پەرىنىڭ قىزىنا عاشىق بولعان جىگىت

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - بۇل وقيعا وسىدان ەلۋ جىل بۇرىن بولعان دەسەدى. اۋىلدان قالاعا جول تارتقان ەكى جولاۋشى كەش باتىپ، اسۋدان اسۋعا ۇلگەرە الماسىن بىلگەن سوڭ، تاۋ بوكتەرىندە تۇنەۋدى ۇيعارادى.

جولاۋشىنىڭ ءبىرىنىڭ جاسى 25 تەر شاماسىندا بولسا، ءبىرى جاسوسپىرىم بوزبالا ەكەن. ەكەۋى اعاش بۇتالارىن جيناپ، وت جاعىپ، ءشاي قايناتىپ تاماق ءىشپ العان سوڭ تىنىعۋعا كىرىسەدى. تاۋ بوكتەرىنىڭ توپىراعى سىزدى بولاتىنىن بىلگەن ولار وتتى ءوشىرىپ، وت ورنىنا سىرت كيىمدەرىن توسەپ، باستارىنا ەر- توقىمدارىن جاستانىپ ۇيقىعا كەتەدى. جولدان شارشاعان بوزبالا ەرگە باسى تيىسىمەن ۇيىقتاپ قالادى. تۇسىندە اناسى باۋىرىنا قىسىپ، جۇباتىپ جاتىر ەكەن. ول جاستاي جەتىم قالىپ، ومىرىندە اناسىن كورمەگەن. كەنەت بىرەۋ اياعىنا شوق باسىپ العانداي بولادى. شوشىپ ويانسا، ورتادا لاۋلاپ وت جاعۋلى تۇر. باعانا ءوشىرىپ ەدىك قوي دەپ باسىن كوتەرىپ قاراسا، جانعان وتتىڭ قاسىندا ءوزىنىڭ جولسەرىگى مەن ءبىر قىزدىڭ وتىرعانىن كورەدى. الايدا ءتۇسىم شىعار دەپ ويلاپ، قايتا ۇيقىعا كەتەدى. ءتۇن ورتاسىندا بىرەۋ ءتۇرتىپ وياتادى. باسىن كوتەرسە، قاسىنداعى جولسەرىگى ەكەن.

- مىنا تابيعاتتىڭ كەرەمەتىن قاراشى. كورسىن دەپ سەنى ادەيى وياتتىم، - دەيدى. جاس بالانىڭ ۇيقىسى شايداي اشىلدى.

- بۇل نە؟ بۇرىن- سوڭدى مۇندايدى كورمەپپىن. بىزگە كەلمەي مە؟ - دەپ جاس بالا سەسكەنىپ، جولسەرىگىنە جاقىنداي تۇسەدى.

- جوق، ولار كوشىپ بارادى! - دەگەن قىزدىڭ داۋىسى ەستىلگەندە جاس بالا شوشىپ كەتەدى.

- مەن تانىستىرماپپىن عوي.. . بۇل قىز جاڭا سەن ۇيىقتاپ قالعاندا كەلدى. جولدا ارباسى سىنىپ قالعان ەكەن. ءبىزدىڭ جاققان وتىمىزدى كورىپ، كەلىپتى، - دەيدى جولسەرىگى. جاس بالا اياق استى پايدا بولعان قىزعا دا، تابيعاتتىڭ مىنا توسىن سىيىنا دا اڭ- تاڭ بولادى.

قىز ءوزىن «پەرىنىڭ قىزىمىن» دەپ تانىستىرادى. ال جولسەرىگى بولسا، «پەرىنىڭ قىزى بولسىن، ايتەۋىر تەڭىمىز بولسىن» - دەپ اردەڭەلەردى ءبىر ايتىپ ءماز. جاس بالا نازارى تاۋ باۋىرلاي ورمەلەپ بارا جاتقان كۇن تۇستەس كوپ شارلارعا اۋادى. سول ساتتە بالانىڭ ەسىنە پەرى قىزىنىڭ «ولار كوشىپ بارادى» دەگەن ءسوزى تۇسەدى دە، «ولار كىمدەر؟» دەپ سۇرايدى.

- كىمدەر ەمەس، نەلەر دە. ول تاۋداعى «التىننىڭ كوشى».

- «التىننىڭ كوشى»؟ ول نە؟

- اراعا جىلدار سالىپ جەر قويناۋىنداعى التىندار كوشەدى. ءبىراق، مۇنى كورۋ كەز كەلگەنگە بۇيىرا بەرمەيدى - دەيدى قىز. بالا ويلانىپ قالدى. سالدەن سوڭ قىز ءسوزىن جالعاپ:

- ەگەر وسى «التىن كوشى» كەزىندە ادام بالاسى ساۋساعىن قاناتىپ، شاردىڭ ۇستىنە قانىن تامىزسا، التىن سول جەرگە توقتايدى. بۇل ونىڭ سەرتى - دەيدى.

