ماليكە ءۇنسىز كەلىسىپ، تارەلكالارىن كوتەرىپ شىعىپ كەتتى. دەمەك، الداعى ءتۇن سۇراۋ مەن سىناۋ ءتۇنى بولاتىنى ءسوزسىز.

* * *  
 جازعى سەسسيالارىن ويداعىداي اياقتاپ باعيلا ءتورتىنشى قۋرسقا وتكەن سوڭ ماليكە ەكەۋى قارا تەڭىز جاعاسىنا ءجۇرىپ كەتتى. ءوزى كومانديروۆكادان كەلگەندە ءۇي ىشىندە ءبىر جەتى بۇرىن تەمەكى شەگىلگەنىن سەزەتىن قىزعانشاق سارگەلدىڭ ايەلىن وسىنداي "قاتەرلى ساپارعا" جىبەرۋى، ول تاراپىنان ەرلىكپەن پارا- پار ەدى. جانە ونىڭ ويىندا "قۋرورت"، "تەڭىز جاعاسى" دەگەن سوزدەر "كوزگە ءشوپ سالۋ" دەگەن ءسوزدىڭ بالاماسىنداي كورىنەتىن. بۇل جولى ايەلىنىڭ قاسىندا نەمەرە قارىنداسى بارا جاتقان سوڭ، كوڭىلىنە سونى مەدەۋ تۇتىپ، قينالا وتىرىپ رۇقساتىن بەردى. سارگەل ولاردى سامولەتكە شىعارىپ سالىپ، ۇيىنە كەلگەن سوڭ تەلەفون ارقىلى قاراتايمەن سويلەستى.   
 - راقمەت، - دەدى قاراتاي ريزالىعىن ءبىلدىرىپ. - وعان جاساعان اكەلىك قامقورلىعىڭىزعا قۋانىشتىمىن.   
 - ءتايىرى، راقمەت دەۋگە تۇرا قويار ما ەكەن، - دەدى سارگەل ءوز ىسىنە قاساقانا ءمان بەرمەگەن بوپ. - بالالاردىڭ قامىن ورتاق ويلاۋ پارىزىمىز عوي. ولار ءبىزدىڭ ءوز ۇرپاعىمىز، ارتتا قالار تۇياعىمىز. سولار ءۇشىن جۇرگەن جوقپىز با ءبارىمىز دە!  
 - ەكىنىڭ ءبىرى ءسىز سياقتى تۇسىنە بەرمەيدى عوي.   
 سارگەل قاراتايگا ۇناعانىنا قۋانىپ، كەڭكىلدەي كۇلدى.  
  - ءوزىڭ بىلەسىڭ وتكەن جولعى.. . الگى ءبىر.. . كەلەڭسىز اڭگىمەدەن اۋلاق بولسىن دەپ.. . ونى ۇمىتتى- اۋ دەيمىن. ءقازىر ءبارى جاقساردى. قاباعىنان كورىپ ءجۇرمىن. الىس جاققا بارىپ، تەڭىز سۋىنا شومىلعان سوڭ، ءتاتتى دە بالاڭ ويلارىنا تەڭىزدىڭ تۇزدى سۋى ارالاسىپ، كەرمەك بولماسا دا تۇشىپ قايتاتىن بولادى. - ول بۇل جولى جاقسى تەڭەۋ تاپقانىنا ريزا بوپ قارقىلداپ كۇلە بەرىپ ەدى، ترۋبكادان ءوزىن قوستاي كەتكەن كۇلكىنى ەستىمەگەن سوڭ داۋسىن باياۋلاتىپ جاتپاي- اق كىلت توقتاي قالدى. كەلەسى ساتتە بەتىنە بىردەن سالقىن قاندىلىق ورناپ، كوزى ءسات ساناپ شاقىرايا بەردى دە:  
 
 - قاشان؟ .. ءىم- م.. . نەگە؟ - دەدى تاڭدانعاننان ءتىلى تاڭدايىنا جابىسىپ. - بىلمەيمىن. وقىعان جوقپىن. ءقازىر جازۋشى كوپ قوي. ءبارى جاقسى، ءقايسىبىرىن وقيسىڭ. قول تيمەيدى. گرەيدەرشىلەر وقىسا، ولاردىڭ ۋاقىتىسى بار شىعار. بىزدە ساباق، قىرۋار تىرشىلىك، عىلىمي جۇمىس. قاراتاي، مەنى كەشىر!- قاتتى ايتقىسى كەلسە دە داۋسىن كوتەرە الماي، ونىسى ءوتىنىش سياقتى بوپ شىقتى.   
 - جاقسى جازۋشى بولسا بولار. زامان جاقسى، ەل تىنىش، جاقسى جازباعاندا نە ىستەيدى. ءبارىمىز دە قاراپ جۇرگەن جوقپىز. قول تيسە كورەرمىز. وتكەن جولى قولىما الىپ بايقاپ ەدىم، تۇسىنە المادىم. ۇيىسىپ جاتقان ءبىر بالە. سوندا نە دەيسىڭ؟ ۆوت، سولاي. جازا بەرسىن.   
 - ءوزىمىز بولعان سوڭ ءسوز اراسىندا ايتقانىم عوي، - دەدى قاراتاي كۇلىپ.   
 - ارينە، ونىڭ اقىلدىلىق. جاۋىڭا دا پاراساتپەن قاراۋ كەرەك. ءبىراق، ول بىزگە جاۋ ەمەس، وسەككە قالدىرادى. ەگەر بۇرىنعىسىن قايتا باستاسا مەن ونىمەن باسقا تىلدە سويلەسەم. ءبىزدىڭ تۇقىمنىڭ سوڭىنان ءسوز ەرگەنىن قالامايتىنىمدى بىلەسىڭ. جالپى، جازۋشى دەگەنگە جانىم قارسى. ولار ءوزى بار.. . نەلەۋ، تۇراقسىزداۋ ما، قالاي.. . مىنا جىگىت ۇيلەنگەن، بالا- شاعاسى بار، گازەتتەردە كۇندە سىنالىپ جاتادى. ءوزىن ىشەدى دەي مە.. .  
 - ساكە، ءسىز مەنى تۇسىنبەي قالدىڭىز. ول جىگىتتى.. .- قاراتاي سىلقىلداپ كۇلىپ الدى. - ول جىگىتتى كۇيەۋ بالا ەتكەلى قۇلشىنىپ تۇرعان مەن جوق. جالپى بەيتانىس جازۋشى رەتىندە ايتىپ وتىرمىن. وزىمشە وبەكتيۆتى بولعانىم عوي. 
 - ە، باسە!- ول قايتادان شيقىلداي كۇلدى. - جۇمىسىڭ جاقسى ما؟   
 - جامان ەمەس. جەڭگەي جوقتا اۋىلعا كەپ، دەمالىپ قايتىڭىز بالالارمەن.   
 - قۇدا قالاسا. بارىپ تا قالارمىن. ال، ساۋ بول. بارىنە سالەم ايت.  
 
 ول ۇلكەن ءبىر مىندەتتەن قۇتىلعانداي جەڭىل ءبىر دەمالىپ، بالكونعا شىقتى. كۇن باتىپ، كوز بايلانىپ كەلە جاتقان شاق ەدى. تومەننەن وزىنە ەتەنە تانىس تۇلعانى كورگەندەي بوپ، العا ءيتىنىپ، ۇڭىلە قارادى. ءيا، سول. ول مۇندا نەعىپ ءجۇر؟   
 - سەربوتا! بۇل سەنبىسىڭ؟ - دەدى سارگەل داۋىستاپ. جىگىت قالشيىپ تۇرا قالدى دا، داۋىسقا ءمان بەرمەگەن مۇلدە باسقا ادامداي ورنىنان قايتا قوزعالىپ، بۇرىشتى اينالىپ كەتتى.   
 سارگەل ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەي يىعىن ءبىر قيقاڭ ەتكىزدى دە، ىشكە قايتا كىردى. بالالار مانسيامەن دالادا ويناپ جۇرگەن. ول ەكى قولىن ارتىنا ۇستاپ، اڭىرايعان بولمەلەردى ارالادى. ءبارى تاپ- تۇيناقتاي، تاپ- تازا، سۇپ- سۋىق. ءۇي ىشىندەگى كىتاپتار مەن مەبەلدەر، قابىرعاداعى ورتا قول كارتينالار تىلسىم سىردى ىشىنە بۇگىپ جاتقان سياقتى. ول سەندەلىپ ءجۇرىپ باعيلانىڭ بولمەسىندەگى بۇرىنعى ايەلى مەن ەكى بالاسىنىڭ پورترەتتەرىنىڭ الدىنا قالاي كەلىپ قالعانىن بايقاماپتى. سارگەل ولارعا ۇزاق قارادى. سول كەزدە كەۋدەسىنە الدە قالاي ءبىر ساعىنىش پەن جالعىزدىق ەنىپ، كوڭىلى قۇلازىعانىن سەزدى.

* * *  
 تاڭ بوزارىپ كەلە جاتتى.   
 كەشكى تاماقتان سوڭ ءبىر ساعات جاتىپ الىپ، ستولعا وتىرعان جاسىن ورنىنان تۇرىپ، تەرەزەنى اشتى. سىرتتا قامالىپ تۇرعان كاۋسار اۋا ىشكە لاپ قۇيىلىپ، جىلىلىققا ۇيىعان دەنەسىن ءدىر ەتكىزدى. ول سوندا عانا بارىپ ءتۇنى بويى شەككەن تەمەكى تۇتىنىمەن قيمىلسىز وتىرا بەرگەننەن باسىنىڭ زىرقىلداپ تۇرعانىن سەزدى.  
  ۇكى مامىعىن تەربەتەر جەل جوق، تاڭ الدىنداعى ماۋجىراعان تىمىق شاق. دۇنيە كۇننىڭ شىعۋىن كۇتىپ، دەمىن ىشكە تارتىپ، تىنا قالعان. ماڭاي ءالى ۇيقىدا. تەرەزەگە ءتونىپ تۇرعان تەرەك پەن قاراعاشتاردىڭ قويۋ جاپىراقتارى دا تاڭ الدىنداعى ءتاتتى ۇيقىسىنان ويانا قويماپتى، ءۇن شىعارماي مۇلگىپ تۇر. سول سىبدىرسىز جاپىراقتاردىڭ اراسىنان بەزىلدەۋىك پەن قاراتورعايلاردىڭ مىڭ قۇبىلتىپ سالعان اندەرى تۇپ- تۇنىق، تاپ- تازا ەستىلەدى.  
 
 "كۇننىڭ تۋىلۋى، - دەدى جاسىن ىشتەي. - جاڭا كۇننىڭ تۋىلۋى! دۇنيە تولعاتىپ جاتىر. ءبىرازدان سوڭ دۇنيەگە جاڭا كۇن كەلەدى". 
