ونەر قونعان دارىن يەسى - قانابەك بايسەيىتوۆ
قانابەك الماتى وبلىسى قاراتال اۋدانىنا قاراستى «كالپە» ەلدىمەكەنىندە دۇنيەگە كەلگەن. ءبىر اتادان جالعىز وسكەن ول اكەسى بايسەيىتتىڭ ىقپالىمەن اۋىل مولداسىنان وقىپ حات تانيدى.
قانەكەڭ 1925-جىلى الماتى پەداگوگيكالىق تەحنيكۋم جانىنداعى وقىتۋشىلىق كۋرسقا وقۋعا تۇسەدى. ونىڭ ونەرگە قانات قاعۋىنا ماناربەك ەرجانوۆ پەن قازاقتىڭ تۇڭعىش رەجيسسەرى جۇمات شانيننىڭ كوپ كومەگى تيەدى. جۇمات قانەكەڭدى 1926-جىلى ءوزى دايىنداعان «ارقالىق باتىر» درامالىق قويىلىمىنا، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك-كەبەگىندەگى» كەبەكتىڭ رولىنە، «ايمان-شولپاندا» ارىستان، بەيىمبەت مايليننىڭ «شۇعا»، عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «قوزى-كورپەش-بايان سۇلۋ» دراماسىندا نەگىزگى رولدەرگە قاتىستىرادى.
قانابەكتىڭ ءتۇر-تۇلعاسى، كەلبەتى، وعان قوسا تابيعي دارىنى ساحناعا لايىق ەدى. قانەكەڭ ءبىر ەستەلىگىندە: «اۋىلدان كەلگەن ونەرلى جاستار دالانىڭ سيرەك وسەتىن گۇلدەرىنەن جينالعان ءتارىزدى، كورگەننىڭ كوز جاۋىن الاتىن گۇل شوعىنا ۇقسايتىن» دەپ سۋرەتتەگەن. شىندىعىندا دا ماناربەك، كۇلاش، قۇرمانبەك، شارا، قاليبەك، امىرە، يسا، عاريفوللا، جۇسىپبەكتەر ول كەزدە وندىردەي جاس، ساحنانىڭ كوركى ەدى عوي.
1934-جىلدىڭ ون ءۇشىنشى قاڭتارىندا قانابەك باستاعان توپ «ايمان-شولپان» كومەدياسىمەن قازاق مۋزىكا تەاترىنىڭ شىمىلدىعىن اشىپ، ءتورت ايدىڭ ىشىندە وسى سپەكتاكلدى ءجۇز رەت قويادى. ايماندى ويناعان كۇلاش ءوز دارىنىنىڭ قىرىن اشىپ، ەلدى انشىلىك ونەرىمەن ءتانتى ەتەدى.
«ايمان-شولپان» سپەكتاكلى قويىلعاننان كەيىن قازاقتىڭ مەملەكەتتىك مۋزىكا تەاترى دەپ قايتا قۇرۋ جونىندە قاۋلى شىعادى. بۇل سپەكتاكلمەن تەاتر ۇجىمى سەمەي قالاسىنا بارادى. سپەكتاكلدى ون بەس كۇن قاتار قويعاندا كورەرمەن زالعا سىيماي كەتەدى.
بەيىمبەت تاپسىرىس بويىنشا «شۇعا» پوۆەسىن تەاترعا لايىقتاپ قايتا جازىپ شىعادى. وسىدان كەيىنگى «قىز جىبەك» وپەراسىنىڭ تۋۋىن قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى قانابەك بايسەيىتوۆ ءبىر كەزدە بىلاي دەپتى: «ول كەزدە مەن درامتەاتردامىن. بارلىق ءانشى دە، كۇيشى دە، اكتەر دە سوندا بولاتىن. ءبىز ويىن قۇراتىن مۋزىكالىق ستۋديا قۇردىق. مەن تەاتردىڭ ءانشىسى ءارى رەجيسسەرى بولدىم. سودان ەكى اي دايىندالىپ، ايمانعا كۇلاشتى، ماعان ارىستاندى بەردى. سپەكتاكل تابىسپەن ءوتتى.
