قاجىمۇقان پوددۋبنىيدان جەڭىلگەن بە؟

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - كۇش اتاسى قاجىمۇقان مەن «چەمپيوندار چەمپيونى» پوددۋبنىي ەكەۋى تالاي حالىقارالىق تۋرنيرلەردە بەلدەسكەنى بەلگىلى. ءبىر دەرەكتە جاپونيادا ەكەۋى ءبىرىن ءبىرى الا الماي بىرنەشە كۇن كۇرەسىپتى.

ال پاريجدەگى ءبىر تۋرنيردە قاجىمۇقان: «اعانىڭ الدىن ادەپسىز عانا كەسەدى» دەپ اعا تۇتقان يۆان پوددۋبنىيعا جەڭىسىن سىيلاپ تا جىبەرگەن.

بوز كىلەمدە تالاي مارتە قارسىلاس بولسا دا زامانىندا ەكەۋى اينىماس دوس بولعان دەسەدى. وكىنىشتىسى، رەسەي كينوگەرلەرىنىڭ «پوددۋبنىي» فيلمىندە مۇنىڭ ءبىرى دە ەسكەرىلمەگەن. ول ول ما، فيلمدە قاجىمۇقان ەسىمىمەن بايلانىستى كۇماندى ەپيزود بەرىپ، كورەرمەندى الاكوڭىل قىلادى. راسىندا دا پوددۋبنىي اتامىزدى «قيراتا» جەڭگەن بە؟

«پوددۋبنىي» - قايتا ورالعان قاھارمان

بيۋدجەتى 12 ميلليون دوللار بولاتىن فيلم العاشقى سەانسىنان- اق سول ەلدىڭ كينوسىنشىلارى تاراپىنان وڭ باعالاندى. فيلمدى ن. ميحالكوۆتىڭ «تريتە» كينوستۋدياسى «روسسيا» تەلەارناسىمەن بىرلەسىپ تۇسىرگەن. رەجيسسەرى - گلەب ورلوۆ، باستى ءرولدى تانىمال اكتەر ميحايل پورەچەنكوۆ سومدادى.

فرانسۋز كۇرەسىنىڭ 6 دۇركىن چەمپيونى، «چەمپيوندار چەمپيونى» دەگەن اتاق العان «تەمىر يۆان» تۋرالى فيلم ءتۇسىرۋ كوپ جىل بۇرىن جوسپارلانعان ەكەن. 2000 - جىلى يۋري كوروتكوۆ سسەناريىن دايىنداعانىمەن ءساتى تۇسپەگەن. تەك، 2011 - جىلى پالۋاننىڭ تۋعانىنا 140 جىل تولۋىنا وراي، پوددۋبنىيدى ەكرانعا شىعارۋ ماسەلەسى كوتەرىلەدى. 2012 -جىلى قولعا الىنعان ءتۇسىرىلىم جۇمىستارى ەكى جىل دەگەندە اياقتالىپ، كورەرمەنگە جول تارتقان.

نەگىزى، ناقتى ءتۇسىرىلىم الاڭىنداعى جۇمىس بارجوعى 51 كۇنگە سوزىلعان. باستى ءرولدى سومداعان ميحايل پورەچەنكوۆتىڭ ايتۋىنشا، ولار ءتۇسىرىلىم الاڭىنا وتە ۇلكەن دايىندىقپەن كەلگەن. ايگىلى پالۋاندى قايتا «ءتىرىلتۋ» ءۇشىن پورەچەنكوۆ كۇرەسكە قاتىسىپ، تاجىريبەلى سپورتشىلارمەن بەلدەسىپتى. ودان اكتەردىڭ قابىرعاسى شىتىناپ، تىزەسىن دە شىعارعان كەزدەر بولعان. يۆان پوددۋبنىيدىڭ جارى ماشانىڭ ءرولىن ويناعان اكتريسا كاتەرينا شپيتسا دا «پوددۋبنىي» ءۇشىن بارىن سالعانىن ايتادى. ول ءتىپتى، 3 ايلىق بالاسىن كۇتۋشىگە تاستاپ، ءتۇسىرىلىم الاڭىنا كەلگەن. فيلم كيەۆ، ماسكەۋ، سانكت- پەتەربور، پاريج، نيۋ- يورك جانە فەودوسيا مەن سيەۆاستوپولدە تۇسىرىلگەن.