 ول تاڭنىڭ اتۋىن كوزبەن تالاي كورىپ كەلەدى، ءبىراق، ءبىر- بىرىنە ۇقساپ اتقان تاڭدى كورگەن ەمەس. ءار تاڭ ءار باسقا. ادام سياقتى ولاردىڭ دا ءار ءتۇرلى مىنەزى، ءار ءتۇرلى سىرى بار. ونىڭ ويىنا بولاشاق كەيىپكەرلەر ايتاتىن ديالوگ ءتۇستى. "دۇنيەدە نە سۇلۋ؟ "، "تاڭ سۇلۋ" "ەندى بۇعان قاراما- قايشى ۇعىم بولۋ كەرەك، ايتپەسە مۇنىڭ ءمانى از"، - دەپ ويلادى ول تاعى دا. اجارسىز، سۇيكىمسىز نارسەلەردى ويشا شارلاپ شىقتى، ءبىراق تابا المادى. اجارسىز، سۇيكىمسىز دەگەندەردىڭ ءبارى دە تارازىلاپ كەلگەندە، ادام بالاسىنىڭ قالىپتاسىپ قالعان قابىلداۋىنا بايلانىستى ەكەنىن اڭعاردى.   
 ول تەرەزەدەن سىرتقا سۇعىنعان دەنەسىن كەيىن تارتىپ، جازۋ ستولىنا قايتا جاقىندادى. ءۇي ىشىنە ءسىڭىپ قالعان تەمەكى ءتۇتىنىنىڭ قوڭىرسىق ءيىسى قايتادان قولقاسىن قاپتى. باسى قايتادان زىرق ەتە ءتۇستى. تەرەزەنىڭ ەكى جاقتاۋىن دا بىردەي اشىپ، ءتۇنى بويى جازعان جولدارىنا ءۇڭىلدى. ەكى جارىم- اق بەت! كەشكى سەگىزدەن تاڭعى تورتكە دەيىن بىتىرگەنى وسى. ءبىر دە ءبىر ءسوزى وشىرىلمەگەن ەكى جارىم بەتتىك ديالوگسىز تەكست. جالپى ول ءوشىرىپ جازعاندى ۇناتپايتىن.   
 وزگەلەردىڭ تالاي رەت كەشىرەمىن، وڭدەيمىن، سىزامىن دەگەندەرىنە تۇسىنبەيتىن، وعان قارسى بولاتىن دا. "تازا ونەر ءبىر ساتتە ەكى تۋماۋى كەرەك، - دەيتىن ول. - كوركەم شىعارمادا "جەكەلەگەن ءسوز" دەگەن بولەك ۇعىم جوق، ونەر - سول جەكە سوزدەن باستالادى. وي مەن سانا ادامعا سول سوزدەردى كۇنى بۇرىن ءدال تابۋ ءۇشىن بەرىلگەن. كەرەك كەزىندە ءدال تابىلماعان ءسوز - جازۋشىنىڭ ءالى دايىن ەمەستىگىن كورسەتەدى. ءبىرى سىزىلىپ، ءبىرى تۇزەلىپ، ايعىز- ايعىز بولعان قاعاز الدىندا وتىرۋ ۇيات ەمەس پە؟ اۋەلى ءبارىن ويدا جازىپ الۋ كەرەك. ءسوزدى وڭدەپ جازۋ - جازۋ - پيسات، وڭدەمەي جازۋ - تۋدىرۋ - تۆوريت". زامانداستارى تۇس- تۇستان شۋىلداپ، قويا بەرەتىن: "سوندا جالعىز سەن عانا دۇنيە تۋدىراسىڭ دا، وزگەلەر تەك جازا ما؟ پۋشكين، تولستوي، دوستويەۆسكييىڭ تاعى، تاعىلار.   
 سەنىڭشە، ولار تەك جازدى ما؟ ەش نارسە تۋدىرمادى ما؟ "ەكەۋى دە بار. ادام قۇداي ەمەس. مەن ەت پەن سۇيەككە تابىنبايمىن". "سوندا.. . سەن دانىشپان بولدىڭ عوي!!!" "بار بولعانى مەن وزىمشە ويلايمىن. جەر بەتىندە سىنالمايتىن دانىشپاندىق جوق. سىزباي جازۋعا دا قاقىم بار". ول ماشينكاعا بىردەن جازاتىن ادامنىڭ تاسىلىنە ولەردەي قارسى ەدى. ءسوزدى سىيلاماۋشىلىق دەيتىن- ءدى. "تولستوي "اننا كارەنينانى" ماشينكاعا اۋىزشا ايتىپ تۇر!" اۋىزشا ايتقان كەزدە ەشقاشان "اننا كارەنينا" تۋمايدى!  
 جاسىن ەكى جارىم بەتتى تۇگەل قايتا وقىپ شىقتى. بۇل وزەن ارناسىن بۇرىپ، ءشول دالانى سۋلاندىرۋ جوباسىن ۇسىنعان تالانتتى ينجەنەر- عالىمنىڭ بۇرىن ءوزى ويلاماعان زياندى سالدارعا تاپ بولعاننان سوڭعى وي تولعاۋ، تەبىرەنىسى مەن وپىنىسى ەدى. وزىنە ۇنايتىن سياقتى. ەسىك اقىرىن اشىلىپ، اق جەيدە، اق دامبالمەن سوستيىپ قاراپ تۇرعان اكەسى كورىندى.   
 - ءيا، - دەدى ول وكتەم ۇنمەن. - تاعى ۇرىس ەستىگىڭ كەپ تاڭدى تاڭعا ۇرىپ وتىرسىڭ با؟   
 - ءا، بالا، جاپ ەسىكتى!- دەدى جاسىن وعان دوق كورسەتىپ، - قاي بالا باقشادان اداسىپ ءجۇرسىڭ؟   
 - جاعىڭ پىشاق قايراعانداي، كوزىڭ ءشولدىڭ قۇدىعىنداي، ءۇيىڭ ساسىق كۇزەننىڭ ىنىندەي. ءبارىبىر ەرتەڭ كازيتتەر اراداي تالايدى، نەسىنە اۋرە بولاسىڭ!  
 جاسىن ساقىلداپ كۇلىپ الدى.   
 - سەن بالا، بارىپ ۇيىقتا. كوپ بولسا فاميلياڭدى الىپ قويارسىڭ. ماعان پسيەۆدونيم- اق اكە بولادى.   
 - ول كىم پسيەۆدونيم دەگەن؟   
 - ول دا اكەنىڭ ءبىر ءتۇرى. ءبىراق، بورسىق تۇقىمداس - ۇرعان سايىن سەمىرە بەرەدى.  
 
 قولىندا ورتا كەسەسى بار، شالىن شىنتاعىمەن ىسىرىپ ىشكە اناسى كىردى.   
 - الەن دەلوندار مەن سوفي لورەڭدەر قاپتاپ كەتتى عوي.   
 - قۇرت قاتقان تارى كوجە. ءىشىپ الشى، - دەدى اناسى جۇمساق ۇنمەن.   
 - ايتپەسە ىشەگىڭ قابىرعاڭا جابىسىپ قالادى.   
 - سايراي بەرمەي بارشى ورنىڭا، - دەدى كەمپىرى شالىنا الا كوزىمەن اتا قاراپ. اش تاۋىقتاي قۇلقىن سارىدەن سايرايسىڭ! ءجۇر، مازاسىن المايىق!- ول شالىن ەرتىپ شىعىپ كەتتى.   
 جاسىن كەسەنى قولىنا الدى. ىستىق تا ەمەس، سۋىق تا ەمەس، ءسىمىرىپ سالاتىنداي ءابى- ءتابى ەكەن. كەشە ەزىلگەن قۇرت جوق بولاتىن. ونى ەزۋ ءۇشىن كەمىندە ءبىر ساعاتتاي ۋاقىت كەرەك. اناسى دا كوپتەن بەرى وياۋ جۇرگەن ەكەن- اۋ! ول ساعاتىنا قارادى. تاڭعى التى بولىپتى. ەندى ءبىر ساعاتتان سوڭ ايەلى مەن بالاسى دا تۇرا باستايدى. جاسىن تەرەزەنى جاۋىپ، شامدى ءوشىرىپ، ايەلى جاتقان ۇيىقتايتىن بولمەگە قاراي جۇرە بەرگەندە، داۋسىن اقىرىنداتىپ قويعان تەلەفون دىزىلداي جونەلدى. جاسىن تاڭدانىپ، يىعىن قوزعادى دا، ترۋبكانى الدى.   
 - تىڭداپ تۇرمىن، - دەدى ول ۇيدەگى قايتا ورناعان تىنىشتىقتى بۇزباي اقىرىن عانا.   
 ار جاعىنان ايەل داۋسى ەستىلدى.   
 - جاسىن، بۇل ءسىز بە؟   
 - ءيا.   
 - قالاي ەرتە تۇرعانسىز؟ الماتىدا ەندى تاڭ اتقان بولار. بىزدە جاپ- جارىق.   
 - بۇل كىم؟   
 - مەن ماليكەمىن عوي.   
 - كىم؟ !  
 - ماليكە. ۇمىتىپ قالدىڭىز با؟  
  - قايدان؟  
  - يالتادان.   
 جاسىن تۇككە تۇسىنبەي ءۇنسىز قالدى.   
 - اللو! اللو!  
 - نە ايتايىن دەپ ەدىڭىز؟   
 - ءبىز وسىندا.. . دەمالۋعا كەلىپ ەدىك.. .- ونىڭ داۋسى ابدىراپ، ۇرەيلى شىقتى. - باعيلا قاتتى اۋىرىپ، اۋرۋحاناعا ءتۇستى. - كەشە.. .- ماليكە جىلاپ تۇر. جاسىن جۇمسارايىن دەدى.   
 - مەن نە كومەك بەرە الامىن؟   
 - ءسىز.. . ءسىز كەلىپ كەتىڭىز. كەلۋگە ءتيىسسىز. كەلگەن سوڭ تۇسىنەسىز. تەلەفونمەن ەشتەڭە ايتا المايمىن.   
 جاسىن ءسال ءمۇدىرىپ بارىپ:   
 - ەستەرىڭىز دۇرىس پا؟ يالتا - قاسكەلەڭ ەمەس قوي، - دەدى. - جانە بارعاندا قولىمنان نە كەلەدى؟   
 - وتىنەمىن. ەكى ءۇش كۇنگە ۋاقىت تابىڭىز. سىزگە تەلەفون سوقپاي- اق قويايىن دەپ ەدىم، بولمادى. ءتۇسىنىڭىز! كەلەسىز بە؟ ونىڭ جاعدايى شىنىمەن اۋىر. مەنىڭ ون بەس تيىندىقتارىم ءبىتىپ قالدى، تەلەفون- اۆتوماتتان سوعىپ، تۇرمىن، تەز ايتىڭىز!  