ءبىر كۇنى جۇرگەنوۆ مەنى شاقىرىپ الدى. وسى «قىز جىبەكتى» عابيتكە جازدىرىپ، قويساق قايتەدى» دەدى. «وندا ءسىز حات جازىپ بەرە قويىڭىز، بىرەر ايدىڭ ىشىندە جازىپ بەرسىن» دەدى. «جارايدى ، اقىلداسايىق» دەدىم.
ءسويتىپ، ليبەرەتتوسىن عابيتكە، اۋەنىن ەۆگەني برۋسيلوۆسكيگە جازدىردىق.
«الەكساندر زاتايەۆيچتە 1500 ءان بار، تاعى قانداي اندەردىڭ اۋەنىن قوسساق ەكەن» دەپ ماناربەكتەن «شەگەنىڭ تەرمەسى» مەن «سمەت»، يسادان «گاككۋ»، قۇرمانبەكتەن «سارىمويىن»، «كوكجەندەت»، حوردىڭ اندەرىنە «سەكىرتپە»، «تولقىما» اندەرى الىندى. وسىلاردى جازىپ بولعان سوڭ مەنى، كۇلاشتى، برۋسيلوۆسكيدى اقساي دەمالىس ۇيىنە جىبەردى. سوندا ءىلياس وماروۆ، بەيىمبەت مايلين، مۇحتار اۋەزوۆ دەمالىپ جاتىر ەكەن.
جولدا كەتىپ بارامىز. كۇلاش «گاككۋدى» ايتتى دا اياق جاعىندا «احا-ھا-احا-ھا-دەسەك قايتەدى» دەدى. برۋسيلوۆسكي دەرەۋ قاعازعا جازىپ الدى» دەپ ەدى...
ءسويتىپ، 1934-جىلى قاراشادا «قىز-جىبەك» وپەراسى ساحنادا قويىلىپ، قۇرمانبەك بەكەجاندى، قانابەك تولەگەندى، كۇلاش-قىز جىبەكتى وينادى. رەجيسسەرى جۇمات شانين بولعانمەن، كومەكشىسى قانابەك بايسەيىتوۆ پەن قۇرمانبەك ەدى.
كوپشىلىك تىڭنان قوسىلعان جانرعا كوڭىلى تولمادى. ويتكەنى حالىق «قىز جىبەكتى» جاتقا ايتاتىن. - قىرىق قىزى قايدا، قىرىق كوشى قايدا؟ - دەگەن سۇراقتار كوبەيىپ كەتتى.
برۋسيلوۆسكي «قىز جىبەكتەن» كەيىن بەيىمبەتتىڭ ليبەرەتتوسى بويىنشا «جالبىر» وپەراسىن جازادى.
انشىلىك ونەردى جاستايىنان بويىنا سىڭىرگەن قانەكەڭ ەل اۋزىندا جۇرگەن حالىق اندەرىنىڭ نوتاعا تۇسۋىنە، وپەرالىق جانردىڭ سازدى اۋەنىنە اينالۋىنا كوپ سەپتىگىن تيگىزەدى. كومپوزيتور ەۆگەني برۋسيلوۆسكي ونىڭ ورىنداپ بەرگەن «سۇلۋ سيپات»، «اقكەمەر»، «ورالادى جىبەگىم» اندەرىن وڭدەپ، «قىز جىبەك» وپەراسىنا قولداندى.
ەندى قانابەك بايسەيىتوۆتىڭ ونەرى مەن ءومىرى جايلى قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى كاۋكەن كەنجەتايەۆپەن كوزى تىرىسىندە جۇرگىزگەن سۇحباتىمىزعا كەزەك بەرەلىك:
التىن: قانابەك بايسەيىتوۆ جايلى ءبىزدىڭ التىن قورىمىزدا مازمۇندى حابار جوق. ءوزىڭىز كوزكورگەن شەجىرەسىز عوي. قانەكەڭ جايلى تىڭداۋشىعا اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز.