پالۋان تۋرالى ورىس جازۋشىسى اندرەي كۋپرين «عالامات كۇش يەسى قانشالىقتى مىقتى بولسا، سونشالىقتى اڭعال» دەپتى ءوز ەستەلىگىندە. رەجيسسەر گلەب ورلوۆتىڭ ايتۋىنشا، فيلمنىڭ باستى ماقساتى دا سول، ناعىز ورىس پالۋانىن بار قىرىنان كورسەتۋ ەكەن. نەگىزگى جۇمىس ونىڭ سپورتشىلىق تاجىريبەسىن ەمەس، ادامگەرشىلىك كەلبەتىن اشۋعا باعىتتالعان. وسى قىرىنان الىپ قاراساق، كينو يدەياسى ءوز ماقساتىنا جەتكەن. رەسەي كينوگەرلەرى تاعى ءبىر ورىس قاھارمانىن كورەرمەنىنە ورالتتى.

«ەندى بالالارىمىز پوددۋبنىيعا ەلىكتەيتىن بولادى، ولاردىڭ ومىرىندە ناعىز كۋمير پايدا بولدى» دەپ قۋانا جازىپتى ورىس باسىلىمى. ارينە، پوددۋبنىيمەن ماقتانۋعا بولادى.

فيلم پروديۋسسەرى ۆاديم گورياينوۆ: «ءبىز كينونى جوسپارلاعاندا نەگىزگى كورەرمەن اۋديتورياسى رەسەي بولادى دەپ، سول اۋديتورياعا جۇمىس ىستەدىك» ، دەيدى. بۇل كينونى رەسەي ءۇشىن پاتريوتتىق تاربيەنىڭ تاپتىرماس قۇرالى دەۋگە بولادى. 1917 - جىلعى الاساپىران كەزىندە وزگە سپورتشىلار شەتەلگە قاشىپ جاتقاندا پوددۋبنىي تابانى تايماي ەلىندە قالىپتى. ونىڭ وسى وتانشىل سەزىمىن فيلمدە ايقىن كورسەتە بىلگەن.

الايدا، بۇل ءبىر جاعىنان بيزنەس جوبا بولعاندىقتان وزگە ەلدەردىڭ دە كينونارىعىنا شىعارىلدى. رەسەي كورەرمەنى ءۇشىن ول ورىس حالقىنىڭ ابىرويىن اسىراتىن، جاس ۇرپاقتىڭ جۇرەگىندە ماقتانىش سەزىمىن وياتاتىن فيلم بولسا، جالپى كورەرمەن ءۇشىن پافوستى ساتتەرى مول، ۇلتشىلدىق بوياۋى قالىڭ كينونىڭ ءبىرى دەپ باعالار ەدىك. اسىرەسە، ىشىندەگى ءبىر ەپيزود قازاق كورەرمەنىنىڭ كوڭىلىن كۇپتى قىلعانى جاسىرىن ەمەس. بۇل ماسەلەگە قاتىستى كينونى كورگەندەر الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءوز نارازىلىقتارىن تانىتىپ تا ۇلگەردى.

قاجىمۇقانعا جاسالعان قيانات پا؟

بۇل كوركەم تۋىندى بولعاندىقتان كوپ نارسە ويدان قوسىلىپ، قيىننان قيىساتىنى بەلگىلى. فيلمدە پاريجدەگى چەمپيوناتتا يۆان پوددۋبنىي قاجىمۇقان ەسىمدى تۇرىك پالۋانىمەن كۇرەسىپ، ونىڭ جەلكەسىن ءۇزىپ جىبەرەتىن جەرى بار. سۇلىق جاتقان قاجىمۇقاندى ايانىشتى كەيىپتە كىلەمنەن سۇيرەپ الىپ كەتە بارادى. وتە ادەمى باستالعان كينونىڭ وسى جەرىنە كەلگەندە: «وۋ، بۇل قالاي بولعانى؟ « دەپ استاڭ- كەستەڭ بولاسىڭ دا قالاسىڭ.

رەجيسسەرلار بۇل جەردە قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆتى كورسەتكىلەرى كەلدى مە، ول جاعى ارينە بەلگىسىز. «ول قازاق ەمەس، ويدان قۇراستىرىلعان تۇرىك پالۋانى» دەپ تە اقتالۋى مۇمكىن. ءبىز دە فيلمدەگى جەڭىلگەن كەيىپەر تۋرالى تون ءپىشىپ، شاعىستىرۋدان اۋلاقپىز. ءبىراق، كۇش اتاسى قاجىمۇقاننىڭ تۇركيا اتىنان، مانچجۋريا، ءتىپتى سول رەسەي اتىنان الەم چەمپيوناتتارىندا «قارا يۆان» بولىپ تا كۇرەسكەنىن ەل بىلەدى. ەندەشە، تۇرىك پالۋانى دەپ وتىرعانى كىم؟