 - سوندا مەن الماتىدان شاقىرىلعان جەدەل جاردەم رەتىندە بارماقپىن با؟   
 - نەنىڭ رەتىندە ەكەنىن بىلمەيمىن، كەلىڭىز. ەگەر بيلەت الۋ قيىن بولسا، ورتالىق اەروفلوت اگەنتستۆوسىنىڭ توعىزىنشى كاسساسىندا، ەستىپ تۇرسىز با، توعىزىنشى كاسساسىندا تەتيا ماشا دەگەن كىسى بار، ۇمىتپاڭىز، تەتيا ماشا!مەنى ايتساڭىز ۇشىپ بارا جاتقان سامولەتكە دە بيلەت الىپ بەرەدى. ءبىز "ورساڭدا" رەستورانىنىڭ جانىنداعى كورپۋس...  
 داۋىس ءۇزىلىپ كەتتى. ماليكەكىڭ ون بەس تيىندىقتارى بىتسە كەرەك.   
 "نەتكەن ۇشقالاقتىق!- دەدى جاسىن ىزالانىپ. -وسىنداي حابار ايتۋعا كەلەدى، ون بەس تيىندىقتارىن دا جەتكىلىكتى عىپ المايدى! يالتا! ولار قاشان كەتىپ ءجۇر؟ ماليكەنىڭ يدەياسى عوي شاماسى".
 
 جاسىن باعيلامەن باياعى وقيعادان سوڭ ەكى- اق رەت تەلەفونمەن سويلەسكەن. قىزدىڭ داۋسىنان تەك رەنىش قانا ەمەس، سانادان تۋىندايتىن سالقىندىقتى اڭعارىپ، قايتىپ حابارلاسپاعان- دى. جانە ءوزىنىڭ دە جانىن كەمىرىپ، كۇننەن كۇنگە ۇلعايىپ، سۇيەك جاراعا اينالىپ بارا جاتقان قاسىرەتتەي سەزىمدى ءدال وسى تۇستا تەجەپ، شاماسى جەتسە شىدەرلەپ تاستاۋعا بەكىنىپ ەدى. ول قانشا الىسقا ۇزاعانمەن، ءوزىن ءوزى قانشا اۋىزدىقتاعانمەن باعيلانى ۇمىتا الماسىن، نازىكتىككە ەزىلە بەرمەيتىن قاساڭ جۇرەگىندە ونىڭ بەينەسى اقىرعى مينۋتقا دەيىن بىرگە ءومىر سۇرەرىن جاقسى ءتۇسىندى. بىلايعى جۇرتقا تۇرپىدەي كورىنەر "جاس قىزدىڭ ءومىرىن قور قىلارمىن"، - دەگەن ويدان ول قورىققان جوق، بۇلاي دەپ ويلامادى دا، بار قورىققانى - قۇدايداي تابىنار سۇلۋلىققا دا ءبىر كەزدە بويىنىڭ ۇيرەنىپ، وعان كوڭىل بولمەيتىن كەزدىڭ كەلەرىن سەزىنگەندىكتەن ەدى.   
 پەرىشتەنىڭ قىزىمەن نەكەلەسكەن ءبىر ەركەك، بەس جىلدان سوڭ اۋزى قيسىق ءبىر ايەلگە ىنتىق بوپتى (جاسىننىڭ ءبىر پوۆەسىندەگى ءبىر شالدىڭ ەر ادامنىڭ قاناعاتى مەن سوقىر ءناپسىسى جايلى اۋىز- اڭگىمەسىنەن) . جاسىن الگى ەركەكتىڭ ادامدىق قاسيەتىنىڭ ولگەنىن ازا تۇتتى. ادام بويىندا ەت ءولۋ، ۇيرەنۋ، كوز تيۋ، كوڭىل توياتتاۋ سياقتى قاسيەتتەردىڭ بۇعىپ جاتارىن بىلگەن ول باعيلامەن بىرگە سۇلۋلىق پەن ىنتىزارلىق سيمۆولىن ءولتىرىپ الۋدان قورىققان- دى.   
 ول جۇمىس كابينەتىندە ۇزاق ويلانىپ وتىردى دا، ۇيىقتايتىن بولمەگە بەتتەدى. دىبىسىن بىلدىرمەي ەسىكتى اشتى. ايەلىنىڭ ۇيقىسى قانىپ قالعان بولۋى كەرەك، بىلدىرمەي كىرسە دە بۇل ەنگەن كەزدە ورنىنان ءبىر قوزعالىپ، وڭ جاق قىرىنا اۋناپ ءتۇستى.   
 جاسىن پارالون حالاتىن شەشىپ جاتىپ ايەلىنە قارادى. بەيكۇنا، بەيعام كۇيدە، ەكى الاقانىن جاعىنا توسەپ، موماقان پىشىندە ۇيىقتاپ جاتىر. الگىندە عانا سوناۋ يالتامەن سويلەسكەنىن، ول جاقتا ءوز كۇيەۋىنىڭ جۇرەگىنەن ماڭگى ورىن العان باسقا ءبىر قىزدىڭ بارلىعىن، مۇنىڭ كەلۋىن اسىعا كۇتىپ وتىرعانىن مۇلدە بىلمەيدى. ول اناۋ ايتقان سۇلۋ دا ەمەس، كوپ ىشىندە ەلەۋسىز قالار اجارسىز دا ەمەس، ورتا بويلى، قىر مۇرىندى، جاراسىمدى قاستارىنىڭ ەكى ورتاسى كوتەرىڭكى بىتكەندىكتەن جۇزىنە ىلعي دا تاڭدانىس سەۋىپ تۇراتىن، ادەمىشە كەلگەن ايەل ەدى.   
 ەكەۋىنىڭ اراسىندا ءتۇس شايىسۋ، داۋىس كوتەرۋ دەگەن ەشقاشان بولعان ەمەس. ول جاسىندى مەيلىنشە جاقسى كورەتىن، سول جاقسى كورۋى ەكەۋى وتاسقالى بەرى باسەڭدەگەن جوق، بالكىم، ولاردىڭ ۇرىس- تالاسسىز ءومىر سۇرۋلەرىنە دە ايەل بويىنداعى سول سارقىلماعان سەزىم، سول سەزىمنەن تۋىندايتىن كەشىرىمدىلىك اسەرىن تيگىزەتىن شىعار. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، وسى كەشىرىمدىلىك پەن نە ايتساڭ سوعان كونەتىن بالاداي باعىنىشتىلىق كەي كەزدەردە جاسىننىڭ ىشكى ىزاسىن وياتاتىن. ءوز تاعدىرىن كۇيەۋىنىڭ قولىنا قاپىسىز تاپسىرىپ، الاڭسىز ۇيىقتاپ جاتقان ايەلىنە جاسىن ءبىر ءسات اياۋشىلىقپەن قارادى. ءوزىنىڭ الدىڭدا ونىڭ ينەدەيدە كىناسى جوق ەكەنىن، سوندىقتان، ونى جەك كورۋدىڭ دە مۇلدە قيسىنسىز، نەگىزسىز ەكەنىن ول جاقسى بىلەتىن- ءدى. ەگەر جۇرەگىنەن باسقا قىز ۇمىتىلماستاي بەرىك ورىن السا، بۇل - ايەلىن ۇناتپاۋدان، جەك كورۋدەن تۋعان سەزىم ەمەس، سىرى وزىنە دە جۇمباق، ونى جەڭۋگە شاماسى جەتپەيتىن، ول ءۇشىن ەشكىمدى كىنالاۋعا بولمايتىن ايرىقشا كۇش ەكەنىن دە سانامەن ۇقتى. يالتاعا ۇشۋ - ونىڭ الدىنا ەكى بىردەي كۇنانى كولدەنەڭ تارتپاق. ءبىرى - باسقا ءبىر سىلتاۋ ايتىپ ءۇي ىشىمەن ايەلىن الداۋ، ەكىنشىسى - ادالدىقتان اتتاۋ. وسى وي ارپالىسى ءوزىن تىنىمسىز مازالاسا دا، ۇستاپ تۇرۋعا بولمايتىن ەرىكسىز كۇش ونى اەروفلوت اگەنستۆوسىنىڭ توعىزىنشى كاسساسىنا قاراي يتەرمەلەي بەردى. ول بىرەۋ زورلاعانداي قينالىپ بيلەت الدى، امالسىز سامولەتكە وتىردى. سامولەت تە بىرەۋ زورلاعانداي ورنىنان قينالا قوزعالدى، قينالا ەكپىن الدى. ايەلدىڭ بولمەسىنەن بەرى سوزىلعان ادالدىقتىڭ ءجىبى بىرت ەتىپ ءۇزىلىپ كەتتى. سامولەت جەردەن كوتەرىلىپ، اياعىن باۋىرىنا جيىپ الدى.  
  * * * 
  جاسىن ماليكەنىڭ بولمەسىن تاپقان كەزدە كۇن باتۋعا باقان بويى قالىپ ەدى. ول بولمەدە جوق ەكەن. بۇل قالادا ول الدەنەشە رەت بولعان، ءبارى تانىس. بىلتىرعى كوكتەمدە عانا جازۋشىلاردىڭ چەحوۆ اتىنداعى تۆورچەستۆو ۇيىندە ءبىر اي دەمالعان، پوۆەسىنىڭ ءبىرىنشى ءبولىمىن وسىندا بىتىرگەن. وندا كىسى از ەدى، جاز ايى بولعان سوڭ، تەڭىز جاعاسى قۇمىرسقانىڭ يلەۋىندەي قۇجىناعان ادام. جاسىن سياقتى كيىممەن جۇرگەندەر ىلۋدە ءبىر كەزدەسەدى، كوپشىلىگى جارتىلاي جالاڭاش. كيىممەن ءجۇرۋ ەرسى سەكىلدى. جاعانىڭ قۇمداۋىتىندا ينە تاستار جەر جوق، جاپپاي كۇنگە قىزدىرىنىپ جاتقان ادامدار. كەش باتۋعا تايانعان سوڭ كەيبىرەۋلەر ۇرلەيتىن توسەكتەرى مەن جاستىقتارىنىڭ جەلىن شىعارىپ، قايتۋعا دايىندالىپ جاتىر. ەندى بىرەۋلەر بۇگىنگى كۇندى اياعىنا دەيىن تولىق پايدالانىپ قالماق بوپ، جونىن كۇنگە تاستاپ، قيمىلسىز قالعان. باز- بىرەۋلەر دوپ ويناپ، ەندى بىرەۋلەر كىتاپ بەتىنە ۇڭىلگەن. الىستان قاراعاندا ۇساق بوپ كورىنەتىن ادامدار تەڭىز جاعاسىندا شاباقتاي جاپىرلاپ ءجۇر. كوز جەتەر جەردەگى مۇيىسكە دەيىن قىبىرلاعان ادام. ولاردىڭ كوپتىگى سونداي، بۇكىل ەل شەشىنىپ تاستاپ، تۇگەل سۋعا شومىلىپ جاتقان سەكىلدى.   