كاۋكەن: قانابەك ىلعي كۇلدىرگى اڭگىمەلەردى تاۋىپ الادى. كۇلدىرگەندە شەگىڭدى قاتىراتىن. ول كىسى «دۋدارايدى»، «جالبىردى» قويدى. «جالبىردا» كەرەمەت وقيعا بولدى. سپەكتاكلمەن شىمكەنتكە بارعانبىز. رەجيسسەرى قانەكەڭ بولعان. جالبىردىڭ ءرولىن مەن وينادىم. ساحناعا شىعىپ، ءوز اريامدى ايتىپ تۇرسام، باسىندا تىماق، قولىندا قامشى، ءبىر كوزى قىزارىپ كەتكەن، ءبىر جاق مۇرتى بار، جارتىسى جوق بىرەۋ كىرىپ كەلدى. مەنىڭ كوزىم ءتۇسىپ كەتتى. قانەكەڭ ەكەنىن تاني كەتتىم. قامشىنىڭ ۇشىمەن شىبىندى قۋعانداي ارەكەت ەتىپ تۇر ەكەن. مەن ايتاتىن ولەڭىمدى ايتا الماي شەگىم قاتىپ كۇلىپ، تەرىس قاراپ كەڭكىلدەدىم دە قالدىم. كوزى قىپ-قىزىل بوپ ماعان قاراپ تۇر. سودان شىقسام ماعان ۇرسىپ جاتىر «بۇنىڭ قالاي؟» دەپ. مەن «قانەكە، قالاي ايتاسىڭ، مىنا تۇرىڭمەن ادامدى ولتىرەسىڭ عوي» دەدىم.
«ءا، سولاي ما، سولاي ما ەدى» دەدى ول كۇلىمسىرەپ. سونداي ومىرگە عاشىق ادام ەدى. كۇلاشقا عاشىق ادام، ومىرگە نەعىپ عاشىق بولماسىن، سونداي ەرەكشە جان ەدى-اۋ...
التىن: تەمىربەك جۇرگەنوۆ «قىز جىبەكتى» شىعارايىق دەگەندە عابيت مۇسىرەپوۆكە ءبىر ايدا ليبەرەتتو جازدىرىپ، ءۇش ايدا ساحناعا قويعان دەسەدى، سول كەزدەگى ونەر ادامدارىنىڭ العىرلىعى اللانىڭ بەرگەن سىيى ما؟
كاۋكەن: بۇل كەرەمەت دۇنيە. قانابەك، قۇرمانبەك، كۇلاش، ماناربەك وقىماعان ادامدار عوي. اۋىلداعى ويىن-ساۋىقتان كەلگەن ادامدار.
1936-جىلى ماسكەۋدە ۋكراينا تەاترىنان كەيىن ءبىزدىڭ ارتىستەر «قىز-جىبەكپەن» دەكادانى اشقان عوي. سونداي دارىندى، اناسىنىڭ قۇرساعىنان، جۇرەگىنەن شىققان دايىن ارتىستەر عوي، بۇلار. بۇل كىسىلەردە قاتە بولمايدى. بۇلاردىڭ ءبارى ونەر دەپ كەلگەن ومىرگە.
التىن: قازاق راديوسىنىڭ التىن قورىندا بۇل كىسىنىڭ ءۇش-اق ءانى بار ەكەن. سوندا ءاندى قويىپ، رەجيسسەرلىككە كەتكەن بە، الدە جازىلماي قالعان تىرلىك پە؟
كاۋكەن: بۇل كىسى قۇرەكەڭ ەكەۋى انگە اسا كوڭىل بولمەگەنمەن ولار رەجيسسەرلىك ونەردى شەبەر مەڭگەرگەن جاندار.
التىن: ءوزىنىڭ ارتىنان شاكىرت دايىندادى ما؟
كاۋكەن: قۇرەكەڭ جايلى كىتاپتا «ءسىزدىڭ ءىزباسارىڭىز كىم؟ - دەگەندە «مەنىڭ اتىمدى اتاپ، كاۋكەن كەنجەتايەۆ قالادى» دەگەن ەكەن. مەن سول ءۇشىن ريزامىن. قۇرمانبەك جانداربەكوۆتىڭ شاكىرتىمىن دەپ ماقتانىشپەن ايتا الامىن.