«اتاندىم قاجىمۇقان بالا جاستان،

ىشىندە يمپەريانىڭ بولدىم اسقان،

كەشەگى ومسكىنىڭ قالاسىندا

قۇلاتتىم قىرىق پالۋاندى ءبىر شالماستان» ، دەپ كۇش اتاسىنىڭ ءوزى ايتقانداي، قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆتىڭ ەشقاندايدا پاريجدە جەلكەسى قيىلىپ، ءۇزىلىپ كەتپەگەنى، ءوز اجالىمەن قايتىس بولعانى بەلگىلى. ورايى كەلگەندە ەلەمەس ءالىمجانوۆتىڭ «قازاقتىڭ بالۋاندىق ونەرى» كىتابىنان مىناداي دەرەكتەردى كەلتىرە كەتكەندى ءجون كوردىك.

• 1913 - جىلى پاريجدە وتكەن الەم بىرىنشىلىگىندە پوددۋبنىي ەكەۋى فينالعا شىعادى. وسى جولى «اعانىڭ جولىنا ادەپسىز تالاسادى» ، - دەپ مۇقان پوددۋبنىيدى كىلەمنەن كوتەرىپ، ءبىرىنشى ورىن وسى كىسىنىكى دەپ، الاڭنان الىپ كەتەدى.

• سول جىلى پاريجدەن پەتەربورعا كەلگەننەن سوڭ، مۇقانعا پاريجدەگى جەڭىستەرى ءۇشىن پاتشانىڭ بيۋستى سالىنعان ۇلكەن مەدال بەرىلەدى.

• 1914 - جىلى پاريجدە (امەريكالىق) ەركىن كۇرەستەن حالىقارالىق جارىسقا قاتىسادى. ول ماحمۋت دەگەن لاقاپ اتپەن كۇرەسەدى. وسى كۇرەستە قاجىمۇقان ەركىن كۇرەستەن الەم چەمپيونى اتانادى.

• 1915 - جىلى حاباروۆسك قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق بىرىنشىلىكتە فينالدىق ايقاسقا ۇلكەن التىن مەدالدى الۋ ءۇشىن پوددۋبنىي مەن قاجىمۇقان شىعادى. بۇلار ەكى كۇن بويى ۇدايى كۇرەسىپ، ءبىر- ءبىرىن جەڭە الماي تەڭ ءتۇسىپ، ءبىرىنشى، ەكىنشى ورىندى بولىسەدى.

• 1915 - جىلى ساراكيكي دجيندوفۋدان حات كەلىپ، وندا رەسەي بالۋاندارىن حاربينگە شاقىراتىندىقتارىن ايتادى. سول جارىسقا بويى 2 م.10 س م. بولعان قىتاي بالۋانى تسي- حو- بانگ جانە جاپوننىڭ ساراكيكيى قاتىسادى.

• پوددۋبنىي مەن قاجىمۇقان ون بەس كۇن بويى كۇرەسىپ قارسىلاس بالۋانداردىڭ ءبارىن جەڭىپ شىعادى. جارتىلاي فينالدا «شىعىس جۇلدىزى» ساراكيكي مەن قاجىمۇقان كەزدەسەدى. 15 مينۋت ىشىندە قاجىمۇقان ساراكيكيدىڭ جاۋىرىنىن جەرگە تيگىزەدى.

• پوددۋبنىي مەن قاجىمۇقان فينالدىق ايقاستا ەكى كۇن كۇرەسىپ، ءبىرىن- ءبىرى جەڭە المايدى. باس جۇلدە ەكەۋىنە دە تەڭ بولىنەدى، ءبىراق جارىس ۇيىمداستىرۋشىلارى جۇلدەنى بەرمەيتىنىن ايتىپ، كىم ساراكيكيدى جاپون كۇرەسى بويىنشا جەڭسە، جۇلدە سوعان بەرىلەتىندىگىن حابارلايدى. «ءيتتىڭ كۇرەسى بولسا دا كۇرەسەمىن» ، - دەپ قاجىمۇقان كۇرەسكە شىعادى. كۇرەس اياعىندا قاجىمۇقان ساراكيكيدىڭ ەرنىنەن جوعارى قاراي تارتىپ، باس تەرىسىن سىپىرىپ الادى.

• حيجرانىڭ 1286 - جىلى ستامبۋلدا تۇرىكتىڭ داڭقتى بالۋانى نۇرلانى جەڭەدى.

• سوڭىنان مەككە مەن مەدينەگە بارادى. سوندا دجيددا قالاسىندا ۇيىمداستىرىلعان كۇرەسكە 25 ادام قاتىسادى. قاجىمۇقان ءبارىن جەڭىپ، وعان «ازيا مەن افريكا چەمپيونى» دەگەن جازۋى بار التىن مەدال جانە 5000 ريال اقشا تاپسىرىلادى.