 جاسىن كيوسكىدەن گازەت الىپ، ءۇش- ءتورت قىز وتىرعان ساكىنىڭ ءبىر شەتىنە جايعاستى. قىزدار تىم كوڭىلدى. اياقتارىن ءبىر- بىرىنە ايقاستىرىپ، شالقالاپ وتىر. كۇنگە كۇيگەن دەنەلەرى قىزدىرعان مىستاي كوزگە قوڭىرقاي شالىنادى. ولار كيىممەن جۇرگەن بۇعان تاڭدانا، ءارى مەنسىنبەي ءبىر قاراپ الدى دا، بۇگىنگى جوسپارلارى جايلى ءۇزىپ- ءۇزىپ ايتا باستادى. جانە نە ايتىلسا دا ءبارى كۇلەدى. تىستەرى تەڭىز مارجانىنداي اپپاق. شاشى سۋ پەرىسىنىڭ شاشىنداي اپپاق، سۇڭعاق بويلى بەرگى شەتكى قىز شاشىن تاكاپپارلانا سىلكىپ قالعاندا ونىڭ ۇشى جاسىندى جەلپىپ ءوتتى. فرانتسۋز ءدۋحيىنىڭ جەپ- جەڭىل، نازىك ءيىسى مۇرىنعا كەلدى. ادامدار ەرسىلى- قارسىلى اعىلىپ جاتىر. دەنەلەرى قولادان قۇيعانداي سۇلۋ ەكى- ءۇش جىگىت ءوتتى، ولاردىڭ سوڭىندا ەرتەگىدەن شىعىپ كەلگەن پەرىنىڭ قىزدارىنداي ءتورت- بەس قىز قاتار تۇزەپ، بايپانداي باسىپ بارادى.   
 - "قىزىق، - دەدى جاسىن ىشتەي، - قىرىمنىڭ جازعى جاعالاۋلارى دەمالاتىن، دەنساۋلىعىڭدى تۇزەيتىن عانا جەر ەمەس. ول - فەستيۆال - ادەمى دەنە مەن ادەمى ءمۇسىندى دەمونستراتسيا جاسايتىن فەستيۆال. ءمۇسىن جارىسى، ادەمىلىك جارىسى".   
 - قىزدار، - دەدى جاسىنعا تاياۋ وتىرعان قىز شالقاسىنان وتىرعان قالپىنان جازباي. - تۇندە مەن عاجاپ ءتۇس كوردىم. بارلىق دۇنيە قىرىمنىڭ جازعى جاعالاۋىنداي، قىس بولمايدى ەكەن عوي دەيمىن. بارلىق ادام ءبىز سياقتى قۋپالنيكپەن عانا جۇرەدى ەكەن. ءيا، تەك قۋپالنيكپەن! كەنەت.. . كيىممەن جۇرگەن ادامدى كورىپ ءبارىمىز ۇرپيىسە قالامىز. ول ۇياتسىز كوپشىلىك ىشىندە ءتارتىپ ساقتاماعانىنان قىسىلۋ بىلاي تۇرسىن، سيگارەتىن شەگىپ تىڭدامايدى. ەرتەڭ گالستۋك تاعىپ كەلەم دەپ شىكىرەيەدى. اقىر نەمەن ءبىتتى دەيسىڭدەر عوي. ونى ميليتسيا الىپ كەتتى! كيىممەن جۇرگەننىڭ قالاي بولاتىنىن تانىتقان شىعار! 
  قىزدار دۋ كۇلدى. مىنا "سۋ پەرىسى" اڭگىمەنى ويدان شىعارىپ، وزىنە ءتيىسىپ وتىرعانىن جاسىن تۇسىنە قويدى دا، كۇلكىسى كەلسە دە ەشتەڭە ەستىمەگەن ادامداي گازەتكە ءۇڭىلىپ وتىرا بەردى. الگى قىز تاعى ءسوز باستادى.   
 - قىزدار، جان- جاقتارىڭا قاراڭدارشى ميليتسيا كورىنبەي مە؟   
 - كورىنبەيدى، - دەدى ارعى شەتكى قىز دا شالقالاپ جاتقان قالپى. - ايتپاقشى، ونىڭ فورماسى قانداي؟ جالاڭاش پا، الدە كيىممەن بە؟   
 - ارينە پلاۆكامەن! ەسىڭ دۇرىس پا؟   
 ولار تاعى كۇلكىگە باستى.   
 جاستىقتىڭ، تاكاپپارلىقتىڭ، ەركىندىكتىڭ وزەگىن جارىپ شىققان كۇلكى. ورتاداعى قىز دا اسپاننان كوز الماي:   
 - شىركىن، ساۋاتى بار ادامعا نە جەتسىن، ولار كىتاپ تا، گازەت تە وقي الادى!- دەپ ەدى، بەرگى شەتتەگىسى ونى ءىلىپ اكەتتى.   
 - قور بولعان قىرىمنىڭ جاعالاۋلارى- اي! بۇكىل وداقتىق وقۋ زالىنا اينالماساڭ بولعانى! 
 ءتورت قىزدىڭ تورتەۋى دە ساكى ارقالىعىنا جەلكەلەرىن قويىپ، اسپانعا قاراپ شالقالاپ وتىر. بۇل جولى جاسىننىڭ قىتىعىنا اشىقتان- اشىق ءتيىپ، ادەيى سىلقىلداي كۇلدى. جاسىن دا ۇندەمەي وتىرا بەرگەندى ءجون كورمەي گازەتتى داۋىستاپ وقىعان بولدى. "سول كەزدە ييسۋس حريستوس سۋ بەتىمەن ءجۇرىپ وتىرىپ پەرىشتەدەي ءتورت قىزعا كەلدى دە، مىنانى ايتتى: مەن سەندەردى وسى جاعادا قالدىرامىن، ەندى سەندەر سۋ پاتشالىعىنىڭ قىزدارى ەمەس، جاي ادام بوپ ءومىر سۇرەسىڭدەر. مەن نازارەتتەن قايتىپ كەلگەنىمشە ءبارىن دە ادامداردىڭ اراسىندا ساۋەگەيلىك قۇرىپ، ولاردىڭ كورگەن تۇستەرىن جورۋمەن شۇعىلداناسىڭدار. ازىرگە ادامداردىڭ كورەتىن تۇستەرى شەكتەۋلى، ويتكەنى، ولاردىڭ وي- ورىستەرى دە جان- جاقتى جەتىلگەن جوق. ەگەر ادام تۇسىندە اق بوز ات ءمىنىپ جۇرسە - مارتەبەسى بيىك بولادى، ەگەر ول پاتشامەن قول الىسىپ، قاسىندا وتىرسا، مانسابى وسەدى، تۇسىندە بالىق ۇستاسا نە عاشىق بولادى نەمەسە بالا سۇيەدى. ال ەگەر تۇسىندە جالاڭاش ادامداردى كورسە - كوپ ۇزاماي ەسىنەن اداسادى، زاڭ ادامىن كورسە باسى داۋعا قالادى، تاعى تاعىلار. ءتۇس جورۋدىڭ باستىلارى ازىرگە وسىلار، قالعانىن نازارەتتەن كەلگەن سوڭ ايتام. ادامدارعا ءتۇسىندىرىپ ايتىڭدار، ولار كورمەگەن ءتۇسىن كوردىم دەپ ايتۋشى بولماسىن، ەگەر ولار مۇنى ورىنداماسا و دۇنيەگە بارعاندا مەنىڭ ءتىرى كەزىمدەگىدەي كرەستكە كەرىلەدى".   
 ءتورت قىز كۇلكىلەرىن توقتاتىپ، وعان اڭتارىلا قاراستى. جىگىت ولارعا نازار دا اۋدارماستان، گازەتتىڭ باسقا بەتىنە ءۇڭىلىپ، جايباراقات وتىرا بەردى. جۇزىندە ءازىل مەن كۇلكىنىڭ ءىزى دە جوق. سۋ پەرىسىندەي اق قۇبا قىز مىنا سوزگە يلانارىن دا، يلانباسىن دا بىلمەي، جىگىتكە تەسىلە قارادى، موينىن سوزىپ، گازەتكە ۇرلانا كوز تاستادى.   
 - ءسىز... شىنىمەن وقىدىڭىز با؟ - دەدى قىز بالاداي تاڭدانىپ.. .  
 جاسىن ايەل سەنىمىنىڭ قاشان دا وسال بولارىن، جىلدار بويى قالىپتاسقان سول سەنىمىن كەز كەلگەن ءبىر وقىس جاعداي سەتىنەتىپ وتە سالارىنا تاعى كوزى جەتىپ، ىشتەي كۇلىمسىرەدى دە، گازەتتى اسا ءبىر كيەلى زاتتاي مۇقيات بۇكتەپ قالتاسىنا سالدى، سونان سوڭ جايلاپ ورنىنان تۇرىپ، اسپاننان تۇسكەن اۋليەدەي قىزداردى ونان سايىن تاڭقاندىرىپ، اسىقپاي باسىپ ولاردان ۇزاي بەردى. ءتورت قىز ءبىر- بىرىنە قارادى.  

 - وسى ءبىز ءتۇس كورىپ وتىرعان جوقپىز با؟ - دەدى ورتاسىنداعى قالعاندارىنىڭ زارەسىن الىپ. ولاردىڭ سۇيكىمدى جۇزدەرىندەگى تاڭدانىس بىرتە- بىرتە ۇرەيمەن الماسىپ، تورتەۋى دە ورىندارىنان ۇدەرە تۇردى.   
 جاسىن ماليكەلەردىڭ بولمەسىنىڭ ەسىگىن قاققاندا ىشتەن ماليكەنىڭ ءوزى اتىلىپ شىقتى. كوريدوردا ەرسىلى- قارسىلى جۇرگەن ادامدارعا قاراماستان ول شىققان بەتتە جاسىننىڭ موينىنا اسىلا كەتتى.   