التىن: قانابەك اكتەر رەتىندە قازاق كينولارىندا دا كوپ وينادى عوي؟
كاۋكەن: ول كىسى تاماشا اكتەر بولاتىن. بۇلار ءانشى، رەجيسسەر، اكتەر. ول كىسىنى ۇمىتۋعا بولمايدى. كەشەگى ريشاد جانە ءمۇسىلىم ابدۋلليندەر، بايعالي دوسىمجانوۆ، كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ ءوزىن وسى كىسى ساحناعا ۇيرەتكەن.
التىن: ەندى كۇلاش اپامىزدىڭ ەكەۋىنىڭ سۇيىسپەنشىلىگى جايلى ايتىپ بەرسەڭىز.
كاۋكەن: كۇلەكەڭ ۇلكەن ادامگەرشىلىك يەسى ەدى عوي. قانەكەڭ ەركەلەتىپ وتىراتىن. كەيبىر جيىن-تويدا قانەكەڭنىڭ ەركەلىگىن كوتەرىپ، كۇلەكەڭ كۇلىپ وتىراتىن. كۇلاش مىنەزگە باي جان ەدى عوي...
قانابەك بايسەيىت ۇلى اتى الەمگە ايگىلى بۇلبۇل كومەي ءانشىمىز كۇلاشپەن شيرەك عاسىر ءومىر ءسۇردى. ونەر جولىندا قول ۇستاسىپ بىرگە ءجۇردى. كۇلاش تۋمىسىنان كىشىپەيىل دە قاراپايىم جان ەدى. ول ءوزىنىڭ ەڭبەك سۇيگىشتىگىنىڭ ارقاسىندا كلاسسيكالىق شىعارمالاردى شەبەر ويناي ءبىلدى. قانەكەڭنىڭ اتاسىنىڭ اتىن قازاق دالاسىنا جاريا ەتكەن ءبىرتۋار دارىن يەسى كۇلاش قازاق ونەرىنە وزىندىك سارا جولىن سالعان العاشقى قارلىعاشتارىمىزدىڭ ءبىرى.
قانابەك بايسەيىتوۆ ساحنادا ۇلكەن رولدەردى سومداعانمەن رەجيسسەرلىك قىرىنان كوبىرەك تانىلعان جان. ونەر ساڭلاعىنىڭ سان قىرلى دارىندىلىعى، اسقان ۇيىمداستىرۋشىلىق شەبەرلىگى ماسكەۋدە وتكەن 1936-جىلعى قازاق ونەرى مەن ادەبيەتىنىڭ ون كۇندىگى تۇسىندا جارقىراپ كورىندى. حالقىمىزدىڭ بۇلبۇلى اتانعان جۇبايى كۇلاشپەن بىرگە «قىز جىبەك» وپەراسىنداعى تولەگەن مەن جىبەكتىڭ وبرازىن سومداعانى ءۇشىن ەڭبەگى ەلەنىپ، سول جىلى قانابەك بايسەيىتوۆ قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى اتاعىنا يە بولدى.
قازاق ونەرىنىڭ ماقتانىشى قانابەك بايسەيىتوۆتىڭ ەسىمى كينواكتەر رەتىندە دە كەڭىنەن تانىمال. بۇعان ونىڭ «قازاقفيلم» ستۋدياسىندا تۇسىرگەن «امانگەلدى»، «جامبىل»، «تىنىشتىق»، «مىلتىقتى ادام»، «بوتاگوز»، «شاباندوز»، «دالاداعى قايىڭ»، «اساۋ ەرتىس جاعاسىندا» اتتى فيلمدەرى ايعاق. ءبىر بويىندا انشىلىك، اكتەرلىك، رەجيسسەرلىك ونەردى قوسا الىپ جۇرگەن قانەكەڭ دراماتۋرگيا سالاسىنا دا قالام تەربەدى. قانەكەڭ قۋاندىق شاڭعىتبايەۆپەن بىرلەسىپ، «ساۋلە»، «بەۋ، قىزدار-اي» پەسالارىن ساحناعا قويسا، «قۇشتار كوڭىل» اتتى كىتابىن جازىپ، كوپشىلىككە ءوزى جايلى ءبىر ۇزىك سىردى جاريا ەتتى.
