دانىشپانداردىڭ ەسسىز ارەكەتتەرى

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - دانىشپاندار اقىلمەن قوسا، بالالىق مىنەزدەرىن قاتار الىپ جۇرەدى. ولاردان جاي ادامنىڭ ويىنا كەلمەيتىن ءىس-ارەكەتتەردى كۇتۋگە بولادى.

كەي جاعدايلاردا كىتابى ەمەس، ەسسىز قىلىقتارى جۇرت اراسىندا تانىمال بولىپ جاتادى. گوگول «ولگەن جاندار» كىتابىنىڭ ەكىنشى تومىن وتقا جاعىپ جىبەرسە، ءتۇسىرىلىم الاڭىنا ماس بولىپ كەلگەن حانتەر تومپسون دجونني دەپتىڭ شاشىن كەسكەن.

بۇگىن وتكەن زامان مەن وسى زامان جازۋشىلارىنىڭ ادام سەنگىسىز ارەكەتەرى تۋرالى اڭگىمەلەيمىز. مۇنداي قىلىقتار تەك جازۋشىلارعا عانا جاراساتىنىن دا بىلە جۇرىڭىزدەر.

1. «جازبانى قورلاماڭىز». نيكولاي گوگول ماسكەۋدەگى ۇيىندە وتىرىپ «ولگەن جاندار» كىتابىنىڭ ەكىنشى ءبولىمىن پەشكە جاعىپ جىبەرگەن. قىزمەتشىسىنىڭ «جازبانى قورلاماڭىزشى» دەگەن وتىنىشىنە قاراماستان، كىتاپ تولىعىمەن ورتەلگەن.

2. «ءوزىمدى اتىپ، ءمۇلت كەتتىم». الەكساندر ديۋما باستەسۋدەن الدىنا جان سالمايتىن ادام بولعان كورىنەدى. سونداي باستەرىنىڭ ءبىرى دۋەلمەن اياقتالادى. قاتىسۋشىلار سوتتىق جاۋاپكەرشىلىك پەن جازادان قاشىپ، وڭتايلى جولىن تابۋعا تىرىسادى. اقىرى جەرەبە تاستاپ، ءساتسىز قاعازدى العان قاتىسۋشى ءوزىن-ءوزى اتۋى كەرەك بولادى. قارالى قاعاز الەكساندر ديۋماعا ءتۇسىپ، ول كورشىلەس بولمەگە شىعىپ كەتەدى. اتىلعان مىلتىقتىڭ داۋىسى شىعىپ، ارتىنشا جازۋشى قاتىسۋشىلارعا جادىراپ كۇلىپ شىعىپ كەلە جاتادى.

3. «بايقاۋسىزدا ايەلىم جازىم بولدى». ۋيليام بەرروۋز مەرەكەلىك كەشتەردىڭ بىرىندە جۇرتتى تاڭعالدىرماق بولىپ، مەرگەندىكتە الدىنا جان سالمايتىن ۆيلگەلم تەپليانىڭ ارەكەتىن قايتالايدى. ەستەرىڭىزدە بولسا، ۆيلگەلم بالاسىنىڭ باسىنا الما قويىپ، سول الماعا جەبەنى دالمە-ءدال تيگىزەتىن بولعان. بەرروۋز دجوان ۆوللمەر ەسىمدى جارىنىڭ باسىنا ستاقان قويىپ، پيستولەتپەن اتادى. ناتيجەسىندە باسىنا تيگەن وقتان ايەلى قايتىس بولادى.

4. «قالجىڭىمدى تۇسىنبەدى مە؟». ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالعاندا ماريا تسۆەتايەۆانى تاتارستانعا ەۆاكۋاتسيالايدى. وسى ساپارعا جينالىپ جاتقانىندا كومەكتەسكەن بوريس پاستەرناك چەمودانىن جىپپەن جاقسىلاپ بايلاپ: «بۇل ءجىپ بارلىعىن دا كوتەرەدى، قاجەت بولسا، سەنى دە» دەپ قالجىڭدايدى. ارتىنشا پاستەرناكقا ماريانىڭ وسى جىپكە اسىلىپ قايتىس بولعانى حابارلانادى.

5. «بۇل ومىرگە كومەتامەن بىرگە كەلدىم، و دۇنيەگە دە بىرگە قايتامىن». 1835 - جىلى جەر شارىن گاللەيا كومەتاسى جاناپ ءوتتى. وسى وقيعادان كەيىن 2 اپتا ءوتىپ دۇنيەگە مارك تۆەن كەلدى. جازۋشى ءوزىنىڭ ءبىر جازباسىندا: «بۇل ومىرگە كومەتامەن بىرگە كەلدىم، و دۇنيەگە سول كومەتامەن بىرگە قايتامىن» دەگەن ەكەن. كوپ كەشىكپەي، ونىڭ بۇل ايتقانى ورىندالدى. 1921 - جىلى 21 - ساۋىردە جەردىڭ جانىنان تاعى دا ءبىر كومەتا ۇشىپ وتكەن كەزدە تۆەن قايتىس بولادى.

6. «دجونني دەپتى قورلاۋ». حانتەر تومپسون ءوزىنىڭ «لاس- ۆەگاستاعى كەك پەن قورقىنىش» رومانى بويىنشا ءتۇسىرىلىپ جاتقان كينونى ارنايى باقىلايدى. باس كەيىپكەر راۋل ديۋكتىڭ ءرولىن دجونني دەپپ سومدايدى. ىشىمدىككە ماس بولىپ كەلگەن جازۋشى باسىنىڭ كەي جەرلەرىن جالتىراتىپ دجونني دەپتىڭ شاشىن قيىپ تاستاعان.

7. «كىتابىمدى ساتىپ الماساڭىز، دۇكەننەن شىقپايسىز». «اسكەتتىك رەسەي» ۋتوپياسىنىڭ قوس اۆتورى ارتەم سەناتوروۆ پەن ولەگ لوگۆينوۆ كىتاپتارىنىڭ تۇساۋكەسەرىندە دۇكەننىڭ ەسىگىن جاۋىپ الىپ: «مىنا كىتاپتاردىڭ بارلىعىن ساتىپ المايىنشا، ەشكىم دە دۇكەننەن شىقپايدى» دەپ حابارلاعان.

دايىنداعان: قارلىعا بۇيەنباي

massaget.kz