 - كەلدىڭىز بە ايتەۋىر! ەكى كوزىمىز ءتورت بولدى عوي؟ - دەدى ول ەبىل- دەبىل جىلاپ. - نەگە كەشىكتىڭىز؟   
 جاسىن كۇتپەگەن مىنا جاعدايدان قىسىلىپ، نە ايتارىن دا، نە ىستەرىن دە بىلمەي، اۋزىنا تۇسكەن جۇباتۋ سوزدەرىن مىڭگىرلەپ، تالتىرەكتەپ تۇرىپ قالدى. ماليكەنىڭ ىستىق دەمى مەن كوز جاسى، موينىنان قىسا قۇشاقتاعان بىلەگى ونى تۇنشىقتىرىپ بارا جاتقانداي بولدى.   
 - قالاي؟ - دەدى جاسىن ونىڭ قۇشاعىنان بوسانعان سوڭ بىردەن باعيلانىڭ جايىنا كوشىپ.   
 - قازىر ءتاۋىر. كەشە ءولىپ قالادى ەكەن دەپ زارە- يمانىم قالمادى. - ماليكە ورامالمەن كوز جاسىن قايتا- قايتا سۇرتۋمەن بولدى. - ءسىزدى كوپ ايتتى. ونى قاتتى رەنجىتكەن.. . ءسىز عوي. نەگە ءويتتىڭىز؟   
 جاسىن نە جاۋاپ بەرەرىن بىلمەي توسىلىپ قالدى.   
 - سىرقاتى قاڭداي؟ - دەدى ول بولمەگە كىرىپ، ورىندىققا وتىرعان سوڭ.   
 - بىلمەيدى ەكەنبىز، جۇرەگى اۋىرادى ەكەن عوي. ءوزىڭىز دە سەزىپ جۇرگەن شىعارسىز، ءسىزدى ۇمىتپاق بوپ الىسقا كەتكەنبىز. ودان ايرىلىپ قالا جازدادىق. ماليكەگە تەڭىز اۋاسى جاققان سياقتى. سوپاقشا بەتى ءسال دوڭگەلەنىپ، جۇزىنە قان جۇگىرىپتى. كوزىنىڭ استىندا بۇرىن بىردەن بايقالاتىن بولماشى ءاجىم سىزىقتارى جويىلىپ، شارشاعاندا پايدا بولاتىن كوز كولەڭكەلەرى دە عايىپ بوپتى. جاسىننىڭ كەلۋىنە وراي دايىندالعان با، يىعىنا جەتەتىن قىسقا شاشى كەنەت جەل ۇرلەگەن كول بەتىنىڭ بىركەلكى مايدا تولقىنىنداي ۇقىپتى بۇيرالانىپتى. ۇستىندەگى ەتەگى ۇزىن، گۇلدى شىت كويلەگى ونىڭ بويىن بۇرىنعىسىنان سۇڭعاق تارتقىزىپ، قارا تورى وڭىنە جاراسىپ- اق تۇر. "پالەكەت، تالعامى جاقسى، - دەدى ىشتەي جاسىن. - ءوزىنىڭ ادەمى ەكەنىن جاقسى بىلەدى تاعى. ايەلدەر دە قىزىق- اۋ، ەڭ جاقسى كورەتىن ادامى اۋرۋحانادا حال ۇستىندە جاتسا دا بويىن ساندەپ ۇستاۋدى ۇمىتپايدى. دەگەنمەن، جۇرەگى تازا ايەل".   
 - ءبىز وعان بۇگىن جولىعا الامىز با؟ - دەدى جاسىن.   
 - ماعان پروپۋسك بەرگەن. ءتۇسىندىرىپ ايتساق، ەكەۋمىزدى دە جىبەرەر. اۋەلى مەن كورەيىن. كىم بىلەدى، ءسىزدى بىردەن كورگەن سوڭ كوڭىلى تولقىپ جاعدايى قيىنداپ قالار.   
 ولار قالانىڭ باتىس جاعىنداعى كيپاريستەر مەن جاسىل شىرشاعا كومىلگەن پوليكلينيكاعا جەتكەندە كۇن قىر استىندا قالىپ، ماڭاي كۇڭگىرت تۇسكە بويالعان ەدى. مۇندا الگىندەي ساپىرىلىسقان ادامدار دا، رەتسىز شۋ دا جوق، جانعا جايلى تىنىشتىق. جارتى شاقىرىمداي جەردەگى تەڭىز تولقىندارىنىڭ جارقاباققا سوعىلىپ گۇرسىلدەگەندەرى تالىپ ەستىلەدى، جاڭا عانا وزدەرى كەلگەن جاقتان دەمالۋشىلاردى كەزەكتى سەرۋەنگە شاقىرىپ، كاتەرگە وتىرۋلارىن سۇراپ جاتقان پورت ديكتورىنىڭ رەپرودۋكتوردان شىققان داۋسى اۋا تولقىنىمەن بىردە قاتتى، بىردە باسەڭ ەستىلىپ تۇر.   
 جاسىننىڭ الىستان كەلگەنىن تۇسىنگەن سوڭ دارىگەرلەر اۋرۋ جاتقان پالاتاعا ماليكە ەكەۋىنىڭ دە كىرۋىنە رۇقسات بەردى. الگى كەلىسىم بويىنشا الدىمەن ماليكە كىردى دە، كوپ ۇزاماي قايتا شىعىپ، "ءجۇرىڭىز" دەگەندەي ءۇنسىز باسىن يزەدى.   
 باعيلا جاسىن كەلەتىن بولعان سوڭ جاستىعىن ءسال بيىكتەۋ قويىپ، كەزدەسۋگە وزىنشە دايىندالعان بوپتى. ول قانشا سالماقتى بولۋعا تىرىسسا دا، ونى كورگەن ساتتە كەۋدەسىنىڭ كوتەرىلىپ- باسىلۋى جيىلەپ، جۇرەگى لۇپىلدەي جونەلدى. قىزدىڭ كەنەت تولقىپ كەتكەنىن كورىپ، كەرەۋەت جانىندا وتىرعان سەسترانىڭ زارەسى ۇشتى. ارينە، بۇل كەلگەن جىگىتتىڭ قىزعا قانداي تۋىستىق قاتىسى بارىن ولار انىق بىلمەيتىن- ءدى. سىرقاتتىڭ بەت- ءپىشىنىنىڭ تابان استى وزگەرىپ، دەم الۋىنىڭ جيىلەگەنىن بايقاعان جاس سەسترا قاسىنان وتە بەرگەن جىگىتتىڭ قۇلاعىنا "ەكى مينۋتتان ارتىق سويلەسپەڭىز"، - دەپ سىبىر ەتە ءتۇستى.   
 جاسىن وزىنە جاقىنداعاندا باعيلا وعان قاراپ ازداپ ەزۋ تارتىپ كۇلگەن بولىپ ەدى، جىگىت كەپ قاسىنا وتىرىپ، قولىنان ۇستاعاندا كوز كوبەلەرى بىردەن جاسقا تولىپ، ول ەكى سامايدى قۋالاپ اعا جونەلدى.   
 جاسىننىڭ دا جۇرەگى شىم ەتىپ، ىشكى دۇنيەسى قالتىراپ كەتتى. ول الاقانىندا جاتقان ءناپ- نازىك، جۇپ- جۇمساق ءالجۋاز ساۋساقتارىن ءۇنسىز سيپالاپ وتىرىپ قالدى. وسى ءبىر ءالجۋاز ساۋساقتاردىڭ نازىك جىلۋى قولى ارقىلى ءوز جۇرەگىنە جەتىپ، ونى بىرتە- بىرتە ەرىتىپ، ەلجىرەتىپ بارا جاتتى. سوناۋ قوناق ۇيدەگى ايرىلىسۋدان كەيىن كەزدەسىپ وتىرعاندارى وسى ەكەنىن، سول ايرىلىسۋدىڭ سونشالىقتى ورەسكەل، سونشالىقتى ەسسىزدىكتەن ەكەنىن ءقازىر جان- تانىمەن ۇققان جاسىن قىز الدىندا ءتىلسىز كەشىرىم وتىنگەندەي ونىڭ ساۋساقتارىنان ەلجىرەي ءسۇيدى. سونان سوڭ ماڭدايىنان، سونان سوڭ ىپ- ىستىق، جۇپ- جۇمساق ەرىندەرىنەن ءسۇيدى. ءبىر- بىرىنە ءالى ءبىر اۋىز ءتىل قاتپاي، جۇرتتىڭ ءبارىنىڭ كوزىن باقىرايتىپ قويىپ، كەلە سالا سۇيىسكە كىرىسىپ كەتكەن مىنا جىگىتكە، قارسىلىق كورسەتپەگەن سىرقات قىزعا تاڭدانا قاراپ قالعان سەسترا مۇنان ءارى نە ىستەرىن بىلمەي ەرىندەرىن تىستەلەپ تۇرىپ قالدى.   
 - بۇل جولى ەرنىڭنەن ءدارىنىڭ ءدامى شىعادى، - دەدى جاسىن ەزۋ تارتىپ. باعيلا "سولاي" دەگەندەي كۇلىمسىرەپ، باسىن يزەپ، كوزىن جۇمىپ قويدى.   
 - العاش رەت قوناق ۇيدە، ەكىنشى رەت اۋرۋحانادا، - دەدى قىز وتكەندى ەسكە الىپ. - بالكىم، بۇل - سوڭعىسى شىعار.. .  
 - ارتىق ءسوز ايتىپ قايتەسىڭ، - دەدى جاسىن ونىڭ ءسال بوزارعان جۇزىنەن كوز الماي. - قازىر جۇرت تۇماۋ تيسە دە ولەمىن دەپ قورقاتىن بولدى. سەن ولارعا ۇقساماي- اق قوي.   
 - ءسىزدى اۋرەلەگەنىمىزگە كەشىرىڭىز. - ول وسىلاي جاتىسى ءۇشىن جاسىن الدىندا قىسىلعانداي كوزىن ودان تايدىرىپ، تەرەزە جاققا قاراپ قويدى. - ليكەنىڭ ويلاپ تاپقانى عوي. ونىڭ تاپپايتىنى جوق. - قىز ماليكەگە قاراپ، ءارى كىنالاعانداي، ءارى ريزا بولعانداي جىميىپ قويدى. سونان سوڭ قايتادان جاسىنعا قارادى.   
 - قاشان قايتاسىز؟   
 - سەن ءتاۋىر بولعان سوڭ.   
 - و، مەن كوپ جاتىپ قالۋىم مۇمكىن. ءسىزدىڭ قىرۋار جۇمىستارىڭىز بار، ەرىگىپ جۇرگەن ادام ەمەسسىز عوي. ايەل، بالا- شاعاڭىز بار.   
 - مۇنداي سوزدەرىڭدى قويشى. - جاسىن قاباق شىتتى- سونان سوڭ، "ءسىز" دەگەنىڭدى قويشى.   