قانەكەڭنىڭ ەڭبەگىن قاعازعا ءتۇسىرىپ، باسپاعا ازىرلەپ جۇرگەن قالامگەرىمىز جازۋشى بەكسۇلتان نۇرجەكەيەۆ. ول كىسى 1976-جىلى «قۇشتار كوڭىل» جيناعىنىڭ شىعۋىنا اتسالىسسا، وسى كىتاپتى 2005-جىلى قانابەك بايسەيىتوۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋ مەرەيتوي قارساڭىندا قايتا وڭدەپ شىعارعان ەدى. سونىمەن قاتار «قانابەك بايسەيىتوۆ تۋرالى ەستەلىكتەر» اتتى ادەبي مەمۋاردى جيناقتاپ شىعاردى. ءبىز سول جىلى اقىن-جازۋشىلارمەن بىرگە تالدىقورعان جانە ۇشتوبە قالالارىندا وتكەن قانابەك اعامىزدىڭ مەرەيتويىنا قاتىسىپ، ءبىراز دەرەكتەر جيناپ قايتقانبىز.
وسى ارادا مەن دە ءوزىمنىڭ كورگەنىمدى ايتا كەتكىم كەلەدى. مەن رەسپۋبليكالىق ەسترادا-سيرك ستۋدياسىنا جۇسىپبەك ەلەبەكوۆتىڭ مەكتەبىنە وقۋعا ءتۇسىپ، قازاق راديوسىنىڭ اۋە تولقىنىنان عانا اندەرىن ەستىگەن جۇسەكەڭنىڭ الدىنان ءدارىس الىپ، عاريفوللا قۇرمانعاليەۆتاي مۇحيت مەكتەبىنىڭ وكىلىن كورىپ، گۇلجيھان عالي قىزىنداي قوعام قايراتكەرىنىڭ تاربيەسىن العانىمدى اركەز ماقتانىش تۇتامىن.
1977-جىلدىڭ كوكتەمىندە جۇسەكەڭ قازاقتىڭ اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ جانىندا ارىپتەس جولداستارىمەن سۇحبات قۇراتىنى بار ەدى. ءبىز جۇسەكەڭنىڭ اۋرۋحانادان شىققانىن ەستىپ ۇيىنە بارساق، حابيبا اپامىز وپەرا تەاترىنىڭ ماڭىندا جۇرگەنىن ايتتى. ءبىر توپ شاكىرتتەرى اعانى ىزدەپ، سول اراعا باردىق. تەاتردىڭ الدىنداعى ورىندىقتاردىڭ بىرىندە جۇسەكەڭ قانابەك اعامىز ەكەۋى اڭگىمە شەرتىپ، وتكەن-كەتكەندى ايتىپ وتىر ەكەن. جۇسەكەڭ اقساقالدى بىزبەن تانىستىرىپ بولىپ، «بۇلار مەنىڭ شاكىرتتەرىم» دەپ ماقتانا ءبىزدى مەڭزەدى دە «ءقازىر «الماتى» مەيمانحاناسىنىڭ استىنداعى كىتاپ دۇكەنىنە بارىپ، قانابەك اعالارىڭنىڭ «قۇشتار كوڭىل» دەگەن جيناعىن ساتىپ اكەلىڭدەر، قانەكەڭ سەندەرگە ءوز قولتاڭباسىن بەرەدى» دەگەن سوڭ تەز ارادا سول كىتاپتى ساتىپ الىپ، قانەكەڭنىڭ ءوز قولىمەن ءبىر اۋىز ءسوزىن جازعىزىپ الدىق. سوندا «تانىماساق تا ومىرىڭە تىلەكتەس بولىپ. اتاڭ قانابەكتەن ەسكەرمە. ق. بايسەيىتوۆ» دەپ قولىن قويعان ەدى. ءيا، بۇل 1977-جىلدىڭ 23- ءساۋىرى ەكەن. بۇل كىتاپ ءالى ساقتاۋلى.