بالا ءبىر ساتكە قىزدىڭ ايتقانىن ورىنداعىسى دا كەلدى. بۇكىل وتباسىن، بۇكىل اۋىلدى كەدەيلىكتەن قۇتقارار ەدىم دەپ ويعا شومىپ جاتقاندا «التىن كوشى» كوز ۇشىنان ۇزاي بەردى. سولاي ويعا شومىپ جاتىپ، قايتا ۇيىقتاپ كەتەدى.

تاڭ قىلاڭ بەرگەندە جولسەرىگى بالانى وياتادى.

- ءالى ەرتە عوي، ۇيقىمىزدى قاندىرىپ جولعا شىعايىق، - دەيدى بالا. جولسەرىگى بالانىڭ جۇزىنە تەسىلە قاراپ:

- قىز جوق! جەر جۇتىپ كەتتى مە؟ قايدا كەتكەنىن بىلمەيمىن. كوزىم از عانا ءىلىنىپ كەتكەن ەكەن، ءىزىم- عايىم جوق بولىپ كەتىپتى. تومەندەگى جولعا دا بارىپ قايتتىم. اربا تۇگىل ءىزى دە جوق- دەيدى. ەكەۋى تومەنگى جولعا تاعى دا بارىپ قايتادى. ءىزى دە جوق. سول كەزدە بالاعا «راسىمەن دە پەرىنىڭ قىزى ما ەكەن؟» دەگەن وي كەلەدى.

سول وقيعادان كەيىن ەكى جولاۋشى ءبىر- بىرىمەن جارتى ايدان كەيىن جولىعادى. اتىن سۋارۋعا بۇرىلعان جاس بالا بۇلاق باسىنان بىرەۋدىڭ سۋ تاسىپ جۇرگەنىن كوزى شالادى. جاقىنداپ بارىپ قاراسا، ءوزىنىڭ اۋىلداسى، جاقىندا عانا قالاعا بىرگە بارىپ قايتقان جولسەرىگى ەكەن.

- اسسالاۋماعالەيكۋم اعا! - دەيدى بالا اتتان تۇسپەستەن. ال قولىنا قوس شەلەك ۇستاعان بۇرىنعى جولسەرىگى ەرنىن جىبىر ەتكىزىپ ءوز جونىمەن جۇرە بەرەدى. ونىڭ ىسىنە تاڭدانعان بالا «ءۇيى بولسا اۋىلدىڭ ءبىر شەتىندە، سۋدى قايدا تاسىپ ءجۇر؟» دەپ ويلايدى. ال بۇرىنعى جولسەرىگى بولسا مۇنى كوزىنە دە ىلمەي، شەلەككە سۋ تولتىرىپ الىپ، سول ماڭداعى سارىشۇناقتاردىڭ ىنىنە قۇيىپ جۇرەدى.

- اعا نە ىستەپ ءجۇرسىز؟ - دەيدى تاڭدانعان بالا. سوندا ول:

- ەسىڭدە مە؟ ەكەۋمىز تاۋدا پەرىنىڭ قىزىمەن كەزدەسىپ ەدىك قوي. سول قىزبەن تۇندە وسىندا كەزدەسكەنبىز. تاڭەرتەڭ تۇرسام جوق. سول مىنا ىندەرگە كىرىپ كەتتى مە دەپ ىزدەپ ءجۇرمىن، - دەپ كۇلەدى. ەشتەڭەنى تۇسىنبەگەن بالا اتىن سۋارىپ ۇيىنە قايتادى.

ءبىر اپتادان سوڭ ەكەۋىنىڭ جولى تاعى تۇيىسەدى. بۇل جولى كورشى اۋىلدى اسقا شاقىرۋ ءۇشىن بىرگە جولعا شىعادى. ءانى شىعامىز، مىنە شىعامىز دەپ جۇرگەندە كەش بولىپ كەتەدى. ەكەۋى اتتارىنا ءمىنىپ، كورشى اۋىلدى بەتكە الادى. ءتۇن قاراڭعىلىعى قويۋلانا باستايدى. كەنەت جولسەرىگى اتىن تەبىنىپ شابا جونەلدى. اۋىلعا قاراي ەمەس، باياعى پەرى قىزى كەزدەسكەن تاۋعا قاراي. جاس بالا ارتىنان بارماق بولادى، ءبىراق شاڭىنا دا ىلەسە المايدى. جۇرەكسىنىپ كەرى قايتادى. اۋىلعا كەلگەن بويدا بالا بار وقيعانى اۋىل قاريالارىنا ايتادى. ەرتەڭىندە اۋىل جىگىتتەرى باياعى تاۋ بوكتەرىندەگى پەرى قىزىمەن جولىققان جەردەن ونىڭ اتىن تابادى. اۋىل قاريالارىنىڭ «ەلۋ جىلدا ءبىر كەلەتىن پەرى قىزى اقىرى اكەتىپتى عوي» دەگەن ءسوزىن بالانىڭ قۇلاعى شالدى.

راقىم زاحان، الماتى وبلىسى

«الاش ايناسى»