 باعيلا كەنەت ايتىلعان بۇل وتىنىشتەن تاڭدانىپ، ءبىراز ءۇنسىز جاتتى دا:   
 - مەنىڭ سىرقاتىم نازىكتىگىڭىزدى وياتتى. سولاي ما؟   
 - جوق، - دەدى جاسىن باعيلانىڭ ءدال ايتىلعان ءسوزىن مويىنداسا دا مويىنداعىسى كەلمەي. - ول مەنى قارتايتىپ جىبەرەدى.   
 ازىلدەگەن بولسا تۇبىندە شىندىعى جاتقان بۇل سوزدەن باعيلا داۋىستاپ ءبىر كۇلىپ الدى. ونىڭ كۇلكىسىنە سەسترا مەن ماليكە دە، جاسىننىڭ ءوزى دە قوسىلدى. بۇل كەلگەن جىگىتتىڭ قىزعا ەشقانداي تۋىستىق قاتىسى جوق ەكەنىن تۇسىنسە دە سەسترا ەندى قاباق شىتۋىن قويدى، ءبىراق، ءوز مىندەتىن ۇمىتپاي ولاردى اسىقتىرا باستادى.   
 - ەرتەڭ قايتىڭىز، - دەدى باعيلا ءسال ۇنسىزدىكتەن سوڭ. - راس ايتام.   
 - سەنىڭ "جوندەپ اۋرۋىڭا" مەن كەدەرگى جاسايمىن با؟   
 - ءيا. مۇنداي جاعدايدا سىزبەن كەزدەسە بەرگەندى قالامايمىن. ءارى... ءارى ەكى كۇننەن سوڭ اكەم كەلەدى.  
  دارىگەرلەر حابار بەرىپ قويىپتى. ءسىزدى كورسە.. . ول ءتۇسى... تۇسىنەسىز عوي.  
 - ارينە، تۇسىنەم.. .- جاسىننىڭ ەرىندەرى عانا كۇبىرلەگەندەي بولدى. "مەنى كورسە قايعىسىنىڭ ۇستىنە قايعى جامايدى، - دەدى ول ىشتەي باعيلانىڭ ويىن جالعاستىرىپ. - ءيا، سويتەدى. مەن ايەل ادامدى جاقسى كورۋ دەگەن بەلدەۋدەن اسىپ كەتكەمىن. بارىنە قاقىم بار، تەك سۇيۋگە قاقىم جوق. قاقىم بار كەزدە كەزدەسپەدى، بۇلاي سۇيە المادىم. ءبىرى بولسا - ءبىرى بولمايتىن، ءبىرىن تاپساڭ - ءبىرىن جوعالتاتىن ادام بويىنداعى قاسيەت ءومىردىڭ وشپەس زاڭى ما؟ نەگە ولاي؟ سوناۋ جىلعى "تەاترالكا"كافەسىندەگى كەزدەسۋدەن باستاپ تىنىشىمدى العان، ىشكى دۇنيەمە قارعىن سۋداي كۇرت وزگەرىس ەنگىزىپ، ايەل ادامدى شىن بەرىلە ءسۇيۋ دەگەن ۇعىمىمدى جاڭارتىپ كەتكەن، قالعان ومىرىمدە ۇمىتا الماسىمدى سانامەن، پاراساتپەن سەزىنگەن وسى ءبىر جان يەسىن جوعالتۋىم كەرەك پە، جوعالۋى ءتيىس پە؟   
 وقۋىن بىتىرگەن سوڭ ول ءوز بەتىنشە كەتەدى، مەن ءوز بەتىمشە قالماقپىن با؟ تىپ- تىنىش، بەيعام، بەيتاراپ؟ سونان سوڭ دا اتقان كۇندى باتىرىپ، تىرشىلىكتى جالعاستىرا بەرمەكپىن بە؟ ول دا سويتە مە؟ نەگە؟ نەلىكتەن؟ ايەلىم مەن بالامنىڭ بارلىعىنان با؟ ءومىردىڭ زاڭى وسىنى تالاپ ەتكەندىكتەن بە؟ ولاي بولسا، تاعدىر مەنى مۇنىمەن نەگە كەزدەستىردى. بالا سۇيمەي، ۇيلەنبەي تۇرعاندا نەگە جولىقتىرمادى؟ بۇل دا تاعدىردىڭ ءبىر ادىلەتسىزدىگى مە، ادامدى كەلەمەجدەپ، سىنعا سالۋى ما؟ مەنىڭ بۇل ماحابباتىمنىڭ قۇنى مەن باعاسى - ايەلىم مەن ەكى بالام، ولاردىڭ تاعدىرى بولماق پا؟ نەتكەن قىمبات، نەتكەن قاتالدىق! ەكى كۇننەن سوڭ دۇنيەدەگى ەڭ جاقسى كورەتىن ادامىمنىڭ اكەسى كەلەدى، ال مەن وعان دەيىن كەتۋىم كەرەك، بۇل جەردە مەنىڭ رۋحىم دا بولماۋى كەرەك. قاشۋىم كەرەك!ويتكەنى مەن جاسىرىن عاشىق بولۋعا عانا ەرىكتىمىن، جۇرت كوزىنە دە تۇسپەۋگە ءتيىسپىن. جاسىرىن ماحاببات! نەتكەن سۇمدىق، نە دەگەن قورلىق!" ول كەنەت باعيلانىڭ قولىن قايتادان قىستى دا:   
 - الماتىعا بارعان سوڭ، ەكەۋمىز پاركتە قىدىرايىقشى، - دەدى.   
 باعيلانىڭ كوز شاراسى ۇلعايىپ بارىپ، ەرنىنەن كۇلكى تابى بايقالدى. 
 - بالكىم، ءسىز بالمۇزداق جەرسىز؟ - دەدى ول كۇلىپ.  
 - مەن شىن ايتىپ تۇرمىن.   
 قىز يىعىن قوزعادى.  
  - الدىمەن الماتىعا جەتىپ الايىقشى.  
  ەرتەسىنە ول باعيلامەن قوشتاسۋعا قايتا كەلدى.  
  - ساۋ بول، سۋر، - دەدى ول قىزدىڭ كولىنان ءسۇيىپ. -ەسىڭدە بولسىن، الماتىعا بارعان سوڭ مەن كەشەگى ايتقانىمدى ورىندايمىن.  
  - وھ، نەتكەن ەرلىك!  
 - كۇلمە. سەن قارسى ەمەسسىڭ عوي؟   
 - مەن ءسىزدىڭ ايتكانىڭىزعا قاشان قارسى بوپ ەدىم!- قىز تەرەزە جاققا موينىن بۇرعاندا كوزىنەن ءمولدىر تامشىلار جىلت ەتە كالدى. قىزىق- اۋ، الماتىدا اۋرۋحانا جەتپەگەندەي.. .  
 ماليكە قىزدى تىنىشتاندىرماق بوپ ونى ساماي شاشىنان سيپالادى، ءبىراق، جان تولقۋى ۇستىندە جاسالعان بۇل نازىكتىك ونى سايابىرسىتۋدىڭ ورنىنا كەۋدەسىندە باياعىدان ۇيىپ جاتقان رەنىشى مەن نازىن، ىزاسى مەن سەرگەلدەڭىن، قۋانىشى مەن مۇنىن، بارلىق- بارلىق سىر قاتپارلارىن قوزعاپ جىبەردى. باعيلا ءۇن شىعارماي، كوزى باتتيىپ اشىق جاتىپ تاعى جىلاعاندا ماليكە جاسىنعا ءبىر قارادى. ول بۇل قاراستان سوڭ جاعدايدىڭ بارىنە مۇنى كىنالاعان سالقىن نىشان بايقاپ قالدى.   
 ول ءدىر ەتە ءتۇستى.   
 ءوزىن ءبىر عانا ساتكە شارپىپ وتكەن كوزقاراس جاقسى كورۋ مەن كىنالاۋدان ەكى ارالىعىنداعى تالاي ءسوزدى اۋدارىپ وتكەن سەكىلدى جانە جاسىن ادام جانارىنىڭ تىلدەن ميلليون ەسە باي، ميلليون ەسە تەرەڭ ەكەنىن ءدال وسى ساتتە العاش رەت شىن ۇعىندى.   
 - ءبىز كەتكەلى گازەتتەر ءسىزدى سىناعان جوق پا؟ - دەدى باعيلا وسى سوزىمەن ءبارىن دە وي شىرماۋىنان قۇتقارىپ.   
 - ازىرگە جوق. سەن كەلگەنشە بولىپ قالار. - ول ازداپ ەزۋ تارتقان بولىپ ەدى، باعيلا ءمان بەرمەگەن سوڭ ءازىلىنىڭ مۇلدە ورىنسىز شىققانىن ءتۇسىندى. - مەن تاعى كەلەم، - دەدى ول باسقا ەشقانداي ءسوزدىڭ رەتىن تاپپاي. - ءوزىم الىپ كەتەم. ءتورت- بەس كۇننەن سوڭ. باعيلا بەتىن بەرى بۇردى.   
 - كەرەگى جوق، - دەدى ول جاسىنعا كوز توقتاتا قاراپ، - مەن ءوزىم بارام سىزگە. جاسىن تولقىپ كەتتى.  
  بۇدان ارى قاراي ءتىل قاتۋدىڭ ارتىق ەكەنىن ءبىلدى.   
 قانشا اقىلدى ءسوز بولعانمەن ولاردىڭ ءبىر دە ءبىرى الگى سوزدەن كەيىن تۋعان ۇنسىزدىككە تۇرمايتىنىن، ودان اسپايتىنىن سەزدى. ول ورنىنان ءۇنسىز كوتەرىلدى دە، ەڭكەيىپ كەپ باعيلانىڭ ماڭدايىنان ءسۇيدى. سونان سوڭ ءلام دەمەستەن ەسىككە قاراي بۇرىلا بەردى.   
 سول ساتتە ەسىك ءوزى اشىلىپ، كۇتپەگەن جەردەن باس دارىگەرمەن بىرگە قاراتاي مەن تۇرعات كىرىپ كەلدى. ولاردى ەرتەڭ كەلەدى دەپ ويلاعان ماليكە مەن جاسىن تۇرعان- تۇرعان جەرلەرىندە قاتتى دا قالدى. ازاپتى ۇنسىزدىك ءۇش- ءتورت سەكۋندقا سوزىلدى. قاراتاي - ماليكە - جاسىن اراسىنداعى جانار الماسۋ بىتە بەرگەن ساتتە باس دارىگەر ءسوز باستادى.   