سول كۇنى كوڭىل-كۇيىم سونداي كوتەرىڭكى بولدى. ەسىمە كۇلاشتاي دالا ساندۋعاشىنىڭ ءومىرى مەن ونەرى ورالدى. سونداي كىسىنىڭ جولداسىمەن تانىسىپ، ءبىراۋىز باتاسىن العانىما قاتتى قۋاندىم، جاقسىعا جورىدىم. ارينە، ول بۇدان قىرىق شاقتى جىل بۇرىنعى ءجايت ەدى. ءسويتىپ جاقسىلاردىڭ كوزىن كورىپ، ءبىز دە ەستەلىك جازاتىن بولدىق.
قانەكەڭ ءوزىنىڭ ءبىر ەستەلىگىندە: «ادام بالاسىندا ەكى ءومىر بار. ءبىرى - وسى سۇرگەنىڭ، ەكىنشىسى - ءوزىڭ ولگەننەن كەيىن. ونەر ادامىن سارالايتىن - سول ەكىنشى ءومىر. كوزىڭ تىرىدە كوڭىلىڭدى جىرتپايىق دەيدى، كوزىڭ كەتكەن سوڭ كوكەيدەگىلەرىن بۇكپەي ايتادى. ناعىز حالىق سۇيگەن ادامداردىڭ ءبىرىنشى ومىرىنەن ەكىنشى ءومىرى ۇزاعىراق. اباي، جامبىل، كۇلاش سەكىلدى ادامدار سونداي ۇزاق ومىرگە يە بولعان ادامدار عوي» دەگەن ەكەن.
شىندىعىندا دا، ونەر يەسىنىڭ ايتقانىنىڭ جانى بار. «قولدا باردا التىننىڭ قادىرى جوق، قولدان شىعىپ كەتكەن سوڭ وكىندىم-اي» دەپ ولەڭ جولدارىندا جازىلعانداي، اسىلدارىمىزدى دەر كەزىندە باعالاي الماي، «اتتەڭ-اي» دەيتىن كەزدەرىمىز ءجيى كەزدەسەدى. بۇنىڭ ءوزى ادام بالاسىنىڭ پەندەشىلىگى وسى بولسا كەرەك.
1979-جىلدىڭ 15- ناۋرىزىندا قانابەك بايسەيىتوۆ قايتىس بولعاندا جازۋشى ءىلياس ەسەنبەرلين «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنە بىلايشا ەستەلىك ايتىپ ەدى. وندا:
- قانابەك سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى ونەرپاز، ۇلكەن جۇرەكتى اسىل ازامات ەدى. ول بويىنداعى بارلىق كۇش-جىگەرىن ۇلتتىق ساحنا ونەرىنىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە سارقا جۇمسادى. دارىندى وپەرا ءانشىسى، مايتالمان رەجيسسەر قانابەك بايسەيىتوۆ ساحنا ونەرىنىڭ ساڭلاعى ەدى. بويىنداعى بار ونەرىن تۋعان حالقىنىڭ قاجەتىنە جومارتتىقپەن جۇمساعان ۇلكەن تالانت، اياۋلى ازامات قانەكەڭنىڭ بەينەسى ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدە ۇزاق ساقتالادى» دەسە، جازۋشى قۋاندىق شاڭعىتبايەۆ:
- قايران قانا-اي! جايدارى كۇلكىڭ، الاقانىڭنىڭ تابى، ءازىل-وسپاعىڭ - ءبارى كوز الدىمدا. «مەن كۇلاشپەن مىنا جەردە تانىستىم» دەپ، جەتەكتەپ اپارىپ، مۇقان تولەبايەۆ پەن مانشۇك مامەتوۆا كوشەلەرىنىڭ بۇرىشىندا تۇرعان ءۇيدىڭ كىرە بەرىس بولمەسىنە كىرگىزىپ، جانارىڭ جاسقا تولعانى ءالى ەسىمدە.