• 1927 - جىلى قاجىمۇقانعا «قازاق دالاسىنىڭ باتىرى» اتاعى بەرىلدى.

بارشاعا بەلگىلى، قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ 1948 - جىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، بوگەن اۋدانى، لەنين تۋى كولحوزىندا قايتىس بولدى. تەمىرلان اۋىلىندا قابىرىنىڭ باسىنا ەسكەرتكىش ورناتىلعان. قاجىمۇقان قارتايعان شاعىندا دا ونەر كورسەتىپ، سوعىس كەزىندە ءوز قارجىسىنا ۇشاق جاساتقان. سول ءۇشىن ستاليننەن العىس حات العانى دا بەلگىلى. دەمەك، پاريجدە ءولىپ قالعان پالۋان ەشقاندايدا قاجىمۇقان ەمەس. وسى ارادا رەسەي كينوگەرلەرىنىڭ قياليلىعىنا تاڭقالماسقا شاراڭ جوق. جوعارىدا ايتىپ وتكەندەي، 1913 - جىلى پاريجدەگى الەم بىرىنشىلىگىندە «اعانىڭ جولىنا ادەپسىز تالاسادى» دەپ جەڭىسىن سىيلاي سالعان قاجى اتامىزدىڭ مارتتىگىن سول پوددۋبنىي جاساي الار ما ەدى؟

قالاي دەسەك تە، اسەرلى ساتتەرى مول «پوددۋبنىي» كينوسىن گلەب ورلوۆ جاقسى اياقتاي بىلگەن. امەريكادا گاسترولدىك ساپاردان قايتىپ كەلە جاتقان پوددۋبنىيدىڭ ەلگە دەگەن ساعىنىشىن تاماشا بەينەلەيدى. كەمەدە سىركىرەگەن جاۋىن استىندا تۇرعان پالۋانعا: «توڭىپ قالاسىز عوي، جاعاعا دەيىن ءالى جەتى ساعات بار، ىشكە كىرىڭىز» دەگەندە، «مەن وسىنى ۇزاق كۇتتىم، ءالى دە كۇتەمىن» دەپ جاۋاپ بەرەدى. جالپى، يۆان پوددۋبنىيدىڭ ءومىرى وتە ايانىشتى اياقتالعان.

ول 1949 - جىلى كۋبان ماڭىنداعى ەيسكىدە جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولادى. قاجىمۇقان سەكىلدى ول دا قارتايعانشا كۇرەسىپ، سپورتتىق كارەراسىن 1941 - جىلى اياقتاعان. ونىڭ ءومىربايانىن زەرتتەۋشىلەر پالۋان جوقشىلىقتىڭ تاۋقىمەتىن تارتقانىن جازادى. اندرەي گراچيەۆتىڭ 2000 - جىلى تۇسىرگەن «يۆان پوددۋبنىي: تراگەديا سيلاچا» اتتى دەرەكتى فيلمىندە پالۋان جەرگىلىكتى قالالىق كەڭەستەن نان سۇراپ حات جازعانىن، تىم قۇرىماعاندا اندا- ساندا ىستىق تاماق ءىشىپ تۇرۋ ءۇشىن اسكەري بولىمشەگە تىركەپ قويۋدى سۇراعانىن ايتادى. ارينە، فيلمدە پوددۋبنىي ءومىرىنىڭ بۇل تۇستارى كورسەتىلمەگەن.. .

PS: كەيبىر مالىمەتتەر بويىنشا، پوددۋبنىي 1925 - جىلعى ا ق ش- تاعى گاسترولىندە 500 مىڭ دوللارعا جۋىق قارجى تابادى. ءبىراق، اڭعالدىعىن پايدالانعان امەريكالىق پروموۋتەرلەر ونى ۇزاعىراق پايدالانۋ ءۇشىن اقشاسىن ەكى جىلسىز الىنبايتىن دەپوزيتكە اۋدارىپ جىبەرەدى. فيلمدى تۇسىرۋشىلەر بۇگىنگى كۇنى پوددۋبنىيدىڭ سول اقشاسى 36 ميلليون دوللار بولىپ، ا ق ش بانكتەرىنىڭ بىرىندە ساقتالىپ تۇر دەگەن ماتىنمەن كينونى ءتامامدايدى. ماقالاعا وراي، داڭقتى پالۋانداردىڭ سۋرەتتەرىمەن بىرگە پالۋاندار تۋرالى 1912 - جىلى تۇسىرىلگەن ۆيدەونى دا بەرە كەتكەندى ءجون كوردىك.

الماس مۇقاش ۇلى