 - قىزىڭىزدىڭ مۇنداي سىرقاتى بارىن بايقاماعاندىعىڭىز قيىن بولعان، - دەدى اۋرۋ جاتقان جاققا قاراماۋعا تىرىسىپ. - وقاسى جوق، بۇگىنگى مەديتسينانىڭ ارالاسۋىنا ءالى كەش ەمەس. جاقىن ارادا ءبارى جاقسى بولادى. سىزدەردى مازالاماۋعا دا بولار ەدى، ءبىراق، كىم بىلەدى، حابار بەرمەۋگە حاقىمىز جوق.   
 قاراتاي دارىگەردىڭ ءسوزىن جۇرە تىڭداپ، قىزىنىڭ قاسىنا كەلدى دە، ماڭدايىنان يىسكەدى.   
 - كىنالىمىن، كەشىر، - دەد ول سىبىرلاپ. - بۇرىن نەگە بىلمەگەنمىن؟ اكە بولعان سوڭ بىلۋگە ءتيىس ەدىم عوي. - ونىڭ داۋسى دىرىلدەپ، تەرىس اينالىپ كەتتى. قالتاسىنان ورامالىن الىپ، بىلدىرمەگەن بوپ اۋەلى مۇرنىن، سونان سوڭ تەز ارادا كوزىن ءسۇرتتى. كەلەسى ساتتە بويىن قايتا جيناپ، قىزىنا قارادى. ونىمەن تۇرعات امانداسىپ جاتىر ەكەن. ول دا تۋۋ الىستان كەلگەن سوڭ قول الىسىپ قانا قويۋدى قومسىنعانداي باعيلانىڭ ماڭدايىنان ءسۇيدى. جاڭا عانا جاسىن سۇيگەن ماڭدايدان.   
 "نەتكەن جيىركەنىشتى، - دەدى ىشىنەن باعيلا. - ءبىر ماڭداي، ونى بىرىنەن سوڭ ءبىرى كەپ مۇلدە ەكى ءتۇرلى ادام ءسۇيىپ ەتتى. ءبىر- بىرىنە كەراعار ەكى ادام. ماقساتتارى دا، ماقساتقا بارار جولدارى دا، تانىم- تۇيسىكتەرى دە ەكى باسقا. تۇرعاتتىڭ نەگە ىلەسىپ كەلگەنىن اكەم بىلمەيدى- اۋ. ازاماتتىق دەپ ويلايتىن شىعار".   
 جاسىنمەن قوناق ۇيدە ايرىلىسقان سوڭ باعيلا تۇرعاتتان حات العان- دى. ول سەگىز بولمەلى ءۇي سالدىرعانىن، ءىشىنىڭ جاساۋ- جيھازدارعا تولعانى، ءبىراق، وعان ەڭ قىمبات التىن جيھاز - باعيلا عانا جەتپەي تۇرعانىن جازىپتى. مۇنى "التىن جيھاز" دەپ اتاپتى. وزىنشە، سۇيىكتى قىزىنىڭ باعاسىن اسىرعانى وسى بوپتى. ول بەدەلىنىڭ وبلىس الدىندا دا جامان ەمەس ەكەنىن، "قاراتاي يسايەۆيچتى جانىنداي جاقسى كورەتىنىن"، ونىڭ دا ءدال وسىلاي ءوزىن "جاقسى كورەتىنىن" جازعان ەكەن.   
 قازىر ءوزىنىڭ كۇن سايىن سپورتپەن شۇعىلداناتىنىن، گتو زناچوگىن العانىن، ءتىپتى، ءبىر بۇزاۋ اسىراعانىن، سونى كۇن سايىن ءبىر جىل بويى كوتەرە بەرەتىنىن، ءبىر جىلدان سوڭ سالماعى 120-130 كگ. تايىنشانى وپ- وڭاي كوتەرىپ كەتە بىرەۋدىن جولىن وسىلاي ويلاپ تاپقانىن جازىپتى.   
 سول حات ەسىنە ءتۇسىپ، باعيلا ەسىك جاققا مويىن بۇردى. بوساعا جانىندا تۇرعان جاسىننىڭ جوق ەكەنىن سوندا عانا كورىپ، اۋرۋ جۇرەگى زىرق ەتە قالدى. ونىڭ كوز الدى قاراۋىتىپ كەتتى. ادامداردىڭ سويلەسكەن، دابىر- دۇبىر بولعان داۋىستارى الىستاپ، تالماۋسىراپ بارا جاتتى. دارىگەرلەر پالاتاداعى بوگدە كىسىلەردى تۇگەل سىرتقا شىعارىپ جىبەردى.

* * *  
 ەسىك الدىندا ەلەۋسىز قالعان جاسىن جۇرت ەستەرىن جيعان سوڭ تۋىستار اراسىندا ىڭعايسىز جاعداي تۋدىرارىن سەزىپ، ولار ابىر- سابىر بوپ جاتقاندا- اق سىرتقا شىعىپ كەتكەن- ءدى. ول ادامدارى ساپىرىلىسىپ جاتقان جاعالاۋدان جوعارىراق كوتەرىلىپ، كەڭدەۋ كوشەنىڭ تروتۋارىنا ءتۇستى دە، اۆتوۆوكزال جاقتى بەتكە ۇستاپ، جاياۋ جۇرە بەردى. ەسىكتەن كىرگەن بەتتە وزىنە قادالعان قاراتايدىڭ جانارىن كوز الدىنا ەلەستەتتى، "ول ماعان كۇدىكپەن قارادى. بۇل قاراس - قيانداعى قىرىمدا اۋىرىپ جاتقان قىزىنىڭ پالاتاسىنان قازاق جىگىتىن كەزدەستىرگەنىنە تاڭدانۋ ەمەس، - دەدى ول ىشتەي.  
 
 ول - تانۋ. ول مەنى بىلەتىن سياقتى. ماعان قاراعان كوزىندەگى قاراشىعىنىڭ قيمىلداۋى سونىڭ دالەلى. دەگەنمەن، جامان ادام بولماۋى كەرەك. قىزىنا نە دەپ ايتتى؟ "كىنالىمىن كەشىر. بۇرىن نەگە بىلمەگەنمىن؟ اكە بولعان سوڭ بىلۋگە ءتيىس ەدىم عوي!" اكە پارىزىن سۇيەكپەن، قانمەن تۇسىنەتىن ادام ايتار ءسوز. فولكنەردى وقىماعان شىعار، كاۆاباتا دەگەننىڭ كىم ەكەنىن بىلمەس، "اعايىندى قارامازوۆتاردى" قولىنا ۇستاماعان دا بولار. وندا تۇرعان نە بار؟ ولارسىز دا جاقسى اكە بولۋعا ابدەن بولادى عوي، سولاي عوي!"  
 كەنەت ونىڭ ەسىنە ءوز بالالارى ءتۇستى. ولار دا نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ءدال الگى پالاتانىڭ ەكى كەرەۋەتىندە قاتارلاسىپ جاتقانداي ەلەستەدى. ەكەۋىنىڭ دە كوزىندە كولكىلدەپ جاس تۇنعان. جاناشىرلاردىڭ ءبارى كەلىپ، كەتىپ جاتىر.  
 ولاردىڭ اكەلەرى كەلمەيدى. ەشقاشان كەلمەيدى. "مەن كىنالىمىن"، - دەپ كوزىنە جاس المايدى. جاسىننىڭ جۇرەگى شىمىرلاپ، دەمى جيىلەپ، قان تامىرلارى سولقىلداپ كەتتى.   
 ول جولدان اداسىپ، قالانىڭ مۇلدە باسقا جاعىنان شىعىپتى. اۆتوۆوكزالعا اپارار جولعا قايتا ءتۇستى. جولدان شاتاسقانى سەكىلدى، باسىن شىرماعان ويلاردىڭ دا باعىت- باعدارسىز جۇيە قۋىپ، ەشقانداي بايلامسىز، توقتاۋسىز زۋلاپ بارا جاتقانىن اڭعاردى. ول كۇن باتۋعا ارقان بويى قالعاندا بارىپ، ايتەۋىر اۆتوۆوكزالعا جەتتى.   
 اۆتوبۋستىڭ جۇرۋىنە نەبارى ون بەس- اق مينۋت قالىپتى. جولاۋشىلاردىڭ ءبىرازى وتىرىپ تا جاتىر ەكەن. ول اۆتوبۋس جانىنا كەلگەندە الدىنان ماليكەنىڭ جۇگىرە شىققانىن كورىپ، تاڭدانعاننان قالت تۇرا قالدى.   
 - ويباي- اۋ، ءسىز قايدا ءجۇرسىز! ۋايىمنان جىندانىپ كەتە جازدادىم عوي!- دەدى ول القىنا سويلەپ. - اۆتوبۋس جۇرگەلى تۇر!  
 - بۇل بولماسا كەلەسى بار شىعار، سامولەت ءبارىبىر تۇنگى ون ەكىدە ۇشادى.  
  - نە دەگەن سابىرلى ادامسىز! بيلەت الىنىپ قويىلعان. جۇرەتىن بولعان سوڭ ۋاقتىلى ءجۇرۋ كەرەك قوي.  
  - بۇدان كەيىن اۆتوبۋس جوق، تروللەيبۋس قانا. ونىمەن ءىشىڭىز كوگەرىپ كەتەدى.   
 ماليكەنىڭ شارۋاقور، پىسىق، قامقور ۇنىنە جاسىن ىشتەي ءسۇيسىنىپ، وعان قاراپ جىميىپ قويدى. جاز ايىندا سامولەتتىڭ بيلەتى ءبىر قارانىڭ قۇنى بوپ كەتكەن يالتا سياقتى قالادا دا ول جولىپ تاۋىپ، كەشە بيلەت الىپ كەلگەن. اۆتوسبۋستان قالىپ قويا ما دەپ ۋايىم عىپ تۇرىسى تاعى مىناۋ. "مۇنداي ادامدارسىز ادامنىڭ كۇنى قاراڭ- اۋ، - دەدى ىشتەي جاسىن. - كەيدە بۇنى دا قادىرلەي بەرمەيمىز. جانە ءوزى قانداي كورىكتى. ايەل ادام كورىكتى بولۋى كەرەك ەكەن عوي. قايدان السا ونان السىن، ايەل ادام كورىكتى بولۋى كەرەك". ول ويىمدى وقىپ قويماسىن دەگەندەي ماليكەدەن كوزىن تايدىرىپ اكەتتى.   
 - ءسىز كەتكەن سوڭ باعيلانىڭ جۇرەگى قايتا قابىندى، - دەدى ماليكە داۋسىن كەنەت باياۋلاتىپ.   
 جاسىن وعان جالت قارادى.   
 - قورىقپاي- اق قويىڭىز. ءتاۋىر بولدى.   
 جىگىت اۋىر ءبىر كۇرسىندى.   
 - ءيا، ءبىز ءسىزدى وسىلاي ۇمىتتىق!- دەدى ماليكە ويناقى ۇنمەن.   
 ەكەۋى دە ءبىر- بىرىنە قاراپ كۇلىپ الدى.   
 - مەنىمشە، بار يدەيانىڭ باسى ءسىز عوي دەيمىن؟   
 - ءيا، مەن!- دەدى ماليكە شي قالپاعىن تۋزۋ تۇرسا دا جوندەپ قويىپ. - جالپى، بارىنە كىنالى مەنمىن. ءتىپتى، افريكاداعى مەملەكەتتىك توڭكەرىستەرگە دە قاتىسىم بار ما دەپ قالام.   
 - سىزگە شي قالپاق جاقسى جاراسادى، - دەدى جاسىن ونىن سوزىنە سۇيسىنگەنىن مۇلدە باسقا اڭعارىمىمەن ءبىلدىرىپ. -الگى كىسىلەر قاشان قايتادى ەكەن؟   
 - ءا- ءا، ايتپاقشى، - دەدى ماليكە جاسىننىڭ يىعىنان قاعىپ قويىپ. - قاراتاي سەنى سۇرادى. سۇراعاندا بار عوي، بىردەن اتىڭدى اتاپ سۇرادى. مەنىڭ يمانىم ۇشتى. وڭاشادا ۇرىساتىن شىعار دەپ ەم، قايتىپ بۇل جونىندە ءلام دەمەدى. مەنىمشە، ول سەنى، سونشالىقتى جەك كورمەيتىن سياقتى. ال، قاسىنداگى جىگىت! ۋيي!- ول بەتىن تىرجيتىپ، قولىن سىلتەدى. - جانىم جەك كورەدى. باعيلانى الماتىعا سول الىپ بارماقشى. قاراتاي ەرتەڭ ءدال وسى رەيسپەن ۇشادى دا، ول وسىندا قالادى. ەگەر دارىگەرلەر رۇقسات ەتپەسە، اۋىلعا بارىپ قايتىپ كەلمەك.   
 جاسىن وعان تەسىلە قارادى. ماليكە دە بۇدان كوز الماي ءۇنسىز قاراپ تۇردى دا، كەنەت ەكى بەتىنىڭ ۇشىنا تۇيمەدەي ەكى تامشى قىزىل شەڭبەر پايدا بولىپ، ول تەز ارادا جايىلا باستادى. بەت- ءجۇزى تۇگەل قىزىلعا بويالىپ بىتكەندە بارىپ ول كىرپىكتەرىن قاعىپ- قاعىپ الدى دا:   
 - وي، مەن سىزگە "سەن" دەپ سويلەپپىن عوي، كەشىرىڭىز، - دەدى كۇبىرلەپ. 
 - ا- ا، سولاي ما؟ مەن باسقا ويمەن الەك بوپ تۇرعاندا ءسىز كەشىرىلمەس كۇنا جاساعان ەكەنسىز عوي. ەستىمەگەن ول ءسوزىمدى مەن اقتىق دەمىم بىتكەنشە كەشە المايمىن! 
 - ءبىز بارعاندا ءسىز الماتىدا بولاسىز با؟ - دەدى ماليكە ونىڭ كوتەرىڭكى داۋسىنا سابىرلى ۇنمەن جاۋاپ بەرىپ.   
 - نەگە "ءبىز بارعاندا؟ " مەن تاعى كەلەمىن دەدىم عوي.   
 - كەرەگى جوق. الگى جىگىت وسىندا بولادى. ول ءسىزدى ۇناتپايدى. جالپى، جازۋشىلاردى ۇناتا بەرمەيدى. ونىڭ ۇستىنە، ول.. . ول باعيلانىڭ وقۋ بىتىرگەنىن كۇتىپ ءجۇر.  
  جاسىن قالتاسىنان سيگارەت الىپ، اسىقپاي تۇتاتتى. تەمەكى ءتۇتىنىن ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرىن تەز- تەز ەكى- ءۇش بۋداقتاتىپ الدى دا، جايىمەن عانا:   
 - بىلەمىن، - دەدى.  
 - قالاي؟ باعيلا ايتىپ پا ەدى؟ - دەدى ماليكە تاڭدانىپ.   
 - ايتۋ شارت ەمەس. سەزەم. ول باعانا ەسىكتەن كىرىپ كەلە جاتقاندا كوزىنەن تانىعام. بەرىدەن عانا ويلايتىن ادامنىڭ بەت- جۇزىندەگى قۇبىلىس تا كۇردەلى ەمەس، وقۋ وڭاي.  
 
 - بىلەسىز بە، - دەدى كەلەسى ساتتە ماليكە تومەن قاراي تۇرىپ. - مەن سىزگە ريزامىن.  
  - نە ءۇشىن؟   
 - شىنىمدى ايتسام، بۇرىن مەن دە جازۋشىلاردى ونشا ۇناتا قويمايتىنمىن. شىعارمالارىن ءسۇيىپ وقىسام دا ءوز باستارى جايلى پىكىرىم مۇلدە باسقا ەدى. نەگە ولاي ەكەنىن قايدام، الدە، تەرەڭ ويدان گورى شولاق ويدىڭ ادامدارى كوپتىكتەن بە، وسىنداي پىكىر وزىنەن- ءوزى قالىپتاستى. ءسىز ونىڭ ءبارىن تاس- تالقان ەتىپ، جازۋشى دەگەن ۇعىمدى كوز الدىمدا بيىككە كوتەردىڭىز، وسى ۋاققا دەيىن ءوزىمنىڭ الاسا ويدا جۇرگەنىمدى ءتۇسىندىردىڭىز. اۆتوبۋس جۇرۋگە دايىندالىپ، موتورى گۇرىلدەي باستادى.   
 - مەن ءسىزدى سامولەتكە شىعارىپ سالايىن، - دەدى ماليكە ەرەكشە ءبىر قيماس ۇنمەن.  
 - ەسىڭىز دۇرىس پا؟ ! سوناۋ سيمفەروپولگە بارماقسىز با؟ ونىڭ ۇستىنە بيلەتىڭىز دە جوق.   
 - ەسىڭىزدە بولسىن، ماليكە - جەر بەتىندەگى بيلەت اتاۋلىنىڭ سيقىرشىسى. ۇشىپ بارا جاتقان سامولەتكە دە بيلەت الا الام. - ول كۇلىپ قويدى.   
 - جوق. باعيلانىڭ قاسىنا بارىڭىز. قاراتاي دا ءسىزدى جوقتاپ وتىرعان شىعار.   
 - وعان ايتىپ كەتكەم.   
 - مەنى شىعارىپ سالۋعا كەتتىم دەپ پە؟   
 - ءيا. نەسى بار، ءبىلسىن.. . 
 ول ماليكەگە قاراپ تۇرىپ باسىن شايقادى.  
 - سەن وتە كايسار ايەلسىڭ، - دەدى ادەيى، "سەن" دەگەندى قاداي ايتىپ. ماليكە بۇعان جانارىن ءبىر تاستادى دا، كىرپىكتەرىن قايتا قۇلاتتى.   
 جاسىن اۆتوبۋستىڭ باسقىشىنا اياعىن قويىپ تۇرىپ، ونىمەن قول الىسىپ قوشتاستى. سول كەزدە ول ماليكەنىڭ كىرپىكتەرى دىرىلدەپ، قويۋ قاستارىنىڭ قوسىلىپ- جازىلىپ تۇرعانىن كوردى. ونىڭ بارىنشا تولقىپ تۇرعانىن اڭعارعان جاسىن سەرگىتپەك بوپ:   
 - ءسويتىپ، بىرنەشە جىلدان بەرى ماعان ات قويا المادىڭ، ءا؟ - دەدى كۇلىپ.   
 ماليكە كىناسىن وڭاي مويىڭداعان بالاداي باسىن يزەدى. جاسىن سوڭعى رەت ساۋساقتارىن قىسقان كەزدە، قوشتاسىپ تۇرعان ادامىنىڭ كىم ەكەنىن ەندى عانا ءبىلىپ العىسى كەلگەندەي كىرپىكتەرىن جوعارى كوتەرگەندە، ءمولدىر مونشاقتاي تۇپ- تۇنىق ەكى- ءۇش تامشى كوز شاراسىنان ساۋ ەتىپ ءۇزىلىپ ءتۇستى.   
 اۆتوبۋس ورنىنان قوزعالدى. جاسىن اۆتوبۋستىڭ ارتقى تەرەزەسىنەن ماليكەنىڭ قيمىلسىز تۇرعانىن كوردى. ادام جول ورتاسىنا دەيىن شىققان جەرىن، جول ورتاسىنان ارى قاراي بارار جەرىن ويلايدى دەگەن راس ەكەن. جاسىن سامولەتكە وتىرعانشا باعيلانىڭ جايىن، ەڭدى ءبىرىن- ءبىرى ۇمىتۋ ەمەس، ۇمىتۋعا تىرىسا دا الماستارىن، قىزىنىڭ جانىندا تۇرىپ اكەسىنىڭ باۋىر ەزەر جىلى ءسوزىن، ماليكەنىڭ الگى كوز جاسىن قايتا- قايتا ويلاۋمەن بولدى. ءوزىن شىعارىپ سالۋعا كەلگەن ايەلدىڭ كوزىنەن مونشاقتاي دومالاپ تۇسە سالعان جاس تەك قيماستىق، دوستىق پارىزدان عانا ەمەس، ەشقاشان ايتىلماي، كوكىرەگىندە قاماۋدا جاتىپ قارتايار، شىلدەدە ءجۇرىپ ءشىرىر ەرەكشە ءبىر سەزىم تولقىنىستارىنان ەكەنىن جاسىن دا بايقاپ قالدى. بۇل بايقاعانىن دا ول ەشقاشان سىرتقا شىعارمايدى، وسىلاي جۇرەك پەن سانا تۇبىندە ەرىكسىز ساقتاپ جۇرە بەرەدى. ول دا سوزبەن ايتساڭ ءسانى كەتەر قىرىق قاتپار ادام ءومىرىنىڭ ءبىر قىرى بوپ قالا بەرمەك.   
 ەندى ونىڭ كوز الدىنا ەشقانداي جازىعى جوق ايەلى، ەشقانداي كىناسى جوق ەكى بالاسى ەلەستەدى. ەكى بالاسى ەسكە تۇسكەن ساتتە اۋرۋحانانىڭ اق توسەكتەرىن كوردى. تۇستەگىدەي اپپاق دۇنيە، اپپاق بوپ ەكى بالاسى جاتىر. جاناشىر ادامداردىڭ ءبارى وسىندا. ال، ولاردىڭ اكەلەرى كەلمەيدى. ەشقاشان كەلمەيدى. "مەن كىنالىمىن"، - دەپ كوزىنە جاس المايدى.

1979 -جىل