«بەۋ، قىزدار-اي»، «وي، جىگىتتەر-اي» كومەديالارىن، «دوستىق جولىمەن» بالەتىنىڭ جانە «ايسۇلۋ»، «التىن تاۋلار» اتتى وپەرالارىن بىرگە جازعانداعى شىعارماشىلىق ەڭبەگىمىزدى ايتسايشى! سول كەزدەردەگى اسىل سوزدەرىڭ ماڭگى جۇرەگىمدە جازىلىپ قالدى. سەنىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىمىزگە قوسقان ولشەۋسىز ۇلەسىڭدى حالىق جاقسى بىلەدى. ابزال اقساقالدارمەن دامدەس، سىرلاس بولعان كەزدەرىمدى ءومىر-باقي ۇمىتپايمىن، اعا! - دەگەن ەكەن.
قازاق وپەراسىنىڭ ساحنالىق قويىلىمدارىندا ەۆگەني برۋسيلوۆسكيدىڭ «قىز جىبەك»، چايكوۆسكيدىڭ «ەۆگەني ونەگين»، احمەت جۇبانوۆ پەن لاتيف ءحاميديدىڭ «اباي»، گلينكانىڭ «رۋسلان مەن ليۋدميلا»، ەركەعالي راحماديەۆتىڭ «قامار سۇلۋ»، پالياشۆيليدىڭ «دايسي» وپەرالارىندا جانە تاعى دا باسقا سپەكتاكلدە قانابەك بايسەيىتوۆتىڭ رەجيسسەرلىك جانە اكتەرلىك دارىنى جارقىراي ءتۇستى. وسىنداي دارىن يەسىنىڭ ەڭبەگى ءادىل باعالانىپ، ءوز كەزىندە «ەڭبەك قىزىل تۋ»، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان.
قانابەك بايسەيىتوۆ قازاقتىڭ اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ العاشقى رەجيسەرلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە «اباي» (وسى وپەرا ءۇشىن قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعىن العان (1967)، «قىز جىبەك»، «قامار سۇلۋ»، «دۋداراي»، «دايسي»، «ەۆگەني ونەگين»، «كنياز يگور» وپەرالارىن شەبەر ساحنالادى. كوپتەگەن كينوفيلمدەردە ويناپ، («امانكەلدىدە» جاعىپار بولىس (1938)، («قىز بەن جىگىتتە» جۇرقا جۇرىنبايەۆ (1954)، «بوتاگوزدە» يتباي (1956)، ت. ب. بەينەلەردى شەبەر سومدادى. دراماتۋرگيا سالاسىندا دا جەمىستى ەڭبەك ەتىپ، «بەۋ، قىزدار-اي»، «وي، جىگىتتەر-اي» كومەديالارىنىڭ، «دوستىق جولىمەن» بالەتىنىڭ جانە «ايسۇلۋ»، «التىن تاۋلار» اتتى وپەرالاردىڭ ليبرەتتولارىن قۋاندىق شاڭعىتبايەۆپەن بىرگە جازدى.
ۇلتتىق ونەرىمىزدىڭ كورنەكتى قايراتكەرى، قازاق ساحناسىنىڭ تارلانى، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، بەلگىلى رەجيسسەر ءارى ءانشى قانابەك بايسەيىتوۆتىڭ ەڭبەگى كەلەر ۇرپاققا ۇلگى- ونەگە.
«ونەر - حالىقتىكى. اللانىڭ بەرگەن اسىل قاسيەتىن كوپ ىزدەنۋ مەن ەڭبەكتەنۋدىڭ ارقاسىندا كاسىبي دەڭگەيگە جەتكىزگەن قانابەك بايسەيىتوۆ پەن ونىڭ تۇستاستارى تابيعي دارىننىڭ جەمىسىن كورگەن ونەر مايتالماندارى.
بيىلعى جىلى حاس شەبەر قانابەك بايسەيىتوۆتىڭ تۋعانىنا 110 جىل تولعالى وتىر. ونەر دارىعان تۋما دارىننىڭ مەرەيتويى مەملەكەت تاراپىنان ەسكەرىلىپ، توي تويعا ۇلاسار ۋاقىت الىس ەمەس.
التىن يمانبايەۆا،
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى